Klachtenrapport en jaarverslag 2020

belangen op het spel staan. Doden zijn doden, ze zijn altijd wel iemands vader, moeder, broer, zus of vriend.
Een overlijden dat vermeden had kunnen worden, is altijd een tragedie. Het is normaal dat journalistiek ervan
uitgaat dat het beleid zo veel mogelijk mensenlevens wil redden en het beleid ook op dat punt bevraagt.
Er is geen meesterlijke draai aan de thermostaat
Maar vooral, het hele frame van de redenering “een zekere mortaliteit aanvaarden om de economie te redden”
is nog niet echt aan de orde. Ze veronderstelt namelijk dat we in staat zijn om enkele tientallen (honderden?)
doden extra te aanvaarden om onze economie meer ruimte te geven. Dat we dus weten hoe we - bij wijze
van spreken - met een meesterlijke draai aan de thermostaat de maatregelen een standje lager kunnen
zetten, net genoeg om een kleine maar geen grote toename in het aantal doden te veroorzaken en tegelijk de
economie te doen heropleven. De epidemie op waakvlam als het ware.
Wisten we maar waar die zit: de waakvlamstand
Mensen opofferen voor de economie blijft ethisch lastig, maar we zouden de discussie best wel kunnen
aangaan als we tenminste wisten hoe. De waarheid is dat we die meesterlijke draai aan de thermostaat nog
altijd niet kennen of beheersen. We zoeken ernaar. Hopelijk vinden we hem snel, maar de eerste pogingen
daartoe raakten toch wat in de knoei, met een nieuwe verstrenging van het beleid tot gevolg. Dit virus sluit
voorlopig geen deals: een beetje meer van dit in ruil voor wat meer van dat. We zijn nog lang niet toe aan
het fijnzinnig afwegen van belangen. We zitten nog altijd in de fase van het krampachtig vermijden van een
grote, exponentiële uitbraak.
Dat dat in deze zomermaanden lijkt te lukken, is geen argument om dan maar geen maatregelen te nemen.
Onze relatie met het virus is er nog altijd één van wurgen of gewurgd worden. Wie kritiek wil leveren op het
beleid, moet vooral niet de indruk wekken dat we die pijnloze thermostaatstand wél zouden weten zitten,
als de virologen of de beleidsmakers dat maar zouden willen. Dat is helaas niet zo.
Virologen in het vizier
Als sommige mensen in het publiek de maatregelen beu worden, dan geldt tot op zekere hoogte natuurlijk
ook voor de boodschappers van die maatregelen: de virologen en epidemiologen die hebben aangedrongen
op de recente maatregelen. Sommige kijkers vinden dat de epidemiologen te vaak in de studio zitten. De VRT
is wat dat betreft niet anders dan andere media en er is ook een heel eenvoudige logica voor. Het probleem is
een epidemie en dus vraag je mensen die daar iets van afweten. Als je een lek in de waterleiding hebt, vraag
je een loodgieter en geen bakker.
Virologen weten overigens best wel dat draagvlak voor maatregelen erg belangrijk is. Het kan daarbij helpen
dat ze zich ook kwetsbaar durven opstellen en in alle duidelijkheid zeggen wat ze niet weten. Ze weten
nog weinig over eventuele gevolgen op lange termijn van COVID-19 en vooral: ze weten nog niet waar de
waakvlamstand zit.
Aan de kritiek die ik in mijn mailbox krijg, liggen nog twee andere gedachten ten grondslag die mensen
kennelijk graag zouden horen van journalisten: “De slachtoffers zijn toch al wat ouder, nee?” en “Aan griep
sterven elk jaar toch ook veel mensen”. Ik vind niet dat redacties daarin moeten meegaan.
Corona bedreigt alle leeftijden
De meeste slachtoffers zijn inderdaad boven de 65, maar er zijn ook honderden slachtoffers onder de 65
gevallen. Er zijn ook jongere mensen met longschade. Herstellen van COVID-19 is overigens lang niet altijd
eenvoudig en de wetenschap ontdekt de mogelijke langetermijngevolgen maar mondjesmaat. De ziekte blijft
voor heel wat mensen erg ingrijpend. Het is belangrijk dat media blijven uitleggen waarom het geen optie is
om corona gewoon zijn gang te laten gaan, zoals Knack deze week nog deed. Ook als we er nu gelukkig beter
in slagen om ouderen en bijvoorbeeld woonzorgcentra beter te beschermen, dan nog is COVID-19 voor heel
wat mensen een probleem.
72