Klachtenrapport en jaarverslag 2020

Maar het is natuurlijk zo dat sommige klagers ook gewoon op zoek waren naar een andere werkelijkheid.
Naar kritiek die als conclusie zou hebben dat de maatregelen overbodig zouden zijn. De redactie is hier
terecht binnen de krijtlijnen van de wetenschap gebleven.
Smaak toon en stijl
19,8% van de klachten die het nieuwsombudsteam behandelde, ging over toon en stijl, meestal van
presentatoren tijdens interviews en duidingsprogramma’s. (12% in 2020)
Daarbij waren overigens grote verschuivingen in de loop van het jaar. Tijdens de coronapiek kreeg het
ombudsteam nog tientallen klachten na één uitzending omdat kijkers vonden dat een viroloog en een
politicus veel té kritisch waren aangepakt. In de tweede jaarhelft groeide de vraag naar een meer kritisch
aanpak. Maar kritiek wil nog niet zeggen: agressief of aanklampend interviewen. Heel wat kijkers vinden
bijvoorbeeld dat er te veel wordt onderbroken.
In 2020 kwamen er daarover 320 klachten binnen. Vrijwel de helft daarvan, 46,5 % daarvan hadden betrekking
op de Zevende Dag. Dat hangt natuurlijk samen met het gegeven dat De Zevende Dag een debatprogramma
is, maar het blijft een aandachtspunt.
Klachten over onderbreken worden zelden gegrond bevonden. Ze worden steekproefgewijs beoordeeld op
basis van de vraag of een studiogast wel degelijk zijn of haar standpunt uiteen kan zetten op een manier die
voor de kijker begrijpelijk is. Vorig jaar oordeelde de nieuwsombudsman dat er met twee studiogesprekken
een probleem was op dat vlak. Dit jaar was er geen enkel voorbeeld. Er werd dus van geen enkel bekeken
studiogesprek geoordeeld dat het een inbreuk vormde op het redactiestatuut.
Dat neemt niet weg dat onderbreken een aandachtspunt blijft. Onderbreken is vaak een journalistiek zeer
verdedigbare en zelfs juiste beslissing, maar het is belangrijk dat de kijker mee is met redenen waarom er
onderbroken wordt. Het kan niet de bedoeling zijn dat kijkers worden afgeschrikt, of dat de informatie waar
het interview uiteindelijk om draait, minder goed door de kijker of luisteraar wordt begrepen. Uiteraard ligt
daar ook een verantwoordelijkheid bij de studiogast(en). Maar het blijft ook een aandachtspunt voor de
redacties.
Maar “toon en stijl” kan ook over heel andere, vaak ook heel subjectieve elementen gaan. Zo waren er
bijvoorbeeld mensen die vonden dat het jaaroverzicht te onrustig gemonteerd was of te negatief van toon.
De meeste klachten over toon en stijl gaan over een individuele, subjectieve ervaring van een bepaalde
formulering of redactionele keuze. Zo vond een kijker dat er bij de dood van Kobe Bryant niet verwezen had
mogen worden naar zijn fortuin. “toon en stijl” klachten zijn moeilijk te objectiveren en daarom moeilijk
gegrond te verklaren, wat niet wegneemt dat er soms aandachtspunten rond zijn.
Onvoldoende kritisch? Of desinformatie?
10,1 % van de behandelde klachten kwam van mensen die aandrongen op een meer kritische houding,
meestal tegenover het gevoerde coronabeleid of ten aanzien van de wetenschappelijke stand van zaken.
Een bijzonder aspect daarbinnen vormt desinformatie. 77 keer kreeg de nieuwsombudsman links van het
publiek naar bronnen die foute informatie bevatten. Ze werden uiteraard doorgestuurd naar de checkredactie.
De redactie kreeg intussen het verwijt dat ze deze “kritische stemmen” niet aan bod zou laten.
Maar nog vaker bleken achterhaalde of slecht onderbouwde redeneringen terug te komen in mails, zonder
dat daarom altijd duidelijk was waar mensen zich op baseerden. Bijvoorbeeld: “Covid-19 is niet gevaarlijk
onder de 65 en dus moeten we alleen woonzorgcentra beschermen maar zijn andere maatregelen in de
maatschappij niet nodig.” Of “We moeten ‘een beetje’ meer doden aanvaarden in ruil voor het openen van
de horeca.” Met name in de maanden augustus en oktober waren op dat vlak om onduidelijke redenen
piekmaanden. De nieuwsombudsman heeft in die periode verschillende columns gepubliceerd over mogelijke
kromredeneringen inzake corona.
69