Klachtenrapport en jaarverslag 2020

Het Journaal is daardoor de sterkste stijger met 33,14 procent van de gegronde klachten in 2020. (16,68%
in 2019 en 15,19% in 2018) De verklaring ligt hem dus waarschijnlijk in het gegeven Het Journaal geen ander
kanaal heeft dan de nieuwsombudsman waar kleine fouten worden gemeld.
Voorbeeld gegronde onnauwkeurigheidsklacht:
In het Journaal van 1 februari 2020 is gezegd dat Van Beethoven tal van vioolconcerto’s heeft
geschreven. In werkelijkheid staat er maar één vioolconcerto op zijn naam.
Klacht #00130594
(Andere voorbeelden, zie hoofdstuk gegronde onnauwkeurigheid.)
51,68 % van de gegrond verklaarde klachten over Het Journaal zijn dat soort onnauwkeurigheden. Omdat
het niet mogelijk is om Het Journaal achteraf nog te corrigeren, zijn de meest opvallende fouten in de loop
van 2020 gecorrigeerd in een rubriek “Aanvullingen en correcties” op de website van de nieuwsombudsman.
In totaal ging het hier om 115 gegronde klachten, waarbij dezelfde fout uiteraard soms meerdere keren wordt
gemeld. In totaal ging het om 73 onnauwkeurigheden. Dat is de oogst van een heel jaar en moet dus afgezet
worden tegen de vele uren uitzending die er geweest zijn. Maar dan nog gaat het naar het oordeel van de
nieuwsombudsman om net iets te veel gegronde gevallen.
13.03% van de gegrond verklaarde klachten gingen over “toon en stijl”. Zo waren verschillende klachten
over één live verslag waarin het woord “zot” werd gebruikt om te verwijzen naar een psychisch zieke man
die een aanslag pleegde in Trier.
Ook het overlijden van Ilse Uyttersprot zorgde voor reactie omdat de Journaalredactie ervoor gekozen had
om in het middagjournaal een krantenvoorpagina van het bekende voorval op een toren opnieuw te tonen.
De nieuwsombudsman begrijpt dat er naar dat incident is verwezen omdat het wezenlijk onderdeel is van de
bekendheid van Ilse Uyttersprot, maar daarvoor hadden de beelden waarop zij zelf met het voorval lacht op
het Aalsterse carnaval kunnen volstaan. De beelden zijn niet herhaald in het 19u00 journaal.
Deze twee genoemde cases zijn verantwoordelijk voor het leeuwendeel van de “toon en stijl” klachten.
8,4% van de gegronde journaalklachten ging over “maatschappelijke verantwoordelijkheid”. Meestal gaat
het dan over de vraag of journalisten zelf wel altijd de coronaregels volgen. De redactie hanteert effectief de
lijn dat altijd de regels worden gevolgd die gelden op de plaats waar wordt gefilmd. Het publiek had daar vaak
vragen en kritiek bij maar die was zelden gegrond. In een beperkt aantal gevallen was die kritiek wel degelijk
terecht omdat bijvoorbeeld in de Wetstraat journalisten van verschillende media wel eens echt te dicht op
elkaar stonden om verantwoord te zijn volgens de regels.
7,98% van de gegronde klachten ging over selectie. Daarbij ging het vooral over onoordeelkundig gebruik
van archiefbeelden, bijvoorbeeld archiefbeelden van een Katholieke school met kruisbeelden, terwijl het item
uitdrukkelijk over het GO onderwijs ging.
Bij de klachten die de beoordeling “ongegrond met een aandachtspunt” kregen, was één opvallend vaak
terugkerende klacht, dat sommige kijkers zich storen aan de veelvuldige beelden van neuswissertests en
vaccinatienaalden in het Journaal. Die klacht loopt nog steeds in 2021. Omdat het Journaal nu eenmaal de
werkelijkheid moet tonen zoals ze is en omdat het om voor de hand liggende beelden gaat, bleek het niet
eenvoudig om aan deze klacht van een deel van het publiek in zekere mate tegemoet te komen. In januari
2021 is aan cameraploegen en beeldmonteurs gevraagd om deze beelden zeker niet te vermijden maar wel
om ze minder vaak in één uitzending te herhalen.
76