Raak oktober 2021

m a a n d b l a d v a n k w b
jaargang 74 • oktober 2021
Afgiftekantoor: 3200 Aarschot 1 - Maandblad, verschijnt niet in juli en augustus - P106332
Dimitri Leue,
verteller van de kwb-griezelverhalen,
over schrijven, theater en het buurtleven
TIJDSCHRIFTEN
TOELATING - GESLOTEN VERPAKKING
3200 AARSCHOT 1 - BC 1145
Thema: zintuigen
Vijf vragen aan Johan Braeckman

Vooraf
Op het kwb-secretariaat is het deze
dagen een flinke bedrijvigheid. Onze
verenigingen zijn duidelijk van plan om
stevig uit de startblokken te schieten.
Aanvragen voor activiteiten lopen vlot
binnen. Het is zelfs alle hens aan dek om ze
te verwerken. En natuurlijk maakt me dat
intens gelukkig.
Ik stel ook vast dat kwb’ers alles in het
werk stellen om die activiteiten veilig te
laten verlopen en werk te maken van
promotie. We doen er weer alles aan om
mensen bij elkaar te brengen, om buurten
te doen bruisen. Meer nog, we hebben er
echt terug zin in!
Maar we zijn er nog niet. Terwijl onze
bestuursleden en vrijwilligers enthousiast
hun organisatietalent boven halen, zijn er
nog veel mensen die met een groot gevoel
van angst achterblijven. Er zijn wel wat
mensen die nog niet buiten durven komen,
ook al gebeuren georganiseerde activiteiten
in de meest veilige omstandigheden.
Het zal niet alleen werk maar ook onze
aandacht vragen om die mensen terug
buiten te brengen, uit hun isolement te
halen. Je kan mensen in beeld brengen die
samen staan te dansen op een covidsafe
evenement of de gezellige sfeer van het
dorpsfeest komen opsnuiven, maar dat
beeld vertelt niet hoeveel mensen niet
Een extra zetje
durven komen. Mensen die thuis blijven
kan je niet vinden op die beelden.
Daar zullen we de komende weken,
maanden aandacht voor moeten hebben.
Met mondjesmaat zullen we mensen
weer moeten overtuigen dat het wel weer
kan om aan een wandeldag, quiz of ledenfeest
van kwb mee te doen, en er mensen
te ontmoeten die je misschien al meer
dan een jaar niet meer tegenkwam.
Misschien moeten we aandacht hebben
voor de leden, de buren die vroeger steeds
aanwezig waren op het ledenfeest of het
buurtfeest en dit jaar niet. Hebben ze een
extra zetje nodig? Een klein aanmoedi-
In deze Raak
21 Thema: zintuigen
7
Een interview met
griezelverhaalverteller
Dimitri Leue
32
Lieve Roef zet zich met KAJ De Mug in
voor jonge studerende vluchtelingen
2

‘Het lokale verenigingsleven is gratis en
vrijwillig blijven inzetten op het actief houden
van het sociaal netwerk in de eigen buurt’
gingsgesprek? Of misschien is de angst
nog heel groot, maar hebben ze wel heel
veel deugd van een kort bezoekje?
Ik doe graag een oproep aan alle media
om lokale verenigingen hierin te ondersteunen.
Ons lokaal vrijwilligerswerk, het
verenigingsleven, heeft nu nood aan een
positieve vibe. Aan het lokale beleid wil ik
vragen om hun lokale verenigingen niet
alleen te ondersteunen maar ook te
promoten. Het lokale verenigingsleven is
immers heel erg creatief en volhardend,
maar vooral ook gratis en vrijwillig blijven
inzetten op het actief houden van het
sociaal netwerk in de eigen buurt. Daar
kan een gemeentelijke promotiecampagne
voor de lokale verenigingen
een mooie beloning van zijn.
En er zal waakzaam moeten toegekeken
worden op het ontstaan van een
nieuwe eenzaamheid. Angstgevoelens
moeten weggenomen worden, mensen
aangemoedigd om terug naar hun vertrouwde
vereniging te stappen. Iedereen
is er welkom, om mensen uit hun eigen
buurt te ontmoeten, te leren kennen.
Jo De Smet
gedelegeerd bestuurder kwb
34
Kwb Zemst aan de slag
met skateboards en graffiti
5 vragen aan auteur
Johan Braeckman
En verder
Geknipt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Focus: Wereldvoedseldag . . . . . . . . . . . . . . . 12
Verhaal: Hanne Luyten over het moederschap . . 14
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Uit met kwb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Samen Veerkrachtig. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
De provinciale wandeldag in West-Vlaanderen. . 29
Kwb dienst rijbewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
© Gwenny Cooman
Koken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Spel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Aan de slag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
3

Geknipt
Een eigenzinnige blik op de actualiteit
Meer dan de helft van
jongvolwassenen is religieus
De KU Leuven bracht voor het eerst de levensbeschouwelijke identiteit
in kaart van meer dan 1.000 jongvolwassenen tussen 18 en 25 jaar, die
ingeschreven zijn op een katholieke middelbare school of studeren aan
een katholieke hogeschool of universiteit. 6 procent van de respondenten
geeft aan katholiek, orthodox of protestant te zijn, en iets meer dan
2 procent noemt zich moslim. Het merendeel van de jongeren - 28,5
procent - is ‘algemeen religieus’: ze geloven ergens in, zonder er een
godsdienst op te plakken. Een op de vijf zegt dan weer enkel christelijk
te zijn omwille van culturele tradities, en niet praktiserend. Evenveel
jongeren noemen zichzelf atheïstisch.
Uit de studie blijkt ook dat jongeren een open en tolerante houding
aannemen ten opzichte van andere levensbeschouwingen. Tegelijk
staan ze zeer afwijzend tegenover zowel religieus als atheïstisch
fundamentalisme.
a Bron: www.destandaard.be
Helft wereldbevolking heeft
geen sociale bescherming
Meer dan 4 miljard mensen, of ruim de helft
van de wereldbevolking, moet het zonder
enige vorm van sociale bescherming stellen.
Dat blijkt uit nieuwe cijfers van de Internationale
Arbeidsorganisatie (ILO).
Slechts 47 procent van de wereldbevolking
wordt momenteel effectief gedekt door ten
minste één vorm van sociale zekerheid. De
verschillen tussen de verschillende continenten
zijn bijzonder groot: in Europa heeft 84 procent
van de mensen minstens één uitkering, en ook
Amerikaanse landen doen het met 64,3 procent
relatief goed. Azië en de Pacific, Arabische
landen en Afrika scoren veel lager.
Wereldwijd krijgt maar 45 procent van de pas
bevallen vrouwen een moederschapsuitkering,
en amper een op de drie personen met een
ernstige handicap ontvangt een arbeidsongeschiktheidsuitkering.
De dekking voor
werkloosheid ligt met 18,6 procent nóg een
pak lager, maar op een pensioenuitkering kan
gemiddeld 77,5 procent van de wereldbevolking
rekenen.
a Bron: www.dewereldmorgen.be
Wie buitenlandse naam heeft, krijgt helft
minder uitnodigingen om woning te bezoeken
Wie een Vlaams klinkende
naam heeft, maakt twee keer
zoveel kans om uitgenodigd
te worden voor een bezoek
aan een woning dan iemand
met een buitenlandse naam.
Dat blijkt boven niet enkel
het geval te zijn in de
(centrum)steden, maar
ook in kleinere Vlaamse
gemeenten en op het platte-
land. Tot die conclusie
kwamen twee masterstudenten
onderzoeksjournalistiek
aan de VUB, die 3.350
mails stuurden in naam van
een zekere Aboe, en een dag
later hetzelfde deden in naam van Maarten. Deze praktijktesten toonden
aan dat verhuurders Aboe de helft minder uitnodigden dan Maarten, en dat
de mails van Aboe vaker genegeerd werden: minder dan de helft van de
verhuurders beantwoordde de mail van Aboe, tegenover bijna 70 procent bij
Maarten.
a Bron: www.mo.be
4

Plastic en kartonnen boodschappentassen zijn milieuvriendelijkst
Van alle boodschappen is de zak uit LDPE-plastic - de stevige soort
die je aan de kassa kan kopen - het meest milieuvriendelijk. Tot die
conclusie kwam Test Aankoop, dat voor haar onderzoek het hele proces van
verschillende soorten zakken onderzocht: van het winnen van de grondstoffen
over de bedrukking van de zak tot de uiteindelijke recyclage. Daarna
werd op basis hiervan vergeleken hoe vaak je de zak moet gebruiken om de
milieu-impact ervan te neutraliseren. Bij de LDPE-tas volstaat het om ze een
of twee keer te gebruiken. Ook het lichte en praktische polyester komt er
met 2 tot 3 keer goed vanaf; een bruine papieren zak moet je 8 keer kunnen
gebruiken. De winkeltrolley scoort het slechtst: die moet je maar liefst 709
keer meenemen naar de winkel om je milieu-impact te compenseren, zo’n
zes keer meer dan de zak uit biokatoen die op de voorlaatste plaats prijkt.
a Bron: www.nieuwsblad.be
Minder publiek,
meer gele kaarten
Op Facebook is
desinformatie veel
populairder dan
echt nieuws
Uit een nog te verschijnen Amerikaans-
Franse studie blijkt dat tijdens de
Amerikaanse verkiezingen Facebookposts
met desinformatie tot zes keer
meer interacties, zoals likes en shares,
uitlokten dan echte nieuwsberichten.
Dat gold zowel voor links als rechts
georiënteerde berichten.
Die conclusie sluit aan bij eerdere
beweringen dat posts met desinformatie
meer zichtbaarheid krijgen op Facebook.
Het bedrijf zelf trekt de resultaten van de
studie in twijfel en benadrukt dat het wel
degelijk actief strijdt tegen fake news.
a Bron: datanews.knack.be
Veel voetbalwedstrijden vonden tijdens de coronapandemie plaats zonder publiek, en
dat was interessant voor wetenschappers, die zo het fameuze ‘thuisvoordeel’ konden
onderzoeken. Uit een vergelijking van wedstrijduitslagen voor en tijdens corona blijkt
dat door afwezigheid van publiek het voordeel van thuisspelen fel verminderde.
Een van de gevoerde studies, door psychologen van de universiteit van Salzburg,
geeft hier een verklaring voor: zonder thuissupporters die hun keel kunnen openzetten
zouden scheidsrechters minder schroom voelen om aan de thuisploeg gele
kaarten uit te delen. Voor hun onderzoek analyseerden de wetenschappers 1.300
wedstrijden uit de hoogste divisies van de Europese competitie. Daaruit bleek dat in
speelseizoen 19-20 (zonder publiek) thuisspelers beduidend vaker bestraft werden
dan in seizoen 18-19 (met publiek). Het aantal gele kaarten voor uitspelers daarentegen
bleef over de twee speelseizoenen nagenoeg gelijk.
a Bron: www.destandaard.be
5

Kwb-nieuws
Kwb Sint-Pauwels
volksspeelt
Op 21 augustus organiseerde kwb Sint-
Pauwels een spelnamiddag aan de vernieuwde
Rooman-molen, met Mölkky en
vele andere volksspelen. Ook de jongsten
deden enthousiast mee, en iedereen kreeg
een prijs.
Nieuw bord voor wandelpaden
dankzij kwb Zedelgem
Door de Zedelgemse kwb-afdeling werd recent een nieuw
wandelpadbord van het Heirwegpad en Klytepad aangebracht
vlakbij het gemeentehuis. Het bord werd onthuld in aanwezigheid
van burgemeester Annick Vermeulen.
Beide wandellussen zijn bewegwijzerd en hebben een eigen
website: heirwegpad.jouwweb.be en klytepad.jouwweb.be, waar
je de recent bijgewerkte brochures gratis kan downloaden.
Wie heeft de hoogste?
Bij kwb Sint-Antonius Zoersel bereikte vorige maand de zonnebloemwedstrijd
zijn (letterlijk) hoogtepunt. De organisatie kwam,
gewapend met de nodige materialen, langs bij alle deelnemers
om hun bloem nauwkeurig te meten.
Kwb Mariakerke rijdt
rond in Brussel
Als eerste activiteit sinds anderhalf jaar ging kwb Mariakerke en
Sint-Jan eind augustus naar het Brussels Tourist Tramway
museum. Na een kort bezoek stond de tram klaar voor een vier
uur durende rondrit in Brussel en haar deelgemeenten. Maar
liefst 31 mensen genoten van deze deugddoende activiteit, die
werd afgesloten met een frisse pint.
6

In de tweede editie van de winterse griezeltocht
neemt Dimitri Leue je mee op pad
Kwb-nieuws
“Hoe persoonlijker
een voorstelling is,
hoe universeler”
Acteur, schrijver, zanger, scenarist, regisseur, stemacteur … Dimitri Leue (47) is van
vele culturele markten thuis. Voor de tweede editie van de kwb-griezeltochten
stond hij achter de microfoon, dus ging Raak alvast even kennismaken.
Interview en foto: Filip Lelie
Raak: Dag Dimitri. Hoe heb jij het afgelopen
anderhalf jaar op professioneel
vlak ervaren?
Dimitri Leue: “Ik ben een van de gelukkigen
die beschikken over een ruim genoeg palet
om geld te verdienen op een andere manier
dan acteren of op een podium staan. Dat ik
ook kan schrijven is mijn redding geweest
tijdens corona. Zo heb ik onder meer voor
het MAS (het Museum Aan de Stroom in
Antwerpen, nvdr) mee een tentoonstelling
mogen voorbereiden, met verhalen die
gekoppeld worden aan objecten in het
museum. Het is een expo voor families,
waarbij iedereen een koptelefoon opzet en
de stem van Tine Embrechts je door de
tentoonstelling leidt. Ik heb die teksten
geschreven en ook de teksten van de liedjes
bij de objecten. Het is heel leuk. Ik hoop dat
er gedanst gaat worden in het MAS!
Daarnaast heb ik een stuk geschreven
voor een amateurgezelschap, wat voor
mezelf geschreven en kleinere opdrachten
gedaan. Ik heb niet stilgezeten, maar het
was wel eenzaam. Wat ik miste was het
publiek, het spelen, het sociale aspect. Ik
ben een hele sociale vogel en dat solitair
bestaan is echt niets voor mij. Gelukkig
ben ik nu heel veel aan het spelen.”
Raak: Je maakt voorstellingen voor
volwassenen, maar vooral voor kinderen
en gezinnen. Was het een bewuste keuze
om (ook) voor een jongere doelgroep te
werken?
Dimitri Leue: “Er zijn twee dingen die
ervoor hebben gezorgd dat ik theater voor
kinderen ben beginnen maken. De eerste
was: ik was 21, had liefdesverdriet omdat
het uit was met wie ik toen dacht dat de
grote liefde van mijn leven was, en als
het dramatisch figuur dat ik ben was mijn
huilen echt balken. Mijn nichtje van 7 keek
naar mij en zei: waar heb je pijn, wat is er
gebeurd? Om haar uit te leggen wat
liefdesverdriet is, heb ik toen een voorstelling
voor kinderen gemaakt ‘Zarah of de
vogels komen terug uit het Zuiden’. Over
datzelfde verdriet had ik voor volwassenen
al de voorstelling ‘Maura of de zeven
magen van eenzaamheid’ gemaakt.”
Raak: Wat was de tweede katalysator?
Dimitri Leue: “Dat was Oda Van Neygen,
van jeugdtheater Bronks in Brussel, die
mij van de toneelschool is komen plukken.
Zij kwam soms naar mijn voorstellingen
kijken en zei: wil jij eens iets voor kinderen
maken? Als iemand uit het jeugdtheater
vraagt of je zoiets wil doen … Later vroeg
Barbara Wyckmans van hetpaleis hetzelfde.
Twee voor mij moederfiguren in
mijn leven hebben me bij de hand hebben
genomen en gezegd: maak eens iets voor
kinderen. Ik heb toen heel snel ervaren dat
de gulheid van kinderen niet te evenaren
valt door volwassenen. Dat is écht meeleven.
Opener dan een kind kan een
publiek niet zijn. Ik vind nog altijd plezier in
spelen voor kinderen, ook schoolvoorstellingen,
voor kinderen die zonder schoolvoorstellingen
nooit toneel te zien krijgen.
Ik vind het belangrijk dat we dat blijven
doen, ook al wordt dat altijd moeilijker
omdat er steeds meer kinderen met een
andere taal in die zaal terechtkomen en ik
nogal talige voorstellingen maak. Maar ik
wil dat blijven proberen en doen. Het
publiek stuurt je energie op een podium,
en kinderen doen dat veel duidelijker en
minder subtiel dan volwassenen. Het vergt
dus ook wel een ander soort concentratie.”
Raak: Baseer je je voorstellingen op je
eigen gevoelens of leven?
Dimitri Leue: “In mijn beginjaren schreef ik
altijd over liefde, drie à vier jaar lang. Toen
vond ik het zelf genoeg en ging ik op
7

‘Wat je ook maakt, je maakt het vanuit jezelf’
zoek naar een ander thema. Na voorstellingen
over onder meer twijfel en geloof
vond ik ineens de ader van de ecologie,
onder meer door het krijgen van een kind.
Dan heb ik drie à vier ‘ecologische’ voorstellingen
gemaakt, zonder energie te
verbruiken door bijvoorbeeld batterijen op te
laden door te fietsen op het podium enzovoort.
Die ecologie ben ik blijven mee nemen
in veel voorstellingen, over bijvoorbeeld
dierenleed, het uitsterven van diersoorten …
Dan kwam er een reeks over diversiteit, en
toen drie voorstellingen over mensen met
psychische aandoeningen (dementie,
depressie, smetvrees). Dat zijn heel ruime
thema’s, die soms ver van mij staan. Maar
wat je ook maakt, je maakt het vanuit jezelf.
Bovendien zijn het vaak net die voorstellingen
waarvan ik dacht ‘daar heeft
niemand iets aan, want dat gaat over mij’
degenen waar mensen nu nog het vaakst
over beginnen, omdat ze voor hen voelden
alsof ze over hen gingen. Iedereen die
‘Maura en het kleine sterven’ ziet, denkt
dat over zijn verdriet gaat. Bij ‘Het
Lorcher-syndroom’ voelde het voor
iedereen in het publiek alsof dat over zijn
naaste met dementie ging. Hoe persoonlijker
een voorstelling is, hoe universeler ze
ook is. Bizar hé?”
Raak: Heb je affiniteit met het
verenigingsleven?
Dimitri: “Tellen sportverenigingen ook?
Want ik heb niet anders gedaan dan
gesport. Mijn ouders hadden mij
ingeschreven in zes à zeven clubs, zodat
ik elke dag minstens een uur sportte. Bij
turnkring Deugd en Volharding ben ik nu
nog altijd zijdelings betrokken. Als zij
vragen om een filmpje op te nemen voor
hun turnshow, doe ik dat met veel plezier.”
Raak: En op wijkniveau? Ik zag bij je
thuis een affiche van de rommelmarkt
ophangen. Ben je geëngageerd in de
buurt?
Dimitri: “Ik vind het wijkleven superbelangrijk
en ben blij dat mensen van mijn
buurt dat engagement aangaan en er heel
veel tijd insteken. Onze buurt is gezegend
met een paar heel geëngageerde mensen.
Ik ga wel altijd als er iets georganiseerd
wordt, en probeer ook geëngageerd mee
8

te doen met bijvoorbeeld het schoonmaken
van de straat, maar ik drijf mee op
de kracht van anderen. Daar ben ik geen
leider in. Maar ik ben zeer blij dat het
buurtcomité in goede handen is, en ik
denk dat ze wel weten dat ze dingen
mogen vragen aan mij.
Tijdens corona ben ik wel mee in onze
straat bij mensen gaan aanbellen om hen te
vragen mee te doen aan het straat museum
(schilderijen tegen het raam zetten), en ben
ik gaan praten met de verschillende
muzikanten in onze
straat en heb hen gevraagd
allemaal op een bepaalde avond te spelen.
Dat heb ik dan wel wat in handen
genomen.”
Raak: Bij kwb hebben we je gevraagd
voor de griezeltochten. Heb je zelf iets
met griezelen?
Dimitri: “Bij de turnkring ben ik jarenlang
samen met Pieter Embrechts het nachtspel
gaan doen op kamp. Zelf genoot ik
als kind enorm van de griezeltocht -
alleen al het laat opblijven, maar ook de
leiding die dat geweldig
deed. Ze groeven zich
in in de grond zodat er ineens alleen een
hand verscheen, met harnassen in de
boom slingerden ze als lijk van boom naar
boom, ze zetten een auto in het bos
waarvan plots de koplampen aangingen …
Ze deden dat echt heel goed. Om dat
verder te zetten, zijn Pieter en ik nog jaren
het nachtspel gaan doen. Dat was heel
leuk. Ik heb het dus wel voor griezeltochten.”
Raak: Bedankt voor dit gesprek, en tot in
onze oren tijdens een griezeltocht!
Tussen oktober 2021 en
januari 2022 vinden verspreid
over het hele land meer dan
75 winterse griezeltochten
plaats. Er is er dus vast ook
eentje bij jouw in de buurt.
Je vindt het overzicht op
www.kwb.be/griezeltochten.
Dit najaar speelt Dimitri Leue de familievoorstelling
‘Quinnie & Quinn’, herneemt hij zijn allereerste voorstelling
‘Maura’ en staat hij op de planken met zijn vertelling ‘Kunst
Mijn Kloten’. In het voorjaar gaat zijn nieuwe voorstelling
‘Onderland’ in première. Alle info en speeldata op
www.dimitrileue.be
De expo ‘Luister’ in het MAS loopt van 30 oktober 2021 tot
en met 30 juni 2022. Meer info op www.mas.be.
Aanbod voor
lezers van
Raak
Ontvang gratis
de herfsteditie
van MO*magazine
In onze herfsteditie focussen we
op het thema van de staat die het
stuur weer in handen neemt.
Voor het eerst in lange tijd lijken
staten weer een actieve rol te
krijgen in onze economieën, met
uitdagingen als de ongelijkheid
en de klimaatcrisis. Zoeken we
terecht of onterecht heil bij
onze overheden?
Surf snel naar
mo.be/raak
voor uw gratis
exemplaar
Wij vragen enkel een adres om
het magazine op te sturen en
verzamelen géén gegevens.
Aanbod geldig zolang
de voorraad strekt.

Kwb-nieuws
Goed Nieuws bij kwb Heist
Zaterdag 28 augustus organiseerde kwb Heist op het
zomerpodium in Heist-op-den-Berg ‘De Goed Nieuws Show’
met Bert Gabriëls. Door de slechte weersvoorspellingen zag
de organisatie zich helaas genoodzaakt om de voorstelling
binnen in het cultuurceel centrum te laten doorgaan. Met
een volle zaal, ieder in zijn eigen bubbel, die kon lachen met
en genieten van Bert, was het een geweldige avond.
Kwb Rupelmonde
op bedevaart
Eind juni ging kwb Rupelmonde per fiets op bedevaart naar
Scherpenheuvel. Al om 6u ’s ochtends werd de tocht aangevat;
rond 18u30 waren de deelnemers weer thuis.
Happen en Trappen
in Haspengouw met
kwb Hoeselt OLV
Op de eerste zondag van augustus verzamelden ondanks
het wisselvallige weer 12 enthousiaste fietsers zich voor een
tocht van 52 kilometer tussen Tongeren en Sint-Truiden. Een
geslaagde combinatie van fietsen, lekker eten en drinken, en dat
in fijn gezelschap. Een drink op kosten van de kwb-kas werd in
dank aanvaard. In 2022 hopelijk opnieuw op de kalender!
Kwb Sint-Antonius op
wandelweekend
Kwb Sint-Antonius schoot stevig uit de startblokken en ging al
meteen op weekend. In en rond Hockai, een veendorp in de
provincie Luik, werd er twee dagen lang stevig geklauterd.
10

Kom op adem
in de Ardennen
© WBT - Charlotte Princen
Onze wandeltochten leiden je langs adembenemende
landschappen en pittoreske dorpen. Geniet ook van
cultureel erfgoed, prachtige kastelen of proef van lokale
specialiteiten. In de Ardennen vind je alles om even te
ontsnappen!
Zoek je een daguitstap of liever een weekendje weg?
Gezellig met zijn tweetjes, in groep of met je gezin? In
ons ruime aanbod vindt iedereen wat hij zoekt!
Zin om eropuit te trekken?
Download onze nieuwe wandelbrochures op
visitwallonia.be/wandelen

Focus
Wereldvoedseldag 2021 zet ieders verantwoordelijkheid in de kijker
Honger en
voedselonzekerheid
neemt wereldwijd toe
Jaarlijks wordt op 16 oktober Wereldvoedseldag gehouden. Die dag herdenkt
de oprichting van de UN Voedsel- en Landbouworganisatie in 1945, en vestigt
de aandacht op de wereldwijde honger en voedselonzekerheid. In 2020 werd de
Wereldvoedseldag de winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, voor hun gevecht
tegen honger en hun bijdrage om een einde te maken aan het gebruik van honger
als conflictwapen. Bovendien is ook een van de duurzame ontwikkelingsdoelen voor
2030 ‘Einde aan honger, zorgen voor voedselzekerheid en duurzame landbouw'.
Dit jaar is het thema van Wereldvoedseldag ‘Our actions
are our future - Better production, better nutrition, a better
environment and a better life’. Daarmee wil het de nadruk leggen
dat ieders voedselkeuze en -consumptie effect heeft op zowel je
eigen gezondheid als die van de planeet.
Jaarlijks in juli brengt de organisatie ook een rapport uit rond
voeding en voedselonzekerheid. Wij zetten enkele interessante
feiten en cijfers uit editie 2021 voor jullie op een rijtje.
De gevolgen van Covid-19
In 2020 was 9,9 procent van de wereldbevolking ondervoed. Dat
is 1,5 procent meer dan het jaar ervoor. Tussen de 720 en 811
miljoen mensen leidden honger, zowat 118 miljoen meer dan in
2020. Meer dan de helft van hen woont in Azië en meer dan een
derde in Afrika, terwijl Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied
ongeveer 8 procent van de mensen in honger tellen.
Ook de stijging is het sterkst in Azië (+57 miljoen), gevolgd door
Afrika (+46 miljoen). In absolute getallen was in Latijns-Amerika
en het Caraïbische gebied de stijging het minst uitgesproken,
maar procentueel was ze het hoogst. In 2020 hadden zo’n kwart
meer mensen er honger dan in 2019.
Geschat wordt dat, onder meer door de gevolgen van corona, in
2030 nog steeds 660 miljoen mensen honger zullen lijden.
Zonder Covid-19 was dit wellicht zowat 30 miljoen minder
geweest.
Genderkloof
Zowat een op drie mensen in de wereld had in 2020 geen
toegang tot genoeg en gezond voedsel, een stijging met 3,8
procent in een jaar tijd, tot zowat 370 miljoen mensen. Dat is
een even grote stijging als in de vijf jaar (2014-2019) daarvoor
samen. Bijna 40 procent van hen, of 12 procent van de wereldbevolking,
leefde in extreme voedselonzekerheid; dat is zowat 16
procent meer dan een jaar eerder.
De stijging is het meest uitgesproken in Latijns-Amerika, het
Caraïbische gebied en Afrika, maar ook in Noord-Amerika en
Europa steeg het cijfer voor het eerst sinds het begin van de
dataverzameling in 2014.
Ook de genderkloof wat betreft voedselonzekerheid is groter
geworden: zowat 10 procent meer vrouwen dan mannen zijn niet
Bijna 2 miljard mensen
hebben overgewicht of
obesitas door
ongezond voedsel en
te weinig beweging.
Wereldwijd werken er
meer dan 1 miljard
mensen in de
landbouw.
Meer dan een derde van
het voedsel wereldwijd
wordt geproduceerd
door kleine boerderijen
(kleiner dan 20.000
m², nvdr).
12

verzekerd van voldoende en kwalitatief voedsel. In de leeftijdscategorie
25 tot 34 jaar leeft ook een vijfde meer vrouwen dan
mannen in extreme armoede.
Gezond kost geld
Zo’n 3 miljard mensen kon zich in 2019 door gebrek aan geld
geen gezond dieet veroorloven. 95 procent van hen woont in Azië
(1,85 miljard) of Afrika (1 miljard), maar ook in Latijns-Amerika
en het Caraïbisch gebied hebben 113 miljoen mensen niet
genoeg financiële middelen om gezond te eten, net als 17,3
miljoen mensen in Noord-Amerika en Europa.
Te klein of te licht
vertragen van de economie als gevolg van Covid-19, en grote
inkomensongelijkheid. Tussen 2017 en 2019 nam in landen met
een van deze factoren de ondervoeding met 4 procent toe, terwijl
ze in landen die onder geen enkele van deze kwesties te lijden
had afnam met 3 procent.
Bovendien was de ondervoeding tot 12 keer groter in landen die
te maken kregen met meerdere van deze problemen dan in
landen waarin slechts een van deze factoren een substantiële rol
speelt. Het aandeel van de bevolking dat ze zich geen gezond
eetpatroon kan veroorloven, lag in deze landen 66 procent hoger
dan in landen die onder geen enkele van deze kwesties te lijden
hebben.
Zes wegen naar een transformatie
Geschat wordt dat zo’n 22 procent van alle kinderen onder 5 jaar
te klein zijn voor hun leeftijd. Daarnaast is nog eens 6,7 procent
te mager, maar ook 5,7 procent lijdt aan overgewicht. Wellicht
zullen vooral de twee eerste cijfers nog stijgen wanneer de
effecten van de coronapandemie volledig gekend zijn.
Negen op tien kinderen die te klein voor hun leeftijd of te licht
voor hun grootte zijn, wonen in Afrika of Azië, maar ook meer dan
zeven op de tien kinderen met overgewicht zijn daar te vinden.
Conflict en klimaat
De grootste factoren die impact hebben op voedselzekerheid en
ondervoeding zijn conflicten, klimaatchaos en weerextremen, het
Het rapport ziet, afhankelijk van de specifieke context van een
regio of land, zes wegen naar een transformatie van het voedselsysteem:
humanitair, ontwikkelings- en vredesbeleid in conflictgebieden;
het voedselsysteem klimaatresistenter maken; de
zwaksten weerbaarder maken tegen economische tegenval;
inbreken in de voedselketens om voedzaam eten goedkoper te
maken; armoede en structurele ongelijkheid aanpakken; eetpatronen
promoten die een positieve impact hebben op de
gezondheid van mens en omgeving.
a Bron: www.wfp.org
14 procent van al het
voedsel gaat verloren
door slecht oogsten,
opslaan of bewerken.
17 procent van al het
voedsel wordt verspild
door de consument.
14,6 procent van de
baby’s wereldwijd
wordt geboren
met een te laag
geboortegewicht.
13

Verhaal
Mama en dochter schrijven samen #onsmoeder
“Mijn moeders rust bleek vaak
een deel van het antwoord
op eender welke vraag”
Er zijn echt ongelooflijk veel leuke dingen die je samen met je moeder kunt doen:
een hapje eten, winkelen, ervaringen uitwisselen, knuffelen, een cake bakken,
roddelen, een citytrip maken … en waarom ook niet: een boek schrijven. Dat was
althans het plan van Hanne Luyten, en gelukkig voor haar bleek mama Anne Van
Houtven daar meteen voor te vinden. De omstandigheden waren nochtans niet
ideaal. Hanne’s moeder werkt als verpleegkundige in een woonzorgcentrum en
had de voorbije maanden wel andere zorgen. Toch maakte ze tijd om samen
met haar eerstgeborene een boek over moederschap te schrijven. Het werd een
hartverwarmend boek vol humor en eerlijke getuigenissen over aanmoederen over
generaties heen.
Tekst: Tine Vandecasteele
Raak: Dag Hanne. Vanwaar het idee
om samen met je moeder in de pen te
kruipen?
Hanne: “Het idee om samen met mijn
moeder een boek te schrijven was eigenlijk
eerder toeval. Sowieso kan ik enkel
schrijven over wat dicht bij me staat en er
zijn weinig zaken die dichter bij me staan
of me meer bezighouden dan het moederschap.
Ik ging heel vaak bij mijn moeder
te rade, want die moedert al 37 jaar. We
merkten dat we dezelfde zaken ervaarden,
maar daar elk onze eigen kijk op hadden.
Zo bedacht ik plots dat het wel fijn zou
zijn om te schrijven over wat ons bindt:
onze rol als kind en onze rol als moeder.”
Raak: Gaapt er tussen jullie dan geen
generatiekloof?
Hanne: “Nee, niet echt, hoewel er natuurlijk
zaken zijn waar we het structureel en
permanent over oneens zijn. In ons geval:
het belang van regelmatig zonnecrème
smeren en het juiste gebruik van de meest
geschikte autostoelen. Ik zeg: zo veel
mogelijk in dikke witte lagen, en minstens
tot 1 meter 35. Zij zegt: ‘Euh, dat is hier
Ecuador niet, en jullie droegen niet eens
een gordel!’ Neen, dat zegt ze niet luidop,
maar ik hoor het haar denken. We rollen
dan eens met onze ogen. En uiteraard
hebben we ook geanimeerde discussies
over bijvoorbeeld de meerwaarde van
bruin bier drinken wanneer je borstvoeding
geeft, pasgeborenen lekker warm
induffelen onder 432 dekens of het ‘cry it
out’-principe (je baby laten uitwenen, nvdr).
Driedubbel ‘nee en bedankt’ voor mij.”
Raak: Het schrijven over het moederschap
gaat jou dan wel goed af, maar
toch bleek je zelf niet voorbereid op je
moederrol?
Hanne: “Meer zelfs: ik vond het bijzonder
bizar om voor het eerst mama te worden.
Nu, het is geen geheim dat ik me erg
14

‘We merkten dat we als moeder dezelfde zaken
ervaarden, maar daar elk onze eigen kijk op hadden’
slecht had voorbereid op het moederschap,
en ‘erg slecht’ is dan een eufemisme
voor ‘niet’. Dus overviel het me
geweldig. En dat is vreemd, want natuurlijk
wist ik rationeel gezien perfect wat er
komen zou, en uiteraard had ik door dat er
geen weg terug was – en vooral: dat ik die
weg terug hoegenaamd niet wilde nemen.
Ik heb tenslotte de volle achtendertig
weken en vijf dagen lang kunnen wennen
aan het idee dat er een mensje in mij
groeide. Maar toen dat er plots was, werd
ik een moeder, en alles was anders.”
Raak: Zowel mentaal als fysiek veranderde
het moederschap jou volledig?
Hanne: “De eerste weken na de geboorte
van mijn oudste dochter dacht ik dat de
gevolgen van het moederschap vooral
fysiek waren: een levend kind in mijn
armen en elke twee uur aan mijn borsten,
wallen tot op de grond en bekkenbodemspieren
waar een mens zich in geen
honderd jaar nog mee op een trampoline
durft wagen. Ik had niet meteen door dat
er ook in mijn hoofd iets anders was. Dat
veranderde toen ik mezelf voor de eerste
keer moest voorstellen als ‘de mama
van ...’. Opeens leek ik te beseffen wie ik
geworden was naast gewoon mezelf. Ik
was nu mama. Dit kleine meisje is van mij,
en ik moet haar in leven houden met niks
dan mijn eigen lichaam. En dus deed ik
dat maar.”
Raak: Je bent nu tien jaar verder. Hoe
kijk je terug op dat groeiproces?
Raak: “Elke dag ging het wat beter en
groeide mijn zelfvertrouwen. Natuurlijk
verprutste ik van alles aan mijn oudste
kind, denk maar aan een geknipt vingertje
in plaats van een geknipt nageltje, maar
niks dat blijvende schade veroorzaakte. In
relatief korte tijd deed ik genoeg zelfvertrouwen
op om op mijn gevoel te durven
verder gaan. Ik bleef wel met duizenden
vragen zitten waarop geen antwoord
kwam, niet van het kind zelf, niet van mijn
man en ook niet van ons moeder. Ik herinner
mij wel dat mijn mama altijd rustig
was, als ik haar soms in een halve paniek
opbelde. Het was haar rust die dan toch
vaak een deel van het antwoord op eender
welke vraag bleek. Haar rust, mijn man
zijn aangeboren vaderschapstalent en
mijn eigen moedergevoel: op die drie
factoren leerde ik te vertrouwen. Zonder
hoge verwachtingen, met ‘ik doe maar wat
en we zien wel’ als rode draad.”
Raak: Je hebt je draai gevonden?
Hanne: “Ik hou mijn verwachtingen laag
en doe dat bewust. Mijn enige doel is om
elke avond zo gelukkig mogelijke kinderen
in bed te steken. En dat lukt vaak, zonder
dat ik zelf ongelukkig ben of mezelf heb
moeten wegcijferen. En toch worstel ik
met mama zijn. Ondanks het zelfvertrouwen
en de blije kinders, ondanks de
'go with the flow'-vibe die we hier thuis
hanteren én die ik meekreeg van ons
moeder, vind ik het toch echt moeilijk
soms, moederen. Het moederschap op
zich past me perfect, maar ik vind mezelf
moeilijk. Ik worstel met het soort mama
dat ik soms ben.”
Raak: Hoe bedoel je?
Hanne: “Ik vind van mezelf dat ik nog te
vaak strak sta en compleet doorsla naar
bemoederen. Dat ik ongerust en nooit
meer zorgeloos ben. Zelfs als de kinderen
niet bij mij zijn, ben ik altijd mama, ik krijg
dat niet uitgezet. Want er is geen moment
meer geweest, sinds ik in 2011 voor het
eerst moeder werd, dat ik 100% zorgeloos
was. Dat had ik niet zien aankomen. Ik
ben een soort van belachelijke moederkip
geworden, die eigenlijk het liefst alle
kuikens zo dichtbij mogelijk wil. In het
nest, onder mijn vleugels. Pas op, ik
spreek dat zelden uit, en ik laat het zo min
mogelijk aan de kinderen merken. Maar
het zit in mij. En dat gevoel, wanneer
moederen overslaat in bemoederen: bah,
ik heb het niet graag.”
Raak: Dat zal vele moeders bekend in
de oren klinken. Ook je eigen moeder
getuigt over dat moeilijke evenwicht.
Hanne: “Dat klopt, zij verwoordde het als
volgt: ‘Dat moederschap blijkt een gigantische
uitdaging. Het is constant evenwicht
zoeken tussen moederen en bemoederen.
Tussen zorgen voor en zorgen maken
over. Ik ben dikwijls wat nonchalant
geweest, vrees ik. Wie laat haar kinderen
nu alleen door een stad fietsen als ze
negen en zeven zijn? Ik ben vaak wat te
streng geweest, dat ook. Neen, je mag
écht niet weg tot ’s morgens, en uiteraard
geen drugs, geen alcohol, niet roken. Om
van seks nog maar te zwijgen. Elke keer
als ik zei: ‘Wees voorzichtig!’, bedoelde
ik: ‘Ik wil niet bemoederen maar ik zie je
graag en wil je graag behoeden voor alles
en iedereen.’ En dat is een heel goeie
samenvatting van het moederschap.”
'#onsmoeder'
is uitgegeven bij
Borgerhoff & Lamberigts, kost 21,5
euro en is verkrijgbaar bij de meeste
boekhandels en online. Raak mag
vijf exemplaren weggeven. Stuur
vóór 1 november een mailtje met je
naam, adres en lidnummer naar
wedstrijden@kwb.be (vermeld
‘moeder’ in de onderwerpregel) en
maak kans.
15

Kwb-nieuws
Kwb Winterslag trapt samen met anderen
verenigingsleven weer op gang
Met het einde van de zomer in aantocht en de start van het
nieuwe werkjaar in zicht besloten enkele verenigingen van
Winterslag, waaronder kwb, samen een wijkborrel op te zetten.
Het moest een feest worden voor alle inwoners van Winterslag,
een namiddag waar iedereen elkaar weer in levende lijve kon ontmoeten
en waarop de verenigingen lieten zien dat ze klaar waren
om terug op te starten na corona.
Naast de goed verzorgde kinderanimatie was er voldoende eten
en drinken: van de typische Vlaamse ‘koffie met vlaai’ over de
‘Genkse Stokjes’ tot huisgemaakte Marokkaanse thee. Ook het
mooie weer deed de vele aanwezigen zichtbaar goed. Tijdens
een kort plechtig moment werden enkele mensen in de bloemetjes
gezet voor hun jarenlange engagement voor de wijk. Zo
kreeg ook kwb-bestuurslid Eddy bloemen en veel lof voor zijn
jarenlange inzet als buurtopbouwwerker.
Variatie op ‘De stoel’ bij kwb Rekkem
Kwb Rekkem liet zich deze zomer zich
inspireren door het tv-programma ‘De
stoel’. In juli en augustus werden de leden
wekelijks uitgedaagd om een bank (met
drank) in of rond Rekkem zo snel mogelijk
te vinden. De eerste aanwezige kreeg een
gratis drankje. Het was een ludieke manier
om elkaar weer te ontmoeten en het werd
door alle aanwezigen telkens gesmaakt,
zowel het drankje als het gezelschap.
Geocachen met kwb Kattenbos
Dinsdagmiddag stelde Fernand Dineur, eigenaar van de plaatselijke
supermarkt, vast dat er was ingebroken in zijn privéwoning, gelegen
boven zijn handelszaak. Onze antiekliefhebber ontdekte met ontzetting
dat zijn waardevolle Afghaanse dolk uit de Tajien-dynastie was
ontvreemd.
Zo begint de zomerse geocache van kwb Kattenbos rond het
Blauwe Meer. Help jij detective Flup om de dader te vinden? Met
elke gevonden cache kan je ‘Wie is het?’-gewijs enkele daders
uitsluiten. Kwb Kattenbos bouwde ook een eigen site om de
spel ervaring nog te verhogen. Je kan nog tot eind oktober
proeven van deze activiteit. Ook iets voor jouw afdeling?
Oproep: stuur je foto’s door!
Hoe meer kwbafdelingen
we in Raak
in beeld kunnen
brengen hoe liever,
maar daarvoor
hebben we jullie hulp
nodig. Ook een leuke
activiteit georganiseerd?
Stuur een paar
zinnetjes en een of
meer foto’s naar raak@kwb.be, en dan staan jullie binnenkort
op deze pagina’s te blinken!
Prijsuitreiking fietszoektocht
kwb Lotenhulle
Zaterdag 04 september reikte kwb Lotenhulle de prijzen van haar 17de fietszoektocht uit.
Niets dan stralende gezichten die avond. De organisatoren konden tevreden terugblikken
op een geslaagde uitgave, met 120 verkochte formulieren. Ook de deelnemers waren
enthousiast, en konden huiswaarts keren met een waardevolle prijs. De top drie van dit jaar
(foto) bestond uit Carlos, Anja en Christiane.
16

Wil je jullie leuke of interessante open
activiteit ook graag op deze pagina zien
verschijnen? Mail naar raak@kwb.be!
02-10 Zoersel
a REPAIR CAFÉ
Een kapotte televisie, gescheurde broek, fiets met
werk aan, defecte broodrooster of problematische
computer? Je kan ermee terecht op 2
oktober tussen 13 en 17u in het Catarinahuis
(Achterstraat 70) waar deskundige
vrijwilligers je voor een vrije bijdrage uit de
nood helpen. Geen kapotte spullen?
Gewoon een kijkje komen nemen mag
natuurlijk ook!
www.kwbsintantonius.be
8-10 Bazel
a DROPPING
Klinkt aan de hand van een blinde kaart een
wandeling van zo’n 12 kilometer doen je als
muziek in de oren? Op 8 oktober organiseert
kwb Bazel een dropping. Afspraak om 19u op
het Koningin Astridplein in Kruibeke.
www.kwbbazel.be
9-10 en 10-10 Haren
a KWB HAREN – ONBEKEND TALENT
Kwb Haren organiseert een gratis expo waarin
kunstenaars uit Haren of mensen die een stevige
band met Haren hebben hun werken tentoonstellen.
Verschillende disciplines komen aan bod.
Beide dagen van 10u tot 18u in GC De Linde
(Cortenbachstraat 7).
www.kwb.be/haren.
9-10 en 10-10 Melsele
a OVERZICHTS­
TENTOONSTELLING
Kwb Melsele bestaat 75 jaar en
organiseert een mooie tentoonstelling
waarin alles waar kwb
voor staat en gestaan heeft een
plaats krijgt. Iedereen welkom
op zaterdag 9 en zondag 10
oktober tussen 10u en 18u in
kasteel Cortewalle (Zwarte Dreef
2, Beveren). Gratis toegang.
www.kwb.be/melsele
25-10 Overmere
a VAN SLAPEN LIG JE TOCH NIET WAKKER?
We vinden goed slapen allemaal
belangrijk, maar in de praktijk is
het bij velen van ons niet
goed gesteld met onze
slaap. Herkenbaar? Ben je
benieuwd wat een goede
nachtrust nu eigenlijk is,
wat je niet moet doen en
wat net wel? Kom het
ontdekken bij kwb
Overmere. Start om 19u in
de parochiale kring Overmere
(Kerkstraat 2).
Ook op 12/10 bij Booischot Pijpelheide.
www.kwb.be/overmere
Zelf organiseren? Kijk op https://programma.
kwbeensgezind.be/2020-van-slapen-lig-je-tochniet-wakker.
FALOS-SPORT+
Het wandelcriterium trekt zich stilaan weer
op gang, hoera! Door corona kunnen er
echter nog steeds wijzigingen optreden,
dus check voor je enthousiast je wandelschoenen
aantrekt zeker www.falos.be,
waar je alle updates van het wandelcriterium
kan vinden.
03-10 Heist Centrum: Rond en over de
berg
03-10 Okselaar: Uilenkopwandeling
07-10 Tielen: Watermolenwandeling (dit
is een OKRA-wandeling)
10-10 Haacht: Hogtse Herfstwandeling
10-10 Itegem: Keldermansschranswandeling
10-10 Paal: Spek- en eierentocht
17-10 Heule Watermolen: De Herfstwandeling
(provinciale wandeldag)
24-10 Heultje: Pannekoekenwandeling
24-10 Leuven-Hulp: Dwars door
Holsbeek
31-10 Westmalle: Wandeling Kraaienhorst
7-11 Boortmeerbeek: Tussen Vaart en
Dijle
7-11 Geel Holven: Holvense pensenwandeling
7-11 Lichtervelde: De oliebollentocht
7-11 Minderhout: Kapellekenswandeling
11-11 Kessel: Tussen Kleine en Grote
Nete
11-11 Mol-Rauw: Kristalwandeling
13-11 Ourodenberg: Gijmelbossenwandeling
Straattekenen kwb Zichem opnieuw een succes
Ondanks het miezerige weer namen
eind augustus 45 kinderen deel aan
het jaarlijks straattekenen van kwb Zichem.
Alle deelnemers kregen een gratis set
stoepkrijt en zetten hun kunstwerk op het
asfalt. Het aantal onderwerpen dat op de
straat werd gezet was ook dit jaar groot.
Smurfen, kastelen, boten, stripfiguren,
paddenstoelen … het passeerde allemaal
de revue. Ouders en andere supporters
kwamen, nippend van een verfrissend
drankje, de kunstenaars aanmoedigen.
In zes categorieën werd er gestreden om
de prijzen voor de mooiste straattekening.
Lokale kunstkenners Astrid en Louis
namen dit jaar de taak van jury op zich.
Tot slot werden alle kinderen bedacht met
een mooie prijs. Weer een mooie
namiddag!
17

Actua
10-daagse van de Geestelijke Gezondheid in teken van ontmoeting
Samen voor meer veerkracht
en verbondenheid
Van 1 tot 10 oktober organiseren het Vlaamse Instituut Gezond Leven, de Vlaamse Logo’s en Te Gek?!
samen alweer de zesde editie van de Tiendaagse van de Geestelijke Gezondheid. Dat doen ze, net als vorig
jaar, onder de slogan ‘Samen Veerkrachtig’. De focus ligt dit keer op ontmoeting en sociale verbondenheid.
Warme, bevredigende contacten laden onze batterijen op, geven ons de kans om te troosten en getroost
te worden als het minder gaat, zorgen ervoor dat we gemeenschappelijke herinneringen opbouwen … en
bouwen zo mee aan onze veerkracht. Maar wat is die veerkracht nu eigenlijk precies?
Ieder van ons krijgt af en toe te maken
met stress en tegenslag, maar we gaan
er allemaal anders mee om, afhankelijk van
hoe veerkrachtig we zijn of ons op dat
moment voelen. Wie veel veerkracht heeft,
laat zich niet snel van de wijs brengen en
kan zijn of haar balans goed bewaren.
Veerkracht is dus het vermogen om terug
te veren na een tegenslag, en om je (vlot)
aan te passen aan stress of negatieve
veranderingen. Het gaat dus over flexibel
omgaan met moeilijke momenten.
Buffer en herstel
Veerkracht vervult twee belangrijke
functies wanneer het gaat om het in stand
houden van ons mentaal welzijn. Het
vormt een buffer of bescherming tegen
stressoren en moeilijke ervaringen, maar
zorgt daarnaast ook voor herstel wanneer
je welzijn toch een klap te verwerken
kreeg. Hoe sterker je veerkracht is, hoe
beter ze beschermt én hoe makkelijker je
terugveert.
Veerkracht kan je trainen
Kan je zelf je veerkracht verhogen? Zeker
wel! Dat doe je door te werken aan enkele
vaardigheden: emotie- en stressregulatie,
flexibiliteit en het omgaan met tegenslagen.
Al speelt ook context een rol: een
deel van onze veerkracht is genetisch
bepaald, en ook vroege ervaringen tellen
mee. Bovendien zijn sommige omgevingen
bevorderend voor de veerkracht,
maar zijn er ook omgevingen die een
continue bron van stress zijn en zo de
individuele veerkracht net ondermijnen.
Luisteren en praten
Ook anderen zijn belangrijk voor onze
veerkracht. De mensen rondom je spelen
een grote rol. Door je te waarderen, bijvoorbeeld,
maar ook doordat je in contact
met anderen beseft dat er mensen zijn die
gelijkaardige dingen hebben meegemaakt.
We hebben allemaal nood aan verbondenheid
en erkenning, en zeker op moeilijke
momenten is verbinding met de mensen
rond ons extra krachtig.
Dat betekent dat jij ook voor anderen iets
kan betekenen: door te luisteren, en openlijk
te praten over de dingen waar jij mee
worstelt. Zo bouwen we allemaal samen aan
samen veerkrachtig zijn.
Dit jaar slaat de 10daagse
van de Geestelijke Gezondheid de
handen in elkaar met vzw ZukZuk
voor de ‘tiendaagse van cultuur en
ontmoeting’. Daarmee willen ze
(meer) sociale ontmoeting en
verbondenheid creëren, én het
verenigingsleven - dé plaats bij
uitstek voor verbinding en contact
- in de kijker zetten.
Als kwb kan je al je activiteiten die
doorgaan tussen 1 oktober en 10
oktober eenvoudig gratis promoten
door ze in de UIT-agenda
(www.uitinvlaanderen.be/agenda)
te zetten met het label Samen veerkrachtig.
Dan verschijnen ze niet
enkel in de online UIT-agenda,
maar ook op de websites
www.samenveerkrachtig.be en
www.zukzuk.org. Goed voor heel
wat extra promotie en verbondenheid!
Op de website van ZukZuk
vind je een instructiefilmpje.
18

Coronaveilig evenement ter ere van 70-jarig bestaan
Kwb Kattenbos zet eigen
schlagerfestival op poten
Kwb-nieuws
Kwb Kattenbos bestond vorig jaar 70 jaar en dat moest gevierd worden. En hoe kon dat beter dan met
een eigen schlagerfestivalletje? Omwille van de gekende redenen was er gedwongen een jaartje uitstel,
maar deze zomer was het eindelijk zover voor 'Schlagerbos'.
Vanaf 18u gingen de poorten open en
kon ieders Covid Safe Ticket gescand
worden. Iedereen - artiesten, geluidstechnici,
vrijwilligers …. - moest een bewijs
tonen. “Onze vrees dat dit wel eens tot
lange wachtrijen zou kunnen leiden was
ongegrond want alles verliep vlotjes”,
vertelt de organisatie. “Jammer genoeg
moesten we wel enkele mensen teleurstellen
omdat ze niet in orde waren. Onze
controleurs aan de ingang waren streng
maar rechtvaardig!”
Om 20u mocht Sam Gooris de spits
afbijten. Dat zorgde meteen voor de
nodige ambiance, die de lokale band De
Na-apers er zeer goed kon inhouden. Het
was toen al duidelijk dat alle mensen, jong
en oud, genoeg hebben van ‘blijf in je kot’
en ‘hou voldoende afstand’.
Top van de avond was het optreden van
Willy Sommers, waarbij iedereen uit zijn/
haar dak ging en er met veel nummers
luidkeels werd meegezongen.
DJ Bjorn Verhoeven, een rasechte
Limburger, breidde een waardig einde aan
de avond. De afsluiter zorgde voor heel
wat zingen, dansen en springen!
De opbrengst van ‘Schlagerbos’ gaat naar
vier Limburgse goede doelen: dienstencentrum
vzw Sint-Oda, zorginstelling vzw
Berkenhof, school voor bijzonder lager
onderwijs Eymardschool en basisschool
de Schommel. “Bedankt aan alle vrijwilligers
en het organisatiecomité. Het was
gewoon TOP!”
Eerste rommelmarkt van kwb Baal
Kwb Baal organiseerde voor de eerste keer een rommelmarkt in
Baal Dorp. “Tijdens de lockdown hebben mensen hun huizen
opgeruimd van zolder tot kelder, dus boden wij aan om op onze
rommelmarkt hun schatten aan de man/vrouw te komen brengen”,
klinkt het.
Vol enthousiasme werd er van start gegaan met het opzetten van
de standen. De regenvlagen strooiden wat roet in het eten, maar
gelukkig waren de meeste mensen erop voorzien en konden ze
tijdens de bui komen genieten van een hotdog of drankje.
“De eerste editie was een succes. We kregen al van enkele
mensen de vraag dit opnieuw te organiseren, dus dat zullen we
zeker doen!”
19

Kwb-nieuws
Kwb Drongen-Luchteren-
Baarle houdt Möllky-initiatie
Op vrijdag 27 augustus konden heel wat sportievelingen kennismaken
met Mölkky bij kwb Drongen-Luchteren-Baarle.
Aansluitend genoten meer dan 60 mensen van een gezellige
barbecue. Van een leuke heropstart gesproken!
Opnieuw samenkomen aan
Hechtelse Lourdesgrot
De Hechtelse Lourdesgrot werd opgericht in 1955 en was jarenlang
een veelbezochte bidplaats, maar na een tijd trad verwaarlozing
en verval op. De grot bleef er jarenlang troosteloos en
verlaten bij liggen, tot in 1981 kwb Hechtel het initiatief nam om
de grot in ere te herstellen. Kwb Hechtel was niet alleen initiatiefnemer
voor de heropleving, maar bleef ook nadien bekommerd
en bezorgd om de grot. Daarom is er sinds 1982 jaarlijks op
15 augustus een mis aan de Hechtelse Lourdesgrot.
Vorig jaar kon die niet doorgaan, en de afdeling was dan ook
verheugd dat ze dit jaar terug kon plaatsvinden én dat het weer
meezat. De 270 tevreden aanwezigen konden na de viering nog
genieten van een tas koffie en een stukje Limburgse vlaai.
Smullen met kwb Bouwel
Kwb Bouwel heeft al jaren de traditie om in de zomermaanden
het programma voor het volgende jaar te maken. En bij deze
traditie hoort een andere, heerlijke traditie: dat het bestuur en de
partners getrakteerd worden op een lekker ijsje van het IJsbieke
in de Bouwelhoeve.
Kwb-fietsers doen
Elfstedentocht op wielen
Twee kwb Zoersel-fietsers, Ludo en Eddy, zijn erin geslaagd ook
dit jaar de fietselfstedentocht tot een goed einde te brengen. Het
werd deze keer een zware editie omdat ze tegen stevige wind
moesten optornen, maar als rasechte Flandriens is hen geen
uitdaging te groot. De 240 kilometer werden ruim binnen de
opgelegde tijd gefietst.
Het was voor de twee mannen respectievelijk de tiende keer en
de achtste keer dat ze de tocht tot een goed einde wisten te
brengen. Proficiat!
20

Thema
Zintuigen
Bij ‘zintuigen’ denken de meeste mensen spontaan aan vijf of zes.
Bestaat er echt zoiets al een ‘zesde zintuig’ of intuïtie, en hoe kan je
het trainen? Dat vertelt professor Jos Pauwels.
Als je het aan wetenschapsjournaliste Emma Young vraagt,
zijn er nog veel meer zintuigen, 32 om precies te zijn: van
‘body mapping’ tot ‘thermoceptie’.
En wat als je zintuigen verbindingen met elkaar aangaan die er niet
zijn, en je woorden automatisch met kleuren of smaken associeert?
We werpen een blik op de fascinerende wereld van synesthesie.
Tot slot zoomen we ook nog in op de tast, ons misschien wel
belangrijkste zintuig, en zetten we enkele wist-je-datjes op een rij.
21

Thema
Ons zesde zintuig volgens professor Jos Pauwels
“De intuïtieve mens is gelukkiger,
rustiger en evenwichtiger”
We kennen allemaal dat plotse gevoel dat we plots iets weten, of iets echt wel of niet moeten doen,
maar we kunnen bijna nooit verklaren hoe dat komt. De ene maakt het vaker mee dan de ander, en de
een luistert er ook vaker naar dan de ander. Het is dan ons zesde zintuig of intuïtie die aan het woord is.
Die intuïtie is een interessante bron van kennis, met een eigen logica en dynamiek. Zo kunnen we het
bijvoorbeeld leren gebruiken voor een beter leven. Doctor Jos Pauwels, verbonden aan het Timotheus
Project voor Intuïtieve Ontwikkeling en auteur van ‘Ik wist het!’, leidt ons de weg.
Tekst: Tine Vandecasteele
Raak: Is intuïtie het tegenovergestelde van
rationeel denken?
Jos Pauwels: “Helemaal niet, intuïtie
is een weten dat ontstaat uit
subtiel, helder en scherp waarnemen.
Dat kan door goed te
voelen, zien en luisteren. Sommige
mensen krijgen ook informatie uit
geuren of smaken. Om intuïtief te
weten gebruik je net je logica. Je
herkent patronen, zich herhalende
gebeurtenissen. Een extra deel van de waarneming
komt voort uit empathische intelligentie. Je
voelt mee in je lichaam wat er gebeurt bij je gesprekspartner. En
dan is er dat speciale intuïtieve bewustzijn dat soms zo magisch
lijkt. Een direct weten, rechtstreekse kennis die opborrelt. Een
weten wat je eigenlijk niet kan weten. Al die aspecten kan je
leren, verfijnen en verdiepen.”
Raak: We moeten dus proberen die filter in ons brein
te omzeilen?
Jos Pauwels: “Ja en dat is niet makkelijk, want er
zijn nog enkele hindernissen op de weg naar
intuïtief weten. Denk maar aan onze fysieke
mogelijkheid tot waarnemen: niet iedereen ziet
even goed en scherp. Daarnaast is er de
beperking van de individuele verwachtingen,
die groeien uit persoonlijke verlies- en succeservaringen.
We verwachten bijvoorbeeld dat onze
partner blij is om ons te zien en gaan voorbij aan
een minder enthousiaste begroeting. Vervolgens spelen
er ook sociale en culturele filters, de gewoontes en regels in
onze omgeving. En tot slot speelt ons zelfbesef een belangrijke
rol. Mijn oma zei altijd: “De wereld is een soep, wij zijn de ballekes
en daar wordt mee gerammeld.” Zij gaf met die oude volkswijsheid
meteen haar positie in de wereld aan en de manier waarop
ze naar zichzelf en die wereld kijkt.”
Raak: Waarom durven we dan niet vaker op onze intuïtie
vertrouwen?
Jos Pauwels: “Elk moment, elke seconde komen er onvoorstelbaar
veel zintuigelijke prikkels op ons af. Sommige onderzoekers
spreken van meer dan 11 miljoen interne en externe prikkels per
seconde. Ons brein maakt een selectie; op basis van eerdere
ervaringen worden binnenkomende prikkels verdeeld in relevant
en niet-relevant. Zo blijven er nog slechts 5 tot 10 prikkels per
seconde over. Wat een verkwisting van informatie, kan je zeggen.
We ‘verliezen’ veel informatie omdat onze verwerkingscapaciteit
beperkt is. Veel van onze grote intuïtieve kracht zit daar, voor wie
de weg vindt.”
Raak: Hoe kunnen we ons dan wel door onze intuïtie laten leiden?
Jos Pauwels: “Om je brein intuïtief open en in balans te houden,
is het belangrijk om momenten van focussen en van ‘rust’ of
‘stilte’ met elkaar af te wisselen. Hersenonderzoek toont aan dat
teveel focussen onze denkenergie uitput. Het gevolg daarvan is
een nog beperktere waarneming. Wanneer je ‘focus loslaat’, kan
het brein in ruststand komen. Zo vergroot je je creativiteit en
intuïtie, krijg je meer energie en heb je minder last van burn-outverschijnselen.
In de ruststand worden gegevens opgeslagen en
belangrijke nieuwe verbindingen gelegd of zelfs nieuwe hersencellen
gemaakt. Met andere woorden: de intuïtieve mens is
gelukkiger, rustiger en ervaart meer evenwicht en welbevinden.”
22

‘Heel erg je best doen, angst om de verkeerde
beslissing te nemen of ongeduld maakt het moeilijk
om subtielere signalen van je lichaam te voelen’
met alles en iedereen. Er komt een sterke verbinding met de
natuur tot stand, je hebt een diep vertrouwen en een diepgaand
weten. Er is een stille, interne stem die binnen in je spreekt en je
voelt een toestand van vrede met wat is. Dat is ook de grondhouding
die je telkens opnieuw opzoekt. In je intuïtieve ontwikkeling
wordt dat een basishouding die in je leven sluipt en die
innerlijke rust brengt van waaruit je handelt.”
“Om je brein intuïtief open en in balans te houden,
is het belangrijk om momenten van focussen en
van ‘rust’ of ‘stilte’ met elkaar af te wisselen.”
Raak: En dat komt allemaal vanzelf?
Jos Pauwels: “Het vergt wel wat training, maar je mag er ook niet
teveel op gefocust zijn. Breng liever je aandacht naar jezelf en
word helemaal aanwezig. Stop met je best doen. Heel erg je best
doen, angst om de verkeerde beslissing te nemen of ongeduld
maakt het moeilijk om subtielere signalen van je lichaam te
voelen. Onze intuïtieve waarneming is dan beperkter. Diep, rustig
ademen en contact nemen met je lichaam helpt je om naar
binnen te keren en aanweziger te worden. Hoe meer je je
aanwezig kan maken, hoe meer je toegang krijgt tot je intelligente
intuïtie.”
Raak: Zijn er manieren om dit leerproces te versnellen?
Jos Pauwels: “Een korte meditatie elke dag, en af en toe één
minuut stilte, kunnen wonderen doen. In de stilte gaan en diepgaand
leren luisteren naar je lichaam en de subtiele stroom van
intuïtieve informatie is een discipline. Dat wil zeggen: hoe meer je
oefent, hoe makkelijker en meer ontspannen je in de toestand
van ontvankelijkheid voor de intuïtieve flow komt. Die flow
ontstaat in je lichaam, komt van binnenuit. En hoe vreemd het
misschien ook mag klinken: de stilte zoeken en mediteren met
een groep is meestal makkelijker dan alleen. Je krijgt dan ook
makkelijk toegang tot je intuïtieve intelligentie. Het is alsof er een
collectieve wijsheid ontstaat.”
Raak: Welke signalen krijg je dat je intuïtieve intelligentie
begint te werken?
Jos Pauwels: “Je ervaart aanvankelijk opwinding én een gevoel
van rust en kalmte, de ruimte van de waarneming wordt groter, je
uitstraling wordt ruimer, je voelt dat je hart en compassie zich
openen. Je gevoelens worden sterker en je begint mee te voelen
Raak: In onze drukke maatschappij lijkt er weinig tijd voor die
innerlijke rust?
Jos Pauwels: “We leven snel. Er wordt veel van ons gevraagd.
De informatie stroomt onophoudelijk binnen via kranten, blogs,
radio, tv, mail, internet … We moeten alles doen, alles volgen en
ons ook nog ontspannen. Het lijkt wel alsof alles dringend is. En
we willen ook niets missen. We lijden onder urgentiestress. Te
snel en te veel: ik wil nu een antwoord; ik loop achter; ik haal mijn
deadline niet; ik zit te wachten op dat mailtje; waarom duurt dat
zolang; ik moet mezelf toch ook ontwikkelen; ik moet gaan
sporten want ik moet mezelf toch ook ontspannen … Druk, druk,
druk is in de mode.”
Raak: En dat maakt ons niet gelukkig.
Jos Pauwels: “En niet productief. Je voelt je moe en overstresst.
Je efficiëntie vermindert, je inspiratie daalt. Je slaapt slecht. In
België gaan per dag meer dan 1,2 miljoen slaap- en kalmeerpillen
over de toonbank van de apotheek. Daarmee zitten we bij
de grootste gebruikers ter wereld. Dus: vertraag aub. Je hoeft
niet alles tegelijk te doen! Neem je tijd. Af en toe moeten we eerst
even stilvallen voordat we verder kunnen gaan. Dat voel je toch
intuïtief aan?”
Eerder dit jaar schreef Jos Pauwels
het boek ‘Ik wist het! Gebruik je intuïtie
voor een beter leven’. Het boek
werd uitgegeven bij Borgerhoff &
Lamberigts, kost 23 euro en is verkrijgbaar
bij de meeste boekhandels
en online.
Raak mag drie exemplaren weggeven.
Stuur vóór 1 november een mailtje
met je naam, adres en lidnummer
naar wedstrijden@kwb.be (vermeld
‘Intuïtie’ in de onderwerpregel) en maak kans.
23

Thema
Je hebt meer zintuigen dan je denkt
Van ‘body mapping’ tot lichtdetectie
5, 6, 8, 12 … iedereen die met zintuigen bezig is, heeft een ander idee over hoeveel we er nu precies
hebben. Volgens Emma Young, wetenschaps- en gezondheidsjournalist en auteur van het boek ‘Super
Senses’, spelen maar liefst 32 zintuigen een rol in onze menselijke ervaringen.
Zintuigen werken met sensors. Zien doe je doordat sensors in
je ogen licht van verschillende golflengtes detecteren. Net
daarom zijn er nog heel wat anderen dingen die we zintuigen
kunnen noemen, zoals bijvoorbeeld temperatuur of pijn, die beide
werken met sensoren in de huid. Ook onze organen hebben
sensoren die verantwoordelijk zijn voor belangrijke processen -
denk maar aan hartslag of evenwicht.
Wanneer we verandering waarnemen leidt dat tot een signaal
naar onze hersenen, die vervolgens een ‘antwoord’ formuleren.
Soms is dit bewust, zoals de waarneming van een kleur of
honger, andere keren onbewust, bijvoorbeeld een verandering in
bloeddruk.
Emma Young beschouwt elk systeem in ons lijf dat informatie
ontvangt via receptoren of sensoren, en daarmee info krijgt over
de omgeving of onszelf, als een zintuig. Daarnaast deelt ze
sommige van de vijf basiszintuigen - zicht, gehoor, reuk, tast en
smaak - op in deelzintuigen. Kende je deze vier al?
Body mapping
Onze proprioceptie, oftewel onze positiezin, geeft ons voortdurend
info over de positie van ons lichaam. Daardoor weten we
waar welk lichaamsdeel zich in de ruimte bevindt. Emma Young
geeft dit de naam ‘body mapping’. Volgens haar maken we de
hele tijd een soort ‘mentale landkaart’ van ons lichaam, die we
vervolgens gebruiken voor de coördinatie van onze bewegingen.
Daardoor kunnen we bijvoorbeeld blind typen, of een bal opvangen
zonder naar onze handen te kijken.
Wie zijn proprioceptie graag wil trainen, kan eens proberen om
binnenshuis (op een veilige plek) rond te lopen met de ogen dicht
of een blinddoek op. Je wordt je hierdoor veel meer bewust van
je lichaamssignalen.
Lichtdetectie
Om in het donker te kunnen zien, hebben we staafcellen in ons
oog; kegeltjes zorgen er dan weer voor dat we kleur kunnen
waarnemen. Die twee helpen echter niet om onze biologische
klok te reguleren. Het is de lichtreceptor ‘melanopsine’ die ervoor
zorgt dat onze inwendige klok weet wanneer de zon opkomt en
ondergaat. De receptor zorgt ervoor dat we slaperig worden in
het donker, en wakker(der) bij licht, want ze is ook betrokken bij
de aanmaak van het slaaphormoon melatonine. De lichtreceptor
wordt daarnaast ook gelinkt aan ons gemoedstoestand: licht ’s
ochtends geeft energie én een beter humeur.
Dezelfde receptor zorgt er ook voor dat blinde dieren de dag van
de nacht kunnen onderscheiden.
Nociceptie
In ons lichaam hebben we drie verschillende soorten schadesensoren,
die alle drie reageren op een ander soort gevaarlijke
stimuli (zie kader). De mate waarin we pijn ervaren wordt beïnvloed
door een aantal factoren, bijvoorbeeld de aanmaak van
endorfine, dat pijn verlicht. Uit een studie blijkt echter dat ook
vloeken een positief effect zou hebben op onze pijngewaarwording.
Wetenschappers gaven proefpersonen de opdracht hun
handen twee keer in een emmer ijskoud water onder te
dompelen. De ene helft mocht hierbij schelden, de andere niet.
De deelnemers die mochten vloeken hielden het gemiddeld vijftig
24

Onze 32 zintuigen volgens
Emma Young
procent langer uit. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat
vloeken andere emoties dan pijn zou oproepen en ons zo
afleiden, of dat het onze hersenen het signaal ‘gevaar’ zou geven
waardoor onze reactie op pijn vermindert.
Thermoceptie
Wist je dat elke vierkante centimeter van onze huid 130 aanrakingsreceptoren
heeft? Die zijn onderverdeeld in vijf verschillende
types, die elk een andere sensatie oppikken: koude,
warmte, druk, vibratie of drukvariatie, en pijn. Young beschouwt
ze dan ook als vijf aparte zintuigen.
Thermoreceptoren, verantwoordelijk voor onze temperatuurzin,
bevinden zich echter niet enkel in de huid maar ook in de
hersenen. Daar geven ze bijvoorbeeld het signaal om te zweten
of te rillen. Nu is er echter ook bewijs dat thermoreceptoren de
psychologische functie hebben van troost en geborgenheid
hebben, én dat ons thermoceptiesysteem hierop afgesteld is. De
gevoeligheid voor koudeprikkels neemt immers na een langere
periode van blootstelling af, maar die van warmteprikkels niet.
Anders gezegd: een koude zee wordt minder koud, een warme
knuffel blijft lekker warm.
1. Zicht
2. Lichtdetectie
3. Horen
4. Reuk
Onder ‘smaak’
5. Zout proeven
6. Zoet proeven
7. Bitter proeven
8. Zuur proeven
9. Umami proeven
Onder ‘tast’
10. Druk
11. Vibratie
12. Zacht contact
13. Jeuk
Onder ‘pijn’
14. Gevaarlijke temperaturen
15. Gevaarlijke chemicaliën
16. ‘Mechanische schade’ (pitsen, snijden …)
Onder ‘temperatuur’
17. Koelte
18. Warmte
19. ‘Body mapping’
Onder ‘evenwicht’
20. Receptoren voor hoofdrotatie
21. Receptoren voor verticale beweging (vb. in een lift
staan)
22. Receptoren voor horizontale beweging (vb. in een
auto zitten)
23. Receptoren voor hartslag
24. Receptoren voor bloeddruk
25. Receptoren voor koolstofdioxide
26. Receptoren voor zuurstof
27. Receptoren voor toename van longinhoud
28. Receptoren voor hersen- en ruggenmergvocht
Onder ‘honger en dorst’
29. Receptoren voor de zoutconcentratie in ons bloed
30. Maaginhoud
31. Blaasinhoud
32. Darminhoud
a Bron: dailymail.co.uk, www.goedgevoel.be
25

Thema
Waarom tast misschien wel ons belangrijkste zintuig is
De vele functies van onze tastzin
We gebruiken voortdurend onze tastzin bij voortduring: om de dingen om ons heen te voelen en zo de
wereld te ervaren, maar evengoed om te weten en registreren hoe wij ons erin bewegen. Toch is tastzin
misschien wel de laatste van de vijf klassieke zintuigen waar mensen aan denken. Nochtans is het zonder
tastzin moeilijk overleven.
Onze huid is ons grootste orgaan, met daarin verschillende
receptoren om tast te registeren. Zo kan je bijvoorbeeld een
opdeling maken tussen fijne en grove tastzin; de tweede zorgt
ervoor dat je ook in het donker een vorm kan herkennen, en dus
bijvoorbeeld weet of je een pen of een potlood vasthebt.
Hoewel we al veel over tastzin weten, zijn er ook nog mysterieuzere
aspecten. De receptoren die jeuk veroorzaken bijvoorbeeld
zijn nog relatief weinig bestudeerd. Lang werd gedacht dat jeuk
een soort lichte vorm van pijn was, maar een Amerikaans wetenschapper
ontdekte dat dat niet zo is en dat het een systeem is
dat op zichzelf staat. Je voelt jeuk immers alleen op je huid, en
niet in of op andere organen.
Focus op verandering
Net als alle onze zintuigen is de tastzin erg gefocust op verandering.
Je voelt de kleren die je aanhebt niet bewust, maar als er
plots iemand aan trekt, merk je dat. Hetzelfde met een voorwerp
in je handen, dat je pas actief opmerkt als het uit je handen dreigt
te glippen bijvoorbeeld.
De verklaring hiervoor is evolutionair eenvoudig: in de natuur kan
elke verandering gevaar op leveren en dus belangrijk zijn.
Daarom zijn we als mens vooral op verandering gefocust.
Vlooien
Gevoelige beharing
Niet alle delen van onze huid zijn even gevoelig. Vingertoppen
zijn het gevoeligst; ze kunnen dingen die 167 kleiner zijn dan het
kleinste puntje in het brailleschrift registeren. Deze ‘discriminatieve
tastzin’ geeft ons info over wat we aanraken en de eigenschappen
ervan (warm of koud, hard of zacht). Daarnaast is er
de affectieve tastzin, die een grote rol speelt in onze relaties met
anderen. Daarvoor zijn de haren op onze huid van groot belang,
want die hebben hun eigen gevoeligheid. Naast deze twee
‘oppervlakkige’ vormen van tastzin hebben we bijvoorbeeld ook
nog temperatuurgevoeligheid en pijn. Doordat al deze dingen
aparte circuits zijn, kan een arts je bijvoorbeeld behandelen voor
pijn zonder al je tastzin weg te nemen, gelukkig maar.
Kriebels
Evolutionair was onze tastzin bovendien een van onze eerste zintuigen.
De eenvoudigste organismen waren niet in staat licht
waar te nemen, maar merkten het wel als ze ergens tegenaan
botsten. Ook de affectieve tastzin is al oud: de eerste apen
vlooiden elkaar al, als vorm van communicatie en om hun onderlinge
relaties te versterken. Onderzoek heeft ook uitgewezen dat
tast en aanraking essentieel zijn voor de ontwikkeling van
kinderen. Zo bleek uit studies bij premature baby’s dat zij die veel
aangeraakt worden het beter dan doen zij die vooral in een
couveuse liggen.
Herinneringen
Dat onze zintuigen allemaal gekoppeld zijn aan elkaar én aan
onze eerdere herinneringen, zorgt ervoor dat een objectief zelfde
aanraking in verschillende situaties hele andere gevoelens kan
oproepen. De hand van je partner op je arm kan daarom erg
verschillen van de hand van een vreemde op diezelfde plek. Je
andere zintuigen weten immers wie je aanraakt, wat al dan niet
aangename herinneringen oproept.
a Bron: weekend.knack.be
26

Synesthesie: wat is het precies?
Als P blauw is, A rood
en woensdag mosterdgeel
Onze zintuigen zijn niet netjes gescheiden van elkaar: ze werken bijvoorbeeld samen voor een smaakervaring
of wanneer je op een dansvloer staat. Bij sommige mensen zijn ze echter op een heel andere
manier met elkaar verbonden: muziek roept dan bijvoorbeeld een smaak op, of reuk een kleur. Je hebt
dan zintuiglijke ervaringen die anderen niet kennen, oftewel: synesthesie. Geschat wordt dat ongeveer
4 procent van de mensen een of andere vorm van synesthesie heeft, maar onlangs ontdekten Nederlandse
onderzoekers dat niemand helemaal synesthesievrij is; het zit ingebakken in onze zintuigen én hersenen.
De twee wetenschappers, respectievelijk actief als taal- en
neurowetenschapper, begonnen enkele jaren geleden het
‘Groot Nationaal Onderzoek’. Daarbij kon iedereen online spelletjes
spelen. Die draaiden rond het associëren van kleuren met klanken,
cijfers of dagen van de week. 13.000 mensen deden eraan mee.
Andere verwerking
Synesthesie is per definitief een subjectieve waarneming.
Objectief gezien zijn de gegevens die binnenkomen immers
dezelfde als bij de anderen in de omgeving, maar in de hersenen
van wie synesthesie heeft worden ze anders verwerkt.
In een eerdere studie legde taalwetenschapper Tessa van
Leeuwen, een van de twee onderzoekers, proefpersonen met
synesthesie in een hersenscanner. Daaruit blijkt dat wanneer
mensen die kleuren met letters associëren een letter horen of
zien effectief het hersengebied dat kleuren verwerkt oplicht.
De 'ee' is licht
In hun grootschalig onderzoek ontdekten de wetenschappers dat
synesthesie minder bijzonder is dan we denken: bijna iedereen
heeft wel eens een synesthesie-ervaring, maar bij de meeste
mensen zijn deze niet zo extreem als bij wie echt synesthesie
heeft.
Een andere conclusie uit het onderzoek is dat mensen met de
aandoening erg consistent zijn in hun synesthesie: dezelfde
woorden of klanken roepen steeds dezelfde kleur op, bijvoorbeeld.
Bovendien blijkt ook dat de associaties die worden
gemaakt bij veel mensen met synesthesie hetzelfde zijn, en dus
weinig persoonlijke voorkeur dragen. Zo zouden veel synestheten
de ‘A’ associëren met rood, en zouden klanken als ‘oo’ en ‘oe’ (die
uit het achterste van je keel komen) vaak gelinkt worden aan
donkerpaarse tinten. Klanken die voor en boven in de mond
worden geproduceerd, bijvoorbeeld de ‘ee’, zouden dan weer een
lichtere tint zijn.
Dat zoveel mensen dezelfde kleuren aan dezelfde klanken linken,
geeft volgens de onderzoekers aan dat er een diepere logica is in
de samenwerking van onze zintuigen, en in hoe we info uit verschillende
zintuigen combineren. Die logica zou dan weer terug
te brengen zijn op de organisatie van de hersenen. Zo wordt in je
hersenschors geluidsinformatie bijvoorbeeld verwerkt van laag
naar hoog. Dat zou kunnen verklaren waarom er een ‘volgorde’ is
in de kleuren die synestheten aan tonen verbinden.
Alfabet leren
Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat we bij synesthesie - of dit nu
in een lichte of extreme vorm is - in grote categorieën denken: de
manier waarop een letter wordt uitgesproken of geschreven blijkt
niet relevant te zijn. Enkel wat de letter representeert is van tel.
Volgens de onderzoekers bieden deze associaties kansen om
informatie op een betere, intuïtieve manier over te brengen. Zo
zouden kinderen bijvoorbeeld het alfabet kunnen leren aan de
hand van de kleuren die ‘kloppen’ met de letters.
a Bron: www.trouw.nl
27

Thema
Bijzondere weetjes
Wat je nog niet wist over zintuigen
Zintuigelijke ervaringen zijn even
persoonlijk als ons brein. Niemands
wereld ziet er hetzelfde uit als die van een
ander. Meer zelfs: mochten we plots
iemand anders’ zintuigen hebben, zouden
we wellicht veel van de wereld niet meer
herkennen.
28
We nemen tot 80 procent van onze
omgeving visueel waar. In dat
opzicht is het ons belangrijkste zintuig.
Geur speelt een belangrijke rol bij
partnerkeuze en aantrekkingskracht,
en dit is meer uitgesproken bij vrouwen dan
bij mannen.
Heel wat dieren hebben zintuigen die
de mens niet bezit. Zo maken tandwalvissen
(waar onder meer de dolfijn toe
behoort), vleermuizen en sommige
spitsmuizen gebruik van echolocatie om te
navigeren, kunnen onder meer ratelslagen
infrarood licht zien, produceren veel haaien
elektrische velden om door troebele
wateren te kunnen navigeren of prooien te
volgen, en hebben onder meer honingbijen,
postduiven en tonijnen een magnetisch
zintuig. Daarmee kunnen ze zichzelf oriënteren
en lange afstanden afleggen.
Onze zintuigen kunnen ons heel makkelijk
bedriegen, doordat ze zintuiglijke
informatie aanvullen met eerdere
kennis of ervaringen. Zo kan je het dat je
plots een telefoon hoort rinkelen als dat
niet het geval is, of geuren oppikt die er niet
zijn.
Sommige mensen kunnen tot een
miljard verschillende geuren onderscheiden.
Aziaten kunnen de bittere smaak van
broccoli, spruitjes en pure chocolade
beter proeven dan westerlingen. Dat zou
komen door een verschil in het aantal
smaakpapillen op het puntje van de tong.
Ook vrouwen zouden beter in staat zijn om
bitterheid te proeven dan mannen.
Onze temperatuurzin is ons meest
onnauwkeurige zintuig.
Van alle zintuigen is reuk het beste in
staat om herinneringen op te roepen.
Dit komt doordat ons geurcentrum dicht bij
de hippocampus ligt, de plek in ons brein
die herinneringen opslaat en ophaalt.
Voelen is het allereerste zintuig dat zich
bij nieuw leven ontwikkelt. Een foetus
van zeven weken is al in staat om te voelen:
eerst rond zijn mond, daarna aan zijn voetzolen
en op zijn gezicht.
Ieder mens heeft een voorkeurszintuig
waarmee hij de wereld om zich heen
ervaart. Sommige mensen zijn vooral
visueel ingesteld, anderen meer auditief of
kinesthetisch (gevoel en tast).
Wie blind geboren is, kan ook in zijn
dromen niet zien. Onderzoek heeft
uitgewezen dat in de dromen van blinde
mensen de andere zintuigen de rol van de
droombeelden overnemen. Zij dromen dus
op geur, tast, smaak en gehoor. Mensen die
op latere leeftijd blind worden, blijven over
het algemeen wel in beelden dromen.

Provinciale wandeldag op 17 oktober
Kwb-nieuws
Kom wandelen in West-Vlaanderen!
Zin om de West-Vlaamse landschappen te (her)ontdekken? Dan
moet je op 17 oktober bij kwb Heule-Watermolen zijn voor de
West-Vlaamse provinciale wandeldag.
indelijk mogen we weer en
“Ewe zullen onze wandelaars en
bezoekers zeker niet teleurstellen”,
verzekert Johan Mestdagh, wandelverantwoordelijke
en voorzitter van
kwb Heule-Watermolen. “Onze
wandelspecialist Pol Verhaege heeft
weer drie knappe wandelroutes uitgestippeld
van respectievelijk 6, 12 en 18
kilometer. We gaan op verplaatsing en
bieden iedereen drie mooie wandelingen
aan die starten in Bellegem, dat
veel groen en open ruimte heeft, en
waar je nog heerlijk kan genieten van
prachtige landschappen. Bovendien zal
iedereen zich ook te goed kunnen doen aan
heerlijke drankjes en lekkere hapjes. Wij
zien in ons mooie West-Vlaanderen alvast
geen reden om weg te blijven!”
Starten kan al vanaf 8u30. Onderweg zal
er de gelegenheid zijn een drankje en/of
hapje te nuttigen. Voor de twee grootste
afstanden worden zelfs twee rustplaatsen
voorzien.
Zin om er even tussenuit te gaan?
KWB aanbod
€ 40
KORTING
Of je nu kiest voor een verblijf aan de Belgische
Kust of in de Kempen, een onvergetelijke tijd wordt het zeker bij Sunparks!
Een strandwandeling, een partijtje minigolf, een go-cart huren, een spelletje bowling,
een mooie fietstocht, een pretpark in de buurt bezoeken, het kan allemaal!
Geniet van onbeperkte toegang tot het subtropisch zwembad Aquafun en van de
binnenspeeltuin Kids World.
Boek nu met dit KWB aanbod en geniet van 40% korting op verblijf bij Sunparks.
Boek via www.sunparks.be/kwb of via 070 223 723 (€0,30/min) met vermelding actiecode SP914

Rijbewijs
De workshops van kwb dienst rijbewijs
Kruip veiliger achter het stuur
Als kwb gaan we volop voor een veiliger verkeer. Daarom zet onze dienst rijbewijs in op
zowel het opleiden van kandidaat-bestuurders tot vaardige chauffeurs, als het versterken van
kennis en vaardigheden bij chauffeurs, fietsers … en iedereen die zich wel eens in het verkeer
begeeft. Daarvoor ontwikkelde de dienst rijbewijs van kwb heel wat verschillende workshops
en andere hulpmiddelen. We zetten er graag nog eens enkele voor je op een rijtje!
Tekst: Siegmund Hermans
DE FIETSSTRAAT
LEREN RIJDEN: ALLE BEGIN IS MOEILIJK!
Een snel opkomend fenomeen in onze Belgische straten is dat
van de fietsstraat. Maar wie mag er eigenlijk wat? In fietsstraten
mogen de fietsers de ganse breedte van de rijbaan
gebruiken als het een enkelrichtingstraat is, en de volledige
rechterhelft van de weg als het een dubbelrichtingstraat is.
Motorvoertuigen mogen er ook rijden, maar mogen de fietsers
niet inhalen. De snelheid mag in een fietsstraat nooit hoger
liggen dan 30 kilometer per uur. Voor bestuurders van andere
rijwielen of speed pedelecs gelden in een fietsstraat dezelfde
regels als voor fietsers.
In een auto zijn er drie pedalen, maar we hebben maar twee
voeten … Bovendien zijn we gewend en getraind om in het
dagelijks leven met beide voeten dezelfde beweging te maken:
wandelen, fietsen, steppen, lopen, een trap opgaan… steeds doen
beide voeten dezelfde bewegingen.
Weet jij … tot waar de borden ‘Fietsstraat’
en ‘Zone fietsstraat’ geldig zijn?
A. De fietsstraat eindigt ter hoogte van
het bord ‘Einde fietsstraat’ (het bord
‘Fietsstraat’ met een rode streep
erdoor). De zone fietsstraat eindigt bij
het bord ‘Einde zone fietsstraat’ (net
zoals bij de zone 30).
B. De fietsstraat eindigt ter hoogte van
het volgend kruispunt. De zone fietsstraat
eindigt bij het bord ‘Einde zone
fietsstraat’ (net zoals bij de ‘Zone
30’).
Het juiste antwoord is B.
Ben je graag op de hoogte van de belangrijkste
verkeersregels en de laatste wijzigingen in de wegcode?
Schrijf je dan in voor een workshop Opfrissing wegcode.
Meer info over een workshop organiseren of meedoen via
www.kwb.be/rijbewijs/aanbod/opfrissing-wegcode.
Als je met de auto leert rijden, moeten je beide voeten plots verschillende,
van mekaar onafhankelijke bewegingen uitvoeren. De
rechtervoet moet het gas- en rempedaal gedoseerd induwen en
vaak snel lossen, de linkervoet moet het koppelingspedaal meestal
volledig intrappen en zacht lossen. Deze controle van de pedalen
is voor beginnende bestuurders nieuw, ongekend en ‘onnatuurlijk’.
Het vergt veel oefening voor deze handelingen voldoende geautomatiseerd
gebeuren zodat je veilig de openbare weg op kan.
Leer je iemand rijden en wil je hem/haar de juiste
technieken en kennis aan te leren? Weet je waarop je
moet letten? Heb je al eens nagedacht over een stappenplan?
In het Vormingsmoment voor begeleiders komen al
deze dingen aan bod. Nadien ben je beter gewapend om
de belangrijke taak van begeleider op te nemen, en het
rijopleidingstraject van je (klein)kind tot een goed einde te
brengen.
Meer info over meedoen aan een vormingsmoment of er als
afdeling zelf eentje organiseren vind je via www.kwb.be/
rijbewijs/aanbod/opfrissing-wegcode.
30

DE JUISTE REM-, BOCHT- EN VERTRAGINGSTECHNIEK
Door het toepassen van de juiste (technische) rijtechnieken kan
je je voertuig beter onder controle hebben. Dat resulteert in
minder kans op controleverlies en/of ongevallen.
Vaak slagen kandidaat-bestuurders niet in het praktisch examen
omwille van een verkeerde rem-, bocht- en/of vertragingstechniek.
Wanneer je iemand leert rijden, is het dus van groot belang
hem/haar de juiste technieken aan te leren!
Welke remtechniek is correct?
A. Bij het vertragen trap je het koppelingspedaal in om terug te
schakelen of te vermijden dat de motor zal afslaan, vervolgens
rem je.
B. Bij het vertragen trap je eerst het rempedaal in. Het koppelingspedaal
gebruik je enkel om terug te schakelen of vlak
voor het moment dat de motor dreigt af te slaan.
Het juiste antwoord is B.
Wil je je eigen (technische)
rijvaardigheid onder de loep laten
nemen? Boek een Feedbackrit! De
kans is groot dat je iets bijleert,
waardoor je een (nog) betere
bestuurder wordt. Bovendien is
het de ideale praktische voorbereiding
wanneer je je (klein)kind
leert rijden. Meer info vind je op
www.kwb.be/rijbewijs/aanbod/
feedbackrit.
IS EEN OUDERE BESTUURDER EEN VEILIGE BESTUURDER?
Zijn de volgende stellingen waar of niet waar?
1. Voor ouderen is het lastiger om taken uit te voeren die een
beroep doen op snelheid en efficiëntie van denken en
reageren.
2. Een ouder brein is beter in patroonherkenning.
Wanneer ben je (nog) geschikt om te rijden? De
oudere bestuurder heeft meestal heel wat rijervaring, maar
aan de leeftijd zijn ook nadelen verbonden. In de workshop
‘Rij Vaardig’ worden de voor- en nadelen van de ervaren,
oudere bestuurder besproken, wordt ingezoomd op moeilijke
situaties en hoe je hier het veiligst mee kan omgaan,
en wordt ook een blik geworpen op wat rijhulp systemen
voor ons kunnen betekenen. Daarnaast worden praktische
tips gegeven om veilig met de auto te (blijven) rijden in alle
omstandigheden. Het is de ideale workshop voor de wat
oudere bestuurder, én voor iedereen die zich meer zelfzeker
wil voelen achter het stuur.
Meer info over de workshop organiseren of eraan
meedoen via www.kwb.be/rijbewijs/aanbod/theorielessen.
1. Waar 2. Waar
31

Reportage
Lieve Roef zet zich met KAJ De Mug in voor jeugdige vluchtelingen
“Jonge asielzoekers
hebben weinig kansen
en veel zorgen”
Lieve Roef is docent Orthopedagogie van Odisee. In haar vrije tijd is ze begeleidster
van KAJ De MUG (Multiculturele Urgentie Groep), een groep jonge vluchtelingen uit
Brussel. In 2020 haalde KAJ De MUG 20.000 euro binnen met een growfundingactie
voor het project ‘Vrienden van K’.
Tekst: Pol Arnauts
Raak: Dag Lieve. Vanwaar je keuze om jongeren via studie een
betere toekomst te bezorgen?
Lieve: “Ik heb lang met twee voeten in de praktijk gestaan toen ik
werkte met kansengroepen. In essentie komt het telkens hierop
neer: jongeren zelf hun leven in handen laten pakken en samen
met hen vechten voor kansen. Na mijn laatste job in een asielcentrum
ben ik eerder toevallig bij Odisee terecht gekomen.”
Twee jongeren van KAJ De Mug.
Raak: Wat is ‘Vrienden van K’?
Lieve: “Dat zijn een tiental mensen die geloven dat iedereen
evenveel kansen moet krijgen. Het zijn allemaal vrijwilligers, die
elk op hun manier een steentje bijdragen om de jonge vluchtelingen
van KAJ De Mug bij te staan op weg naar een zinvolle
toekomst.”
Raak: Welke moeilijkheden zie je bij de jongeren op vlak van
studies?
Lieve: “We bereiken ook een aantal jongeren zonder papieren.
Voor hen is het al moeilijk om een goede school te vinden, die
hen toelaat om verder te studeren. Zeker voor hogescholen en
universiteiten vraagt dat een extra engagement. De Vrienden
van K zien dat vele jongeren wel de capaciteiten hebben om die
studies aan te vatten. We geven hen een duwtje in de rug waar
mogelijk, want onze jongeren komen van andere continenten en
hebben hier geen netwerk dat mee ondersteuning biedt.
Daarnaast zien we dat veel (van onze) vluchtelingen richting
deeltijds onderwijs worden gestuurd om zo vlug mogelijk een job
te vinden. Dat gebeurt meestal zonder dat men rekening houdt
met hun dromen en hun mogelijkheden.”
Raak: Worden vluchtelingen extra benadeeld?
Lieve: “Ja, jonge asielzoekers zitten in een heel onzekere levensfase:
aan papieren geraken is dikwijls een lijdensweg. Ze hebben
weinig kansen en veel zorgen, en slagen er niet altijd in hun
hoofd leeg te maken om te kunnen studeren.”
Raak: Welk belang hecht je aan gastvrijheid?
Lieve: “De volgende boeddhistische uitspraak vind ik mooi: “Als
je genoeg hebt, moet je een langere tafel maken en geen muur
bouwen.” Ik vond het leven in een asielcentrum zelf heel confronterend.
Het hield me bezig dat ik voor hetzelfde geld zelf aan die
kant van de barrière had kunnen staan. Gastvrijheid betekent
voor mij: ‘mensen in hun waardigheid laten’. Het is niet omdat je
asielzoeker bent dat je minderwaardig moet worden behandeld.”
32

'Er wordt vaak weinig rekening gehouden
met hun dromen en mogelijkheden'
Lieve Roef met twee jongeren van KAJ De Mug.
Raak: Vanwaar de roeping om iets met jonge vluchtelingen te
doen?
Lieve: “Ik heb veel van mijn grootouders mee gekregen. Zo
herinner ik me nog goed het antwoord van mijn opa toen ik hem
de vraag stelde ‘Opa, er komt toch nooit meer oorlog?’ Hij antwoordde
“Daar moet jij mee voor zorgen.”
Raak: Waar hebben jonge vluchtelingen meer nood aan als het
over studeren gaat?
Lieve: “De kleinste dingen zijn van groot belang: iemand die komt
vragen of het niet te warm is om te studeren, iemand die vraagt
of het lukt om te studeren. Kortom: iemand die meeleeft met hen,
mee bekommerd is om hun toekomst.”
Raak: Zie je de jongeren groeien als ze beter studeren?
Lieve: “Ja, er zijn er nu al die voor advocaat, dokter, boekhouder …
gaan. Op kamp tonen we onze interesse voor hun studies en
examens, en we blijven die verbinding met de jongeren ook na de
vakantie verder zetten, ook digitaal. Samen met hen nadenken
over hun toekomst en hen blijven steunen, dat is erg belangrijk.”
Raak: Welke invloed had en/of heeft corona op de jongeren van
De Mug?
Lieve: “Vorige zomer was er op kamp een jongere die zo dankbaar
was dat hij mee mocht. Hij zei dat hij de voorbije tijd tussen muren
geleefd had en zo blij was dat hij een week corona kon vergeten.
Op het einde van het kamp zei hij ‘nu moeten we terug gaan naar
onze gevangenis’. Veel van mijn studenten gingen in de coronaperiode
naar huis en vielen terug op hun netwerk. Onze jonge
vluchtelingen konden dat niet en raakten in een diep isolement. Wij
hebben als Vrienden van K mee kunnen zorgen voor internet en
laptops, zodat ze in contact konden blijven met hun school. Een
van onze jongeren lanceerde regelmatig een WhatsAppgroepsgesprek,
zodat ze toch met elkaar in verbinding bleven. Zo
probeerden we hen te helpen hun studiewerk gemotiveerd vol te
houden.”
Raak: Wat willen jullie realiseren met het geld dat jullie dankzij
de growfunding bijeen kregen?
Lieve: “Mijn droom is vooral om de 40 à 50 jongeren die we nu
bereiken mee te betrekken in het project, en met hen te zoeken
hoe we verder gaan. We hebben ook een signaalfunctie: vanuit
onze ondervinding kunnen we aanreiken hoe je nieuwe mogelijkheden
opent in heel het onderwijs. We hebben ook jonge vluchtelingen
die nu als vrijwilliger mee werken. Zij zijn goud waard,
want ze kunnen heel goed benoemen waar kansen en moeilijkheden
liggen.”
Raak: Waar kunnen vrijwilligers aan mee werken?
Lieve: “We bouwen aan permanentiemomenten in Voyaach, ons
lokaal dichtbij het Klein Kasteeltje. Het gaat niet louter om huistaakbegeleiding.
Het samen zoeken naar 'wat wil ik doen met
mijn toekomst’, hen ondersteunen in hun keuzes, en er vooral in
geloven, is superbelangrijk.”
Raak: Hoe betrek je je studenten hierin?
Lieve: “Vanuit het vak ‘community service learning’ zetten we
buddies in. Studenten die voor dit project kiezen zorgen dat het
geen ver-van-mijn-bed-thema blijft. Op heel korte tijd vinden de
jongeren elkaar en bouwen ze co-expertise op. Ze leren enorm
veel van elkaar.”
Raak: Was het hard labeur om de 20.000 euro bij elkaar te
krijgen?
Lieve: “Ja, het was heel intensief in coronatijden. Je mist immers
veel face-to-facecontacten, en daar is zo’n actie het meest productief.
Ik vond het bijzonder fijn dat zoveel collega’s en studenten de
oproep hebben gedeeld, waardoor we na de eerste lockdown toch
ineens vooruit gingen en ons einddoel meer dan gehaald hebben.”
Wat is growfunding?
Growfunding is een Belgisch platform voor 'civic crowdfunding'.
Het brengt mensen en middelen samen en
ondersteunt zo projecten die onze samenleving sterker en
duurzamer maken. Zo zet deze vernieuwende vorm van
crowdfunding participatieve financiering in als een middel
tot maatschappelijke verandering.
33

Kwb-nieuws
Aan de slag met jongeren
Graffiti en skaten
bij kwb Zemst
Nadat het bestuur van kwb Zemst zag dat er in het naburig
parkje heel wat skate- en graffitiliefhebbers waren, besloten
ze dit met beide handen aan te grijpen om via een activiteit rond dit
thema een jonger publiek te bereiken.
Jong en oud werd uitgenodigd om tijdens hun skate- en graffitinamiddag
op de parking van de parochiezaal in augustus zich te
komen uitleven én bij te leren.
Ondanks dat het weer niet echt meezat waren er een tiental
skaters en achttal graffiti-artiesten op de afspraak, met enkele
toffe kleurrijke tekeningen en leuke skateboardtricks als resultaat.
Een geslaagde en vernieuwende activiteit!
34

Achter de potten met kwb
Kwb is de grootste kookclub van het land. Vele afdelingen én kwb’ers zijn verzot op koken. Daarom
geven we je ook in Raak regelmatig een recept om zelf thuis te proberen. Omdat 1 oktober de
internationale dag van de koffie is, zijn dat dit keer kippenspiesjes met koffie en kerrie.
Kwb-leden die tijdens de coronaperiode in de digitale kookles
‘Amerika’ de hamburger gemaakt hebben, weten het al: in de
barbecuesaus gaat koffiepoeder. Koffie zien we meestal als
ingrediënt in desserts zoals tiramisu, maar ook bij vlees kan je koffie
prima gebruiken, zoals in dit recept. De koffie in combinatie met het
kerrie poeder, zorgt voor een aangenaam, licht bittere en volle smaak.
Je kan de spiesjes serveren als aperitiefhapje. Met gebakken rijst
of bami bij wordt het een volwaardige maaltijd.
Ingrediënten (voor 4 personen)
2 kipfilets
3 el kerriepoeder
3 el gemalen koffie
1 tl fijn zeezout
8 el zoete chilisaus
Zo maak je het
1. Snij de kipfilets in reepjes.
Koken
2. Meng de gemalen koffie, het kerriepoeder en het zout door
elkaar, en wrijf hiermee de reepjes kip in.
3. Rijg de kippenreepjes aan satéstokjes en grill ze boven de
barbecue of in een grillpan, gedurende 5 minuten aan elke
zijde.
4. Serveer met een potje zoete chilisaus.
5. Smakelijk!
Promo
4+1
nachten
GRATIS!
Tussen 25/12 ›
en 30/12/21
VAYAMUNDO
HOUFFALIZE
Profiteer van
-10%
Early Bird
bij reservatie tot
60 dagen
voor aankomst!
VAYAMUNDO
OOSTENDE
VOOR MEER INFO, PRIJZEN
EN RESERVATIES:
BEKIJK ONZE WEBSITE!
BOEK SNEL JOUW MAGISCHE
VAYAMUNDO KERST
Vayamundo Houffalize | Ol Fosse d’Outh 1, 6660 Houffalize
Vayamundo Oostende | Zeedijk 290 - 330, 8400 Oostende
Vayamundo Quillan | Domaine de l’Espinet, 11500 Quillan
www.vayamundo.eu

Voor jou getest
Pictures
Een lange en een korte veter, enkele
houten stokjes en bouwblokken, een
viertal stenen; misschien is ‘Pictures’ wel het
gezelschapsspel met het meest ongebruikelijke
materiaal. O ja, er zijn ook klassieke
elementen in de doos te vinden: gekleurde
houten kubusjes, een set symboolkaarten,
schijfjes met letters en cijfers.
Geen strategie of tactiek, geen snelheid en
zelfs geen geluk: bij ‘Pictures’ komt het op
andere dingen aan. Wie creatief denkt en de
andere spelers wat kan inschatten, heeft de
winst binnen handbereik. En zelfs om die overwinning is het niet
echt te doen: het plezier van samen spelen, van verwondering en
verbazing, van onverwachte en soms grappige vaststellingen,
overheerst.
De spelregels beslaan welgeteld één bladzijde, waarvan dan nog
ruim een kwart wordt ingenomen door illustraties. Zoek maar
eens een spel waarmee je sneller aan de
slag kan en dat bovendien zowat iedereen
weet te boeien.
Op tafel worden 16 fotokaarten opengelegd
in 4 rijen van 4. Elke speler krijgt, verborgen
voor de anderen, een foto toegewezen en
gebruikt het beschikbare materiaal om de
medespelers aanwijzingen te geven over
‘zijn’ foto. Slaag jij erin om je medespelers
met je twee veters duidelijk te maken dat de
foto van het reuzenrad de jouwe is? Herken
jij in de compositie van stokjes en stenen
van je medespeler de telefooncel in de duinen? Dan ben je in
staat om een spelletje ‘Pictures’ succesvol af te ronden!
a Johan & Agnes Witters-Peil – speltafel.wordpress.com
(Matagot | Daniela & Christian Stöhr | 3-5 spelers vanaf 8 jaar)
€27,5!
Het spel ‘Pictures’ (art.
3120302) is verkrijgbaar bij
De Banier Creatief aan de
voordeelprijs van 27.50
euro. Deze actieprijs is
geldig van 1 oktober t.e.m.
30 november 2021.
a Voor adressen en openingsuren zie
www.debanier.be
WISSELING
WEEFSEL
EUROPESE
VROUW
BIJBELSE
FIGUUR
HIERHEEN
KLEUR
ITAL. SAUS
PLAATS IN
JAPAN
VOEDINGS-
MIDDEL
LEEG
WAPEN
5
EENS
IN LOCO
(AFK.)
LIJN
6
TEUG
Puzzel
EUROPESE
VROUW
KWAST
GODIN V.D.
TWIST
3
ECHTGENOTE
Visitekaartje
De letters van naam en woonplaats van
deze vrouw vormen in een andere
volgorde de naam van haar beroep. Wat
doet zij voor de kost?
Fleur Carascoo
• Lint •
STOERE
JONGEN
MEP
1
2
AZIAAT
NAMELIJK
NOOT
MILLILITER
BOVENSTE
DAKRAND
4 7
KINDER-
SPEELGOED
8
KLEDING-
STUK
1 2 3 4 5 6 7 8
36
FLEUR CARASCOO uit LINT is FISCAAL CONTROLEUR

vragen aan
Johan Braeckman
Hoogleraar wijsbegeerte
FAQ
Tekst: Peter Thoelen
1
Met SKEPP ageert u tegen ‘pseudowetenschap’ en kwakzalverij. Sluit
u uit dat bijvoorbeeld een oosterse geneeskundetherapie werkt?
Ik sluit heel weinig a priori uit, maar het moet de toets van ernstig onderzoek kunnen
doorstaan. Ook in de wetenschap worden de ogenschijnlijk gekste stellingen geponeerd.
Zo leken de theorieën van Einstein of de kwantumfysica voor leken hersenspinsels,
maar het bleek achteraf wel allemaal te kloppen. Hoe verder je bewering af staat
van wat we denken te weten, hoe sterker je bewijs zal moeten zijn. Bij SKEPP staan we
open voor het testen van bijna elke theorie, paranormale gave of alternatieve therapie.
© Gwenny Cooman
2
3
4
5
Aan het begin van de corona-epidemie keek u nogal relativerend
naar de gevolgen ervan voor de mensheid, in het licht van de
geschiedenis. Is uw mening intussen veranderd?
We wisten toen nog niet hoeveel slachtoffers er zouden vallen, maar alle ziektes veroorzaakt
door micro-organismen zijn zeer gevaarlijk. Niet alleen de pestuitbraken in de
middeleeuwen, maar ook bijvoorbeeld pokken tot in de jaren 70. Cholera en gele koorts
bestaan nog en hebben al veel meer slachtoffers gemaakt dan oorlogen en hongersnoden.
Hoogstwaarschijnlijk zal het aantal doden door COVID-19 een peulschil zijn in
de geschiedenis van de mensheid, maar dat maakt het virus nu niet minder gevaarlijk
voor elk van ons. Ik wil het dus niet minimaliseren, net vanuit wat de geschiedenis ons
leert over de slagkracht en mutatiecapaciteit van micro-organismen.
Heeft u in uw academische carrière de studenten zien veranderen?
Eigenlijk niet. Je krijgt soms anekdotische verhalen over het mindere schrijftalent van
de huidige generatie, onbeschoftheid in e-mail-taalgebruik … Je zou dat moeten
bestuderen door duizenden examens en dergelijke van vandaag en 20 en 50 jaar
geleden te vergelijken op het vlak van bijvoorbeeld dt-fouten. Zolang we dat onderzoek
niet hebben, blijft het anekdotisch. Natuurlijk zijn studenten vandaag wat losser in bijvoorbeeld
aansprekingen en taal in e-mails .... Maar is dat erg?
Wat is voor u vanuit filosofisch standpunt de meest zorgwekkende
evolutie van de jongste jaren?
Het irrationalisme, de pseudo-opvattingen, fake news en complottheorieën. Dat is mede
te wijten aan de opkomst van social media. Er is geen hiërarchie meer in het gezag van
de uitspraken van wetenschappers, serieuze journalisten en Jan met de pet; iedereen
lijkt wel expert, elke bewering krijgt evenveel gewicht. Intussen zijn er terug kinderen die
sterven aan de mazelen, omdat een aantal ouders onzeker geworden zijn over vaccinatie.
Gelukkig zijn er nog wel degelijke media, maar die hebben een relatief klein bereik.
Welke eigenschap waardeer je in mensen?
Ik hou wel van mensen die minzaam en bedachtzaam zijn, die niet te snel een eigen
stellige mening verspreiden. Mensen die luisteren naar wat anderen te zeggen hebben
en kunnen nuanceren. Je moet niet meteen veroordelen, maar proberen te begrijpen
waarom mensen iets verkondigen. Ik slaag daar zelf niet altijd in, maar doe mijn best.
Wie is Johan
Braeckman?
Johan Braeckman (1965,
Wetteren) doceert sinds 1998
wijsbegeerte aan de UGent.
Hij zetelt in de redactie van
het blad van SKEPP (Studiekring
voor Kritische Evaluatie
van Pseudowetenschap en
het Paranormale) en richtte
mee De Maakbare Mens op,
een vrijzinnige socio-culturele
organisatie die rond bio-ethiek
werkt.
Johan Braeckman wordt
regelmatig in de media gevraagd
om zijn filosofisch licht
te laten schijnen over actuele
kwesties.
37

Aan de slag!
Compost
Met de laatste Raak-pagina kan je vanaf nu elke maand aan de slag. Deze
maand: alles wat je moet weten over je compost.
graven verticale kanalen, waardoor het regenwater
vlotter en dieper in de bodem doordringt.
De compostworm is de vlijtigste in je compostvat.
Colofon
Raak is het ledenblad van kwb
Er verschijnen 10 nummers per
jaar. Raak verschijnt niet in juli en
augustus.
Drukdatum: 13/09/2021
Redactieadres:
kwb vzw,
U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel
02 246 52 31 - raak@kwb.be
Composteren biedt je tuin een goedkope
vitaminekuur. Met de humus uit je composteersysteem
geef je ecologisch krachtvoedsel
aan je bomen, planten en bloemen. Microorganismen
en bodemdiertjes zetten hun
‘tanden’ in je keuken- en tuinafval en maken er
bodem verrijkende humus van. Elk diertje heeft in
dit proces zijn rol.
Micro-organismen
Dit zijn de belangrijkste afbraakorganismen in
de bodem en in de compost. In een hoopje tuinafval
vind je onder meer bacteriën, schimmels
en gisten. Zij zijn in de eerste fase van het compostproces
werkzaam, en verteren hun voedsel
uitwendig door afbraakenzymen in de omgeving
te brengen. Die breken de eiwitten, vetten,
houtstof en andere verbindingen waaruit afval
bestaat af. Zo wordt het materiaal zacht.
Wormen
Van alle leven in je compostvat is de compostworm
de vlijtigste krioeler. Hij houdt van vochtig
en voedselrijk organisch materiaal, en vermenigvuldigt
zich in een hoog tempo. In de meeste
bodems krioelt het van de regenwormen, in alle
variëteiten. Alleen al daarom is hij de belangrijkste
in het composteringsproces. De regen- en
andere wormen, die we bodemwoelers en diepgravers
noemen, verhogen het humusgehalte
van de bodem. Het resultaat is dat er meer
voedingsstoffen voor de planten vrijkomen.
Bovendien verluchten ze de bodem door de
vele poriën en gangen die ze achterlaten. En ze
Springstaarten
Dit zijn kleine, primitieve insecten, die vooral te
vinden zijn in de strooisellaag en bovenste
centimeters van de bodem. Door zich met de
schimmels te voeden, brengen de springstaarten
de voedingsstoffen via hun uitwerpselen
opnieuw in de natuur.
Pissebedden
Pissebedden zijn kreeftachtigen. Daarom vind je
ze op vochtige plaatsen: onder stenen of tussen
bladeren. Ze zijn vooral ‘s nachts actief. Dan
voeden ze zich met rottende planten, resten van
dode dieren en ander organisch materiaal.
Mieren
Mieren staan niet echt bekend als afbraakorganismen.
Toch spelen ze een belangrijke rol
bij het opruimen van dierlijke en plantaardige
resten. Ze zijn immers steeds op zoek naar zoet,
energierijk voedsel. Mierennesten zal je dan ook
vinden in het drogere gedeelte van het vat.
Fruitvliegjes
Fruitvliegjes zijn een behoorlijk probleem voor
heel wat composteerders. Vooral bij warm weer
en bij wie veel groente- en fruitresten composteert,
durft hun aantal wel eens uit de hand te
lopen. Je kan hun aanwezigheid beperken door
je groen keukenafval met voldoende bruin
materiaal te mengen. Daarnaast kan je het
composterend materiaal afdekken met rijpe
compost, of een beluchtingsstok gebruiken.
Daarmee trek je schouwen door het materiaal
en verbeter je de luchtcirculatie. Steek de stok
één keer per week zo diep mogelijk recht naar
beneden in de compost, draai hem een kwartslag
en trek hem er weer uit. Herhaal dit op
verschillende plaatsen.
a Dit artikel werd ons aangeboden
door Tuinhier.
Verantwoordelijke uitgever:
Jo De Smet
Redactiecoördinator:
Charlotte Van Doren
Werkten mee aan dit nummer:
Pol Arnauts, Jo De Smet,
Siegmund Hermans, Filip Lelie,
Frank Lenders, Peter Thoelen, Jo
Vande Weyer, Tine Vandecasteele
en Johan Witters
Kwb-lidmaatschapsbijdrage
2021: 30 euro
(storten op BE57 7995 5000 3035,
algemeen kwb-secretariaat)
Vormgeving: Het Eiland Neus,
Leuven
Drukwerk: Dessain Printing,
Mechelen
Oplage: 36.000
Lid Medianetwerk Plus
In het kader van de nieuwe vrijwilligerswet
(1 aug. 2006) stelt kwb
een organisatienota ter beschikking.
Je vindt ze op www.kwb.be
of je kan ze aanvragen via
info@kwb.be,
U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel
Met de steun van:
Raak niet ontvangen?
Adreswijziging?
02 246 52 52
info@kwb.be
38

Uw schoenenspecialist:
kleine en grote maten!
www.
.com
HEREN: Guess shoes & bags US Polo
Floris Van Bommel Tommy Hilfiger
Timberland Ambiorix Lloyd Sebago
Cole Haan Clarks Geox Mephisto Ara
Ea7 Armani Think Solidus Rockport
SNEAKERSHOP: Nike Adidas Calvin Klein US Polo Guess
Dr.Martens DC Diadora Jack&Jones Skechers Buffalo
Fila All-Star Asics Converse Bjorn Borg New Balance
Ea7 Armani Puma Reebok Vans Warrior Palladium
DAMES: Guess Shoes & Bags Calvin Klein
Floris Van Bommel DL-sport TommyHilfiger
Gabor PeterKaiser Mephisto Think! Brako
Ara Geox Semler Solidus Wolky Scholl
STRETCH
alle modellen met:
KIDS: Adidas-originals Skechers
Vans Dc Munich Timberland
All-Star Ricosta Stones & Bones
Fila Nike Crocs Kipling Giesswein
Sint-Niklaas
Dendermonde
Aalst
Temse
MALDEREN
station
Sint-Amands
Bornem
BRUSSEL
ANTWERPEN
A12
Willebroek
Londerzeel
A12
Mechelen
MEER DAN 2.000 MODELLEN VOOR STEUNZOLEN!
DL-sport Verhulst Ara Loints Softwaves Birkenstock
Mephisto-Mobils Allrounder Piesanto Berkemann
Annalina Semler Gabor PiediNudi Vionic Remonte
CHROOM VRIJ: Think! Brako-anatomics Vital FitFlop
Clair de Lune Ecologica FinnComfort Wolky Oofos
DIABEET: Durea Varomed Xsensible Solicare Hergos
Giesswein Warmbat Nordika Hotpatatoes Shepherd
€ 13 KORTING BIJ AANKOOP VAN EEN PAAR SCHOENEN VANAF € 95,00
EN NIET CUMULEERBAAR MET ANDERE KORTINGEN
Naam ...................................................................................................................
Adres ...................................................................................................................
...................................................................................................................
E-mail .............................................................................. Datum ..... / ..... / .....
EURIKA-SHOE BVBA - Handelsstraat 141 - 1840 Londerzeel (Malderen-station)
Tel. (052) 33 30 01 - e-mail: eurika@telenet.be
Open: alle dagen van 9 tot 19u - Gesloten: zondag en Feestdagen
SPECIALIST IN WANDEL- LOOP- & BALANCE-SCHOENEN
Mbt Joya Sano Strechwalker Oofos Rollingsoft
TOPDEALER VAN: Mephisto Lowa Meindl Grisport
Rockport Allrounder Asics Brooks Teva Fitfop
✁
Niet geldig tijdens de sperperiode.
BON
€13

EXCLUSIEF KWB-VOORDEEL
Ray & Jules koffi e: traag geroosterd op zonne-energie
40%
korting
JOUW VOORDELIG KWB-PROEFPAKKET
Biologische koffi e,100% op zonne-energie:
100% Arabica ‘single origin’ koffi es uit Colombia, Honduras, Brazilië en Guatemala
Met ruim 40% korting. Nu slechts € 21,95 ipv € 37,30
Fairtrade en/of biologisch geroosterd op zonne-energie en CO 2
- neutraal verpakt
Je proefpakket bestaat uit 1x 500gr. Spicy Sara uit Colombia, 1x 500gr. Mighty Mary uit Honduras,
1x 250gr. Brilliant Ben uit Brazilië en 1x 250gr. Powerful Peter uit Guatemala
(bonen of gemalen naar keuze) Aanbod geldig tot 15/11/2021. Max. 3 proefpakketten per adres.
‘s Werelds eerste traag geroosterde koffi e op
zonne-energie. Dat is Ray & Jules. Heerlijke Arabica
koffi e – biologisch en fair trade - van de lokale startup
uit het Leuvense met een missie: samen met jou
de koffi esector 100% eerlijk en CO 2
-vrij maken.
Bestel online: www.ray-jules.com/RAAK