Raak mei 2021
m a a n d b l a d v a n k w b jaargang 74 • mei 2021 Afgiftekantoor: 3200 Aarschot 1 - Maandblad, verschijnt niet in juli en augustus - P106332 Rituelen TIJDSCHRIFTEN TOELATING - GESLOTEN VERPAKKING 3200 AARSCHOT 1 - BC 1145 Wandelen in Koersel of langs de Heistse trage wegen 5 vragen aan Jef Colruyt
- Page 2 and 3: Vooraf Samen de handen in elkaar sl
- Page 4 and 5: Geknipt Een eigenzinnige blik op de
- Page 6 and 7: Focus Lokaal, eerlijk en biologisch
- Page 8 and 9: “Straks zullen de klimaatjongeren
- Page 10 and 11: Kwb-nieuws Kwb-afdelingen laten klo
- Page 12 and 13: je dat de Brusselse gemeenten dorpj
- Page 14 and 15: Kwb-nieuws Kwb’er zorgt mee voor
- Page 16 and 17: Rijbewijs De dienst rijbewijs van k
- Page 18 and 19: Kwb-nieuws Minder zwerfvuil dankzij
- Page 20 and 21: FALOS-SPORT+ Derde keer, goede keer
- Page 22 and 23: Kwb-nieuws Kwb Herentals zorgt (mee
- Page 24 and 25: Thema Wat zijn rituelen precies?
- Page 26 and 27: Thema Veerle Speltincx over de meer
- Page 28 and 29: Thema ‘Door iets te doen waar je
- Page 30 and 31: Thema Ze zijn zo oud als de menshei
- Page 32 and 33: Kwb-nieuws Kwb-afdelingen strijden
- Page 34 and 35: Reportage Betoverende verhalen over
- Page 36 and 37: Coronatainment Kwb verveelt nooit I
- Page 38 and 39: Voor jou getest Meeple Land Er geld
- Page 40: AFSTANDEN 6 km, 9 km, 12 km, 15 km,
m a a n d b l a d v a n k w b<br />
jaargang 74 • <strong>mei</strong> <strong>2021</strong><br />
Afgiftekantoor: 3200 Aarschot 1 - Maandblad, verschijnt niet in juli en augustus - P106332<br />
Rituelen<br />
TIJDSCHRIFTEN<br />
TOELATING - GESLOTEN VERPAKKING<br />
3200 AARSCHOT 1 - BC 1145<br />
Wandelen in Koersel of langs de Heistse trage wegen<br />
5 vragen aan Jef Colruyt
Vooraf<br />
Samen de handen in elkaar slaan<br />
Weet jij nog wanneer er in jouw<br />
gemeente een cultuur- of gemeenschapscentrum<br />
werd gebouwd? Vanaf eind<br />
jaren 60, begin jaren 70 - ook de hoogdagen<br />
van het verenigingsleven - werden<br />
ze overal gebouwd. Een studie in die tijd<br />
toonde immers aan dat de culturele infrastructuur<br />
verouderd was en niet voldeed<br />
aan de moderne eisen. In cultuurraden<br />
werd met trots aangekondigd dat de<br />
gemeente erin ging investeren, zodat de<br />
verenigingen hun activiteiten in goede<br />
omstandigheden konden organiseren. In de<br />
eerste plaats zou het centrum een plaats<br />
worden waar de activiteiten van verenigingen<br />
konden plaatsvinden. Het klonk als<br />
muziek in de oren.<br />
Een beetje later werden er ook cultuurfunctionarissen<br />
aangetrokken. Hun taak:<br />
het gemeenschapsleven bevorderen, net<br />
als cultuurparticipatie en cultuurspreiding.<br />
Hij/zij moest dus ook de verenigingen<br />
betrekken bij het organiseren van culturele<br />
en gemeenschapsactiviteiten. Zo’n<br />
cultuurfunctionaris: het lijkt wel poëzie.<br />
Maar een cultuurfunctionaris wordt aangestuurd<br />
door een schepen van cultuur, en<br />
beiden zagen mooie kansen in dat nieuwe<br />
gebouw. Ze dachten niet meer aan de verenigingen,<br />
maar zagen de opportuniteit om<br />
grote namen op de affiche te krijgen. In de<br />
eerste jaren deden ze dat nog op de<br />
momenten die vrij waren en kregen de verenigingen<br />
voorrang, maar na een tijdje<br />
werd hun eigen programma veel belangrijker.<br />
De publicatie van het cultuurprogramma<br />
werd het hoogtepunt van<br />
het jaar. Kosten noch moeite werden<br />
gespaard om het bekend te maken.<br />
Inwoners stonden massaal aan te schuiven<br />
om een abonnement te bemachtigen.<br />
In de mooie leskeukens en vormingslokalen<br />
was ook nog ruimte. Waarom<br />
geen kooklessen of wijnproefavonden<br />
organiseren met de gemeente? “Heel wat<br />
inwoners hebben al interesse getoond.”<br />
En zo kwam er in de programmabrochure<br />
nog een extra hoofdstuk.<br />
En wij, kwb en andere verenigingen, wij<br />
keken toe. De ‘gesubsidieerde’ kookles<br />
van de gemeente met een bekende chef<br />
trok tientallen inwoners aan. De ‘gesubsidieerde’<br />
wijnproefavond met de ‘sommelier<br />
van het jaar’ was snel uitverkocht.<br />
In deze <strong>Raak</strong><br />
23 Thema: rituelen<br />
34 Het geheime leven van kleuren<br />
2<br />
32 Kwb-afdelingen in Heist-op-den-Berg<br />
doen trage wegen herleven
‘Kwb-afdelingen zien hun deelnemers als<br />
buren, kennissen, vrienden zelfs’<br />
Tijdens de coronacrisis viel alle activiteit stil<br />
in het cultuurcentrum. Kwb-afdelingen<br />
bleven echter wel contact houden met de<br />
buurt. De griezeltochten waren een grandioos<br />
succes, en dat hadden ze in de<br />
gemeenten ook gemerkt. De vos in het bos,<br />
paaszoektochten … ondanks de toelating<br />
die her en der werd gegeven om de<br />
kwb-paastochten te organiseren, vonden<br />
sommige gemeenten het een goed idee om<br />
dat ook zelf te organiseren. Een paginagrote<br />
advertentie, promotie op de gemeentelijke<br />
website en een Facebook pagina van hun<br />
eigen tocht. Die van de kwb-afdeling moest<br />
het doen met een kleine aankondiging bij<br />
‘verenigingsactiviteiten’.<br />
Maar er is een groot verschil tussen een<br />
kwb-activiteit en eentje van bijvoorbeeld<br />
de gemeente. Kwb organiseert activiteiten<br />
om mensen samen te brengen, het<br />
gemeenschapsgevoel te verhogen, eenzaamheid<br />
te bestrijden, mensen elkaar te<br />
leren kennen in hun eigen buurt. Zij zien<br />
deelnemers als buren, kennissen, vrienden<br />
zelfs. Zij zien hen niét als consumenten.<br />
Waarom organiseren kwb-afdelingen en<br />
gemeenten deze activiteiten niet samen?<br />
Waarom zouden we niet samen de<br />
handen in elkaar slaan, in plaats van<br />
elkaar te beconcurreren? Het is een<br />
goedkope manier voor een gemeente<br />
om het verenigingsleven te steunen en<br />
mensen warm te maken om samen zelf<br />
dingen te organiseren. En die aanmoediging<br />
is broodnodig.<br />
Dus kwb’ers, neem contact op met je<br />
gemeentebestuur of cultuurfunctionaris,<br />
en vraag hen om samen met jullie te<br />
programmeren. Dat wordt gegarandeerd<br />
een win-winsituatie!<br />
Jo De Smet<br />
gedelegeerd bestuurder kwb<br />
Kom jij ook naar de<br />
nationale wandeldag?<br />
37 5 vragen aan Jef Colruyt<br />
En verder<br />
Geknipt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4<br />
Focus: World Fair Trade Day. . . . . . . . . . . . . . . 6<br />
CM-voorzitter Luc Van Gorp pleit voor verandering . 7<br />
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10<br />
Maak kennis met de kwb-bestuurders (laatste deel). 11<br />
Kwb’er Stefaan is vrijwilliger in vaccinatiecentrum . . 14<br />
De dienst rijbewijs van kwb . . . . . . . . . . . . . . . 16<br />
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18<br />
Zomer vol zoektochten: doe je mee? . . . . . . . . . 19<br />
Kwb-bootcamp: samen sporten op ieders niveau . 21<br />
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22<br />
Koken en kwb: twee handen op een buik. . . . . . .31<br />
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />
Corona-entertainment . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />
Spel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38<br />
Aan de slag! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />
3
Geknipt<br />
Een eigenzinnige blik op de actualiteit<br />
Ook inktvissen dromen<br />
(misschien)<br />
Wetenschappers hebben aangetoond<br />
dat octopussen twee slaapfasen<br />
hebben, en in één ervan<br />
wordt mogelijk gedroomd. Van<br />
zoogdieren en vogels was al langer<br />
bekend dat ze twee slaapfasen<br />
hebben.<br />
De studie wijst uit dat octopussen<br />
in hun slaap een ‘rustige’ en een<br />
‘actieve’ fase kennen. Tijdens de<br />
eerstgenoemde fase liggen de<br />
dieren heel stil en rustig, is hun<br />
huid bleek en hun pupillen klein.<br />
Tijdens de ‘actieve’ fase verandert<br />
hun huid van kleur en textuur, en<br />
bewegen hun ogen, zuignappen en<br />
lichaamsspieren. De resultaten van<br />
het onderzoek wijzen erop dat de<br />
‘actieve’ fase vergelijkbaar is met<br />
onze remslaap, waarin we (het<br />
vaakst) dromen. Ingewikkelde<br />
verhalen zoals mensen die soms<br />
dromen zijn het wellicht echter<br />
niet, want bij octopussen duurt<br />
deze fase maar enkele seconden<br />
tot een minuut.<br />
a Bron: www.scientias.nl<br />
8 procent Belgen heeft geen breedbandinternet<br />
Ondanks de toegenomen digitalisering én<br />
meer thuiswerk heeft zo'n acht procent<br />
van de Vlamingen geen breedbandinternet.<br />
Dat blijkt uit een rapport van<br />
Statistiek Vlaanderen.<br />
De opgang van breedbandinternet heeft in<br />
de voorbije vijftien jaar wel een stevige<br />
versnelling gekend, van 46 procent van de<br />
Vlaamse huishoudens in 2006 tot 92 procent vorig jaar. In Wallonië had in 2020 89<br />
procent van de huishoudens - eveneens het Europese gemiddelde - breedbandinternet,<br />
in Brussel is dat 90 procent.<br />
Uit het rapport bleek ook dat 5 procent van de Vlamingen van 16 tot 74 jaar nog<br />
nooit internet heeft gebruikt. Het gaat vooral om ouderen, en mensen met een lager<br />
inkomen of opleidingsniveau.<br />
Het netwerk van onafhankelijke ombudsmannen (uit de publieke en private sector)<br />
vraagt aan de overheden om de toegang tot internet te beschouwen als een basisbehoefte,<br />
en maatregelen te nemen zodat elk gezin een minimum aan betaalbare en<br />
kwaliteitsvolle internettoegang heeft.<br />
a Bron: plusmagazine.knack.be, datanews.knack.be<br />
Actieve videogames kunnen mensen met dementie helpen<br />
4<br />
Videospelletjes waarbij spelers moeten bewegen, kunnen<br />
mensen met dementie op fysiek en cognitief vlak vooruit helpen.<br />
Dat blijkt uit een internationale studie van KU Leuven en ETH<br />
Zürich die werd uitgevoerd in een Leuvens woonzorgcentrum<br />
en een universitair psychiatrisch centrum, bij 45 mensen met<br />
symptomen van ernstige dementie. Het spel bestond uit een<br />
scherm en een paneel op de grond met vier vakken. Stippen op<br />
het scherm gaven aan op welk vak de spelers moesten stappen.<br />
Als ze snel en correct reageerden, verhoogde het moeilijkheidsniveau.<br />
De resultaten toonden aan dat de training onder meer de<br />
aandacht, de concentratie, het geheugen en de oriëntatie van de<br />
deelnemers verbeteren. Ze hadden ook minder symptomen van<br />
depressie, en hun fysieke vaardigheden, zoals de reactietijd,<br />
gingen erop vooruit.
Vlaamse arbeidsmarkt herstelt zich<br />
In maart <strong>2021</strong> werden bij de VDAB bijna 30.000 vacatures gemeld.<br />
Dat was 27,5 procent meer dan in februari, en 69,2 procent meer<br />
dan in maart 2020. Het is tevens het hoogste maandcijfer van de<br />
voorbije vijf jaar, meldt de arbeidsbemiddelingsdienst.<br />
Van maart 2020 tot maart <strong>2021</strong> werden zowat 247.000 vacatures<br />
gemeld, bijna 14 procent minder dan een jaar voordien. Enkel de<br />
sector van energie, water en afvalverwerking, de metaalsector en<br />
de gezondheidszorg kenden een stijging in<br />
het aantal vacatures.<br />
a Bron: www.nieuwsblad.be<br />
Corona heeft grote<br />
invloed op journaals<br />
Klimaatpanel VN heeft zonneenergie<br />
onderschat<br />
Het potentieel van zonnepanelen wordt in de huidige modellen<br />
van het VN-klimaatpanel sterk onderschat. Dat is de conclusie<br />
van nieuw internationaal onderzoek. De productie van zonneenergie<br />
groeit sneller en is goedkoper dan verwacht.<br />
De onderzoekers zeggen dat de opmars van zonne-energie met<br />
geen enkele andere energiebron te vergelijken is. De vooruitgang<br />
die in de afgelopen 14 jaar werd gemaakt, is volgens hen<br />
sterk onderschat in de scenario’s van het VN-klimaatpanel voor<br />
2050. De technologie is op dit moment al goedkoper dan werd<br />
voorspeld, en volgens de wetenschappers is het panel ook te<br />
conservatief geweest over het maximale aandeel dat zonneenergie<br />
kan innemen binnen de hernieuw bare energiebronnen.<br />
Alle normale verhoudingen in<br />
het nieuws gingen verloren<br />
door de coronacrisis. Dat concluderen<br />
wetenschappers van de Universiteit<br />
Antwerpen na analyse van de 19 uur-journaals<br />
van één en VTM tussen 2003 en 2020.<br />
Op één ging waren er tussen januari en oktober 2020 23<br />
dagen waarop 'Het Journaal' alleen over corona ging, en ook<br />
op VTM was dat negen dagen het geval. In totaal ging in die<br />
tien maanden 60 procent van alle zendtijd van de journaals<br />
naar nieuws over corona. Bovendien zagen de onderzoekers<br />
dat vooral de medische invalshoek gebruikt werd.<br />
Het veelvuldige coronanieuws ging ten koste van andere<br />
thema’s: er was maar half zoveel politiek nieuws, en ook<br />
criminaliteit, milieu en buitenlands nieuws kwamen minder<br />
aan bod.<br />
Qua spreektijd staat Marc Van Ranst met stip op één: hij<br />
was 26.136 seconden aan het woord.<br />
a Bron: www.mo.be<br />
Meer zeehonden aan Belgische kust<br />
In 2020 werden er zo’n 1.900 zeehonden gezien aan de Belgische<br />
kust, de helft meer dan in 2019. De keerzijde van de medaille is<br />
dat er ook meer verdrinken door visnetten.<br />
De laatste jaren worden de gewone zeehond en de grijze zeehond<br />
steeds vaker gezien aan de kust, maar ook in de Schelde.<br />
Verstoring van hun rust door mensen of honden, bezorgt de<br />
dieren echter stress. Ook worden zeehonden steeds vaker<br />
slachtoffer van de visvangst, doordat ze verstrikt raken in de<br />
netten en verdrinken. De voorbije jaren spoelden er jaarlijks<br />
gemiddeld circa 45 dode zeehonden aan op de Belgische<br />
stranden, maar voor <strong>2021</strong> staat de teller nu al op 30. Wellicht is<br />
ongeveer de helft van hen slachtoffer van visnetten.<br />
a Bron: www.knack.be<br />
5
Focus<br />
Lokaal, eerlijk en biologisch<br />
Belg kiest steeds vaker voor<br />
duurzaam voedsel<br />
Op 8 <strong>mei</strong> is het opnieuw World Fair Trade Day, een internationaal gebeuren dat het belang van eerlijke<br />
handel in de kijker zet. Uit onderzoek van Fairtrade Belgium vorig jaar bleek dat de Belgen steeds meer<br />
belang hechten aan duurzaamheid bij de aankoop van hun voeding.<br />
Het moet wel gezegd: de coronacrisis<br />
heeft duurzaamheid een serieus<br />
duwtje in de rug gegeven. 42 procent meer<br />
Belgen gaven in de bevraging uit de lente<br />
van 2020 aan een voorkeur te hebben voor<br />
lokale producten, en dat zien ze ook in<br />
buurtwinkels, waar de verkoop sneller<br />
groeit dan in de supermarkten. Deelnemers<br />
gaven ook aan na corona vaker te willen<br />
gaan winkelen bij lokale handelaars, maar<br />
ook op de markt of rechtstreeks bij de boer.<br />
23 procent koopt ook meer eerlijke producten,<br />
en 14 procent gaat vaker voor biologisch.<br />
Bovendien vinden consumenten<br />
dat ook supermarkten meer verantwoordelijkheid<br />
moeten nemen op dit vlak: ze<br />
willen dat distributeurs en winkels meer<br />
nadruk leggen op lokale (59%), fair trade<br />
(40%) en biologische (26%) producten.<br />
De rol van telers en boeren<br />
En de consument denkt ook verder na dan<br />
enkel de boodschappen. 74 procent van<br />
de Belgen vindt dat de mens opnieuw<br />
centraal zou moeten staan in de economie,<br />
60 procent is zich bewuster geworden van<br />
de rol van telers en boeren, en 57 procent<br />
zegt door de crisis meer belang te hechten<br />
aan de vergoeding voor boeren.<br />
Bij die transitie naar een duurzamere<br />
economie moeten volgens zeven op de<br />
tien Belgen ook de overheden helpen,<br />
bijvoorbeeld door een verlaging van de<br />
btw op lokale, biologische en/of eerlijke<br />
producten.<br />
Die lokale overheden worden al geactiveerd,<br />
want door middel van een vragenlijst<br />
(over onder meer een eerlijk aankoopbeleid,<br />
verbindende partnerschappen,<br />
communicatie en sensibilisering) kregen<br />
in <strong>2021</strong> opnieuw 188 gemeenten de titel<br />
van FairTradeGemeente. Daarmee engageren<br />
ze zich om te kiezen voor eerlijke<br />
handel en zo de boeren wereldwijd te<br />
ondersteunen. Dat engagement moeten<br />
ze vertalen in concrete acties op vlak van<br />
bijvoorbeeld aankoopbeleid, sensibilisering<br />
…<br />
Koffie en cacao<br />
De opmars van fairtrade was overigens<br />
ook voor corona al bezig, want in 2019<br />
werden 41 procent meer producten met<br />
het fairtradelogo gekocht dan het jaar<br />
ervoor, goed voor een omzetstijging van<br />
30 procent. Vooral bananen (+47%),<br />
cacaoproducten (+31%) en koffie (+15%)<br />
willen we steeds vaker fairtrade. Die<br />
laatste kende ook het afgelopen jaar nog<br />
een enorme stijging: er werd maar liefst<br />
29,5 procent meer fairtrade koffie<br />
verkocht.<br />
Die stijging heeft ook positieve gevolgen<br />
voor de consument, want bedrijven<br />
beginnen duurzamer te denken, waardoor<br />
de diversiteit en toegankelijkheid van fairtrade<br />
producten stijgt, en in sommige<br />
gevallen ook de prijs daalt.<br />
a Bron: www.fairtradebelgium.be, www.mo.be<br />
Wat is FairTrade?<br />
Om te bepalen of iets FairTrade is,<br />
worden verschillende criteria<br />
gebruikt, in drie categorieën. Onder<br />
het luik sociaal vallen bijvoorbeeld<br />
gereglementeerde arbeidsvoorwaarden<br />
en verbod op kinderarbeid,<br />
maar ook de mogelijkheid tot organisatie<br />
in vakbonden. Op ecologisch<br />
vlak gaat het onder meer over de<br />
bescherming van natuurlijke hulpbronnen,<br />
landbouw met respect<br />
voor het milieu en een verbod op<br />
gevaarlijke pesticiden. Economisch<br />
wordt er gekeken naar bijvoorbeeld<br />
de voorfinanciering van de oogst,<br />
de lonen, aspecten die te maken<br />
hebben met de handelsketen …<br />
6
De herontdekking van de mens: Luc Van Gorp ziet meer in minder<br />
Verhaal<br />
“Als we het niet anders<br />
aanpakken, staan ons nog veel<br />
grotere rampen te wachten”<br />
“Als mens krijg je de opdracht om de beste versie van jezelf te worden. Dat<br />
klinkt mooi, maar waar heeft ons dat gebracht? We voelen allemaal dat er iets<br />
grondig mis is met ons model van oneindige groei.” Luc Van Gorp legt in zijn boek<br />
‘Mensenmaat. Een pleidooi voor imperfectie’ de vinger op de wonde. Als voorzitter<br />
van CM Gezondheidsfonds, maar evenzeer als oud-Chiroleider, verpleegkundige,<br />
seminarist, theoloog, docent en ouder van vijf kinderen. En als mens, uiteraard.<br />
Tekst: Dieter Herregodts<br />
nlangs zag ik hoe een duif in een boom in onze tuin een<br />
“Onest aan het bouwen was”, steekt Luc Van Gorp van wal.<br />
“Hoe komt die toch aan die takjes, vroeg ik mij af. Toen zag ik dat<br />
ze die gewoon van tussen het gras haalde. Door de harde wind van<br />
een week eerder lag het gazon bezaaid met takjes. En dat zal ook<br />
volgend jaar het geval zijn, wanneer de jongen van die duif een<br />
nest zullen bouwen. In de natuur keert alles terug. Tot iemand de<br />
ketting doorbreekt.”<br />
Dat de mens alsmaar vaker in conflict komt met zijn leefomgeving<br />
ondervinden we vandaag aan den lijve. Al meer dan een jaar<br />
is de wereld in de greep van de coronapandemie. “De crisis lijkt<br />
ons te overkomen, maar eigenlijk hebben we die als samenleving<br />
mee in de hand gewerkt. Virologen - en zij niet alleen - hadden<br />
dit scenario al lang voorspeld. Het was niet de vraag of de wereld<br />
door een pandemie zou getroffen worden, maar wanneer dat zou<br />
gebeuren.”<br />
<strong>Raak</strong>: Nochtans was het helemaal niet je bedoeling om een<br />
boek te schrijven over de Covid-19-crisis?<br />
Luc Van Gorp: “Meer zelfs, ik ben het boek beginnen schrijven<br />
voor er van Covid-19 sprake was. Want ook zonder pandemie<br />
waren er al heel wat knipperlichten. Begin 2020 zaten meer dan<br />
400.000 Belgen thuis omdat ze langdurig ziek waren. Ondertussen<br />
gaat dat aantal richting een half miljoen. Dan moet je je<br />
toch vragen stellen over de manier waarop wij onze samenleving<br />
inrichten. We leven in een welvarend land, onze levensver-<br />
7
“Straks zullen de klimaatjongeren<br />
weer op straat komen. En de<br />
gele hesjes. Steeds vaker zullen<br />
mensen opstaan om te zeggen: tot<br />
hier en niet verder. Van onderuit<br />
zal de verandering in gang gezet<br />
worden.”<br />
wachting breekt alle records, de medische wetenschap scheert<br />
nooit geziene toppen en een eindeloze stroom innovaties biedt<br />
oplossingen voor alle denkbare problemen. En tegelijkertijd zitten<br />
zoveel mensen slecht in hun vel. Hoe komt dat toch?”<br />
<strong>Raak</strong>: Wat denk je zelf?<br />
Luc Van Gorp: “Ik heb lang gedacht dat de mens veranderd was,<br />
dat we als soort een evolutie doorgemaakt hebben waardoor we<br />
minder levenskwaliteit ervaren. Maar ik was fout. De mens zelf is<br />
helemaal niet veranderd. Het is de wereld rondom de mens die<br />
een radicale transformatie heeft ondergaan. Om een of andere<br />
reden zijn we gaan geloven dat eeuwige groei het ultieme doel<br />
moest zijn. Alles moet steeds sneller, beter en efficiënter. Een 7<br />
op 10 moet 8, 9 en uiteindelijk 10 op 10 worden, een heel lineair<br />
model. De mens legt de lat voor zichzelf zo hoog dat hij er niet<br />
meer over kan.”<br />
<strong>Raak</strong>: Je hebt het in je boek over de kwalijke rol van de klassieke<br />
instituten.<br />
Luc Van Gorp: “Of het nu de Kerk, de politiek, het onderwijs of - ja,<br />
ook - de gezondheidszorg is, ze zijn allemaal in hetzelfde bedje<br />
ziek. Hoe waardevol hun uitgangspunten ook waren, ze zijn<br />
allemaal op een bepaald moment meegestapt in het model van<br />
eeuwige groei en een verhaal beginnen te vertellen waarin de<br />
mens zich niet meer herkende. Het instituut Kerk bijvoorbeeld is<br />
gebouwd op een nobele boodschap. Het gaat in se over solidariteit,<br />
niet in het minst met zij die het meest kwetsbaar zijn. Alleen<br />
is de Kerk, net als al die andere klassieke instituten, de perfectie<br />
beginnen te prediken. Alleen zij die zonder fouten zijn, maken<br />
kans om in de hemel terecht te komen. Een heel lineair denken<br />
dat haaks stond op het oorspronkelijke verhaal. Systemen en<br />
structuren, streven naar macht en een gevoel van morele verhevenheid<br />
kregen de bovenhand. En de mens, die bleef verweesd<br />
achter en haakte massaal af.”<br />
“We zijn gaan geloven<br />
dat groei het ultieme<br />
doel moest zijn.”<br />
<strong>Raak</strong>: Voor de Kerk kan dat misschien het geval zijn, maar<br />
mensen hebben zich toch niet afgekeerd van de gezondheidszorg?<br />
We stapten nog nooit zo makkelijk naar de dokter of het<br />
ziekenhuis als in deze tijd.<br />
Luc Van Gorp: “En dat is net het probleem. Voor een goed begrip:<br />
dat de geneeskunde op zo’n hoog niveau presteert, valt uiteraard<br />
toe te juichen. We genezen vandaag van ziektes die vroeger een<br />
doodsvonnis betekenden. De gezondheidszorg in ons land is van<br />
8
‘De mens legt de lat voor zichzelf zo hoog<br />
dat hij er niet meer over kan’<br />
hoge kwaliteit, maar ook hier is het streven naar perfectie te ver<br />
doorgeslagen. Ziekte wordt gezien als een defect dat zo snel<br />
mogelijk gerepareerd moet worden. Alsof de mens een machine<br />
is, waar je te pas en te onpas aan kunt morrelen. Veel te weinig<br />
stellen we ons de vraag of een medische handeling bijdraagt tot<br />
meer levenskwaliteit, wat zeker bij chronische ziektes niet altijd<br />
het geval is. Gezondheid is meer dan niet ziek zijn. Die eenzijdige<br />
focus op genezen vertaalt zich ook in de inspanningen die we<br />
leveren om ziektes te voorkomen. Vandaag gaat nauwelijks twee<br />
procent van het totale budget van onze gezondheidszorg naar<br />
preventie, en dat terwijl we weten dat elke euro die we investeren<br />
in preventie zich minstens dubbel terugverdient.”<br />
<strong>Raak</strong>: Critici zullen zeggen: Luc Van Gorp wil mensen aan hun<br />
lot overlaten.<br />
Luc Van Gorp: “Maar nee, integendeel. Als verpleegkundige heb ik<br />
het vaak meegemaakt dat patiënten niet meer zaten te wachten<br />
op een zoveelste medische behandeling waarvan ze op voorhand<br />
wisten dat die niets zou uithalen. Natuurlijk moeten we altijd<br />
trachten om mensen beter te maken, maar medische handelingen<br />
of medicijnen zijn daarvoor niet altijd het beste, laat staan<br />
het enige, middel. Mensen zijn in de eerste plaats op zoek naar<br />
levenskwaliteit. Dat is niet hetzelfde als koste wat het kost zo<br />
oud mogelijk worden. Soms draagt zorg veel meer bij tot die<br />
levenskwaliteit dan medisch handelen. Als we de patiënt echt<br />
centraal willen zetten, zullen we onze gezondheidszorg op een<br />
andere manier moeten organiseren.”<br />
<strong>Raak</strong>: Je analyse is hard, maar je boodschap is er een van<br />
hoop: na de Covid-19-crisis zullen we de wereld anders<br />
organiseren.<br />
Luc Van Gorp: “Daar ben ik echt van overtuigd. De pandemie<br />
heeft in se niet tot nieuwe inzichten geleid, maar ze heeft de<br />
vinger diep in de wonde geduwd. Een samenleving die zich<br />
gedroeg alsof niets haar nog kon raken, is pijnlijk wakker<br />
geschud. Als we het niet anders aanpakken, staan ons nog veel<br />
grotere rampen te wachten. Het is de hoogste tijd om ons<br />
nederig op te stellen. De circulaire mens voelt zich steeds minder<br />
thuis in de lineaire wereld. In plaats van economische groei zal<br />
menselijke groei op de eerste plaats komen. En die staat niet per<br />
definitie gelijk aan meer, beter en efficiënter. Menselijke groei kan<br />
evengoed met minder. Minder vervuiling, om maar een voorbeeld<br />
te noemen. Of minder consumptie. Minder afval of - waarom<br />
niet - minder geneeskundige prestaties. Op die manier kan<br />
minder ook meer betekenen. De mens zal zijn imperfectie<br />
omarmen. En vanuit die imperfectie zal hij voor verbinding gaan.<br />
We laten de ander nooit los, net zoals die ander ons nooit zal<br />
loslaten. En uiteindelijk zal de mens op die manier ook de klassieke<br />
instituten tot verandering dwingen.”<br />
<strong>Raak</strong>: Is dat niet makkelijker gezegd dan gedaan? Hoe zal de<br />
mens ooit opgewassen zijn tegen de wetmatigheden van de<br />
klassieke instituten?<br />
Luc Van Gorp: “Ik ben daar zeer hoopvol in, omdat mensen<br />
mensen zijn. Wij weten allemaal dat het leven geen immer<br />
stijgende lijn is, en dat struikelen en weer opstaan inherent verbonden<br />
zijn met ons bestaan op aarde. De mens is per definitie<br />
circulair. Het leven gaat niet van punt a naar punt om te eindigen<br />
bij punt c. Het leven keert altijd terug naar punt a. Steeds duidelijker<br />
- denk maar aan de coronacrisis - zijn de signalen dat onze<br />
planeet eindig is en dat ze ons groeitempo niet meer kan volgen.<br />
Je merkt dat steeds meer mensen in opstand komen tegen dat<br />
ideaalbeeld van de perfectie. Ze zijn door de pandemie wat naar<br />
de achtergrond verdwenen, maar straks zullen de klimaatjongeren<br />
weer op straat komen. En de gele hesjes. Of de meer dan<br />
60.000 burgers achter de Klimaatzaak. Steeds vaker zullen<br />
mensen opstaan om te zeggen: tot hier en niet verder. Van<br />
onderuit zal de verandering in gang gezet worden.”<br />
‘Mensenmaat. Een pleidooi voor imperfectie’ is<br />
uitgegeven door Pelckmans, kost 24,5 euro en is verkrijgbaar<br />
bij de meeste boekhandels.<br />
<strong>Raak</strong> mag drie exemplaren weggeven. Stuur<br />
vóór 30 <strong>mei</strong> een mailtje met je naam, adres<br />
en lidnummer naar raak@kwb.be (vermeld ‘Mensenmaat’<br />
in de onderwerpregel) en maak kans.<br />
9
Kwb-nieuws<br />
Kwb-afdelingen laten klokken luiden<br />
Pasen ging bij kwb niet ongemerkt voorbij, en dat was niet alleen dankzij onze 181 ‘De paashaas is<br />
verdwenen’-wandelingen.<br />
En kwb Lummen bezorgde aan 181<br />
van haar leden een zakje met 4<br />
hardgekookte, gekleurde eieren,<br />
gele servetten, een paasboodschap<br />
én de <strong>Raak</strong> van april. Alle ontvangers<br />
waren zeer blij met de attentie.<br />
Kwb Putte Ertbrand op haar buurt<br />
organiseerde naast de luisterwandeling<br />
nog een extra zoektocht. In<br />
acht winkels in het centrum van<br />
Putte stonden acht paashazen. De<br />
deelnemers moesten voor alle hazen de juiste kleur, naam van de<br />
winkel en adres noteren.<br />
Daarnaast werd er door de wijkmeesters ook aan alle leden een<br />
zakje paaseieren afgegeven.<br />
In Boechout en omgeving reed dankzij kwb op paaszaterdag<br />
een grote bruine paashaas rond, met chauffeur Koen achter het<br />
stuur van de rode paasmobiel. De paashaas deelde vrolijk ‘zoete<br />
zakken’ met lekkernijen van lokaal arbeidszorgcentrum ’t Karwei<br />
én paaseitjes van de Wereldwinkel uit! Zo veroverde hij menig<br />
kinderhart en dat deed hem zichtbaar deugd. Intussen trokken<br />
ook vele tientallen deelnemers rond door twee wijken van<br />
Boechout tijdens de kwb-paastocht.<br />
Ook kwb Schoonderbuken<br />
stuurde een<br />
paashaas de straten om<br />
op hun leden een<br />
paaseitje te bezorgen.<br />
De boekenkast van kwb Berendrecht<br />
Om mee te werken aan de kringloopgedachte<br />
dat alle spullen een tweede<br />
leven verdienen riep kwb Berendrecht een<br />
‘bibkast’ in het leven. “Een soort vondelingenschuif<br />
waar jouw uitgelezen boeken<br />
kunnen komen wachten op een nieuwe<br />
lezer”, omschrijven ze het zelf. Daarnaast<br />
daagt de afdeling haar leden ook uit om<br />
zélf een ruilsysteem op te starten: een<br />
plantjes- of speelgoedbib, een permanente<br />
rommelmarkt … Benieuwd wat dat<br />
allemaal zal opleveren in Berendrecht!<br />
10
Elke maand stellen we in <strong>Raak</strong> twee vrijwilligers uit het bestuur aan je voor.<br />
Deze laatste keer zijn dat Marc Vanderbiesen en voorzitter Wim Wouters.<br />
Kwb-nieuws<br />
“Kwb heeft een belangrijke<br />
rol te spelen om een warme<br />
samenleving tot stand te brengen”<br />
<strong>Raak</strong>: Kan je iets vertellen over jezelf?<br />
Marc: “Ik ben Marc, bijna 54. Mijn vader kwam uit Heusden-<br />
Zolder en mijn moeder uit Georgestown in voormalig Brits-<br />
Guyana. Ik bracht mijn jeugd door in Genk, ging studeren, bleef<br />
na mijn studies in Leuven wonen, en verhuisde in 1996 naar<br />
Brussel. Na mijn legerdienst ging ik aan de slag bij een multidisciplinair<br />
studiebureau, en zes jaar later begon ik bij de<br />
Vlaamse overheid voor het Agentschap Binnenlands Bestuur. Ik<br />
ben ook instructeur Nederlands/Engels bij Bruxelles Formation<br />
(Franstalige overheidsdienst voor beroepsopleiding, red.).<br />
Samen met mijn levenspartner Mijean startte ik in 2010 de vzw<br />
MI Casting, die werkt rond diversiteit en mode in al hun aspecten,<br />
met jongeren, designers en organisaties. In een vereniging leer<br />
je vaardigheden en dit is een toegangspoort tot contacten met<br />
anderen. Daarnaast zetelen we in de besturen van enkele vzw’s,<br />
en in 2016 en 2017 volgde ik een gidsenopleiding. Die kennis<br />
gebruik ik nu om te gidsen bij Tochten van Hoop. Ik volgde ook<br />
jarenlang lessen schilderen, (model)tekenen, grafiek … al staat<br />
voorlopig het creatieve op een lager pitje. Maar ik heb een passie<br />
voor kunst en cultuur. Ook sport ik drie à vier keer per week, en je<br />
zou nog vergeten dat ik als vrijwilliger ook veel tijd spendeer aan<br />
kwb natuurlijk.”<br />
“Manieren vinden om de<br />
stem van de afdelingen te<br />
capteren is iets waaraan we<br />
nog meer moeten werken.”<br />
<strong>Raak</strong>: Hoe ben je in het bestuur beland?<br />
Marc: “Mijn avontuur bij kwb begon met een toevallige ontmoeting<br />
met Pol Arnauts. Een zeven jaar geleden kwam ik hem tegen<br />
bij een Broodje Brussel (culturele middagactiviteiten, red.) aan de<br />
Zuidertoren. Hij sprak me aan om mee een project op te starten<br />
op een kansarme school in Sint-Gillis. Dat ging uiteindelijk niet<br />
door, maar we hebben toen wel in het kader van kwb intercultureel<br />
een wandeling in Sint-Gillis uitgewerkt en daarna kwb Sint-<br />
Gillis in Kleur opgestart, waar ik nu voorzitter van ben. Via de<br />
beleidsgroep Vlaams-Brabant/Brussel vroeg Wim Verlinde me of<br />
ik deel wilde uitmaken van het nationaal bestuur.”<br />
<strong>Raak</strong>: Wat drijft je om bestuurder van kwb te zijn?<br />
Marc: “Kwb heeft, zoals vele spelers in het middenveld, een<br />
belangrijke rol te spelen om een warme samenleving tot stand<br />
te brengen. Het is belangrijk dat we voeling houden met wat<br />
mensen beleven en soms moeten ondergaan, en dat we hier als<br />
beweging positieve antwoorden op kunnen formuleren. Kwb zal<br />
zich wel moeten vernieuwen en heruitvinden. Zeker Brussel is<br />
een bijzondere biotoop. Als ‘nieuwe’ Vlaamse Brusselaar zie<br />
11
je dat de Brusselse gemeenten dorpjes zijn met elk een eigen<br />
karakter, en er zijn grootstedelijke problematieken als kansarmoede,<br />
dakloosheid … In Brussel is de multiculturele samenleving<br />
een feit.”<br />
<strong>Raak</strong>: Wat mogen we van jou nog meer in de verf zetten?<br />
Marc: “De kracht van de kwb is dat ze in hoofdzaak bestaat uit<br />
het enthousiasme van duizenden vrijwilligers die zich belangeloos<br />
inzetten in honderden afdelingen. Dat is fantastisch. Het<br />
begint vaak met kleine dingen om samen iets groots tot stand te<br />
brengen.<br />
Kwb is een soort van familie. Waar je ook bent in Vlaanderen of<br />
Brussel, overal zijn er kwb-afdelingen. Ik denk dat we overal<br />
welkom zijn en kunnen binnenspringen. Dat is uniek. Afdelingen<br />
zouden meer moeten verbroederen.”<br />
<strong>Raak</strong>: Hoe kijk jij naar het vrijwilligerswerk?<br />
Marc: “Vrijwilligerswerk is je talenten of tijd inzetten voor een<br />
groter of hoger doel. Als vrijwilliger kan je een netwerk uitbouwen,<br />
contacten leggen of interesses ontwikkelen die geen deel<br />
uitmaken van je professioneel leven. Je kan zelf bepalen hoeveel<br />
of waarvoor je je wil inzetten, maar niet altijd wordt die inzet<br />
gewaardeerd of als vol aanzien. Door de ruk naar rechts wordt<br />
het middenveld vaak als een hindernis gezien die ‘niet gewenste’<br />
belangen behartigt en een tegenmacht kan vormen. Wanneer<br />
subsidies en dus professionele ondersteuning wegvallen, kunnen<br />
vrijwilligers overbevraagd worden. Het is belangrijk dat hun<br />
draagkracht niet overbelast wordt.”<br />
<strong>Raak</strong>: Waar wil je op inzetten als bestuurder?<br />
Marc: “Hoofdzaak voor mij is dat de afdelingen centraal komen<br />
te staan. Dat er meer wordt gedacht vanuit de basis en minder<br />
gestuurd van bovenuit. Manieren vinden om de stem van de<br />
afdelingen te capteren is iets waaraan we nog meer moeten<br />
werken. Zoals ik al zei, is de werking van de Brusselse afdelingen<br />
wellicht iets anders. Ik heb de indruk dat daar gemakkelijk(er)<br />
tussen en met andere afdelingen wordt samengewerkt. Thema’s<br />
als armoede en eenzaamheid, samen met vluchtelingen of<br />
mensen zonder papieren iets creëren, inzetten van talenten …<br />
Hoe kunnen we als beweging hier meer werk van maken? Ik denk<br />
dat die inhoudelijke aanpak veel mensen kan aanspreken. Het is<br />
fantastisch hoe de kwb in Brussel sociaal zwakkeren kansen<br />
biedt om een rol op te nemen of hen laat participeren. Ik denk dat<br />
dit een weg is die we verder moeten bewandelen.”<br />
<strong>Raak</strong>: Welke droom heb je voor onze beweging?<br />
Marc: “Dat mensen in kwb kunnen samenkomen om via actie te<br />
bouwen aan een warme samenleving waarin iedereen een<br />
plaatsje heeft.”<br />
# Trots op kwb<br />
<strong>Raak</strong>: Kan je iets vertellen over jezelf?<br />
Wim: “Ik ben Wim, 56 jaar, woonachtig in Haacht, ben actief in de<br />
afdeling kwb Haacht Centrum, en werk als credit controller bij<br />
Viessmann. Mijn hobby’s zijn wandelen, fietsen …”<br />
<strong>Raak</strong>: Hoe ben je in het bestuur beland?<br />
Wim: “In 2010 zocht de provincie Vlaams-Brabant en Brussel<br />
iemand om samen met Patrick De Bruyne – op dat moment<br />
provinciaal voorzitter - de provinciale beleidsgroep te vertegenwoordigen<br />
in het bestuur. Na alles te hebben afgewogen zegde ik<br />
toe. Dat was in april, maar omwille van een fietsongeval ben ik<br />
pas echt begonnen in september 2010, het ogenblik dat het<br />
nationaal secretariaat verhuisde van de Lakensestraat in Brussel<br />
naar Schaarbeek. Dit laatste was heel praktisch, want als je<br />
vandaar de Haachtsesteenweg volgt, kom je via één rechte baan<br />
terecht in … Haacht."<br />
<strong>Raak</strong>: Wat drijft je om bestuurder van kwb te zijn?<br />
Wim: “Het makkelijkst is om aan de zijlaan te staan en te zeggen<br />
wat er allemaal niet goed is. Het omgekeerde vraagt veel meer,<br />
12
maar geeft ook veel meer voldoening op korte en niet zo korte<br />
termijn. Iets organiseren waar mensen deugd en plezier aan<br />
hebben werkt lang door. Als bestuurder is dat net zo, alleen is dat<br />
wat je organiseert anders en veel minder direct zichtbaar. Een<br />
duidelijk voorbeeld is wel de kaart van Vlaanderen waar alle<br />
afdelingen op staan die op zoek zijn gegaan naar de paashaas.<br />
Dat geeft heel veel voldoening, en daar haal je energie uit om je<br />
verder in te zetten. Een ander minder duidelijk voorbeeld is de<br />
keuze als bestuurder om samen met velen de afdeling centraal<br />
te stellen in onze werking. Daar kies je mee voor zonder dat<br />
direct zichtbaar te kunnen maken. Het is iets is wat pas later<br />
zichtbaar kan zijn.”<br />
<strong>Raak</strong>: Wat mag kwb van jou nog meer in de verf zetten?<br />
Wim: “Corona heeft onze rol richting alle vormen van gezinnen,<br />
met en zonder kinderen of inwonende familieleden, onverwacht<br />
sterk in de kijker geplaatst, en met succes. Al meer dan een jaar<br />
is het samen (be)leven in een bubbel het vertrekpunt van veel, zo<br />
niet alles. Onze digitale kooklessen, rijlessen … hebben aangetoond<br />
dat we creatief en innovatief sterk uit de hoek kunnen<br />
komen. De griezeltochten en de paashaas die verdwenen was,<br />
leren ons dat we daar goed in zijn en dat we daar trots op kunnen<br />
en moeten zijn. Het is gepast om trots te zijn op onze kwb en op<br />
wat we allemaal (kunnen) realiseren. Het doet zelfs deugd om<br />
vast te stellen dat ons concept lokaal wordt gekopieerd. Of<br />
anders gezegd: #trots op kwb #trots op zoveel innovatie.”<br />
<strong>Raak</strong>: Welke rol wil je in het bestuur spelen?<br />
Wim: “In eerste instantie probeer ik als bestuurslid steeds actief<br />
mee te werken en op elke bestuursvergadering één keer een<br />
bijdrage of inbreng te doen om de werking te verbeteren. Dit lijkt<br />
weinig, maar als je met 12 of 15 mensen bent, dan kom je zo al<br />
een heel eind aan het einde van de vergadering. Daarnaast ben ik<br />
de laatste tien jaar bij kwb als voorzitter actief in een bestuur,<br />
eerst provinciaal en daarna nationaal. Dan verandert je focus<br />
natuurlijk ook. Naast het eerder aangehaalde worden ook de<br />
werking van het bestuur zelf, het goed voelen van de bestuursleden,<br />
het samenspel van vrijwilligers en beroepskrachten, het<br />
realiseren van gestelde doelen zoals een beleidsplan, de opvolging<br />
van financiën, innovatie … belangrijk.”<br />
“Corona heeft ons geleerd<br />
dat we veel creatiever,<br />
innovatiever en flexibeler<br />
kunnen zijn dan we<br />
ooit hadden gedacht.”<br />
<strong>Raak</strong>: Hoe kijk jij naar het vrijwilligerswerk?<br />
Wim: “Vrijwilligerswerk zie ik als iets dat absoluut waardevol kan<br />
zijn voor iedereen. Het is ook iets dat iedereen kan doen, zoveel<br />
of zo weinig als je maar kan of wil. De grote omwenteling die<br />
jaren geleden werd ingezet, is nog altijd actueel vandaag. Het is<br />
immers zo dat een levenslang engagement in het bestuur van<br />
een werking binnen of buiten kwb vandaag niet meer zo vanzelfsprekend<br />
is. Iemand die alleen maar flyers van een activiteit<br />
verdeelt, is ook van belang voor je werking. Duidelijke afgebakende<br />
engagementen (ook in de tijd) kunnen en zullen een verrijking<br />
zijn voor iedereen die van kortbij of veraf bij kwb of een<br />
andere werking betrokken is. Alle kleine en grote beetjes samen<br />
vormen je kwb-werking. Het is echter wel zo dat een minimum<br />
aan structurele bestuurswerking wenselijk is om alles vlot te<br />
kunnen laten verlopen.”<br />
<strong>Raak</strong>: Waar wil je op inzetten als bestuurder?<br />
Wim: “Nog meer innovatie, het structureren van alle engagementen<br />
samen tot een werking, antwoord(en) vinden op de tendens<br />
dat betalend lidmaatschap vandaag de dag minder in de markt<br />
ligt. Maar in alles wat we doen en waar we mee bezig zijn, staan<br />
de afdeling, de leden en iedereen die er van kortbij of veraf<br />
betrokken is centraal.”<br />
<strong>Raak</strong>: Welke toekomst zie jij voor kwb? Welke droom heb je<br />
voor onze beweging?<br />
Wim: “Er zal altijd plaats zijn voor kwb en dit rekening houdend<br />
met de veranderde parochiale, lokale en bovenlokale situaties.<br />
Hoopvol is dat dat kan. Een uitstekend voorbeeld daarvan is de<br />
wendbare kwb die inspeelt op de noden en wensen ontstaan<br />
tijdens de coronaperiode. Daar hoort ook bij, denk ik, dat een<br />
aantal zaken, zoals bijvoorbeeld alles wat met besturen en met<br />
wat mensen aanspreken te maken heeft, in vraag mogen en<br />
moeten gesteld worden. Krampachtig vasthouden aan alles wat<br />
altijd geweest is, is niet goed. Sterker nog: corona heeft ons<br />
geleerd dat we ons veel creatiever, innovatiever, flexibeler kunnen<br />
opstellen in onze kwb-werking en ver daarbuiten dan we ooit<br />
hadden gedacht.<br />
Daarnaast is kwb voor mij een plaats waar iedereen terecht moet<br />
kunnen om gewoon samen te zijn met anderen, samen met<br />
anderen iets te leren of te doen (zoals koken, wandelen …) en dit<br />
zonder eender welke beperking of blokkering van wat dan ook.<br />
Tot slot droom ik ervan dat iedereen trots kan zijn op zijn kwb, en<br />
wat die allemaal betekent voor anderen en voor hem of haar.”<br />
13
Kwb-nieuws<br />
Kwb’er zorgt mee voor prikken in vaccinatiecentrum Mol<br />
“De dankbaarheid van de mensen is groot”<br />
Tienduizenden vrijwilligers steken de handen uit de mouwen in de Vlaamse vaccinatiecentra. Een van hen<br />
is Stefaan De Wit, gepensioneerd verpleegkundige en bestuurslid van kwb Mol-centrum.<br />
<strong>Raak</strong>: Dag Stefaan, kan je jezelf even<br />
voorstellen?<br />
Stefaan: “Ik ben 64, en inmiddels anderhalf<br />
jaar op prepensioen na een job als<br />
bedrijfsverpleegkundige in het Studiecentrum<br />
voor Kernenergie. Ik heb dus<br />
ervaring met vaccinaties, en af toe wat<br />
vrije tijd - zeker tijdens corona - om<br />
mijn medemensen te helpen. Toen de<br />
gemeente vrijwilligers zocht voor het<br />
vaccinatiecentrum heb ik me dan ook<br />
kandidaat gesteld.”<br />
<strong>Raak</strong>: Wat is je taak in het vaccinatiecentrum?<br />
Stefaan: “In Mol zijn er zijn vier 'vaccinatiegangen',<br />
waar elk drie verpleegkundigen<br />
in staan. Daar ben ik er één van. Ik ga met<br />
mijn spuitjes van box naar box. Tot nu toe<br />
ben ik wel nog maar enkele keren<br />
geweest, want het Molse vaccinatiecentrum<br />
kan op bijna duizend helpers<br />
rekenen.”<br />
<strong>Raak</strong>: Wat zijn de reacties van de gelukkigen?<br />
Stefaan: “99,9% van de mensen die zich<br />
aanbieden zijn heel gelukkig dat ze het<br />
vaccin krijgen. Er is tot nu toe maar 1<br />
persoon geweest op die zich luidop<br />
afvroeg waarom hij het nog moest komen<br />
halen. De dankbaarheid en vriendelijkheid<br />
van de mensen is groot, en dat geeft een<br />
goed gevoel. Daar doe je het ook voor.”<br />
<strong>Raak</strong>: En hoe is de sfeer onder de vrijwilligers?<br />
Stefaan: “Zeer gemoedelijk. Er heerst geen<br />
werksfeer. Iedereen komt goedgezind<br />
binnen en doet zijn werk graag.”<br />
<strong>Raak</strong>: Waarom vond je het belangrijk te<br />
helpen?<br />
Stefaan: “Om de maatschappij verder te<br />
helpen, en ervoor te zorgen dat iedereen<br />
zo snel mogelijk gevaccineerd is. Als kwb<br />
zitten we toch - net als alle verenigingen,<br />
de cultuur … - in een zwart gat. Contact<br />
met mensen in je vereniging kan je nu<br />
moeilijk vinden. Onder de mensen komen<br />
is ook een van de belangrijke redenen<br />
waarom ik wou meehelpen.”<br />
<strong>Raak</strong>: Is het raar om na anderhalf jaar<br />
ineens terug verpleegkundige te zijn?<br />
Stefaan: “Helemaal niet. In mijn job organiseerde<br />
ik ook altijd de griepvaccinaties,<br />
voor ongeveer 1.600 mensen. En als ik de<br />
mensen mag geloven doe ik het goed. Ze<br />
zeggen regelmatig “ik heb niks gevoeld”,<br />
terwijl het er nochtans wel in zit. (lacht)<br />
Waar ik het wel eens moeilijk mee heb,<br />
zijn de beelden van overvolle treinen,<br />
pleinen … Dan denk ik: waarom kunnen we<br />
niet samen allemaal ervoor gaan? Pas op:<br />
de grote meerderheid zal wel zeker zijn<br />
best doen.”<br />
<strong>Raak</strong>: Hoe heb je buiten je vrijwilligerswerk<br />
in het vaccinatiecentrum het afgelopen<br />
jaar beleefd?<br />
Stefaan: “Het online vergaderen vind ik<br />
moeilijk, en het ontbreken van menselijke<br />
contacten. Ik vind het ook soms moeilijk<br />
om tegen mijn kleinkinderen te zeggen dat<br />
iets niet kan of gaat. Maar we moeten<br />
erdoor. Er zal wel licht op het einde van de<br />
tunnel zijn. Met de vaccins zullen we<br />
hopelijk een nieuw begin hebben, en<br />
kunnen verenigingen als kwb weer ontmoeting<br />
en activiteiten organiseren.”<br />
14
WIJ ZIJN OPEN!<br />
KOM VEILIG EN IN<br />
OPENLUCHT GENIETEN.<br />
Reserveer je bezoek vooraf via ZOOantwerpen.be
Rijbewijs<br />
De dienst rijbewijs van kwb<br />
Elektrisch rijden:<br />
een realistisch<br />
toekomstbeeld?<br />
Omwille van de hoge schadelijke uitstoot hebben de traditionele<br />
verbrandingsmotoren weinig of geen toekomst meer. Er wordt volop ingezet<br />
op elektrische mobiliteit, maar er is ook waterstof … Wat moet je over<br />
deze technologieën weten? Kwb rijbewijs neemt je mee naar de toekomst.<br />
Veiligheidsgordels aan, daar gaan we!<br />
Heel wat overheden leggen steeds<br />
strengere uitstootnormen op. Denk<br />
daarbij aan de lage-emissiezones waardoor<br />
oudere, vervuilende voertuigen met<br />
een verbrandingsmotor de toegang tot<br />
sommige stadsdelen wordt ontzegd.<br />
Tekst: Siegmund Hermans<br />
Elektrische voertuigen zijn stil en stoten<br />
geen schadelijke uitlaatgassen uit.<br />
Uitgerust met een gerobotiseerde of<br />
automatische versnellingsbak bieden ze<br />
bovendien meer rijgemak en comfort dan<br />
een voertuig met handgeschakelde versnellingen,<br />
én zijn veiliger. (Meer hierover<br />
kan je lezen de in <strong>Raak</strong> van december<br />
2020 of op www.kwb.be/rijbewijs/<br />
column.)<br />
Daarnaast hebben elektrische voertuigen<br />
een veel beter rendement (75%) dan verbrandingsmotoren<br />
(25%).<br />
Constructeurs hebben de moeilijkheidsgraad<br />
en hoge productiekost van de<br />
ontwikkeling van deze voertuigen echter<br />
onderschat. Die kosten worden doorgerekend<br />
aan de eindgebruiker, waardoor<br />
elektrische voertuigen relatief duur zijn.<br />
Voor wie niet kan genieten van een fiscaal<br />
voordeel bij de aankoop van een elektrowagen<br />
zijn deze auto’s financieel dus een<br />
flinke investering. Onze overheid biedt wel<br />
premies, maar die zijn regio- en tijdsgebonden.<br />
Twee soorten elektrische auto’s<br />
Bij een vol-elektrisch voertuig gebeurt de<br />
aandrijving uitsluitend via een elektrische<br />
motor. Je kan de batterijen opladen via<br />
het elektriciteitsnet, maar er wordt ook<br />
elektriciteit gegenereerd wanneer je vertraagt<br />
en afremt.<br />
De actieradius van een elektrische auto is<br />
beperkt. Een volle batterij is goed voor<br />
maximaal 300 kilometer, voornamelijk<br />
afhankelijk van het weer/de buitentemperatuur.<br />
Daardoor is een vol-elektrische<br />
wagen vooral geschikt voor wie korte<br />
verplaatsingen doet in een omlijnde regio.<br />
Er is echter ook een nieuwe generatie<br />
elektrische auto’s op komst, die een<br />
grotere actieradius belooft.<br />
16
De oplaadtijd varieert van 30 minuten tot<br />
10 uur, afhankelijk van de capaciteit van<br />
de batterijen en het type oplaadpunt.<br />
Het huidige aanbod vol-elektrische voertuigen<br />
en het aantal laadpunten langs de<br />
weg is voorlopig (nog te) beperkt. De prijs<br />
die je betaalt aan een openbaar laadpunt<br />
is bovendien aan een klim bezig. Thuis of<br />
op het werk laden via een gewoon stopcontact<br />
laden is financieel interessanter<br />
maar gaat traag, tenzij je een (sneller)<br />
laadsysteem plaatst. (Je garagist en<br />
elektricien kunnen je hier meer info over<br />
geven.)<br />
Als tussenoplossing bieden heel wat<br />
constructeurs (plug-in)hybride modellen<br />
aan. De combinatie van een elektromotor<br />
en verbrandingsmotor doet de uitstoot<br />
van schadelijke gassen dalen, maar<br />
behoudt de actieradius. Omwille van de<br />
dubbele motorisatie zijn ook deze voertuigen<br />
echter niet goedkoop.<br />
Met een hybride kan je volledig elektrisch<br />
rijden als de batterijen voldoende gevuld<br />
zijn, je niet te snel optrekt en je geen te<br />
hoge snelheden haalt. Je kan dan<br />
ongeveer 4 kilometer elektrisch rijden. De<br />
elektrische actieradius van een plug-inhybride<br />
ligt rond de 30 à 50 kilometer als<br />
de batterijen volledig opgeladen zijn via<br />
het elektriciteitsnetwerk. Een hybride auto<br />
is zeer interessant voor wie veel verbindingswegen<br />
gebruikt en in een drukke,<br />
stedelijke omgeving komt. Op de snelweg<br />
komt hij minder tot zijn recht, en hij is ook<br />
niet geschikt voor het trekken van een<br />
(zware) aanhangwagen of caravan.<br />
Door de batterijen en dubbele motorisatie<br />
hebben hybride voertuigen een hoger<br />
gewicht. De batterijen nemen ook plaats<br />
in beslag waardoor je er minder bagage in<br />
kwijt kan.<br />
En waterstof?<br />
Als de batterijen vervangen worden door<br />
een brandstofcel en waterstoftank, kan<br />
er in realtime in de auto zelf elektriciteit<br />
geproduceerd worden. De waterstof uit de<br />
tank wordt door een brandstofcel<br />
gemengd met zuurstof uit de lucht. Dat<br />
proces genereert elektriciteit en een beetje<br />
water: de elektriciteit kan de elektromotor<br />
voeden, en uit de uitlaat komt enkel<br />
water(damp). Via een filtersysteem wordt<br />
de gebruikte lucht gefilterd en properder<br />
uitgestoten dan aangezogen. Een voertuig<br />
op waterstof zuivert zo de lucht en draagt<br />
dus bij aan een properder milieu. Het<br />
omzetten van waterstof naar elektriciteit<br />
is echter een ingewikkeld proces waarbij<br />
heel wat energie verloren gaat. Waterstof<br />
is bovendien een erg ontvlambaar gas,<br />
waardoor specifieke veiligheidsvoorschriften<br />
geleden voor het tanken en<br />
opslaan ervan.<br />
Bepalend voor de actieradius is het<br />
volume van de waterstoftank. Een kleine<br />
tot middelgrote wagen is minder geschikt.<br />
De bouw van een waterstoftankstation<br />
kost 1 à 1,5 miljoen euro, de reden<br />
waarom er in België slechts twee tankstations<br />
(Zaventem en Halle) zijn waar je<br />
waterstof kan tanken, al zouden er in de<br />
nabije toekomst nog twee volgen, in Gent<br />
en Antwerpen.<br />
In België zijn momenteel ook maar twee<br />
waterstofvoertuigen op de markt, die<br />
80.000 euro of meer kosten. Ook de prijs<br />
van waterstof ligt (nog) hoog: een volelektrische<br />
wagen verbruikt ongeveer<br />
12 euro aan elektriciteit voor 500 kilometer,<br />
terwijl dat voor waterstof ongeveer 50 euro<br />
is.<br />
Het grote voordeel van waterstof: het kan<br />
uit verschillende materialen en stoffen<br />
gemaakt worden. Voor een tekort aan<br />
waterstof moeten we dus niet vrezen!<br />
Hoe ziet de toekomst eruit?<br />
De elektrische motor is topkandidaat om<br />
de verbrandingsmotor te vervangen. Maar<br />
moet die dan gevoed worden door batterijen<br />
of een brandstofcel? De meningen<br />
daarover zijn verdeeld.<br />
Hoewel een auto op waterstof onweerlegbaar<br />
heel wat voordelen biedt (vooral op<br />
vlak van autonomie) verhinderen factoren<br />
als prijs en infrastructuur een warm<br />
onthaal door het grote publiek. Een wagen<br />
met batterijen blijft voorlopig de beste<br />
optie, zeker omdat constructeurs er jaar<br />
na jaar in slagen de autonomie ervan te<br />
verbeteren.<br />
Voor specifiek transport - lange afstanden,<br />
trekken van zware lasten, transport<br />
van goederen … - helt de weegschaal over<br />
naar waterstof.<br />
De grootste struikelblokken voor elektrische<br />
auto’s blijven echter de aankoopprijs<br />
en laadfaciliteiten. Ook de overheid is<br />
een onbekende factor. Enkel als die een<br />
coherent en consequent fiscaal autoen<br />
milieubeleid voert, zal de consument<br />
volgen en de elektrische auto zijn doorbraak<br />
kennen.<br />
17
Kwb-nieuws<br />
Minder zwerfvuil dankzij kwb-afdelingen<br />
Vijf leden en een sympathisant van kwb Sint-Niklaas O.L. Vrouw<br />
namen deel aan de Grote Lenteschoonmaak waartoe afvalmaatschappij<br />
MIWA in hun stad opriep. Aan de N70 en de Singel in<br />
Sint-Niklaas haalden ze meer dan twintig zakken zwerfvuil op. “Als<br />
je er wandelt of met de fiets passeert, doet het echt pijn aan je<br />
ogen zoveel zwerfvuil te zien liggen”, aldus de afdeling. Hun actie<br />
heeft de hoeveelheid echter weer een beetje verminderd!<br />
Als eerste activiteit nadat corona toesloeg, ging kwb Woumen in<br />
kleine bubbels zwerfvuil uit de bermen, grachten en straten van<br />
Woumen halen. Er werd goed gesorteerd in groot huisvuil, pmd,<br />
glas en restafval.<br />
Ook kwb Minderhout ging<br />
op pad en maakte met de<br />
grijpstok in de hand hun<br />
buurt opnieuw een stukje<br />
properder. Samen verzamelden<br />
ze maar liefst 18<br />
vuilniszakken met allerhande<br />
zwerfvuil: plastic<br />
zakjes, blikken, restanten<br />
van lekkernijen en ook<br />
grotere brokken afval. De flessen witte porto en graanjenever die<br />
ze langs de weg vonden waren helaas al zo goed als leeg …<br />
a Ook een zwerfvuilactie doen met je kwb-afdeling? Surf zeker eens<br />
naar mooimakers.be. Zij bieden je gratis materiaal aan voor een<br />
opruimactie.<br />
Vrijwilligers ‘in de boompjes’ gezet<br />
Naar aanleiding van de Week van de Vrijwilliger in maart<br />
zet kwb jaarlijks, samen met Beweging.net en haar<br />
partners, het vrijwillig engagement in de kijker. In <strong>2021</strong>,<br />
een jubileumjaar voor 100 jaar sterk netwerk, werd een<br />
speciale actie op poten gezet. Samen met natuurvereniging<br />
Limburgs Landschap vzw werd een duurzaam<br />
bos geplant, voor en door vrijwilligers. Zo worden<br />
zij letterlijk en figuurlijk 'in de boompjes’ gezet. Want<br />
vrijwilligerswerk geeft zuurstof, net zoals bomen ons<br />
zuurstof geven.<br />
18
Doe jij ook mee?<br />
Zomer vol zoektochten<br />
Kwb-nieuws<br />
Vorig jaar werden door onze kwb-afdelingen tussen <strong>mei</strong> en september minder dan 130 wandel- en fietszoektochten<br />
op poten gezet. Een welkome afleiding na maanden van corona, én de ideale zomeractiviteit.<br />
De tochten waren dan ook een groot succes. Ook in Geel deden maar liefst vier afdelingen mee.<br />
Kwb Larum stak een fotozoektocht in<br />
elkaar langs de rustigste straatjes van<br />
Larum. De tocht van net geen 16 kilometer<br />
was gratis te downloaden via hun<br />
website en Facebookpagina. Half september<br />
werden de prijzen uitgedeeld.<br />
grootste aantal ooit. Trekker van de zoektochten<br />
Willy is er zowat het jaar rond<br />
mee bezig. Telkens hij een mooi plekje<br />
ziet, wordt dat onthouden. Na nieuwjaar<br />
begint de samenstelling van de tocht.<br />
Die bestaat uit enkele bladen met foto’s<br />
en een antwoordblad. Deelnemers moeten<br />
de foto’s in de juiste volgorde plaatsen. De<br />
schiftingsvraag is een pure gok op basis<br />
van geluk, zoals bijvoorbeeld de som van<br />
de lottocijfers van 2 oktober plus het<br />
reservegetal. Maar de gok wagen loont<br />
sowieso de moeite, want er zijn heel wat<br />
prijzen te winnen!<br />
De 15 kilometer lange tocht speelt zich elk<br />
jaar in een andere kant van Geel af, en<br />
loopt zoveel mogelijk over kleine wegen.<br />
Ook dit jaar zullen er<br />
weer heel wat zoektochten<br />
plaatsvinden. Je vindt het overzicht<br />
vanaf 1 juni op<br />
www.kwb.be/zomerzoektochten.<br />
Bij kwb Geel Punt konden deelnemers<br />
maar liefst vier maanden lang meedoen,<br />
van juni tot en met augustus. "Bij elke foto<br />
moesten de deelnemers met een getal<br />
antwoorden op een vraag. Hoeveel<br />
zonnepanelen liggen er op het dak? Welk<br />
huisnummer staat er op deze gevel? Aan<br />
het eind moesten ze alle getallen optellen",<br />
legt de afdeling uit.<br />
Met deelnemers uit de buurt maar ook uit<br />
Westerlo, Mol, Meerhout, Tessenderlo,<br />
Kasterlee … was het zeker een succes!<br />
“We hebben ook zeer positieve reacties<br />
gekregen, waardoor we gemotiveerd zijn<br />
om het opnieuw te doen."<br />
Kwb Elsum organiseert in de ‘stille’ zomer<br />
al jaren een vakantiefotozoektocht, en dit<br />
jaar staan ze voor een jubileumeditie:<br />
deze zomer is goed voor de 40ste tocht.<br />
Vorig jaar namen er 280 mensen deel, het<br />
Doet jouw<br />
afdeling ook mee?<br />
Je kan een fotozoektocht organiseren<br />
en/of een ontdekkingswandeling<br />
voor mensen die nog<br />
niet zo lang in je buurt of gemeente<br />
wonen. De tocht gaat langs bijzondere,<br />
praktische of leuke plekken:<br />
een gezellige pleintje, het gemeentehuis,<br />
de bibliotheek, een speel-<br />
tuin … Bij elke locatie geef je een<br />
leuk weetje of wat extra uitleg.<br />
Dankzij jullie wandelingen kunnen<br />
nieuw komers de buurt op een toffe,<br />
ontspannen manier ontdekken.<br />
Voor beide soorten tochten krijg je<br />
van ons de nodige ondersteuning<br />
en gratis promotiemateriaal.<br />
Ontdek alles op programma.<br />
kwbeensgezind.be/<strong>2021</strong>-zomerzoektochten-2-0.<br />
De beker voor oudste fietszoektocht in<br />
Geel gaat dan weer naar kwb St Dimpna,<br />
dat in 1978 startte met een fietszoektocht<br />
op de tweede zondag van augustus. “Het<br />
doel is altijd geweest om de hele familie<br />
fijne en gezellige fietsmomenten te<br />
bezorgen”, vertelt de afdeling. Vroeger<br />
moesten tijdens deze tocht vragen<br />
opgelost worden en waren er ook vier<br />
praktische proeven aan een café. Eind<br />
vorige eeuw werd overgeschakeld op een<br />
fotozoektocht van ongeveer 20 kilometer,<br />
verspreid over verschillende maanden.<br />
“Wijkmeester Frans is altijd van bij het<br />
begin bij de organisatie betrokken om de<br />
route uit te stippelen. Hij werkte vroeger bij<br />
de gemeente als vrachtwagenchauffeur en<br />
kent dus alle wegen en padjes in Geel”,<br />
klinkt het. “Wijkmeester Ivo Bollen maakt de<br />
foto’s en het deelnemersformulier.”<br />
19
FALOS-SPORT+<br />
Derde keer, goede keer<br />
De Nationale wandeldag gaat door!<br />
Goed nieuws! De nationale wandeldag gaat door zoals eerder aangekondigd, op pinkstermaandag 24 <strong>mei</strong>.<br />
De Limburgse kwb-afdeling Koersel organiseert na twee eerdere afgelastingen deze prachtige wandeldag<br />
in een schitterend natuurdecor.<br />
e zitten gevangen tussen twee natuurgebieden: de<br />
“Wvallei van de Zwarte Beek en het militair do<strong>mei</strong>n van<br />
Leopoldsburg", vertelt Noël Hermans, voorzitter kwb Koersel en<br />
bezieler van het evenement. "De vallei is beschermd en zeer mooi<br />
om in te wandelen. Uiteraard komen we langs het Koerselse bedevaartsoord<br />
Moeder Maria aan de Staak, en ook de uitkijktoren met<br />
speeltuin ligt op de route, leuk voor de kinderen. Daarnaast loopt<br />
de wandeling door de driehoek van het militair do<strong>mei</strong>n dat op<br />
Koersels grondgebied ligt en prachtige uitzichten heeft. De langere<br />
afstanden passeren ook aan de beroemde terril van Heusdenmijn.<br />
90 procent van de te bewandelen paden is onverhard, echt<br />
natuurgebied dus. De aaneengrenzende gebieden zijn goed voor<br />
ruim 7.000 hectare groene natuur.”<br />
Praktisch<br />
Vertrekpunt: Schuttersgilde Koersel (Gildestraat 9), tussen<br />
7u en 15u.<br />
Afstanden: 6, 9, 12, 15 en 20 km (de 6 km is rolstoeltoegankelijk)<br />
Info: kwb.koersel1@gmail.com of 0478 69 48 48<br />
Haal je wandelkalenders dus maar van onder het stof en beleef<br />
het wandelcriterium (een beetje) als vanouds.<br />
Indien de wandeldag doorgaat zoals gepland kan je buiten<br />
inschrijven op verschillende plaatsen. Leden betalen zoals altijd<br />
1,20 euro; voor niet-leden is dat zoals 1,50 euro. Zoals gebruikelijk<br />
zullen er ook dubbele stempels worden gegeven, en je verzamelde<br />
stempels van 2020 zijn nog steeds geldig.<br />
Belangrijk! Uiteraard wordt er gewandeld volgens de dan<br />
geldende coronaregels. Die vind je steeds terug op onze website<br />
www.eenlevenlangsporten.be. Is horeca tegen dan mogelijk, dan<br />
zal dat er zijn binnen het geldend kader. Indien zelf voor catering<br />
zorgen niet kan, zal een takeawaymogelijkheid worden voorzien.<br />
Ook zal er voldoende toiletvoorziening zijn als dat mag, en hoe<br />
dan ook zal er coronaveilig worden ingeschreven en gewandeld.<br />
Moest er door onverwachte wendingen toch opnieuw besloten<br />
worden dat het evenement niet kan doorgaan, zullen gedurende<br />
twee weken verschillende wandelafstanden uitgepijld worden,<br />
zodat in elk geval iedereen de kans krijgt deze mooie wandeltocht<br />
mee te maken. De wandeling zal dan gratis zijn, en<br />
stempels kunnen dan niet verdiend worden.<br />
Wist je dat …<br />
… de Nationale wandeldag van 15 maart 2020 het eerste evenement<br />
was dat door corona geschrapt werd, en die op 24 <strong>mei</strong><br />
<strong>2021</strong> (waarschijnlijk) het evenement wordt dat ons wandelcriterium<br />
doet herstarten? Een leuk toeval en hopelijk de aanzet<br />
tot een mooie en vlotte hervatting van de criteriums van Falossport+<br />
en kwb.<br />
Gratis uitgepijlde wandelingen<br />
Kom met je bubbel wandelen in …<br />
Lichtaart, van 5 <strong>mei</strong> t.e.m. 7 <strong>mei</strong>. Startplaats: Liga Hof (Schoolstraat<br />
36). Afstanden: 6 km, 13 km, 21 km. Dit is een OKRAwandeling.<br />
Lille Gierle: doorlopende wandeling, via de wandelknooppunten.<br />
Startplaats: parking achter de kerk van Gierle. Afstanden: 8 km,<br />
10 km, 12 km. Zie www.kwbgierle.be.<br />
Grobbendonk, van 10 <strong>mei</strong> t.e.m. 31/5. Startplaats: knooppunt 13<br />
aan het kerkhof (Vorselaarsebaan). Afstanden: 5 km, 7,5 km, 9<br />
km. Dit is een OKRA-wandeling.<br />
20
Samen sporten voor iedereen<br />
Kom jij buiten bootcampen<br />
met je afdeling?<br />
Ben je met je afdeling op zoek naar een nieuwe, meer uitdagende sportieve buitenactiviteit die je volledig<br />
zelf kan begeleiden? En bovendien ook nog eens coronaveilig te organiseren is? Dan is KWBootcamp iets<br />
voor jou!<br />
Tekst: Jonathan Goetvinck<br />
vaak gebruik gemaakt van eigen lichaamsgewicht, dus behoort<br />
ook een groen perkje tot de mogelijkheden. Uiteraard kan je er<br />
ook altijd voor kiezen om de bootcamp te laten doorgaan in een<br />
zaaltje.<br />
Belangrijk is vooral dat je locatie groot genoeg is in functie van<br />
de dan geldende coronamaatregelen.<br />
De voordelen van bootcamp<br />
Na een eenmalige gratis opleiding kan je zelf een KWBootcamp<br />
organiseren in het park in je buurt, aan een sportcentrum …<br />
eender waar in de buitenlucht. Zo prikkel je de voorbijgangers met<br />
jullie sportief enthousiasme. Gegarandeerd lok je op deze manier<br />
nieuwe, actieve jonge mensen naar je afdeling!<br />
Wat is het?<br />
Bootcamp is van origine een spierversterkende trainings-<br />
methode die door het Amerikaanse leger werd gebruikt. Nadien<br />
kwam er ook een commerciële en toegankelijkere variant. Die is<br />
geschikt voor iedereen: jong en oud, man en vrouw. Ook hoe vaak<br />
je al sport, hoe goed je uithoudingsvermogen is en hoe sterk of<br />
lenig je bent, maakt niet uit: bootcamp is er voor iedereen die wil,<br />
van elk sportniveau.<br />
In de gratis opleiding die we voor jullie organiseren leer je als<br />
trainer om een sessie te organiseren op maat van elk niveau, van<br />
beginners tot gevorderden.<br />
Waar laten we zo’n bootcamp plaatsvinden?<br />
We raden aan om een uitdagende omgeving te zoeken. Idealiter<br />
zijn er op de locatie van je bootcamp extra elementen waarvan je<br />
kan gebruikmaken, zoals bankjes, traptreden, mul zand, boomstronken,<br />
omheiningen rond een voetbalveld … Is er niet zo’n plek<br />
in jullie buurt? Geen nood, want er wordt tijdens de sessies ook<br />
a Trainen in de buitenlucht geeft een ontspannend effect.<br />
a Sporten in groepsverband doet je beter presteren en verhoogt<br />
je motivatie.<br />
a Het is goed voor je conditie, kracht en lenigheid.<br />
a Je verbrandt er veel calorieën mee.<br />
a Samen sporten verbindt mensen.<br />
Ja, ik wil KWBootcamp-coach worden!<br />
Volgde je in oktober al het webinar om jezelf op te leiden tot<br />
bootcampcoach? Dan kan je een eigen KWBootcamp organiseren<br />
in je afdeling zodra de coronamaatregelen het toelaten.<br />
Heb je nog niet kunnen deelnemen na de opleiding, of wil je<br />
graag je geheugen opfrissen? Kom dan in het najaar naar een<br />
van onze vijf gratis opleidingen! Nadien krijg je ook toegang tot<br />
het online portaal waar je alle filmpjes kan bekijken met informatie<br />
over de verschillende oefeningen, aanpak, tips en tricks …<br />
Je kan een opleiding volgen op …<br />
a dinsdag 16 november in West-Vlaanderen<br />
a donderdag 18 november in Oost-Vlaanderen<br />
a dinsdag 30 november in Antwerpen<br />
a donderdag 2 december in Limburg<br />
a donderdag 9 december in Vlaams-Brabant<br />
Deze opleidingen vinden ’s avonds plaats. De exacte<br />
locaties, en hoe je je plaatsje kan reserveren, maken we<br />
binnenkort bekend. Wil je meer info of nu al inschrijven?<br />
Mail naar jonathan.goetvinck@falos.be.<br />
21
Kwb-nieuws<br />
Kwb Herentals zorgt (mee) voor<br />
coronaveilige editie van eeuwenoud stadsspel<br />
Een primeur voor de Herentalse<br />
kwb-afdeling, want die kreeg<br />
dit jaar de eer om voor de allereerste<br />
keer een deel van het<br />
eeuwenoude ‘Spel van de<br />
Roetaert’ te mogen organiseren<br />
buiten de poorten van de stad.<br />
Tijdens dit volksfeest, dat zijn<br />
oorsprong kent in 1193 en in<br />
1939 nieuw leven werd ingeblazen,<br />
wordt onder meer een<br />
pluchen konijn met parachute<br />
van de belforttoren naar beneden gegooid. In 2020 gooide corona<br />
echter roet in het eten. Dit jaar leek het dezelfde kant op te gaan,<br />
tot de kwb-afdeling met ‘De paashaas is verdwenen’ op de<br />
proppen kwam. Dat deed bij de organisatoren een licht branden,<br />
en zorgde ervoor dat het Spel werd vervangen door drie coronaveilige<br />
zoektochten, één in elke deelgemeente, gedurende heel<br />
april. Kwb zorgde voor de zoektocht ‘De paashaas is verdwenen’<br />
en stak met de twintig eitjes die ze erbij kregen in een ander deelgemeente<br />
een tweede zoektocht in elkaar.<br />
En nog meer goed nieuws voor de afdeling was er in de vorm van<br />
complimenten, want tijdens de evaluatie van de toestand van de<br />
verenigingen door de stad kreeg kwb een bedankje. “Met dank<br />
aan onder meer de Griezeltocht, de Falos-wandeling, onze fietsclub,<br />
onze volleyballers, onze culturele Facebook-activiteiten, het<br />
online koken, de paasactiviteiten ... blijken we een van de weinige<br />
Herentalse verenigingen geweest te zijn die het afgelopen jaar<br />
continu actief zijn gebleven”, vertelt Marc. “We hebben ook een<br />
veel jonger publiek kunnen aanboren en behoorlijk wat meer<br />
naambekendheid verworven bij de jongere generaties en de<br />
jeugddienst van de stad … Iets om in te blijven investeren!”<br />
22<br />
80 kaarsjes voor<br />
kwb St-Amands<br />
Dit jaar viert kwb Sint-Amandsberg haar<br />
80-jarig bestaan. Om dit feestjaar symbolisch<br />
van start te laten gaan, kregen de<br />
leden van 80 jaar of ouder een passend<br />
geschenk.<br />
Krijten bij kwb<br />
Kessel-Lo<br />
Kwb Kessel-Lo organiseerde een stoepkrijtactie<br />
en daagde iedereen uit om mee<br />
te doen. De mooiste inzending kreeg een<br />
unieke kwb-ervaring cadeau.<br />
Kwb Geel Punt<br />
aan de online<br />
kaarttafel<br />
Enkel kwb’ers van Geel Punt zijn kaartliefhebbers,<br />
dus toen een van hen hoorde<br />
over Whisthub, een online kaartplatform,<br />
was het enthousiasme om dit uit te testen<br />
groot. Op het (gratis) platform kan je<br />
besloten groepjes (met wachtwoord)<br />
aanmaken om te spelen, net als in het<br />
echt dus. “Leden kunnen zich aanmelden<br />
door een mail te sturen of ons op te<br />
bellen. We hebben ook een Whatsappgroepje<br />
waar we onderling kunnen af-<br />
spreken wanneer we kaarten”, zegt Johan.<br />
Het leuke is dat het platform ook een<br />
video functie heeft. Deelnemers kunnen<br />
elkaar dus ook nog zien én spreken.<br />
“Inmiddels hebben we al twee vaste<br />
dagen”, aldus Johan.
Rituelen<br />
We kennen ze allemaal, en maken er regelmatig deel van uit, maar<br />
wat zijn rituelen eigenlijk, en wat is het belang ervan? Daarover<br />
laten we professor en auteur Herman De Dijn aan het woord.<br />
Daarna vertelt Veerle Speltincx over haar werk als ritueelbegeleider<br />
en -maker, belichten we enkele bijzondere huwelijkstradities<br />
en -rituelen uit alle hoeken van de wereld, en kijken we wat de<br />
wetenschap al weet over (de oorsprong van) rituelen.
Thema<br />
Wat zijn rituelen precies?<br />
“De kern van een ritueel<br />
draait niet om jezelf”<br />
Op pagina 26 kan je een gesprek lezen met Veerle, die als ritueelbegeleider en ceremoniemeester<br />
mensen helpt zoeken naar passende woorden en symbolen. Hoe kijkt professor Herman De Dijn, filosoof<br />
en auteur van het boek ‘Rituelen. Waarom we niet zonder kunnen’, hiertegenaan? Een gesprek over de<br />
essentie en betekenis van rituelen.<br />
Tekst: Lieselot Bleyenberg<br />
<strong>Raak</strong>: Iedereen is vertrouwd met het woord ritueel, maar wat is<br />
eigenlijk het verschil tussen een ritueel en een gewoonte?<br />
Prof. De Dijn: “Er is een duidelijk verschil, maar rituelen zelf<br />
vormen een ongelooflijk ruime categorie. Iedereen is bekend<br />
met de overgangsrituelen in elk menselijk leven bij geboorte,<br />
overlijden, ... maar je hebt ook simpele alledaagse rituelen.<br />
Bijvoorbeeld: ik ga ’s morgens mijn krant uit de bus halen en zie<br />
mijn buurman. Dan doe ik niet alsof die niet bestaat. Ik zeg<br />
goeiedag en iets over het weer. Wat ik zeg is onbelangrijk, maar<br />
je moet iéts zeggen. Dat is een beleefdheidsritueel. Deze kleine<br />
rituelen zijn in zekere zin even belangrijk als de grote.<br />
Als een geliefde sterft, kan je niet doen alsof er niets gebeurd is,<br />
je móet iets doen en je moet iets doen dat juist is. Een ritueel is<br />
dus gepast handelen op het verschijnen of verdwijnen van iets<br />
dat betekenis- en waardevol is in het menselijk leven. De klemtoon<br />
ligt op de woorden ‘gepast’ en ‘handelen’, met andere<br />
woorden: je kunt niet om het even wat doen. Denk aan de uitdrukking<br />
‘de laatste eer bewijzen’. Dat zegt perfect wat een<br />
doodsritueel betekent: eer bewijzen. Maar wat je juist moet doen,<br />
kan je zelf niet weten. Wat passend is in die context wordt<br />
bepaald door de traditie, binnen de gemeenschap. Die handelingen<br />
kunnen enorm complex zijn: je moet de dode afleggen,<br />
wassen, opbaren … allemaal op een bepaalde manier. Dan de<br />
wake houden; daarbij kan er gebabbeld worden of moet het stil<br />
zijn of wordt er (soms veel) alcohol gedronken, zoals bij de Ieren.<br />
En dat gaat zo door tot de kist in de grond zit. Kort samengevat,<br />
het is een soort choreografie waarbinnen de dode op de juiste<br />
manier geëerd, geloofd en gedankt wordt.<br />
Een gewoonte daarentegen is iets individueels, of van een groep.<br />
Je hebt bijvoorbeeld de gewoonte om op een bepaalde manier<br />
van je fiets af te stappen. Wijk je daar opeens van af, dan is dat<br />
eigenlijk onbelangrijk.<br />
<strong>Raak</strong>: Bepaalde rituelen, vooral in verband met een feestelijke<br />
gebeurtenis of afscheid, konden door de coronapandemie niet<br />
doorgaan of werden anders ingevuld. Waarom zijn rituelen zo<br />
krachtig, waarom klampen we ons eraan vast?<br />
Prof. De Dijn: “Rituelen kunnen we niet missen, want we hebben<br />
de behoefte iets te doen bij belangrijke momenten in het leven.<br />
Als we dan in een situatie komen zoals corona, waar dat niet<br />
mogelijk is, is iedereen van streek omdat er niet gepast gehandeld<br />
kon worden. Dat is voor veel mensen heel erg. Corona was<br />
een onbedoeld maatschappelijk experiment: nu is bewezen dat<br />
rituelen ongelooflijk belangrijk zijn.”<br />
<strong>Raak</strong>: Verwerken we het verdriet bij een overlijden anders<br />
doordat we de begrafenis niet kunnen bijwonen?<br />
Prof. De Dijn: “Veelal denkt men dat rituelen een therapeutisch en<br />
psychologische functie hebben: om zo om te kunnen gaan met<br />
verdriet, om troost te bieden ... Dit zou betekenen dat ik een<br />
begrafenis bijwoon omdat ik getroost wil worden of om geen<br />
trauma op te doen. Dat geeft de indruk dat de rituelen er zijn voor<br />
mij. Dat is een foute gedachte, want het centrale idee van een<br />
ritueel is eer bewijzen aan de ander, de geliefde. De kern van<br />
een ritueel draait niet om mij. Voel ik mij daar goed bij, geen<br />
probleem, maar dat is enkel een neveneffect. Diegenen die de<br />
klemtoon leggen op het psychologische effect beseffen niet<br />
waarover het echt gaat. Het is een typisch sentimentele, therapeutische<br />
trek in onze cultuur om alles te herleiden tot wat je er<br />
zelf aan hebt.”<br />
<strong>Raak</strong>: Ontstaan er nog totaal nieuwe rituelen?<br />
Prof. De Dijn: “Het festival Tomorrowland noem ik in mijn boek<br />
een hedendaags heidens ritueel, waarvan de elementen zonder<br />
dat men het goed beseft gestolen zijn uit primitieve religies: het<br />
24
‘Corona was een onbedoeld maatschappelijk experiment:<br />
nu is bewezen dat rituelen zeer belangrijk zijn’<br />
vuur, het licht, het dansen en zingen, het theater, zelfs het altaar.<br />
Het zou verwonderlijk zijn dat er in het do<strong>mei</strong>n van rituelen iets<br />
uitgevonden wordt dat radicaal nieuw is. Een nieuwe vorm die<br />
aansluit bij een bestaand ritueel kan natuurlijk wel. Ter illustratie:<br />
in zijn Mattheüspassie herneemt Bach de elementen die in het<br />
christelijke paasritueel aanwezig zijn en maakt er iets totaal<br />
nieuws van, een kunstwerk. Kunst kan dicht aansluiten bij het<br />
ritueel, maar is niet exact hetzelfde.”<br />
<strong>Raak</strong>: Wie wil, kan nu ook een opleiding ‘ritueelbegeleider’<br />
volgen. Hoe staat u daar tegenover?<br />
Prof. De Dijn: “Dat is een nieuw fenomeen dat te maken heeft<br />
met het feit dat religieuze rituelen verdwijnen terwijl de nood aan<br />
rituelen blijft bestaan. Maar er gaat iets mis: opleiden tot ‘begeleider’,<br />
professional van het ritueel, vloekt met wat een ritueel is.<br />
Bij rituelen horen geen beroepsmensen, maar ‘voorgangers’. De<br />
persoon die een ritueel leidt, moet iemand zijn die daarvoor uitverkoren<br />
en gewijd is. Kenners van yoga weten dat om echte<br />
yoga te kunnen geven je uitverkoren moet zijn door een meester<br />
yogi.”<br />
<strong>Raak</strong>: Welk ritueel vindt u, als expert, nog altijd speciaal?<br />
Prof. De Dijn: “Ik ben opgegroeid in een periode waarin godsdienst<br />
vanzelfsprekend was. Ik was zeven jaar toen ik misdienaar<br />
“Een doodsritueel betekent eer bewijzen. Maar wat je<br />
juist moet doen, kan je zelf niet weten. Wat passend<br />
is in die context wordt bepaald door de traditie,<br />
binnen de gemeenschap. Die handelingen kunnen<br />
enorm complex zijn. Het is een soort choreografie<br />
waarbinnen de dode op de juiste manier geëerd,<br />
geloofd en gedankt wordt.”<br />
werd, dus ik ben volledig ondergedompeld geweest in die wereld.<br />
Ik snapte er niet veel van, maar het maakte toch een onuitwisbare<br />
indruk op mij. Zoals de kruisdagen waarbij de pastoor<br />
gevolgd door de misdienaars en de boeren en boerinnen in stoet<br />
door de velden trokken voor een goede oogst, prachtig! Ik word<br />
ook emotioneel als ik beelden zie van een Japans begrafenisceremonieel<br />
of een joods huwelijk. Je kan<br />
niet geloven hoe mooi dat is. Dat kan alleen<br />
maar enigszins vervangen worden door<br />
kunst.”<br />
Herman De Dijn is emeritus hoogleraar aan het<br />
Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven. Hij<br />
schrijft regelmatig opiniestukken en is auteur van het<br />
boek ‘Rituelen. Waarom we niet zonder kunnen’.<br />
25
Thema<br />
Veerle Speltincx over de meerwaarde van een persoonlijke ceremonie<br />
“Een ritueel geeft vorm aan wat<br />
moeilijk uitgesproken kan worden”<br />
Als ritueelbegeleider en ceremoniespreker staat Veerle Speltincx aan de zijde van mensen bij het<br />
afscheid van een dierbare of op een ander belangrijk moment in hun leven. Een persoonlijke invulling en<br />
symboliek spelen daarbij een belangrijke rol. “Een betekenisvol ritueel hoeft niet heel groots te zijn.”<br />
<strong>Raak</strong>: Kan je jezelf even kort voorstellen?<br />
Veerle: “Ik ben Veerle, mama van een peuter en<br />
lief van mijn lief. Geboren en getogen in de<br />
Antwerpse stadsrand, maar nu woon ik<br />
in Dendermonde. Ik studeerde godsdienstwetenschappen<br />
en beeldende<br />
kunsten, en plakte daar nog een opleiding<br />
‘ritueelbegeleiden bij afscheid’ bij. Ik werkte<br />
lange tijd voor Chirojeugd Vlaanderen, waar<br />
ik vooral de thema's zingeving en solidariteit<br />
ondersteunde.”<br />
© Jan Van Bostraeten<br />
<strong>Raak</strong>: Welk pad heeft je naar je huidige job als zelfstandig<br />
ritueelbegeleider en momentmaker geleid?<br />
Veerle: “Ik ben altijd bezig geweest met de zin en onzin van het<br />
leven, ben in mijn jonge leven op zoek gegaan naar wat geloven<br />
is, wat ‘goed’ leven is, wat mij belangrijk lijkt in het leven. Ik koos<br />
er bewust voor mijn vormsel te doen, door te groeien naar de<br />
jeugdpastoraal … Maar toen ik als 18-jarige meer keuzes moest<br />
maken, koos ik resoluut voor de Chiro en viel de rest wat weg. In<br />
de Chiro was ik dé persoon om mee stilvalmomenten in elkaar te<br />
boksen, en bezinningen en vieringen uit te werken. Ook later als<br />
vrijwilliger en beroepskracht bij de Chiro richtte ik me op zingevingsmomenten,<br />
die lang niet altijd een klassieke viering hoeven<br />
te zijn. We probeerden onze groepen te ondersteunen in het<br />
meegeven van een eigen boodschap op een speelse, creatieve<br />
manier.<br />
Ik had het gevoel dat die ‘andere’ invulling niet enkel bij een<br />
jeugdbeweging moest blijven zitten. Er kan zoveel meerwaarde<br />
zitten in een mooie, creatieve, persoonlijke ceremonie. Het kan<br />
een moment zijn dat je echt ‘be-leeft’, en dat je de rest van je<br />
leven bijblijft. Dus wil ik dat in de wereld zetten."<br />
<strong>Raak</strong>: Wanneer is voor het eerst het gevoel aan de oppervlakte<br />
gekomen dat je mensen wou begeleiden in het<br />
afscheid nemen van een dierbare?<br />
Veerle: “Ik was begin 20. De zus van een vroegere<br />
medeleidster was overleden, ze zou enkele dagen<br />
later leidster geworden zijn in de Chiro. Ik was toen<br />
al oud-leiding, maar voelde me aangesproken de<br />
groep te ondersteunen op een manier die ik toen<br />
kon: het begeleiden van de leden van haar leeftijdsgroep<br />
bij het groeten. Verder heb ik het ‘begeleiden van<br />
mensen bij afscheid’ wat uitgesteld. Ik vond dat ik meer<br />
matuur moest zijn. Dus deed ik ervaring op met huwelijken,<br />
geboortefeesten en groeifeesten, maar maakte na het volgen van<br />
de opleiding ‘ritueelbegeleider bij afscheid’ toch de overstap.<br />
Ik geloof dat een persoonlijk afscheid en symboliek meerwaarde<br />
bieden in het rouwproces en afscheid nemen.”<br />
<strong>Raak</strong>: Wat voor rituelen begeleid je zoal?<br />
Veerle: “Ik heb ervoor gekozen om mij meer op afscheid te<br />
richten. Ik haal voldoening uit het begeleiden van mensen in die<br />
week na het overlijden, uit het luisteren naar hun verhaal. Ik weet<br />
niet hoe het komt, maar ik voel een aantrekkingskracht naar de<br />
uitvaartsector en een soort van roeping om te tonen dat het<br />
'anders' kan. Een uitvaartceremonie hoeft geen dienst van 40<br />
minuten in een aula te zijn. En zelfs daar zijn meer mogelijkheden<br />
dan enkel een levensverhaal vertellen en warme woorden<br />
van afscheid uitspreken.<br />
Mensen die tijd en ruimte willen maken voor rituelen bij andere<br />
grote overgangsmomenten in het leven, spreken me vaak aan<br />
omwille van de creatieve en speelse elementen die ik aanreik.<br />
Het meest voorkomend zijn het vieren van een geboorte, groeifeesten<br />
voor een 7- of 12-jarige, en huwelijken.”<br />
26
“Het vlammetje van een kaarsje kan symbool staan voor<br />
de kwetsbaarheid die we bij een afscheid voelen, maar<br />
kan met zijn licht en warmte ook troostend werken.”<br />
<strong>Raak</strong>: Op welke manier haal je er voldoening en energie uit?<br />
Veerle: “Ik voel dat het gesprek met familieleden bij een uitvaart<br />
vaak heel veel deugd doet. Een rustmomentje in de drukke week<br />
met praktische rompslomp. Ik geef tijd en ruimte om op verhaal<br />
te komen. Maar het meer creatieve dat ik vaak in geboortefeesten,<br />
groeifeesten en huwelijken kan steken, het samen puzzelen<br />
en zoeken naar hoe een ritueel eruit kan zien om het te doen<br />
passen, mis ik wel bij uitvaarten in een aula. Dat hoop ik in de<br />
toekomst meer vorm te kunnen geven met mensen die daar echt<br />
naar op zoek zijn, ook bij uitvaarten of herdenkingen.”<br />
<strong>Raak</strong>: Wat vind je zelf het fijnste onderdeel van wat je doet?<br />
Veerle: “Het zoeken en creatief uitwerken van symboliek. Al blijft<br />
het vooral bij woorden, ideeën en de mensen ondersteunen die er<br />
verder mee aan de slag willen. Het is dus niet dat ik voor een<br />
ritueel een schilderij maak ofzo, maar meer dat ik de familie<br />
aanzet om bootjes te vouwen of schelpen te verzamelen, waar<br />
we dan mee aan de slag gaan tijdens de ceremonie. Maar mocht<br />
er iemand geïnteresseerd zijn in een volledige visuele en creatieve<br />
uitwerking, zou ik het graag als uitdaging aannemen!<br />
Waar ik ook erg van geniet is families herinneringen zien ophalen,<br />
en verhalen zien vertellen. Dat toont hoe schoon en vol liefde een<br />
leven is geweest. Maar niet alle levens zijn zo, en dan voel ik voldoening<br />
dat mensen ook dat mogen en kunnen uitspreken. Dat<br />
het niet altijd gemakkelijk was. Ik voel me bevoorrecht om ook<br />
aan die gevoelens woorden en vormen te geven.”<br />
<strong>Raak</strong>: Waarin ligt voor jou de meerwaarde van rituelen?<br />
Veerle: “Ik geloof in de kracht van dingen doen. Een ritueel - een<br />
symbolische handeling - uitvoeren, daarin ligt een grote kracht.<br />
Door iets te doen waar je betekenis aan geeft, verinnerlijk je die<br />
betekenis met heel je lichaam. Ik voel mezelf meer ritueel begeleider<br />
dan ceremoniespreker of storyteller, want het hoeft niet<br />
altijd met woorden.”<br />
<strong>Raak</strong>: Hoe zou jij zelf rituelen omschrijven?<br />
Veerle: “Voor mij het zijn symbolische handelingen die een<br />
betekenis in zich dragen. Ze geven fysiek vorm aan wat moeilijk<br />
uitgesproken kan worden, wat niet altijd makkelijk in woorden<br />
vormgegeven kan worden. Of het versterkt net wat in woorden<br />
wordt geformuleerd. Er moet een betekenis in de handeling<br />
vervat zitten, en ze moet met aandacht worden uitgevoerd. Dan<br />
kan een ritueel ‘transformatief’ zijn: het kan symbool staan voor<br />
de verandering in het leven, maar kan ook iets in verandering<br />
zetten in de mens zelf. Een ritueel is bovenal een moment om<br />
even uit het leven van alledag te stappen en stil te staan bij een<br />
belangrijke verandering, het afsluiten of begin van een levensfase.<br />
Op dit moment focus ik vooral op afscheid, en er zijn zo veel<br />
mooie uitvaartrituelen. Zo bestaat er een waarbij voor het sluiten<br />
van de kist verschillende linten in de handen van de overledene<br />
worden gelegd. De uiteinden hangen uit de kist. Tijdens de<br />
viering knippen nabestaanden de linten door. Ze verbreken letterlijk<br />
de band, maar houden ook een stukje lint bij zich - zo blijven<br />
ze altijd verbonden met de persoon die ze moesten afgeven.<br />
Ik deed zelf al iets gelijkaardigs. Met de achterkleinkinderen van<br />
mijn grootmoeder maakten we een lange vlaggenlijn, waarbij<br />
iedere vlag symbool staat voor een achterkleinkind en de verbindende<br />
draad voor hun overgrootmoeder. De dochters van mijn<br />
grootmoeder knipten van ieder vlaggetje een stukje af dat ze<br />
terug aan hun kleinkinderen gaven. Zo benadrukten we dat de<br />
levensband nu beëindigd is, maar de verbondenheid blijft.<br />
Een betekenisvol ritueel hoeft niet heel groots te zijn. Voor<br />
een man die zijn hele leven straten had gelegd, legden de<br />
27
Thema<br />
‘Door iets te doen waar je<br />
betekenis aan geeft, verinnerlijk<br />
je die betekenis met heel je lichaam’<br />
nabestaanden met kleine keien een ‘straat’ op zijn kist. Om hem<br />
te bedanken, want hij had ook figuurlijk straten geplaveid voor<br />
hen. Die stenen kunnen dan ook na de uitvaart een plaats krijgen<br />
in huis. Dit toont wat ik zelf heel waardevol vind aan rituelen: er<br />
wordt symbolisch vorm gegeven aan een boodschap, én er is<br />
een fysiek aandenken dat gekoesterd kan worden.”<br />
<strong>Raak</strong>: Zijn er symbolen, handelingen … die vaak terugkomen?<br />
Veerle: “Zeker! Een kaarsje doen branden bij de foto van een<br />
overledene bijvoorbeeld. Het vlammetje kan symbool staan voor<br />
de kwetsbaarheid die we voelen, maar kan met zijn licht en<br />
warmte ook troostend werken. Zo'n klein lichtje zet iemand<br />
letterlijk en figuurlijk ‘in het licht’.<br />
In seizoensgebonden rituelen komt vaak vuur terug, waar dingen<br />
in worden verbrand. Om een bepaalde periode af te sluiten, kan je<br />
zaken die je niet mee wil nemen in de toekomst op papiertjes<br />
schrijven en die verbranden.<br />
Persoonlijk heb ik iets met vlaggetjes, lintjes of kaartjes met<br />
wensen of boodschappen in een boom hangen, zodat de wind de<br />
wensen met zich mee kan dragen. Dat concept gebruikte ik al op<br />
verschillende manieren in geboorterituelen, een huwelijk, een<br />
groeifeest en een ritueel om stil te staan bij 1 jaar coronamaatregelen.”<br />
<strong>Raak</strong>: Wanneer ben je zelf tevreden van een ritueelmoment of<br />
afscheid?<br />
Veerle: “Ik moet toegeven dat ik niet zo snel echt helemaal<br />
tevreden ben. Wat ik wel heel fijn vind, is een spontane knuffel<br />
krijgen van een nabestaande om me te bedanken. Dat toont echt<br />
dat hij of zij geraakt en getroost is.<br />
Zelf hou ik van ceremonies waarbij (een deel van) de aanwezigen<br />
betrokken worden en actief aan de slag gaan. Als daarbij ook nog<br />
de omgeving of locatie passend is, er mooi beeldend materiaal<br />
wordt gebruikt en voor fijne muziek wordt gekozen, dan klopt het<br />
voor mij helemaal.”<br />
<strong>Raak</strong>: Is er een ritueel of afscheid dat bij jou is blijven plakken?<br />
Veerle: “Zeker en vast. Een koppel dat niet voor de wet ging<br />
trouwen, wilde een ceremonie in eigen tuin. Aan de verschillende<br />
onderdelen van het ritueel werden hele mooie betekenissen<br />
gegeven. Ze kozen voor een 'handfasting'-ritueel, waarbij hun<br />
kinderen (uit vorige relaties) een touw van gevlochten linten één<br />
voor één rond hun handen wikkelden. Ik mocht de knoop maken<br />
en hen levenspartners verklaren. Nadien staken ze samen een<br />
oud zwaard (dat in de living tegen de muur hing) in de grond, als<br />
symbool voor de wens om samen door het leven te gaan, ook als<br />
ze ervoor zouden moeten vechten. Daarover drapeerden ze hun<br />
geknoopte lint. De gasten hadden wensen op mooie keien<br />
geschreven en stapelde die rond het zwaard. Het was zo'n mooie<br />
ceremonie en zo'n mooi beeld.<br />
Een afscheid dat me altijd bij zal blijven is dat van een vrouw die<br />
vrijwilliger was in een rozentuin. De ceremonie ging door in een<br />
prachtig zaaltje in het park bij die rozentuin. De kinderen hadden<br />
tijdens ons eerste gesprek 16 eigenschappen van hun moeder<br />
uitgezocht uit een stapel eigenschappenkaartjes. Verschillende<br />
familieleden en vrienden werden uitgenodigd om iets te vertellen<br />
aan de hand van enkele van die eigenschappen. Het werd een<br />
heel compleet verhaal, weer met een visueel mooie opbouw.<br />
Telkens werden de eigenschappen met bijpassende beelden<br />
getoond in een powerpoint en samengebracht op een bord. En er<br />
was ook live muziek, wat een viering toch altijd net dat ietsje<br />
meer geeft.”<br />
a www.tranenenkippenvel.be<br />
28
Huwelijksrituelen uit alle hoeken van de wereld<br />
Van samen sake drinken tot borden<br />
kapotgooien en pijlen afvuren<br />
Rituelen en tradities zijn van alle tijden en culturen, en vooral het huwelijk kent er heel wat. Wij zetten<br />
enkele bijzondere en opvallende huwelijkstradities en -rituelen op een rijtje.<br />
In Japan bestaat<br />
een eeuwenoude<br />
huwelijkstraditie<br />
erin dat de bruid,<br />
bruidegom en hun<br />
ouders uit drie kopjes<br />
sake allemaal een<br />
slokje nemen. De<br />
kopjes staan voor de<br />
twee families die één<br />
worden.<br />
In Duitsland komen<br />
de dag voor een bruiloft alle<br />
familieleden samen om<br />
servies kapot te gooien op de<br />
grond. De bruid en bruidegom<br />
moeten erna de rommel<br />
opruimen. Deze traditie<br />
symboliseert dat ze ook in hun (huwelijks)leven geconfronteerd<br />
zullen worden met verschillende uitdagingen en<br />
moeilijkheden.<br />
Bij huwelijken op de Markiezenarchipel, deel van<br />
Frans-Polynesië, gaan nadat de bruiloft ten einde is de<br />
familieleden van de bruid naast elkaar op hun buik op de<br />
grond leggen. Het bruidspaar wandelt vervolgens over hun<br />
ruggen.<br />
In Zuid-Korea worden sommige bruidegoms aan<br />
het eind van de huwelijksceremonie onderworpen aan een<br />
bijzonder ritueel: zijn schoenen worden uitgedaan, waarna<br />
zijn bruidsjonkers of familie om beurten op zijn voeten<br />
slaan met een stok of gedroogde vis. Het ritueel is eerder<br />
amusant dan pijnlijk, en bedoeld om de sterkte en het<br />
karakter van de verse bruidegom te testen.<br />
Op Australische huwelijken brengen de familie en<br />
dichte vrienden van hun huwelijkspaar elk een kleine steen<br />
mee die ze ergens hebben gevonden, en leggen ze in een<br />
kom. Deze ‘kom van eenheid’, krijgt een plaatsje in de<br />
woning van de pasgehuwden, om hen te herinneren aan de<br />
liefde en steun van hun geliefden.<br />
Bij de Tujia, een etnische minderheid in China, wordt<br />
een populair 17de-eeuws ritueel nog steeds door<br />
sommigen beoefend. De traditie bestaat erin dat de bruid<br />
de maand voorafgaand aan het huwelijk elke dag een uur<br />
huilt. Regelmatig komen er andere (vrouwelijke) familieleden<br />
bij, zodat wanneer het huwelijk nadert elke vrouw in<br />
de familie meedoet. Dit samen huilen wordt gezien als een<br />
teken van solidariteit en geluk.<br />
In de Oeigoerse cultuur schieten bruidegoms drie<br />
keer met een pijl (zonder punt) en boog naar hun<br />
toekomstige vrouw. Vervolgens breken ze de pijlen.<br />
Wanneer een Armeense bruid en bruidegom<br />
aankomen op hun huwelijksreceptie breken ze een bord, en<br />
krijgen vervolgens lavash (een soort brood) en honing<br />
aangereikt. Ze moeten het brood balanceren op hun<br />
schouders om het kwaad te bezwaren, en eten lepels<br />
honing om het geluk te symboliseren.<br />
Tijdens Perzische<br />
huwelijken in Iran houden<br />
gelukkig getrouwde vrouwen<br />
een wandtapijt boven de<br />
bruid en bruidegom terwijl ze<br />
suikerklontjes over hun hoofd<br />
wrijven om het huwelijk<br />
‘zoeter’ te maken. Na de<br />
geloften en ringen dopen de<br />
bruid en bruidegom elk hun<br />
pink in honing en geven die<br />
aan elkaar voor ze kussen.<br />
29
Thema<br />
Ze zijn zo oud als de mensheid<br />
De oorsprong van rituelen<br />
Op de vorige pagina’s wierpen professor Herman De Dijn en ritueelbegeleidster Veerle hun licht al op wat<br />
‘rituelen’ voor hen zijn. Maar wat zegt de wetenschap over het ontstaan en functies ervan?<br />
Zolang als er mensen bestaan, zijn er rituelen geweest. In de<br />
geschiedenis zijn heel wat bewijzen van ooit uitgevoerde<br />
rituelen te vinden. Er zijn rotstekeningen en beelden bewaard met<br />
mensen in rituele houdingen, en in oude geschriften kunnen we<br />
beschrijvingen ervan lezen.<br />
Rituelen zijn doorgaans verbonden met een cultuur of gemeenschap,<br />
hebben een grote symbolische waarde hebben en geven<br />
mensen het gevoel een hoger doel te hebben. Toch is het moeilijk<br />
exact te weten of uit te leggen welke functie rituelen oorspronkelijk<br />
hadden, al spelen een gevoel van gemeenschapszin en/of<br />
gezamenlijke geloofsovertuiging wellicht wel een rol.<br />
Nadruk op vorm, herhaling en symbolisme zijn belangrijke<br />
kenmerken om van een ritueel te kunnen spreken.<br />
gedrag van mensen de neiging heeft meer afgelijnd en repetitief<br />
te worden, eigenschappen die ook rituelen hebben. De verklaring<br />
hiervoor is te vinden in ons brein, dat gemaakt is om dingen te<br />
voorspellen op basis van wat we al weten of eerder hebben meegemaakt.<br />
Wanneer je omgeving snel verandert, is het voor je<br />
brein moeilijker om voorspellingen te maken. Dat veroorzaakt<br />
angst, en leidt tot meer rituelen, omdat die wél structuur en voorspelbaarheid<br />
bieden. Op die manier bieden ze de ‘illusie’ van<br />
controle. Bovendien versterken ze in barre tijden ook het gevoel<br />
van gemeenschapszin, zoals we ook zagen in (het begin van) de<br />
coronacrisis.<br />
Het gevaar bezweren<br />
Structuur en voorspelbaarheid<br />
Breed gezien kunnen we drie soorten rituelen onderscheiden.<br />
De eerste zijn cyclische rituelen, die tijd markeren. Dat kan over<br />
seizoenen of maancycli gaan, maar evengoed markeringen in de<br />
tijd zoals het herdenken van een overledene. Ten tweede kennen<br />
we de overgangsrituelen, om een transformatie of transitie - op<br />
welk vlak dan ook - vorm te geven. Tot slot zijn er ook de crisisrituelen,<br />
bedoeld als tegengif voor sociale of individuele angsten.<br />
Antropologen hebben al meermaals vastgesteld dat mensen<br />
meer rituelen uitvoeren in tijden van onzekerheid. In stressvolle<br />
tijden, bijvoorbeeld oorlogstijd of jaren van materiële schaarste,<br />
is er vaak een toename van rituelen. Ook in kleinere vorm wordt<br />
dit gezien: in 2015 ontdekten wetenschappers dat bij stress het<br />
De laatste jaren komt daar echter nog een reden bij, want enkele<br />
wetenschappers vermoeden dat rituelen al lang geleden, voor ze<br />
een sociale dimensie kregen, bezweringen van gevaar en rampspoed<br />
waren. Zo kunnen geritualiseerde manieren om voedsel te<br />
bereiden bijvoorbeeld zijn ontstaan uit maatregelen om ziekten te<br />
voorkomen. Maar ook met eigendoms- en familieverhoudingen,<br />
vaak een bron van conflicten, werd soms omgegaan door middel<br />
van rituelen. Deze rituelen bleven bovendien vaak bestaan, ook<br />
nadat de oorspronkelijke reden ervoor verdwenen was.<br />
Dat verklaart ook waarom in regio’s waar er vaker rampspoed -<br />
natuurrampen, ziektebron .. - voorkomt, er dikwijls meer waarde<br />
wordt gehecht aan rituelen.<br />
a Bron: www.nationalgeographic.nl, www.theconversation.com<br />
Ook aan maan- en zoncycli zijn in<br />
sommige culturen rituelen verbonden.<br />
30
Vul jij ook de bevraging in?<br />
Kwb achter de kookpotten<br />
Kwb-nieuws<br />
Kwb mag zich met enige fierheid de grootste kookclub van het land noemen. Vele afdelingen hebben een<br />
eigen kookploeg, nog meer afdelingen organiseren jaarlijks een kookactiviteit.<br />
Tekst: Filip Lelie<br />
Deze kookploegen kennen hun oorsprong in 1980. Onder<br />
impuls van de toenmalige kwb-verbonden werden lesgevers<br />
aangetrokken en werd de activiteit ‘Koken voor mannen’ uitgerold.<br />
Vorming in de breedste zin van het woord had toen al een belangrijke<br />
plaats in de kwb-werking, en koken paste perfect in dat<br />
plaatje. Het was intussen de algemene norm geworden dat in<br />
gezinnen beide ouders buitenhuis aan de slag gingen, en dat ook<br />
vrouwen in ploegen gingen werken. Huiselijke taken werden meer<br />
verdeeld, zo ook het koken. Kwb droeg zijn steentje bij en zorgde<br />
voor een opleiding.<br />
De kookploeg van kwb Edegem aan de slag.<br />
Ondertussen hebben de meeste kookploegen het stadium van<br />
aardappelen koken en een eitje bakken achter zich gelaten, en<br />
zijn ze omgevormd tot leuke ploegen waar culinair genot en een<br />
flinke portie plezier hand in hand gaan. Alhoewel een heel aantal<br />
kookploegen ondertussen gemengd zijn, kom je ook de naam<br />
‘Koken voor mannen’ nog regelmatig tegen.<br />
Ook leden- en teerfeesten in de kwb-afdelingen worden dikwijls<br />
ondersteund of getrokken door hun gemotiveerde kookploegen,<br />
iets wat kwb-besturen en leden weten te waarderen.<br />
Koken in het kwb-beleidsplan<br />
“In de beleidsperiode<br />
’21-’25 zal kwb haar<br />
sterktes nog meer<br />
proberen te omarmen.<br />
Koken is er daar uiteraard<br />
een van! Kookactiviteiten<br />
zijn dé manier om<br />
mensen samen te<br />
brengen. Mensen in al<br />
hun verschillen. Echte fijnproevers en foodies maar ook<br />
eeuwige amateurs. Jong en oud, man en vrouw, vegetariërs<br />
en Bourgondiërs. Tijdens kooklessen leren zij van<br />
elkaar, en tijdens de maaltijd leren zij over elkaar. Op en<br />
top kwb!”<br />
Jochen Szkilny (operationeel directeur kwb)<br />
De grote kwb-kookbevraging<br />
Om kookploegen en kookactiviteiten in de toekomst nog<br />
beter te kunnen omkaderen, houdt kwb in <strong>mei</strong> een grote<br />
bevraging. Daarmee willen we enerzijds goed zicht krijgen<br />
op de diversiteit in ons geheel aan kookploegen,<br />
en anderzijds willen we<br />
onderzoeken welke initiatieven kwb<br />
kan uitrollen om het lokale kookgebeuren<br />
zo goed mogelijk te<br />
ondersteunen.<br />
Ben je een kookfanaat en<br />
neem je wel eens deel aan<br />
kookactiviteiten van een<br />
kwb-afdeling? Surf dan in <strong>mei</strong><br />
naar www.kwb.be/koken en vul de<br />
online bevraging in. Alvast bedankt!<br />
31
Kwb-nieuws<br />
Kwb-afdelingen strijden voor heropleving van rustige paden<br />
“Trage wegen zijn vluchtwegen,<br />
waar je kan ontspannen”<br />
Het voorbije jaar leerden velen de natuur in hun nabije omgeving nog beter kennen. Het netwerk aan<br />
trage wegen werd dan ook massaal bewandeld. Ook in Heist-op-den-Berg hebben ze dat begrepen. Daar<br />
namen de voorbije jaren enkele kwb-afdelingen, samen met beweging.net, het voortouw om meer trage<br />
wegen open te stellen voor het publiek.<br />
Tekst: Katrien Van Mele<br />
32<br />
Trage wegen zijn wegen die bestemd<br />
zijn voor wandelaars, fietsers en landbouwvoertuigen.<br />
Gemeenten hebben<br />
echter niet altijd een zicht op het netwerk<br />
van die trage wegen. “Koning auto werd<br />
baas en men dacht niet dat deze wegen<br />
nog gebruikt zouden worden”, vertelt<br />
Patrick Schoovaerts, voorzitter van kwb<br />
Schriek. In een periode zoals het afgelopen<br />
jaar wordt het belang van deze wegen<br />
echter heel duidelijk. “Trage wegen zijn<br />
eigenlijk vluchtwegen, waar zowel lichaam<br />
als geest tot ontspanning kunnen komen.<br />
Bij gebrek aan een eigen tuin zoeken<br />
mensen deze wegen maar al te graag op”,<br />
gaat Patrick verder. “Bovendien zorgen ze<br />
voor een veilige route naar school voor<br />
kinderen en jongeren.”<br />
Het openstellen van deze wegen verloopt<br />
meestal echter niet zonder obstakels.<br />
Het vraagt gedrevenheid om dit verhaal<br />
samen met de gemeentebesturen waar te<br />
maken, maar door gezamenlijke inspanningen<br />
van de kwb-groepen in Heist-opden-Berg<br />
kenden al verschillende trage<br />
wegen hun heropleving. Zo realiseerde<br />
ook kwb Pijpelheide, dankzij voldoende<br />
druk op de politiek, alweer een nieuw<br />
afgewerkte trage weg.<br />
Vier keer per jaar komen de wandelverantwoordelijken<br />
van de vier lokale<br />
kwb-afdelingen van Heist-op-den-Berg<br />
samen om te bekijken waar er problemen<br />
zijn, en wat ze kunnen ondernemen om<br />
die op te lossen. Zo werden er intussen<br />
ook al vijf bruggen hersteld, die nieuwe<br />
verbindingen vormen in het hele netwerk.<br />
Ten volle genieten<br />
“Een hoogdag voor ons is Dag van de Trage<br />
Weg”, klinkt het bij Patrick. “Die vindt elk<br />
jaar plaats in het derde weekend van<br />
oktober, en we organiseren die telkens in<br />
een andere gemeente, zodat mensen<br />
nieuwe trage wegen leren kennen. Tegelijk<br />
willen we op deze dag aan de politiek de<br />
waarde van trage wegen tonen, en dat het<br />
belangrijk is ze te blijven onderhouden.”<br />
Dit jaar zal de 5 kilometer lange wandeling<br />
starten in Grootlo en richting Tremelo gaan.<br />
De kwb-afdelingen krijgen veel fijne reacties<br />
en de opkomst voor de wandelingen<br />
is massaal, maar de huidige veiligheidsmaatregelen<br />
zorgen wel voor een extra<br />
(financiële) inspanning. “Die moeite doen<br />
we met plezier”, verzekert Patrick, “zodat<br />
iedereen ten volle kan blijven genieten. Er<br />
staan toiletten langs de weg die regelmatig<br />
worden gereinigd, en er worden<br />
picknicktafels geplaatst met alle nodige<br />
ontsmettingsmaterialen. Bij vertrek en<br />
aankomst proberen we een eetgelegenheid<br />
te voorzien.”<br />
En er wordt ook rekening gehouden met<br />
minder mobiele mensen. “Er is steeds een<br />
kortere wandeling die toegankelijk is voor<br />
rolstoelen en kinderwagens. Iedereen<br />
moet kunnen bewegen”, aldus Patrick.<br />
Zin om zelf de trage wegen van Heist-opden-Berg<br />
te verkennen? In het kader van<br />
100 jaar Rerum Novarum worden ze extra<br />
in de kijker gezet met een wandeling die je<br />
heel <strong>mei</strong> kan doen. De start zal in Schriek<br />
Dorp aan het kerkplein zijn. Meer info vind<br />
je via beweging.net/mechelen-turnhout.
Kwb-nieuws<br />
Sportieve winter bij kwb Langemark<br />
Kwb Langemark zat dit voorjaar allesbehalve stil. De bubbeltocht<br />
van januari, de Valentijnwandeling in februari en de Prille<br />
LenteHappening van maart (foto) konden elk op veel publiek<br />
rekenen. Telkens zo’n veertig leden verkenden te voet of per fiets<br />
de lokale wegen. Zo was er iets te doen tijdens de korte wintermaanden,<br />
konden de leden elkaar op veilige afstand terugzien, en<br />
kwam iedereen nog eens buiten in de openlucht. Het deed deugd<br />
aan lijf en leden, en vooral aan het hart.<br />
Leden van kwb Hoeselt verwend met presentjes<br />
Voor de leden van kwb O.L.Vrouw-Hoeselt is<br />
de bedeling van <strong>Raak</strong> een moment geworden<br />
om (extra) naar uit te kijken, want sinds de<br />
lockdown zit er elke maand een attentie bij. In<br />
maart kregen ze een pakketje mooie voorjaarsbloeiers,<br />
en in april werden ze verrast met een<br />
chocolade paashaas. “Waar we anders de <strong>Raak</strong><br />
gewoon in de brievenbus steken, moeten we nu<br />
aanbellen om onze presentjes af te geven”, legt<br />
voorzitter Ghislain uit. “Op die manier houden<br />
we op een veilige afstand een praatje en onderhouden zo de<br />
band met onze leden, nu onze activiteiten op een laag pitje<br />
staan.”<br />
Paasontbijt en koekjes voor het goede doel<br />
Kwb Witgoor gelooft in wereldsolidariteit.<br />
Daarom organiseert de afdeling al een<br />
heel aantal jaren een ontbijt ten voordele<br />
van WSM (het vroegere Wereldsolidariteit).<br />
Door corona moesten ze dat nu noodgedwongen<br />
in een ander jasje gieten.<br />
Daarom werd dit jaar een mooi verzorgd<br />
paasontbijt afgeleverd aan huis. De wijkmeesters<br />
stonden op Pasen al voor dag<br />
en dauw klaar om alles met zorg klaar te<br />
maken en alle pakketten tijdig aan huis te<br />
leveren.<br />
Met 215 inschrijvingen was de actie een<br />
succes, en goed voor een mooi bedrag.<br />
Dat gaat traditiegetrouw naar WSM, maar<br />
dit jaar wilde de afdeling ook de verzorgenden<br />
en vrijwilligers van de rusthuizen<br />
in hun gemeente, en woonhuis De Hei, een<br />
hart onder de riem steken. Daarom lieten<br />
ze speciaal voor hen overheerlijke koekjes<br />
bakken. Een mooi en warm gebaar als<br />
blijk van dank voor hun onmetelijke inzet,<br />
zeker in deze moeilijke tijden.<br />
33
Reportage<br />
Betoverende verhalen over 75 tinten<br />
Het geheime leven<br />
van kleuren<br />
Kleur geven aan ons leven, daar houden we toch allemaal van? Wie meer wil weten<br />
over kleuren en hun betekenis kan terecht bij designjournaliste Kassia St Clair. Zij<br />
bundelde haar levenslange interesse in kleuren in een uniek boek: ‘Het geheime<br />
leven van kleuren’. Daarin vertelt ze betoverende verhalen over de 75 bekendste<br />
tinten en kleurschakeringen. Het boek gaat over mode en politiek, kunst en oorlog,<br />
over het geel van Van Goghs zonnebloemen, Picasso’s blauwe periode, het rood in<br />
de grottekeningen van Lascaux en de fluorescerende kleuren van punk.<br />
Tekst: Tine Vandecasteele<br />
k werd verliefd op kleuren zoals de meeste mensen verliefd<br />
“Iworden: terwijl ik er helemaal niet mee bezig was”, klinkt het in<br />
de inleiding van het boek. “Tien jaar geleden studeerde ik in Oxford<br />
en deed ik onderzoek naar damesmode in de achttiende eeuw.<br />
Daarvoor reed ik geregeld naar Londen, waar ik in het archief van het<br />
Victoria and Albert Museum door de vergeelde nummers van<br />
‘Ackerman’s Repository’ bladerde, een van de oudste lifestyletijdschriften<br />
ter wereld.” Het was daar dat Kassia St Clair verliefd werd<br />
op de kleuren. “Vol verwondering las ik de beschrijvingen van de<br />
modetrends rond 1790, alsof ik een menu bij een sterrenrestaurant<br />
proefde”, vertelt ze. “In het ene nummer stond: ‘Een Schots hoedje<br />
van granaatkleurig satijn, met gouden franje langs de rand.’ In een<br />
ander nummer werd een japon ‘van vlo-kleurig satijn’ aangeprezen.”<br />
Jaren later kreeg St Clair een idee dat haar de kans bood om elke<br />
maand over haar passie te schrijven. “In elke ‘Elle Decoration’ die<br />
verscheen, nam ik een kleur onder de loep, op zoek naar zijn verborgen<br />
raadselen”, legt ze uit. “Die artikels vormden de basis voor ‘Het<br />
geheime leven van kleuren’.”<br />
Wij zetten alvast enkele leuke weetjes over de bekendste<br />
kleuren voor je op een rij.<br />
Wit<br />
Wit is op sommige plekken, zoals<br />
China, de kleur van de dood. Maar<br />
ook bij ons was er ooit een link<br />
tussen wit en de dood - denk maar<br />
aan het wit kalken van huizen tijdens<br />
pest epidemieën.<br />
Er is ook een verband tussen wit en<br />
de hang naar schoonheid. Al sinds de<br />
34
vierde eeuw v.C. maken vrouwen hun gezichten witter om de huid<br />
lichter te doen lijken. Dit eerste smeersel bevatte echter lood.<br />
Generaties vrouwen hebben zichzelf op die manier vergiftigd.<br />
Vandaag associëren we de kleur onder meer met bruiden, en<br />
denken we dat in het wit trouwen al eeuwenlang gebruikelijk<br />
is. Niets is echter minder waar. Westerse trouwjurken waren<br />
vroeger over het algemeen kleurig. Het was pas in 1840, toen<br />
Queen Victoria in een ivoorwit kleed trouwde, dat de witte trouwjurk<br />
ingang vond.<br />
Geel<br />
Bij mensen wijst de<br />
kleur geel op ziekte:<br />
denk maar aan een<br />
gelige, vale huid, geelzucht<br />
of een galaanval.<br />
Geel als omschrijving<br />
voor massaverschijnselen<br />
of groepen duidt<br />
op nog veel ergere<br />
dingen. Het beruchtste voorbeeld van geel als stigmatisering is<br />
wel de ster die de joden van de nazi’s moesten dragen.<br />
Maar net als bij wit zien we ook hier een tegenstelling, want geel<br />
is tegelijkertijd de kleur van waarde en schoonheid. In China was<br />
geel de kleur van de keizerlijke familie, en blond haar is in het<br />
westen lange tijd het schoonheidsideaal geweest.<br />
Oranje<br />
Oranje straalt zelfvertrouwen<br />
uit: het wordt gebruikt om de<br />
aandacht te vestigen of om<br />
een dringende boodschap over<br />
te brengen. In het verkeer dient<br />
ze als alarmkleur en wordt ze<br />
gebruikt voor waarschuwingssymbolen<br />
op de weg, onder<br />
meer omdat oranje goed<br />
contrasteert met het blauwgrijze<br />
asfalt, ook bij weinig<br />
licht.<br />
Wist je trouwens dat de ‘zwarte dozen’ van vliegtuigen in werkelijkheid<br />
oranje zijn, omdat men hoopt dat ze zo na een crash<br />
makkelijker terug te vinden zijn?<br />
Roze is voor <strong>mei</strong>sjes en blauw is voor jongens, vinden heel wat<br />
mensen. Nog maar een paar generaties geleden lag dat echter<br />
totaal anders. Roze of verbleekt rood was vroeger de kleur van<br />
soldaten met rode uniformjassen en kardinalen met rode<br />
mantels. Blauw daarentegen werd met goddelijkheid en sierlijkheid<br />
geassocieerd. Daarom wordt Maria vaak met een blauwe<br />
mantel afgebeeld.<br />
In een artikel over babykleertjes dat in 1893 in ‘The New York<br />
Times’ verscheen, staat dan weer dat roze de jongenskleur was<br />
omdat de toekomst er voor hen rooskleuriger uitzag.<br />
Ook leuk om weten: blauw is de meest geliefde kleur ter wereld.<br />
Groen<br />
Wie houdt er niet van<br />
een groen blaadje?<br />
Groen staat voor jeugd,<br />
prille liefde, natuur.<br />
Bij moslims, voor wie<br />
‘paradijs’ net zoals bij<br />
christenen synoniem<br />
staat voor ‘tuin’, kreeg<br />
groen vanaf de twaalfde<br />
eeuw een belangrijke plaats. Het was, samen met wit, de lievelingskleur<br />
van de profeet Mohammed. Dat is meteen ook de<br />
reden waarom de kleur zo vaak voorkomt in de vlag van islamitische<br />
landen.<br />
Shakespeare legde het verband tussen groen en jaloezie in ‘De<br />
koopman van Venetië’. In dit werk uit de zestiende eeuw lezen<br />
we voor het eerst over ‘groenogige jaloezie’.<br />
Roze of blauw?<br />
‘Het geheime leven van kleuren’ is verschenen bij<br />
uitgeverij Meulenhoff, kost 25 euro en is verkrijgbaar bij<br />
de meeste boekhandels.<br />
35
Coronatainment<br />
Kwb verveelt nooit<br />
In <strong>mei</strong> leggen alle vogels een ei. Helemaal waar is dat niet,<br />
maar toch leggen we de associatie vaak. In het raster hiernaast<br />
hebben zich 24 vogels verstopt. Vind jij ze?<br />
Boomkruiper<br />
Fuut<br />
Gaai<br />
Goudhaan<br />
Groenling<br />
Grutto<br />
Houtduif<br />
Huismus<br />
Kauw<br />
Kievit<br />
Kolibrie<br />
Kwikstaart<br />
Leeuwerik<br />
Lijster<br />
Mees<br />
Merel<br />
Roodborstje<br />
Specht<br />
Spreeuw<br />
Tjiftjaf<br />
Vink<br />
Wielewaal<br />
Winterkoning<br />
Zwartkop<br />
Een zomers dessert<br />
De lente en zomer: daar horen heerlijk fruit én ijs bij. Probeer als<br />
variant eens semifreddo, letterlijk ‘half bevroren’: een Italiaans<br />
nagerecht dat doet denken aan roomijs.<br />
Wat heb je nodig?<br />
a 225 g nougat<br />
a 4 eieren<br />
a 1 vanillestokje<br />
a 55 g kristalsuiker<br />
a 500 ml slagroom<br />
a 150 g aardbeien uit de diepvries *<br />
a 150 g frambozen uit de diepvries *<br />
*<br />
Je kan ook voor 300 g gemengd rood fruit gaan.<br />
Zo maak je het?<br />
1. Bekleed een cakevorm met bakpapier.<br />
2. Snij de nougat in kleine blokjes.<br />
3. Splits de eieren.<br />
4. Haal het merg uit het vanillestokje, doe het samen met de<br />
suiker bij de eierdooiers, en klop goed door elkaar.<br />
5. Klop in een kom het eiwit stijf, en in een andere kom de<br />
slagroom.<br />
6. Schep voorzichtig de opgeklopte slagroom door het eigeelmengsel.<br />
7. Schep daarna het opgeklopte eiwit erdoor.<br />
8. Schep de nougat, de helft van de frambozen en de helft van<br />
de aardbeien door het mengsel.<br />
9. Verdeel het over de cakevorm, dek af met vershoudfolie en<br />
zet minimaal 4 uur in de diepvries.<br />
10. Haal uit de diepvries, en decoreer met de overblijvende aardbeien<br />
en frambozen.<br />
11. Smakelijk!<br />
a Bron: www.chickslovefood.nl<br />
36
vragen aan<br />
Jef Colruyt<br />
Ondernemer<br />
FAQ<br />
Tekst: Peter Thoelen<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
Colruyt voerde tientallen jaren geleden als eerste groot Belgisch bedrijf<br />
een effectieve duurzaamheidsstrategie. Waar staan jullie vandaag in de<br />
rangorde van duurzame bedrijven?<br />
Voor ons betekent duurzaam ondernemen zakendoen met respect voor de mens,<br />
natuur en samenleving. Ik durf zeggen dat het in onze genen zit.<br />
Met veel concrete initiatieven proberen we op sociaal en ecologisch vlak iets<br />
goeds te doen, zonder ons economisch-maatschappelijk doel uit het oog te verliezen.<br />
Al vroeg experimenteerden we met manieren om energie te besparen en<br />
afval te verwerken, en vandaag zijn we gekend voor onze efficiënte en tegelijk<br />
duurzame manier van werken. Ik zou ons dan ook behoorlijk hoog in die rangorde<br />
durven plaatsen: bij alles wat we doen, speelt dat duurzame denken mee. En dat<br />
zal altijd zo blijven.<br />
Je bent een rationeel en succesvol ondernemer maar hebt ook een spirituele<br />
kant: je laat je kantoor ‘energetisch zuiveren’, bent geïnteresseerd in<br />
boeddhisme … Hoe staan die twee ten opzichte van mekaar?<br />
Rationeel en spiritueel worden hier gezien als tegenpolen, maar dat klopt niet: ze<br />
gaan voor mij hand in hand. Om rationeel beslissingen te kunnen nemen, moet je<br />
ook rust kunnen hebben in je lichaam en geest. Dingen zoals even stilstaan en<br />
introspectie, zoals dat mogelijk is bij meditatie, helpen daarbij. Over de jaren heb<br />
ik de nood ervaren om connectie te behouden met mijn innerlijke drijfveren en<br />
dromen, zodat ik mezelf niet volledig kwijtspeelde in de dagelijkse activiteiten.<br />
Heb je nog tijd voor hobby’s?<br />
Ik kan vooral genieten van een goede wandeling in de natuur en een bezoek aan<br />
musea. Tijdens de vakantie vind ik het super om rond te reizen met de camper en<br />
mooie plekken te ontdekken en te beleven.<br />
Wat is het meest inspirerende boek dat je recent gelezen hebt?<br />
'Levels of consciousness' van David R. Hawkins. Dit geeft een goed inzicht in de<br />
niveaus van bewustzijn waarop we als mens of organisatie kunnen functioneren,<br />
en wat het effect ervan is op onze omgeving en onszelf. Naar mijn aanvoelen<br />
kunnen we pas écht duurzaam samenleven als we er gezamenlijk in slagen onze<br />
gulzigheid, frustraties, angsten, woede … te overstijgen.<br />
Voedingswinkels bleven tijdens de lockdowns open. Hoe reageerden<br />
medewerkers op de boodschap dat zij in de vuurlinie moesten gaan staan?<br />
Ik ben bijzonder fier dat we de voedselvoorziening in alle veiligheid, voor klanten<br />
én medewerkers, konden garanderen. Dat was alleen mogelijk dankzij uitzonderlijke<br />
collegialiteit, solidariteit en flexibiliteit. Die was er van in het begin bij alle<br />
medewerkers. Want niet alleen de collega’s in de winkels, maar ook die in de<br />
distributie- en productiecentra bleven actief. Nooit eerder zag ik het woord<br />
‘samen’ uit onze missie ‘Samen duurzaam meerwaarde creëren door waardegedreven<br />
vakmanschap in retail’ treffender in de praktijk gebracht. Wat me altijd<br />
zal bijblijven is hoeveel moed en kracht de groep vanuit haar optimisme getoond<br />
heeft, en nog altijd toont. Ik kan daar alleen maar dankbaar voor zijn.<br />
Wie is Jef Colruyt?<br />
Ondernemer Jef Colruyt (Halle,<br />
1958) is sinds 1994 CEO en voorzitter<br />
van de raad van bestuur van<br />
Colruyt Group. Hij zorgde ervoor<br />
dat het familiebedrijf Colruyt op<br />
de Franse markt actief werd en<br />
in België nieuwe winkelformules<br />
ontwikkelde, zoals OKay, Dream-<br />
Land en Bio-Planet. Maar het leven<br />
bestaat niet alleen uit zakendoen.<br />
37
Voor jou getest<br />
Meeple Land<br />
Er gelden strikte toegangsregels in<br />
de pretparken. Slechts een beperkt<br />
aantal bezoekers mag binnen, en dan<br />
nog enkel als er in de attracties plaats<br />
voor hen is. In de huidige omstandigheden<br />
klinkt dit vertrouwd, al gaat het<br />
hier om de spelregels van ‘Meeple Land’.<br />
Elke speler bouwt zijn eigen pretpark<br />
door tegels met attracties of diensten<br />
te kopen en die op de eigen plattegrond<br />
te schikken. Er is een ruim gamma<br />
beschikbaar, duur of minder duur, met<br />
plaats voor meer of minder bezoekers.<br />
Wie beslist om in de lopende ronde niet<br />
verder te investeren, mag een bus met<br />
bezoekers - meeples - naar zijn of haar park halen. Zodra alle<br />
spelers een bus voor hun park hebben staan, mogen de meeples<br />
voor wie er plaatsen beschikbaar zijn binnengaan.<br />
Bij de tussentijdse waardering krijgen de spelers die meer bezoekers<br />
wisten te plezieren extra middelen<br />
om in hun park te investeren. Na vier<br />
rondes eindigt het spel en is het tijd<br />
voor de eindwaardering.<br />
Pas dan blijkt wie goed en wie beter<br />
heeft geïnvesteerd. Veel bezoekers<br />
in het park en een ruim aanbod aan<br />
verschillende attracties leveren veel<br />
punten op; bezoekers die niet binnen<br />
raakten en doodlopende paden in het<br />
park zorgen voor verlies.<br />
‘Meeple Land’ biedt meer uitdagingen<br />
dan de vrolijke vormgeving kan doen<br />
vermoeden. Er komt heel wat planning<br />
en ruimtelijk inzicht aan te pas om de<br />
meest succesvolle parkuitbater te worden.<br />
a Johan & Agnes Witters-Peil – speltafel.wordpress.com<br />
a (Blue Orange | C. Allard & F. Guérard | 2-4 spelers vanaf 8 jaar)<br />
€30!<br />
Het spel ‘Meeple Land’ (art.<br />
3400042) is verkrijgbaar bij<br />
De Banier Creatief aan de<br />
voordeelprijs van 30,00<br />
euro. Deze actieprijs is<br />
geldig van 1 <strong>mei</strong> t.e.m. 30<br />
juni <strong>2021</strong>.<br />
a Voor adressen en openingsuren zie<br />
www.debanier.be<br />
WOORD-<br />
SOORT<br />
PELGRIMS-<br />
TOCHT<br />
OPPAKKEN<br />
MAAND<br />
TIK<br />
AFSPRAAKJE<br />
FRANSE<br />
BEELD-<br />
HOUWER<br />
8<br />
LICHT<br />
VAARTUIG<br />
VERMOMD<br />
DRINKGELAG<br />
7<br />
BORDSPEL<br />
MUZIEKNOOT<br />
DEEL VAN HET<br />
LICHAAM<br />
Puzzel<br />
SLAP<br />
1<br />
EERSTE<br />
VROUW<br />
HERSENON-<br />
DERZOEK<br />
TEGENOVER<br />
TAKEL<br />
5<br />
Visitekaartje<br />
De letters van de naam en woonplaats<br />
GEMEEN<br />
KILTE<br />
3<br />
VEREN-<br />
WISSELING<br />
van deze man vormen in een andere<br />
volgorde zijn beroep. Wat doet hij voor<br />
de kost?<br />
AFRIKAANS<br />
DIER<br />
VOOR<br />
NOOT<br />
HEDEN<br />
6<br />
Witse Runer<br />
• As •<br />
STOOT<br />
4<br />
DIENST-<br />
KLEDING<br />
GESNEDEN<br />
HENGST<br />
2<br />
1 2 3 4 5 6 7 8<br />
38<br />
WITSE RUNER uit AS is RUITENWASSER
Colofon<br />
<strong>Raak</strong> is het ledenblad van kwb<br />
Er verschijnen 10 nummers per<br />
jaar. <strong>Raak</strong> verschijnt niet in juli en<br />
augustus.<br />
Drukdatum: 14/04/<strong>2021</strong><br />
Redactieadres:<br />
kwb vzw,<br />
U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel<br />
02 246 52 31 - raak@kwb.be<br />
Verantwoordelijke uitgever:<br />
Jo De Smet<br />
Redactiecoördinator:<br />
Charlotte Van Doren<br />
Werkten mee aan dit nummer:<br />
Lieselot Bleyenberg, Jo De Smet,<br />
Jonathan Goetvinck, Siegmund<br />
Hermans, Dieter Herregodts, Sara<br />
Janssens, Filip Lelie, Frank<br />
Lenders, Katrien Van Mele, Neena<br />
Salaets, Peter Thoelen, Tine<br />
Vandecasteele en Johan Witters<br />
Kwb-lidmaatschapsbijdrage<br />
<strong>2021</strong>: 30 euro<br />
(storten op BE57 7995 5000 3035,<br />
algemeen kwb-secretariaat)<br />
Vormgeving: Het Eiland Neus,<br />
Leuven<br />
Drukwerk: Dessain Printing,<br />
Mechelen<br />
Oplage: 41.500<br />
Lid Medianetwerk Plus<br />
In het kader van de nieuwe vrijwilligerswet<br />
(1 aug. 2006) stelt kwb<br />
een organisatienota ter beschikking.<br />
Je vindt ze op<br />
www.kwb.be of kunt ze aanvragen<br />
via info@kwb.be,<br />
U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel<br />
Met de steun van:<br />
Je eigen totebag<br />
zeefdrukken<br />
Aan de slag!<br />
Met de laatste <strong>Raak</strong>-pagina kan je elke maand meteen aan de slag. Deze<br />
maand: zo maak je je eigen katoenen tas voor je wekelijkse boodschappen.<br />
Nodig:<br />
a Zeefdrukkkader<br />
(A5-formaat)<br />
a Rakel voor zeefdruk<br />
op textiel<br />
a Set zeefdrukinkt van<br />
vier kleuren<br />
a Witte zeefdrukinkt<br />
a Sjabloonvellen voor<br />
zeefdruk<br />
a Katoenen draagzak<br />
Aan de slag!<br />
a Papierplakband<br />
a Snijmesje<br />
a Een potlood<br />
a Potjes om in te<br />
mengen<br />
a Spateltjes<br />
a Vod<br />
a Stuk karton<br />
a Haardroger<br />
a Strijkijzer<br />
groen van het blad start je met geel, en voeg<br />
je vervolgens beetje per beetje blauw toe tot<br />
je de gewenste kleur hebt.<br />
6. Leg het zeefdrukraam met het sjabloon<br />
onderaan op een verhoogje, bijvoorbeeld<br />
aan elke kant een rol plakband. Dit doen we<br />
om het raam te kunnen in rakelen. Schep<br />
voldoende inkt bovenaan op het raam. Let er<br />
op dat de inkt op een plaats ligt waar het<br />
sjabloonpapier het raam bedekt.<br />
7. Trek de inkt nu met de rakel in één vlotte<br />
beweging naar de onderkant van het raam.<br />
Hou hiervoor de rakel in een hoek van<br />
ongeveer 45 graden.<br />
8. Til het raam voorzichtig op. Verwijder voorzichtig<br />
het sjabloon van het raam, maak het<br />
raam en de rakel proper met water, en laat<br />
het raam volledig drogen, net als de inkt op<br />
de zak.<br />
9. Herhaal de stappen voor het knolletje.<br />
10. Klaar!<br />
De sjablonen en een<br />
uitgebreidere uitleg vind je op<br />
www.debanier.be/knutseltips, of<br />
scan de QR-code hiernaast.<br />
a Deze knutseltip werd ons aangeboden door De<br />
Banier. De sjablonen en alle stap-voor-stapinstructies<br />
kan je vinden op debanier.be/<br />
knutseltips.<br />
<strong>Raak</strong> niet ontvangen?<br />
Adreswijziging?<br />
02 246 52 52<br />
info@kwb.be<br />
1. Knip een A4-sjabloon papier in twee A5’s.<br />
Teken op één vel de bladeren van het<br />
sjabloon over. Op het andere vel neem je<br />
de knol van het bietje en de nerven van de<br />
bladen over.<br />
2. Snij de figuren uit.<br />
3. Kleef het sjabloon met de blaadjes met<br />
papierplakband onderaan het zeefdrukraam<br />
vast.<br />
4. Steek om doordrukken van de inkt te voorkomen<br />
een stuk karton in de zak.<br />
5. Meng de inkt in de gewenste kleur. Voor het<br />
Zeefdrukken is een drukproces<br />
waarbij de inkt doorheen een fijnmazig<br />
gaas of een zeef op textiel wordt aangebracht<br />
met behulp van een rakel. Op het<br />
deel van de stof waar geen drukinkt mag<br />
komen, worden de gaasopeningen van de<br />
zeef ondoordringbaar gemaakt met<br />
waterdichte materialen of afgeplakt met<br />
een sjabloon. Met dit procedé kun je je<br />
eigen T-shirts, kussenslopen …<br />
bedrukken.<br />
39
AFSTANDEN<br />
6 km, 9 km, 12 km, 15 km, 20 km<br />
(6 km rolstoeltoegankelijk)<br />
INFO<br />
Noël Hermans, 0478/69 48 48,<br />
kwb.koersel1@gmail.com