Villa d'Arte edition 3

exposities
Wie aan Malta denkt, ziet waarschijnlijk een zonovergoten
vakantieparadijs in de Middellandse Zee voor zich.
Maar volgens directeur Wim Weijland van het Leidse
Rijksmuseum van Oudheden is er meer te zien onder de
Maltezer zon: ‘Door zijn centrale ligging is Malta sinds
mensenheugenis beïnvloed door zo’n beetje alle culturen
die zich in dit deel van de wereld hebben begeven.
Daardoor heeft Malta een enorm hoge dichtheid aan
monumenten. Onze zomertentoonstelling Tempels van
Malta brengt de spectaculaire en unieke prehistorische
archeologie van Malta en Gozo naar Leiden.’
Hal Saflieni Hypogeum
Hagrat
technische kennis, rituelen, religie
en het abrupte einde van hun bestaan
zijn nog altijd omgeven door
een zweem van mysterie.’
‘ Het zijn
de oudste
vrijstaande
bouw werken
ter wereld’
De groep eilanden van Malta,
waarvan Malta en Gozo de grootste
zijn, ligt pal ten zuiden van Sicilië.
De eilanden zijn klein - samen niet
groter dan tweemaal Texel - maar
hun vroegste geschiedenis is intrigerend.
Door de geïsoleerde ligging
in Middellandse Zee ontwikkelt zich
op de eilanden tussen 3600-2500
v. Chr. (de ‘Tempelperiode’) een
geheel eigen en intrigerende
cultuur, die in de tentoonstelling
centraal staat.
Ouder dan de piramides
De enorme stenen tempels en graftombes
van Malta zijn de oudste
vrijstaande grote stenen bouwwerken
ter wereld en liefst 1000
jaar ouder dan de grote piramides.
Weijland: ‘De tempels vormen het
middelpunt van een even bijzondere
als oorspronkelijke cultus, zonder
duidelijke parallel. Het is een
fascinerende prehistorische wereld,
ver voor geschreven bronnen, die
ons de ene keer vervreemdend en
de andere keer juist herkenbaar
voorkomt. De archeologische
vondsten uit de prehistorische
heiligdommen en graven illustreren
tot welke prestaties de Neolithische
boeren van Malta duizenden jaren
geleden in staat waren. Hun grote
Sardijnse kolonie
Volgens conservator Luc Amkreutz
verliep de kolonisatie van de
eilanden in de Middellandse Zee
in de prehistorie volgens duidelijke
patronen. Eerst werden grote
eilanden zoals Sicilië, Sardinië en
Cyprus door boerensamenlevingen
bewoond, daarna de kleinere
eilanden zoals Malta, waar de
eerste bewoners zich vanuit Sicilië
rond 5900 voor Christus vestigden.
In deze periode hadden gemeenschappen
van jagers-verzamelaars
zich ontwikkeld tot boeren, die op
zoek waren naar nieuwe vestigingsgebieden.
Het succes van de boerensamenleving
en Malta’s natuurlijke
rijkdommen zoals kalksteen,
zorgden ervoor dat op het eiland
in het Neolithicum iets bijzonders
tot grote bloei kwam. Het is in de
latere neolithische periode dat de
beroemde megalithische tempels
op Malta en Gozo ontstaan.
Megalithische tempels
Het Rijksmuseum van Oudheden
besteedt speciale aandacht aan
deze megalithische tempels via
filmbeelden van een zwevende
robotcamera boven tempelmaquettes.
Deze geven de bezoekers
het gevoel daadwerkelijk ter plaatse
te zijn. Het is een bijzondere ervaring,
want de tempelcomplexen
van onder meer Ġgantija, Ħaġar
Qim, Mnajdra, Tarxien, Skorba en
Ta’ Ħaġrat zijn uniek in de wereld.
Zowel hun originele ontwerp, de
complexiteit en de ontzagwekkende
afmetingen, als het hoge
183