Roots editie 6 - 2021 - inkijkexemplaar

JUNI 2021
• MIDDEN IN DE NATUUR •
100 jaar moeflons .
op de Hoge Veluwe.
EN ROUTE
Wilgenjungle Klein Profijt
& Drents hoogveen
TENERIFE
Buitenaards
bloemeneiland
NEDERLANDS
OUDSTE BOOM
Bonaires wayaká van 1.000 jaar
VORSTELIJK
OP AUDIËNTIE BIJ
DE KONINGINNENPAGES VAN NIJMEGEN

Twee vliegen
Iedereen kent wel de verhalen: bij de loodgieter thuis lekt
de kraan en bij de schilder moet hoognodig een kwast over
het houtwerk. Heel herkenbaar, want ik – die inmiddels al
heel wat jaren voor het prachtige merk Roots werk – zou
veel vaker willen wandelen dan ik in werkelijkheid doe. Het
is niet zo dat mijn wandelschoenen staan te verstoffen
(sinds corona probeer ik op werkdagen tussen de middag
een ommetje te maken), maar 1 keer per maand op stap
met een van de twee wandelroutes uit Roots lukt me
meestal niet.
Gelukkig word ik af en toe door onze wandelcoördinator
Daniël overgehaald om een wandeling te checken, want
routes zijn niet in beton gegoten. Paaltjes verdwijnen,
paden worden verlegd of toegevoegd. Omdat onze
wandel reportages in verband met de fotografie een jaar
van te voren worden gemaakt, is het noodzakelijk om
zo’n route vlak voor publicatie nog een keer na te lopen
– we willen immers niet dat iemand verdwaalt. En dat
nalopen is ook nodig wanneer we een nieuwe Roots
Wandelgids uitbrengen, dan wordt de hele redactie
ingeschakeld.
Nu weet ik uit ervaring dat een route checken niet altijd
een lolletje is. Vooral niet als je op pad gaat met een ongeduldig
wandelmaatje, eentje die liever doorloopt terwijl
ik sta te dubben of de beschrijving wel accuraat genoeg
is (volgens hem ben ik van de preciezen). Ook is het even
doorbijten als blijkt dat je door een verandering in het
landschap de verkeerde afslag hebt genomen en je weer
terug moet lopen naar het punt waar het fout ging. Maar
uiteindelijk geeft zo’n routecheck een voldaan gevoel:
zelf heb ik lekker van de natuur kunnen genieten én
de route is weer op orde. Twee vliegen in één klap dus.
Ik wens u een mooie wandelzomer!
26
78
Koninginnenpage
Natuurommetje bij de Oude Maas
Caroline Vogel,
adjunct-hoofdredacteur
caroline.vogel@newskoolmedia.nl
facebook.com/rootsmag
4 JUNI
twitter.com/rootsnl
instagram.com/rootsnl
nl.pinterest.com/rootsmagazinenl
rootsmagazine.nl/podcast
Kijk voor het laatste
natuurnieuws, nog meer
lezersfoto’s en wandelen
fotografietips op
rootsmagazine.nl.
52
Lezersfoto’s

Wandelen door het Drentse hoogveen
16
42 In de ban van slangen
inhoud
- Juni-
Op verkenning op Tenerife
82
BELEVEN & ONTDEKKEN
06 Nu te doen, zien, wandelen
en fotograferen
49 De mooiste natuurbankjes
68 100 jaar moeflons op
De Hoge Veluwe
82 Bloemeneiland Tenerife
96 Sterren kijken met
Govert Schilling
FLORA & FAUNA
34 Eriks tuinvogels: de huismus
36 Nederlands oudste boom
staat op Bonaire
42 In de ban van slangen
46 De tuin van Ruurd Jelle
50 De kwestie: doet
Staatsbosbeheer wel genoeg
aan natuurbehoud?
60 De soortenrijkdom in
een Tiny Forest
62 Bomen en struiken van
het Roots-bos
64 Wat een vraag!
NAAR BUITEN
16 Wandeling door het
Drentse Fochteloërveen
(+routekaart)
78 Natuurommetje door
Klein Profijt
FOTOGRAFIE
26 Koninginnenpage in beeld
52 Lezersfoto’s thema
‘ voorjaarsbloeiers’
58 Stem op jouw favoriete
natuurfoto
ELKE MAAND
14 Jaarabonnement op Roots
25 Volg Roots ook online
41 De Groene Pagina
75 Post
92 Roots recenseert
98 Colofon & lezersservice
99 Volgende maand
100 De wandelboeken van Roots
COLUMNS
15 Saskia struint
76 De kleintjes van Krekels
PAG. 49
NIEUW:
de mooiste
natuurbankjes
Moeflons op De Hoge Veluwe
68
COVERONDERWERPEN - COVERFOTO EDWIN GIESBERS
WWW. MAGAZINE.NL 5

Rootswandeling
met routekaart
WANDELEN DOOR
HET FOCHTELOËRVEEN
Een vleugje landlopersgevoel
In Drenthe ziet natuurfotograaf Niels Kooyman kraanvogels in een bewaard
gebleven hoogveen dat kampt met droogte. En in de nabijgelegen strafkolonie
Veenhuizen komt hij erachter dat wandelen niet te veel op landlopen mag lijken.
TEKST EN FOTO’S NIELS KOOYMAN
De niet te benijden Jan Geel zal weinig oog
hebben gehad voor het Drents natuurschoon
toen hij in 1896, onder politiebegeleiding, per trekschuit
het laatste deel van zijn reis naar Veenhuizen
aflegde. Hij had wel wat anders aan zijn hoofd.
Zijn negen kinderen waren uit huis geplaatst en
hun moeder – Jan trouwde het knapste meisje uit
Droogteloërveen
In het anders zo kletsnatte Fochteloërveen is de
laatste jaren maar weinig neerslag gevallen. Het
veranderende klimaat zorgt voor meer en langduriger
droogteperiodes en dat is voor hoogveen zeer schadelijk.
Het oxideert namelijk zodra het boven water komt te liggen,
waarbij het veenpakket inklinkt. Met het project Fochteloërveen
Toekomstbestendig wil Natuurmonumenten het gebied daarom
robuuster maken. In de komende jaren wordt een deel van de bestaande
kades verbeterd, zodat het aanwezige water beter wordt
vastgehouden, momenteel is er te veel lekkage. Daarbij levert het
project een bijdrage aan het terugdringen van de CO2-uitstoot;
normaliter legt een veen namelijk CO2 vast, maar bij verdroging
komt dit juist vrij.
het dorp, het begon allemaal zo mooi – was kort
nadat ze waren gescheiden overleden. En toen hij
wegens herhaald openbare dronkenschap was
opgepakt, veroordeelde de rechter in Alkmaar hem
tot her opvoeding in een rijkswerkinrichting, die in
Veenhuizen. De particuliere welzijnsorganisatie
Maatschappij van Weldadigheid ving hier in een
speciaal daarvoor opgerichte kolonie erkende
bedelaars en landlopers op; als dagbesteding werd
gewerkt in het hoogveen aan de overzijde van de
Kolonievaart, hetzelfde kanaal waarover Jan Geel
werd aangevoerd.
Honderdvijfentwintig jaar later loop ik door hetzelfde
Veenhuizen. Het ligt er nog net zo bij als toen,
met de typische bouwstijl die in alle gebouwen is
doorgevoerd en de strakke vormgeving van het
stratenplan, langs kaarsrechte kanalen. Het dorp
herbergt nog altijd gevangenen, in de penitentiaire
inrichting tegenover het oude gebouw dat nu als
nationaal gevangenismuseum dient.
Lachende groene specht
Aan de grootschalige opvang van tewerkgestelden
kwam in het begin van de 20 e eeuw een einde.
Waarschijnlijk hebben in het aangrenzende
Fochteloërveen de witte wieven van opluchting
plonzend staan dansen op het veenmos, omdat
daarmee ook het ontginnen van het veen stopte.
>
16 JUNI

Het uitzicht vanaf de Fochteloërveenweg
is niet voor niets populair.
Voor de wandelaar die van weidse landschappen houdt.
WWW. MAGAZINE.NL 17

Vorstelijke vlinder
De koninginnenpage is Nederlands grootste dagvlinder. Dankzij zijn prachtige, geel-zwarte tekening
met blauwe en rode oogvlekken is het elke keer dat je er een ziet alsof er een gevleugeld juweel
statig langs je heen glijdt. En de kans dat je dat meemaakt wordt groter en groter, want deze schoonheid
is op steeds meer plekken en in steeds grotere aantallen in Nederland te vinden. Natuurfotograaf
Edwin Giebers ging op audiëntie.
TEKST EN FOTO’S EDWIN GIESBERS
In de vele jaren dat ik vlinders fotografeer
was het me nog nooit gelukt om in
Nederland ook maar één acceptabele foto
van een koninginnenpage te maken. Als
ik er al eentje tegenkwam, liet die zich
nooit heel lang van dichtbij bewonderen;
zat ze even dichtbij op een bloem, dan was
ze vertrokken voordat ik mijn camera aan
het oog had kunnen zetten. Maar vorig
jaar zomer, tijdens de veelbesproken hittegolf,
veranderde dat. Op en naast een dijk
in de polder bij Nijmegen ontdekte ik
tot mijn grote vreugde een flink aantal
koninginnenpages, soms wel 10 tot 15
tegelijk. Een feest voor het oog! En ze vlogen
deze keer niet snel weg, maar bleven
vooral actief langs een klein stukje van
die dijk, waar de zon tijdens het grootste
deel van de dag pal op stond. Zittend op
de rand van de dijk kon ik ondanks de
hitte volop genieten van de vele vlinders
die rondom mijn hoofd vlogen. Zo mooi
dat ik regelmatig bijna vergat om ook
foto’s te maken. Door hun gedrag te observeren,
kon ik op een gegeven moment
aardig voorspellen wanneer een vlinder op
een bepaalde plant ging zitten. Soms, als
de zon even achter de sporadische wolken
verdween, waren er opeens geen vliegende
vlinders meer te zien. Ze bleken dan bij
nader onder zoek rustig in het gras op de
grond te zitten, om weer te gaan vliegen
zodra de zon tevoorschijn kwam.
26 JUNI

De koninginnenpage
Vogelpoepje
Koninginnenpages ogen nog lang niet
vorstelijk als ze uit hun eitje kruipen. Ze
lijken dan eerder op vogelpoepjes – klein
en zwart met een witte veeg op de rug –
en worden in deze outfit met rust gelaten
door hongerige vogels. De kleine, onooglijke
rupsjes vreten zich in rap tempo vol en
veranderen na een paar vervellingen in een
prachtige, grote, groene rups met oranje
en zwarte vlekken en zwarte banden. Een
volgroeide rups kan wel 50 millimeter lang
worden. De rups leeft op schermbloemige
waardplanten, zoals wilde peen. De laatste
jaren zijn er ook opvallend veel waarnemingen
van koninginnenpages in tuinen.
Niet zo vreemd, want vooral de vlinderstruik,
of buddleja, trekt met zijn nectar
de vlinders als een magneet aan. Wil je
kans maken op rupsen in je eigen tuin, dan
is het aanplanten van kervel, venkel of dille
aan te raden, want daar leggen de vlinders
hun eitjes op.
WWW. MAGAZINE.NL 27

Nederlands
oudste boom
STAAT OP BONAIRE
36 JUNI

De 1.000-jarige Wayaká
Daar staat hij dan: de vermoedelijk
oudste boom van Nederland.
Niet in een van de twaalf provincies,
maar in Caribisch Nederland.
Om precies te zijn: boven op een
kalkplateau op het eiland Bonaire.
Bomenkenner Johan van Blerk
schat de leeftijd op duizend jaar.
TEKST JEANNETTE VAN DITZHUIJZEN
FOTO’S JOHAN VAN BLERK E.A.
Wie op zoek gaat naar de oudste
boom van Nederland, denkt vaak
aan het landje aan de Noordzee. Maar in
2010 werd Nederland uitgebreid met drie
tropische eilanden: Saba, Sint Eustatius
en Bonaire, samen Caribisch Nederland
genoemd. Op het laatste eiland woont
bomen kenner Johan van Blerk. Hij denkt
dat een of meer wayaká’s (Guaiacum
offici nale) op Bonaire duizend jaar oud
zijn. Heel wat ouder dan de oudste bomen
van Europees Nederland, die halen de
zeshonderd jaar niet.
Bomengek
Na zijn komst naar Bonaire in 2003 zag
Van Blerk hoe verschraald het landschap
er is en dat de natuur er onder druk staat.
Dat komt omdat er in de laatste eeuwen
flink wat bomen zijn gekapt en omdat
de Spanjaarden geiten en ezels introduceerden.
Voor de toeristen bieden zij een
charmant plaatje, maar zaden krijgen
amper de kans te ontkiemen; de geiten
vreten elk stukje groen dat boven de aarde
uitsteekt meedogenloos op.
Van Blerk: “Bonaire had oorspronkelijk
een bosachtige begroeiing. Maar na de
verovering van het eiland in 1499 merkten
de Spanjaarden en later de Nederlanders
dat bijvoorbeeld het geelbloeiende verfhout
(Haematoxylon brasiletto) interessant
was als rode verfstof en dat het zachte
hout van de rode zadelboom (Bursera
simaruba) geschikt was voor ezelzadels.”
De veroveraars kapten er dus lustig op >
WWW. MAGAZINE.NL 37

lezersfoto’s
Voorjaarsbloeiers
Elke maand ontvangen we voor onze wedstrijd Foto van de Maand via rootsmagazine.nl
de meest schitterende foto’s van lezers. Deze maand met het thema ‘voorjaarsbloeiers’.
Roots koos de winnaar en maakte een selectie van de mooiste eervolle vermeldingen.
PRODUCTIE RENÉ ALBLAS
1
2
EERVOLLE
VERMELDINGEN
Deze foto’s vallen
buiten de prijzen,
maar verdienen wel
een plek in Roots.
1
Little suns
• Alexey Korolyov
Een fraaie compositie en een
mooi contrast van scherpe
en onscherpe gulden sleutelbloemen.
Het blauw in de lucht
maakt de foto nog spannender.
2 Paardenbloemen
• Els Nijhuis
De nét-niet-symmetrie is
het sterke punt van deze foto.
De vage, groene achtergrond
vormt een perfecte omlijsting.
52 JUNI

3
3 Duinviooltjes
• Loes Belovics
Prachtig, zoals het hoofdonderwerp
van deze foto terug te zien
is in diverse vage variaties.
4
4
Eén witte
• Annie Keizer
Dit lijkt een eenvoudige foto,
maar wat een bijzonder licht!
De nerven in de bloemblaadjes
van de bosanemoon komen
heel goed tot hun recht.
WWW. MAGAZINE.NL 53

Zelf moeflons zien?
Moeflons zijn overdag actief.
De beste kans om ze te zien
en te horen, heb je langs de
Wildbaanweg, Reemsterweg en
de Kemperbergerweg. Het beste
is om de wandelpaden af te lopen
over de vlaktes van het Oud-
Reemsterveld, De Pollen, het
Deelense Zand, Deelenseveld
en Eikehoutbergen. Ga voor actuele
informatie naar hogeveluwe.nl
en klik op Ontdek het park. In
de wandelapp IVN Routes vind je de
wandeling Op zoek naar moeflons.
68 JUNI

PIETER HIDMA
100 JAAR MOEFLONS
Het schaap
van de eeuw
In 1921 werden 12 moeflons als jachtwild uitgezet in
wat nu De Hoge Veluwe is. Een eeuw later heeft dit nationale
park de moeflon uitgeroepen tot dier van het jaar.
Roots-redacteur Paul Böhre bezoekt met de boswachter
de vrijgevochten nazaten van deze wilde schapen,
waarvan er inmiddels zo’n 220 rondlopen.
TEKST PAUL BÖHRE
WWW. MAGAZINE.NL 69