Klachtenrapport en jaarverslag 2020

Column: Wat is dat eigenlijk, goeie kritiek op het coronabeleid?
Corona is dé periode waarin heel wat mensen herontdekt hebben hoe belangrijk een openbare omroep voor
hen is. Zeker in de piekmaanden maart, april en mei waren er nooit zoveel bedankingen en felicitaties. Maar
intussen zijn er weer andere mensen die vinden dat VRT NWS “kritischer” moet zijn. Nu heb ik daar zelf ook
af en toe vingerwijzingen over gegeven. Maar misschien is het tijd om eens af te lijnen wat dat nu eigenlijk
is: goeie kritiek op het coronabeleid.
Natuurlijk was er ook kritiek in de verslaggeving
De redactie moest veel maatregelen uitleggen maar de kritische houding was er zeker ook. Dat had vaak te
maken met de overheid die niet altijd even performant was. De gebrekkige communicatie, de traag op gang
komende contacttracing om maar twee voorbeelden te noemen. Ik krijg ook reacties dat beleidsmakers en
virologen té kritisch werden aangepakt. Maar sommige burgers noemden dat “scratching the surface”. Dat
is veel gezegd, want journalistiek moet het overheidsoptreden tegen het licht houden. Maar er is inderdaad
meer.
Goeie kritiek vergeet het grote plaatje niet
In april vroeg ik al in “De Zevende Dag” dat er een evaluatie zou komen van het beleid van die eerste maanden
van de crisis. Dat is ook gebeurd met de uitstekende “Pano”-reportage “Hotel corona”. Ook de artikelenreeks
over Early Warners heb ik kunnen waarderen. Er waren wel degelijk mensen die de crisis wél vroeger
hadden zien aankomen. Tegelijk heb ik de redactie ook kritiek gegeven omdat op het moment van de vele
versoepelingen er naar mijn aanvoelen te weinig is gevraagd of het wel veilig was om al die versoepelingen
door te voeren.
Wat is dan nu het grote plaatje?
Vandaag is het grote plaatje dat we een deel van die versoepelingen hebben moeten terugdraaien. De
comfortabele, wekelijks wisselende bubbel van 15 moest weer worden ingekrompen naar vijf dezelfde mensen
voor weken. Dat vooruit-achteruit-beleid kan je geen succes noemen en vreet aan het draagvlak voor de
maatregelen. De voor de hand liggende vraag is of er niet te snel is versoepeld maar vooral: wat leren we daar
nu uit voor de toekomst?
In mijn mailbox wordt erg vaak verwezen naar Nederland en Zweden als voorbeeldlanden. Het beleid is er
inderdaad soms soepeler, maar je gaat er ook niet zomaar naar een rockfestival. Het is opvallend dat er in
mijn mailbox vrijwel nooit wordt verwezen naar landen die het strenger doen. Neem nu het grootstedelijke
gebied Melbourne, in Australië. De vijf miljoen inwoners van dat gebied krijgen een avondklok opgelegd die
al om 20 uur ingaat. Goeie kritiek gaat niet alleen uit van het leuke voorbeeld maar ook van het minder
leuke. Maar er mag zeker naar het buitenland verwezen worden. Aan virologen en beleidsmakers om uit te
leggen waarom het Belgische beleid volgens hen toch beter is en om de kijker, luisteraar en lezer daarvan te
overtuigen.
Het pijnloze beleid
Maar heel wat mensen die in mijn mailbox naar meer “kritiek” vragen, willen eigenlijk vooral horen dat een
pijnloos indammen van het coronavirus mogelijk is. De inspiratie daarvoor is op dit moment opvallend vaker
een zekere stemmingmakerij en soms ook wat desinformatie die op sociale media circuleert. Vreemd genoeg
krijg ik daar op dit moment meer echo’s van dan in de piek van de crisis, toen de maatregelen nochtans veel
strenger waren. Een terugkerend idee is bijvoorbeeld dat we gewoon wat meer doden moeten aanvaarden
om de vrijheden en de economie nieuwe kansen te geven. Wat meer “mortaliteit” voor minder economische
schade.
“Mortaliteit” aanvaarden om “zuurstof” te geven aan de economie
Om te beginnen is het vreemd dat doden ineens abstracte “mortaliteit” worden als er maar economische
71