Bouwen aan de Zorg 01 2021

BOUWEN
VAKTIJDSCHRIFT OVER ONTWIKKELING IN DE ZORG IN
ZORG
VLAANDEREN EN NEDERLAND
Platform OVER BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG IN VLAANDEREN EN NEDERLAND
BOUWEN
1
ZORG.EUbouwenaandezorg.eu
jaargang 21
februari-maart 2021
PLATFORM OVER BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG IN VLAANDEREN EN NEDERLAND
1
Aannemer trekt
waardevolle BIM-lessen
uit bouw AZ Sint-Maarten
3D-model van vastgoed
biedt voordelen voor
alle stakeholders
Leidende positie
op de markt voor
bereidingsapotheken
Waarom is een optimale
luchtvochtigheid in
gebouwen noodzakelijk?

GEZOND WORDEN
EN GEZOND BLIJVEN
Met hygiënische rubber vloerbedekkingen
Veiligheid is bijzonder belangrijk in de gezondheidszorg. Daarom hebben wij voor
u duurzame vloerbedekkingen van emissiearme materialen ontwikkeld die sterk en
eenvoudig te reinigen zijn – en dat permanent zonder coating.
www.nora.com

VAMED UW PARTNER
VAMED is uw partner voor gezondheidszorg-projecten. Van
ontwerp tot turnkey. VAMED garandeert met het leveren van
kwaliteit, efficiëntie en betrouwbaarheid het blijvende succes
van uw projecten en uw partners in de gezondheidszorg.
VAMED onderscheidt zich onder meer door merk onafhankelijk
ontwerp, levering en full-service onder-houd van medische
technologie in zorginstellingen.
VAMED staat in uw project voor persoonlijke aandacht en
een duurzame relatie!
Geïnteresseerd?
Neem geheel vrijblijvend contact op met 030 303 99 44.
NIEUWBOUW,
UITBREIDING,
RENOVATIE
ADVIES /
ONTWIKKELING
WERELDWIJDE ERVARING
VAMED is wereldwijd een toonaangevende partner
van ziekenhuizen en gezondheidszorginstellingen bij
projectontwikkeling, planning, bouw, inrichting en
operationeel management. Wij hebben de afgelopen
3 decennia meer dan 900 ziekenhuisprojecten,
revalidatiecentra, verpleeghuizen en gezondheids-resorts
in 90 landen gerealiseerd en verlenen overal ter wereld
diensten op maat.
VAMED begrijpt de gezondheidszorg in de volle breedte
en volgt een integrale aanpak. We hebben voortdurend de
interacties en alle processen in de patiëntenzorg in beeld.
Zo eindigt de verantwoordelijkheid van VAMED in het
lifecycle-model niet met een succesvolle overdracht, maar
vormt deze met de bijbehorende beschikbaarheidsgarantie
en bijvoorbeeld operationeel management een integrale
verantwoordelijkheid in de gezondheidszorg.
OPERATIONEEL
MANAGEMENT
PROJECT-
ONTWIKKELING /
PLANNING
© Herbst
DIENSTEN
FINANCIERING
BOUW
Vamed Nederland B.V., 3528 BE Utrecht
Tel: +31 (0) 30 303 64 30
Email: info@vamed.nl
www.vamed.nl

SALTO SPACE
Intelligente toegangscontrole
voor elke deur.
/saltosystems.nl

1
Voorwoord
HOE VER BENT U MET BIM?
Anno 2021 is het Bouw Informatie Model (BIM) geen toekomstmuziek
meer, maar realiteit. Wie geen projecten mis wil lopen, investeert dan ook
vandaag nog in BIM. Daarover zijn de specialisten die in deze Bouwen aan
de Zorg editie aan bod komen, het eens.
Van architect tot aannemer, constructeur, installateur én opdrachtgever:
steeds meer stakeholders omarmen de nieuwe manier van ontwerpen en
bouwen. Niet verwonderlijk, want BIM biedt grote voordelen in het ontwerp,
de bouw én de exploitatiefase. Het is een samenspel van drie grote
informatiedragers, namelijk: virtueel bouwen en samenwerken in een multidisciplinair
3D-model, contractbeheersing en documentmanagement, waarvan
bijvoorbeeld Jan Claesen, technisch directeur van AZ Sint-Maarten in
Mechelen nog iedere dag de vruchten plukt. Het ziekenhuis in België opende
in 2018 de deuren. Een kleine tweeënhalf jaar na datum haalt Claesen
herinneringen op aan de pioniersjaren en legt hij ons uit hoe BIM ook nu,
tijdens de exploitatie van het nieuwe ziekenhuis, zijn nut bewijst: ‘Het is nu al
duidelijk dat we het leergeld van weleer ruimschoots zullen terugverdienen’.
Ook zeer de moeite waard is het interview met Rob Hoef en Roberto
Traversari van TNO, die BIM hét uitgelezen hulpmiddel voor ziekenhuisbouw
noemen. ‘Ziekenhuizen zijn complex en voortdurend in beweging.
Ze muteren sneller en vaker dan de meeste andere gebouwtypologieën.
Afdelingen worden uitgebreid, gerenoveerd en soms komen er zelfs compleet
nieuwe vleugels bij. Hierdoor kan BIM zowel in de ontwerpfase, de
uitvoeringsfase maar zeker ook in de beheerfase voordelen bieden. Immers:
als er geen goede informatie beschikbaar is, bijvoorbeeld in de vorm van een
compleet BIM-model, dan loopt men veelvuldig tegen knelpunten aan. Dit is
niet alleen tijdrovend, maar ook kostbaar.’
Een zeer interessant BIM-project is ook het Amsterdam UMC locatie VUmc,
dat op dit moment de stap naar 3D maakt. Daarnaast stellen diverse partijen
hun (nieuwste) softwareoplossingen en strategieën (BIM as a service)
voor. Is het dan alleen BIM dat de klok slaat? Zeker niet. In deze uitgave is
ook veel aandacht voor wanddecoratie. Van beleefpanelen tot rustgevende
fotowanden. Daarnaast kunt u alles vinden over ruimte-akoestiek, hybride
zorginnovaties, adaptieve ziekenhuiszorg, noodstroomsystemen, ‘controlled
environment’, slimme spoelconcepten, het belang van een goede luchtvochtigheid
en de noodzaak van tophygiëne. Interessante projecten zijn bijvoorbeeld
de afdeling Nucleaire Geneeskunde en het Centrum voor Vrouw en
Kind van het Rijnstate Ziekenhuis, de verouderde revalidatiekliniek Westersingel,
het pijncentrum van AZ Rivierenland en De Rôner Apotheek.
Kortom: we hebben weer een bomvolle uitgave voor u.
Ik wens u weer veel leesplezier!
Lieke van Zuilekom

Platform OVER ONTWIKKELING IN DE ZORG IN VLAANDEREN EN NEDERLAND
BOUWEN ZORG.EU
bouwenaandezorg.eu
Jaargang 21, nummer 1, 2021
Verschijnt 6 x per jaar
ISSN: 1876-0600
BOUWEN
UITGEVER
ZORG.EU
Schatbeurderlaan 6
6002 ED Weert
Postbus 249
6000 AE Weert
+31 495 45 00 95
info@louwersmediagroep.nl
louwersmediagroep.nl
VESTIGING BELGIË
Domein De Herten
Hertsbergsestraat 4
B-8020 Oostkamp
+32 50 36 81 70
info@louwersmediagroep.be
louwersmediagroep.be
EINDREDACTIE
Lieke van Zuilekom
REDACTIETEAM
Tom Brennand
Tjerk van Duinen
Tim Janssens
Koen Mortelmans
Gerrit Tenkink
Margot Visser
Willem de Volder
Revalidatiekliniek Westersingel ondergaat noodzakelijke opfrisbeurt 8
Juiste partner om renovatie vorm te geven 11
Het interview: Fundamentele hervorming in Belgische zorgsector is broodnodig 12
Pijncentrum Rivierenland ingericht volgens loungeconcept 14
Zorgflits: Modern design en CO 2
-neutraal 17
Geluid is vaak een uitdaging 18
Beleving aan de wand 22
SPECIAL BIM
‘Ook in de exploitatie werpt BIM elke dag zijn vruchten af’ 24
Aannemer trekt waardevolle BIM-lessen uit bouw AZ Sint-Maarten 28
BIM as a service bij specialist in binnenafwerking 30
Efficiënte BIM-exploitatie dankzij AR-app en digitale kluis 32
‘Onze veelzijdige BIM-expertise vormt meer dan de som der delen’ 34
TNO: ‘BIM is uitgelezen hulpmiddel voor ziekenhuisbouw’ 36
Verwachtingen vertalen en toetsen 38
3D-model van vastgoed biedt voordelen voor alle stakeholders 40
‘Wij geven met BIM alle plafondtillift-wensen vorm’ 44
Vloeroplossingen in BIM 47
BLADMANAGER
Patty Ros
p.ros@louwersmediagroep.nl
SECRETARIAAT
Manuela Depenbrock
Sandra Reijnders
ADVERTENTIES
wetransfer.com
o.v.v. naam en project
traffic@louwersmediagroep.nl
traffic@louwersmediagroep.be
ABONNEMENTSPRIJS
€ 63,00 per jaar excl. BTW
Buiten Nederland: € 99,00 per jaar excl. BTW
IBAN NL78 ABNA 0490 2820 67
BIC ABNANL2A
t.n.v. Louwers Mediagroep
o.v.v. Bouwen aan de Zorg
Informatie over abonnementen:
+31 495 45 00 95
info@louwersmediagroep.nl
ADRESWIJZIGINGEN
Schriftelijk ten minste drie weken voor
verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert
OPZEGGINGEN
Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode
geen schriftelijk bericht van opzegging is
ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een
jaar verlengd.
DOELGROEP
Als abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht
naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen,
woonzorgcentra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties,
architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier
aan de gezondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen
en abonnementen.
VORMGEVING
studio@louwersmediagroep.nl
DRUKWERK
Drukkerij Hendrix, Peer
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder
uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel
dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen
uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid
van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid
voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of
beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
14
18
24
32

jaargang 21
februari-maart 2021
bouwenaandezorg.eu
Inhoud
40 52
60
62
48
58
Schuiven op de Nucleaire Geneeskunde 48
Een hybride zorginnovatie voor Franciscus Gasthuis & Vlietland 52
Leidende positie op de markt voor bereidingsapotheken 54
Veilige huiselijke omgeving in het ziekenhuis 56
Eenvoud levert krachtig beeld op 58
Nieuwe slimme spoelconcepten voor openbare toiletten 60
Betere dienstverlening door bundeling van krachten 62
'Bijzondere materialen zorgen voor verrassend resultaat' 64
De Rôner Apotheek: strak en een tikje futuristisch, maar toch uitnodigend 65
Waarom is een optimale luchtvochtigheid in gebouwen noodzakelijk? 67
‘Ons hygiëne-oog reikt ook boven de 1,80 meter’ 68
Leveringszekerheid gaat voor alles 70
Nieuwbouw Neos: gebouwd voor de toekomst 72
Hoogste tijd voor het adaptieve ziekenhuis 74
Zorgpartners 77
VAKTIJDSCHRIFT OVER ONTWIKKELING IN DE ZORG IN VLAANDEREN EN NEDERLAND
BOUWEN ZORG
PLATFORM OVER BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG IN VLAANDEREN EN NEDERLAND
1
BOUWEN ZORG.EU
Platform OVER ONTWIKKELING IN DE ZORG IN VLAANDEREN EN NEDERLAND
BOUWEN ZORG.EU
Aannemer trekt
waardevolle BIM-lessen
uit bouw AZ Sint-Maarten
3D-model van vastgoed
biedt voordelen voor
alle stakeholders
Leidende positie
op de markt voor
bereidingsapotheken
Waarom is een optimale
luchtvochtigheid in
gebouwen noodzakelijk?
Cover:
Pijncentrum Rivierenland
Rumst
Beeld:
Assar Llox Architects
1
Blijf gratis en eenvoudig op de hoogte van het laatste nieuws.
Volg ons op social media en meld je aan voor onze nieuwsbrief!
BOUWENAANDEZORG.EU

ROTTERDAM REVALIDATIEKLINIEK WESTERSINGEL
Tekst | Margot Visser Beeld | Rijndam
Revalidatiekliniek
Westersingel ondergaat
noodzakelijke opfrisbeurt
Revalideren gaat beter en sneller in een omgeving die prikkelt om actief te worden. Dat was het
uitgangspunt voor de renovatie van de verouderde revalidatiekliniek Westersingel in Rotterdam.
Ook is het sanitair van de 41 patiëntenkamers vernieuwd en de technische staat van het gebouw
op orde gebracht. “We moesten altijd het gebouw vergoelijken, nu past het beter bij wie we zijn.”
Hij heeft vaak hetzelfde commentaar gehoord
van patiënten die korte of langere tijd in de kliniek
aan de Westersingel verbleven: “De zorg
was geweldig, maar dat gebouw….” Projectleider
Arjan Van den Boom van Rijndam Revalidatie
kon zich daar volledig in vinden. “De entree was
donker, de inrichting was verouderd en nodigde
niet uit om even een rondje te lopen of ergens
gezellig te gaan zitten, terwijl dat juist zo belangrijk
is voor onze patiënten. We willen hen motiveren
om uit bed te komen en actief bezig te
zijn, dat draagt bij aan hun herstel. Dan moet je
een omgeving creëren die dat stimuleert, met
een mooi restaurant, sfeervolle huiskamers, hier
en daar leeshoekjes en een mooie sportzaal.”
DRIELEDIGE RENOVATIE
Rijndam Revalidatie heeft 16 locaties in
Rotterdam en omliggende regio, met locatie
Westersingel als klinische en hoofdlocatie. Het
pand, fraai gelegen aan het Museumpark in
hartje Rotterdam, is in 1995 gebouwd en was
zowel technisch als esthetisch flink verouderd.
Aanvankelijk waren er plannen om naast een
grondige renovatie ook nieuwbouw te realiseren
in de vorm van twee extra verdiepingen.
Dat bleek niet haalbaar en dus moesten de
ambities worden bijgesteld. Van den Boom:
“We hebben de renovatie beperkt tot het
echt noodzakelijke: groot technisch onderhoud
om het gebouw weer in goede en veilige staat
te brengen, een esthetische ingreep om onze
patiënten meer comfort en een inspirerende
omgeving te bieden en het vernieuwen van het
patiëntensanitair.”
ZO MIN MOGELIJK OVERLAST
Het project is gefaseerd aangepakt om de
overlast voor de patiënten zoveel mogelijk te
beperken. De zorg ging immers gewoon door
tijdens de renovatie. “Met name onze doelgroep
met hersenletsel is erg kwetsbaar en
kan weinig prikkels verdragen. Om die reden
hebben we bepaalde ingrepen ook achterwege
gelaten, zoals het slopen van wanden
en het verleggen van installaties. Ook hebben
De natuurlijke kleuren en materialen komen door het hele gebouw terug.
8 BOUWEN ZORG.EU

ROTTERDAM REVALIDATIEKLINIEK WESTERSINGEL
we alle werkzaamheden zo compact mogelijk,
met niet-kruisende lijnen, ingepland”, legt de
projectleider uit.
CORONA
Begin 2019 ging het project van start met de
vernieuwing van het sanitair. De werkzaamheden
waren net begonnen toen de eerste
coronagolf zich aandiende. Dat betekende een
extra uitdaging voor projectmanager Marieke
Smit van Stevens Van Dijck. “We waren net
gestart met de renovatie van zes badkamers
en toen ging het hele gebouw zes weken op
slot. Dat gooide de hele planning overhoop.
We hadden ineens met allerlei nieuwe regels
te maken die we moesten integreren in onze
werkmethodiek. Dat bleek niet altijd eenvoudig,
want hoe houd je bijvoorbeeld met twee
personen 1,5 meter afstand in een badkamer?
Toch bood de situatie ook kansen om door
te pakken. De poliklinieken gingen dicht en
er waren minder opnames. We hebben de
doorlooptijd per badkamer iets opgelengd
en een efficiënt ‘treintje’ gemaakt qua werkzaamheden.
Zo kon KOERS, aannemer van de
sanitaire werkzaamheden, toch goed blijven
doorwerken en liep de planning niet al teveel
vertraging op.”
Veel hout en groen, in de vorm van kasten met planten, dragen bij aan een prettige verblijfsomgeving.
VEEL LICHT EN GROEN
Deels gelijktijdig ging ook de esthetische
ingreep van start. Alle verblijfsgebieden en
logistieke ruimtes, waaronder de receptie,
centrale hal, het café, de wachtruimten, balies
en gangen van de poliklinieken (in totaal
3.700 m²), zijn onder handen genomen door
renovatie-aannemer Maasmond en hebben
een nieuwe, frisse uitstraling gekregen. In
de centrale hal is het resultaat meteen goed
zichtbaar. Van een ‘donker hol’ is de ruimte
getransformeerd tot een lichte ontvangst
met uitnodigende zitjes. Veel hout en groen,
in de vorm van kasten met planten, dragen
bij aan een prettige verblijfsomgeving. Die
natuurlijke kleuren en materialen komen
door het hele gebouw terug.
Smit: “Ondanks een redelijk beperkt budget
is het gelukt om overal sfeer toe te voegen.
Oorspronkelijk zouden alleen de wanden
en plafonds geschilderd worden, maar in de
loop van het project zijn steeds meer elementen
aangepakt, zoals nieuwe verlichting
en vast meubilair. Dat is het resultaat ten
goede gekomen.”
Ondanks een redelijk beperkt budget is het gelukt om overal sfeer toe te voegen.
BEGRIP
Inmiddels is na ruim een jaar de renovatie vrijwel
volledig afgerond, op enkele huiskamers na.
Smit kijkt terug op een intensieve periode. ❯
BOUWEN ZORG.EU
9

ROTTERDAM REVALIDATIEKLINIEK WESTERSINGEL
RENOVEREN OM DE REVALIDATIE HEEN
Rijndam Revalidatie biedt al meer dan 100 jaar medisch specialistische
revalidatie en helpt kinderen, jongeren en volwassenen om te gaan met een
ziekte, aandoening of ongeval. Doel is een zo zelfstandig en gezond mogelijk
leven. Maasmond heeft de hoofdlocatie aan de Westersingel het afgelopen jaar
grondig gerenoveerd. Het hele gebouw is van binnen geschilderd in frisse lichte
kleuren. Overal is nieuwe vloerbedekking gekomen – uiteenlopend van tapijt
en laminaat tot harde pvc – en de liften zijn opgeknapt. Overeenkomstig het
ontwerp van de architect is het restaurant verplaatst en hebben diverse ruimtes
een andere bestemming gekregen. Mede door het timmerwerk voor nieuwe
balies, kastjes, tafels en bureaus heeft het pand een warme uitstraling gekregen.
De renovatie heeft een klein jaar geduurd en is begin 2021 opgeleverd. Dankzij
korte interne verhuizingen konden de werkzaamheden kamer voor kamer worden
uitgevoerd. Hierdoor is de revalidatie van alle gasten en bezoekers doorgegaan.
Maasmond stemt de aanpak en de planning altijd op dergelijke belangrijke
voorwaarden af.
Naast renovatie verzorgt Maasmond projectinrichting en meerjarenonderhoud van
zakelijk vastgoed, van deelwerk tot compleet turnkey-project. Maasmond beschikt
over een eigen gordijnenatelier en verzorgt alles in eigen hand, binnen planning en
budget en altijd met een hoge kwaliteit. Maasmond is daarmee gezichtsbepalend
voor ieder project.
'We waren net gestart
met de renovatie
van zes badkamers
en toen ging het
hele gebouw zes
weken op slot'
“We hebben veel gevraagd van mensen, ook
van het zorgpersoneel. Iedereen heeft het
door corona al lastig en dan willen we ook nog
eens verbouwen. Ook van ons vroeg dat extra
inzet en coördinatie.” Van den Boom beaamt
dat het niet altijd even makkelijk was. “Qua
planning loop je altijd achter de feiten aan,
waardoor sommige dingen onhandig uitpakken.
Ging het gebouw na zes weken eindelijk
weer open, begonnen wij met het verbouwen
van de centrale hal. Toch was er veel begrip,
zowel bij patiënten als zorgmedewerkers, omdat
iedereen zag hoe hard het nodig was. En
het is het dubbel en dwars waard geweest. Ik
word nu vrolijk als ik het gebouw binnenkom,
het past veel beter bij wie we zijn.” •
Uw project verdient een professionele visie . . .
Bouwkundig onderhoud
Schilderwerk
Projectinrichting
Vastgoedzorg
Zonwering
Gordijnatelier
Maasmond B.V. | +31 (0)10 4150411 | E-mail algemeen@maasmondgroep.nl | www.maasmondgroep.nl
Gezichtsbepalend voor ieder project
10 BOUWEN ZORG.EU
Naamloos-9 1 04-02-2021 15:14

ROTTERDAM REVALIDATIEKLINIEK WESTERSINGEL
Tekst | Margot Visser Beeld | KOERS
Juiste partner om renovatie vorm te geven
Toen de nieuwbouwplannen voor de Westersingel niet realistisch bleken, had Rijndam Revalidatie
behoefte aan een bouwer die kon meedenken over een alternatieve aanpak. In KOERS vond ze
de juiste partner. Het bouwbedrijf, dat zorgvastgoed als één van de speerpuntsectoren heeft, werd
ingeschakeld om de renovatie van de 41 sanitaire eenheden vorm te geven en uit te voeren.
“Uitgaande van het Programma van Eisen van
de nieuwbouwplannen hebben we gekeken
waar we bezuinigingen konden realiseren.
Doordat we zo vroeg aan tafel zaten, konden
we meedenken over hoe we de renovatie sneller,
beter, slimmer, functioneler en vooral binnen
budget konden realiseren”, vertelt teammanager
Ton Krijgsman, die verantwoordelijk
is voor de realisatie van het project.
Vanwege de kwetsbare bewoners golden er
strenge eisen qua routing, opslag van bouwmaterialen
en het omgaan met hygiëne. De
verbouwing moest zo stofvrij mogelijk en met
zo min mogelijk transporten plaatsvinden. Om
de overlast zoveel mogelijk te beperken, zijn
dagelijks zes tot acht badkamers onder handen
genomen, op verschillende afdelingen
verspreid over drie verdiepingen. “Intensief
plannen, goed luisteren naar de wensen van
de opdrachtgever én het doen landen op de
werkvloer vormen hier de sleutel tot succes”,
zegt Krijgsman.
Met zeven vestigingen en een jaaromzet van
circa 50 miljoen is KOERS uitgegroeid tot een
bouwbedrijf van formaat. De drie divisies
Bouw, Technologie en Ontwikkeling werken
gezamenlijk aan ‘innovatieve oplossingen die
zorgen voor betere gebouwen.’ •
Betere gebouwen
Betere toekomst
'Vanwege de kwetsbare bewoners golden
er strenge eisen qua routing, opslag van
bouwmaterialen KOERS maakt het verschil. en het Ook omgaan op het gebied met van hygiëne' zorgvastgoed.
Al in het voortraject kijken we hoe we een project sneller, slimmer,
beter, functioneler en betaalbaarder kunnen realiseren.
Dát maakt ons tot de nieuwe generatie makers.
De badkamers hebben een flinke upgrade gekregen.
Het hoofdgebouw van Rijndam Revalidatie aan de Westersingel.
BOUWEN ZORG.EU
11

HET INTERVIEW
Jan De Maeseneer (1952)
- Emeritus-hoogleraar huisartsgeneeskunde en
eerstelijnszorg, Universiteit Gent
- Oprichter Wijkgezondheidscentrum Botermarkt in
Ledeberg (1978, Gent)
- Lid van de federale Taskforce Vaccinatiestrategie Covid19
- Voorzitter van de Expert Panel on Effective Ways of
Investing in Health, dat de Europese Commissie adviseert
12 BOUWEN ZORG.EU

HET INTERVIEW
Tekst | Koen Mortelmans Beeld | Nic Vermeulen / Ugent
Jan De Maeseneer
Fundamentele hervorming in
Belgische zorgsector is broodnodig
Het huidige sociale en financiële model van de zorgsector in België is aan een grondige hervorming
toe. Dat zegt Jan De Maeseneer.
Sinds bijna een halve eeuw is dokter De Maeseneer een geprivilegieerde observator
van en participant in de beleidsontwikkelingen in de zorgsector. Als
huisarts in wijkgezondheidscentrum Botermarkt in Ledeberg ervaarde hij
de impact van beleidsmaatregelen op lokaal niveau. Vanuit zijn academisch
werk aan de Universiteit Gent bestudeerde hij de impact op meso- en macroniveau.
Hij leidde diverse generaties studenten op en maakte of maakt
deel uit van talrijke adviesraden. Zo kreeg hij goed zicht op de noodzakelijke
hervormingen om de uitdagingen van de 21ste eeuw aan te pakken.
“Nationaal en internationaal staat de solidariteit voor gezondheidszorg onder
druk. Het is bijna een wonder dat de EU erin slaagde om voor 27 landen
samen de aankoop van de nodige coronavaccins te onderhandelen met de
farmaceutische sector. Maar bijvoorbeeld het overnemen van patiënten tussen
ziekenhuizen onderling of tussen verschillende landen is niet vanzelfsprekend”,
vertelt hij. Naast de tendens naar vermaatschappelijking van de zorg
is er ook de nood aan versterking van de eerstelijnszorg in combinatie met
de afbouw van de zorg in ziekenhuizen. “Overal zie je een decentralisatie
van bevoegdheden rond gezondheidszorg. Daarbij nemen regio’s en lokale
besturen steeds meer verantwoordelijkheid op zich.”
De financiële en economische crisis heeft de bestaande sociale ongelijkheid
op het vlak van gezondheid nog versterkt. “Dit brengt nieuwe opdrachten
mee voor de gezondheidszorg: de toegankelijkheid van de zorg moet worden
geoptimaliseerd en gezondheidszorgverstrekkers moeten een sterkere
signaalfunctie opnemen om – samen met andere sectoren – de bepalende
sociale factoren van gezondheid te herkennen en waar mogelijk corrigerende
maatregelen te nemen. Besparingsmaatregelen in de gezondheidszorg
dreigen vooral de kwetsbare groepen te treffen en zetten de toegankelijkheid
van zorg onder druk.”
FINANCIERINGSMODEL VERANDEREN
“België heeft in vergelijking met buurlanden een relatief hoog aantal erkende
acute ziekenhuisbedden per inwoner”, aldus De Maeseneer. “De gemiddelde
verblijfsduur daalt wel, maar blijft in vergelijking met anderen landen
vrij hoog. Het grootste deel van de middelen wordt verzameld via sociale
bijdragen op basis van de inkomsten uit arbeid. Dit systeem functioneerde
goed zolang de meerderheid van de mensen het overgrote deel van hun
levensloop werkte. In de voorbije decennia is de groep die bijdraagt een
steeds dalend percentage van de totale bevolking geworden en deze trend
zal zich verder doorzetten.”
De uitgaven zijn erg ongelijk verdeeld, benadrukt hij. “Op jaarbasis gaat 70%
van de uitgaven naar 10% van de bevolking; de bijdragen voor ziektekosten
doen zo een beroep op een zeer grote vorm van solidariteit. Dit roept,
samen met andere factoren, de vraag op of een financiering van gezond-
heidszorg via sociale bijdragen wel een duurzaam toekomstperspectief
biedt. Hier komt nog bij dat een eventuele toename van de sociale bijdragen
de loonkost vermeerdert, wat een ongunstige invloed heeft op de concurrentiepositie
van de lonen.”
HOE BREDER DE FINANCIERINGSBASIS, HOE
STERKER DE FINANCIËLE DRAAGKRACHT
Daarom stelt De Maeseneer voor om de financiering van de kosten voor
gezondheidszorg weg te halen uit de sociale bijdragen en over te brengen naar
de personenbelasting. Hoe breder de financieringsbasis, hoe sterker immers
de financiële draagkracht van het systeem. “Dit idee is niet nieuw, en duikt om
de zowat tien jaar op in debatten over de financiering van de gezondheidszorg.
Vandaag zijn er extra redenen voor dit model van financiering. Zo zullen
meer mensen gedurende langere perioden van hun leven nood hebben aan
gezondheidszorg. Dit maakt het psychologisch meer acceptabel om, via de
fiscaliteit, levenslang bij te dragen aan de financiering van het systeem. Het
totale overheidsbeslag blijft hierbij ongewijzigd. Een gefiscaliseerd systeem is
eenvoudiger om een correcte, transparante verdeling van de middelen over
de vier gebiedsdelen (Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Duitstalig België) te
realiseren. Bovendien moeten we het debat rond de grote beleidskeuzen in
de gezondheidszorg en de gezondheidsdoelstellingen verplaatsen naar het federaal
parlement, met kans op meer transparantie en meer publiek bewustzijn
rond een sector die ongeveer 10% van het BBP beslaat.”
MINDER ZIEKENHUISBEDDEN
De financiering van de overgang van ziekenhuisgeöriënteerde zorg naar zorg
die overwegend thuis en in het thuisvervangend milieu plaatsvindt, verdient
bijzondere aandacht, volgens De Maeseneer. “Voor België betekent dit dat
men in de periode 2020-2030 het aantal acute ziekenhuisbedden met 20%
afbouwt en het aandeel van de eerstelijnsgezondheidszorg in de uitgaven
voor gezondheidszorg van 14% optrekt tot 30%. Alle ziekenhuizen hoeven
niet alle behandelingen aan te bieden: in Vlaanderen zijn er bijvoorbeeld
slechts twee nodig om slokdarmkankeroperaties uit te voeren. Uit buitenlandse
ervaringen weten we dat – in de overgangsfase – een dubbele financiering
nodig is: de ziekenhuiszorg kan slechts worden afgebouwd wanneer
voldoende nieuwe middelen in de eerstelijnszorg zijn geïnvesteerd.”
Ook moet er een afzonderlijke, federale financiering komen voor de zeven
universitaire ziekenhuizen, die dan met elkaar een taakverdeling afspreken
over wetenschappelijk onderzoek en bijzondere zorgverlening. “Het aantal
universitaire ziekenhuisbedden in België wordt daarbij best gehalveerd. De
expertisebundeling moet ervoor zorgen dat elke Belg (ook met een zeldzame
aandoening) de beste zorg kan krijgen die vandaag realiseerbaar is.
Voor zeer complexe en zeer zeldzame aandoeningen, worden internationale
afspraken gemaakt.” •
BOUWEN ZORG.EU 13

RUMST PIJNCENTRUM RIVIERENLAND
Tekst | Koen Mortelmans Beeld | Assar Llox Architects
Pijncentrum Rivierenland
ingericht volgens loungeconcept
Algemeen Ziekenhuis Rivierenland, met vestigingen in Rumst, Willebroek en Bornem laat zijn
campus in Rumst grondig renoveren. Deze vestiging krijgt een nieuwe inkomhal en een nieuw
dagziekenhuis voor algemene geneeskunde en oncologie. De diensten maagdarmziekten, nierdialyse,
pneumocardiorevalidatie, pneumologie, urologie, fysische revalidatie en rugschool worden uitgebreid.
De eerste fase is al afgerond en betreft de inrichting van een comfortabel pijncentrum.
INSPIRATIE UIT ZORGHOTEL
Voor het ontwerp klopte AZ Rivierenland aan
bij Assar Llox Architects. Dit bureau had immers
eerder al Zorghotel Drie Eiken in Edegem ontworpen
(zie Bouwen aan de Zorg 2015-4). Dit
herstelbedrijf combineerde als eerste in Vlaanderen
zorg met het comfort en de gastvrijheid van
een hotel. In het pijncentrum werkte Assar Llox
verder op dit concept. Alle ruimten en kamers
zijn hier ingericht met nieuwe technische snufjes,
die vrij onzichtbaar zijn dankzij het huiselijke design.
Zo werd vermeden dat er een steriele look
zou ontstaan. “Ook de nieuwe afdeling verpleegkunde
wordt op die manier aangepakt”, verklaart
Laïlla Elmessaoudi, interieurarchitect bij Assar
Llox. “In een sfeervolle omgeving voelen patiënten
zich goed, waardoor ze minder onderhevig
zijn aan negatieve emoties, angst en stress. Dit
kan bijdragen aan een meer ontspannen onderzoek
en een sneller herstel. Bovendien voelt het
zorgpersoneel zich meer op zijn gemak in zo'n
omgeving, waardoor de kwaliteit van de zorg
wordt bevorderd.”
'In een sfeervolle
omgeving voelen
patiënten zich goed,
waardoor ze minder
onderhevig zijn aan
negatieve emoties,
angst en stress'
De onthaalbalie.
Het nieuwe pijncentrum is opgebouwd volgens
de principes van ‘healing environment’.
Dit betekent dat er maximaal rekening is
gehouden met omgevingsfactoren die een
positieve invloed kunnen uitoefenen op
het genezingsproces van patiënten. In de
praktijk betekent dit een overvloed aan
open zichten, met zoveel mogelijk daglichttoetreding,
het gebruik van natuurlijk of als
natuurlijk ervaren materialen en zoveel mogelijk
beperking van storende geluiden. AZ
Rivierenland streefde daarbij naar de sfeer
en uitstraling van een relaxhotel. Daarvoor
én voor een nieuwe afdeling verpleegkunde
op dezelfde verdieping had ze 2 miljoen
euro opzij gezet.
Interieurarchitect Laïlla Elmessaoudi van Assar Llox.
ENERGIE-EFFICIËNTIE VERBETERD
Het pijncentrum is ondergebracht op de derde
verdieping. Het beslaat een oppervlakte van
bijna 380 m². “Vroeger was hier een verloskwartier
ondergebracht, die nu is gebundeld op de
campus Bornem. De structuur van het gebouw
in Rumst was nog prima in orde. Aan het buitenuitzicht
hebben we dan ook nauwelijks wat
veranderd”, aldus Elmessaoudi. “Wel hebben we
het bestaande aluminium buitenschrijnwerk vervangen
door nieuw schrijnwerk, met een betere
thermische isolatie en een dubbele en zonwerende
beglazing. Zo kan het AZ niet alleen energie
besparen op de verwarming, maar ook op de
koeling. Verder lieten we de meeste bestaande,
niet dragende binnenwanden wegnemen, zodat
we de ruimte tussen de dragende kolommen op
een meer open manier konden herinrichten.” ❯
14 BOUWEN ZORG.EU

RUMST PIJNCENTRUM RIVIERENLAND
TOEKOMSTGERICHTE TECHNISCHE INSTALLATIE
AZ Rivierenland vertrouwde de conceptuele uitwerking van de technische
installatie voor het nieuwe pijncentrum en de verbouwing van de
verpleegafdeling toen aan ingenieursbureau Botec (Wommelgem).
“Verbouwen in een ziekenhuis in werking vereist de grootste aandacht voor
aanwezig personeel en patiënten. Daarbij komt het erop aan de overlast die
dergelijke werken onvermijdelijk met zich meebrengen, tot een minimum te
beperken”, stelt Raf Sebrechts, projectingenieur bij Botec. “Elke omschakeling en
onderbreking om de bestaande technieken met de nieuwe te kunnen koppelen,
gebeurde dan ook in nauw overleg. Zowel intern tussen de verschillende
afdelingen als tussen bouwheer en bouwteam, waarin diensthoofd gebouwen en
techniek van AZ Rivierenland Pascal Burm een cruciale rol speelde.”
Zonwering
Pijn is een ingewikkeld verschijnsel, waarbij naast lichamelijke factoren ook
psychische factoren een rol kunnen spelen. “Daardoor is een aangenaam
binnenklimaat uitermate belangrijk. Het was dan ook essentieel om mogelijke
verhitting in de nieuwe afdeling onder controle te houden.” Daarom zijn, na het
isoleren van de buitengevels en het plaatsen van nieuwe ramen, alle ramen
uitgerust met nieuwe screenzonweringen. “Net als hun voorgangers zijn ze
aangesloten op een centrale sturing.”
De modules zijn afgewerkt met laminaat met een
houtpatroon.
Topkoeling
Om ook in extreme zomers, die stilaan als normaal worden beschouwd,
het beoogde binnenklimaat te kunnen realiseren, opteerde Botec verder
voor topkoeling van de afdeling, door het inblazen van gekoelde lucht via de
hygiëneventilatie. “Hiervoor werd een nieuwe luchtgroep, met koelbatterij,
opgesteld op het platte dak.”
De uitbreiding van het aanwezige verlichtingsbeheersysteem met de nieuwste
generatie LED-verlichtingsarmaturen maken samen met de uitbreiding van het
bestaande verpleegoproepsysteem en het net medische gassen dat de afdeling
helemaal klaar is voor de toekomst.
De onderzoeken vinden plaats in de scopiezaal.
De verpleegafdeling.
BOUWEN ZORG.EU
15

RUMST PIJNCENTRUM RIVIERENLAND
Assar Llox stapte daarbij af van het traditionele
kamerconcept. “In plaats daarvan organiseerden
we het pijncentrum in modules, zeg maar
zithoekjes zoals in de lounge van een hotel.
De opstelling van het meubilair biedt patiënten
keuzevrijheid tussen het aangaan van contacten
of meer privacy. Nabij de balie is een
wachtzone met koffiehoekje ondergebracht.”
MAXIMAAL DAGLICHT
Er kunnen nu twaalf personen tegelijk in een
relaxzetel plaatsnemen en drie in een bed.
Er blijft ook nog wat ruimte beschikbaar voor
uitbreiding. “Elke module kan twee relaxzetels
bevatten. In geval van nood kan er ook een bed
worden geplaatst”, aldus Elmessaoudi. “Elke relaxzetel
is uitgerust met een uitschuifbare tablet,
een stopcontact (voor het laden van een
gsm of laptop), een leeslamp, een vestiairekast
en een verpleegoproep. Gordijnen garanderen
dat de patiënten zich in alle privacy kunnen omkleden.”
De behandelzone blijft hierdoor een
open ruimte waar maximaal daglicht verspreid
kan worden. De modules zijn opgetrokken uit
een met laminaat beklede houtstructuur, waarmee
de huiselijke sfeer wordt geaccentueerd.
De ramen zijn voorzien van lamellen. “Aan de
ramen hangen gordijnen met niet een strakke
ziekenhuiskleur, maar uit een elegant stofje.”
INCLUSIEVE ARCHITECTUUR
In de 28 m² grote scopie-zaal, waar de onderzoeken
plaatsvinden, is een pvc-wandbekleding
aangebracht met sobere prints die naar de
natuur verwijzen. “Pvc kan tegen een stootje.
Dat is nodig, want hier vindt nogal wat bedden-
en karrenverkeer plaats. In de wanden is
lood aangebracht tegen mogelijke schadelijke
strooistralen van de apparatuur. De pvc-vloer
is antistatisch en het openen en sluiten van de
loden schuifdeur verloopt contactloos”, aldus
Elmessaoudi. “Zo streven we naar een architectuur
die in vorm inspirerend en evolutief is
en in gebruik voor iedereen toegankelijk. Inclusieve
architectuur, dus.”
VERPLEEGAFDELING
De belendende verpleegafdeling is met haar
kamers en verpleegpost met medicatie- en utilitiesruimte
een klassieker in uitvoering. “Maar
ook hier kozen we voor een afwerking in lichte
houtpatronen en prints met natuurbeelden.
Dat schept een warme sfeer. De raamtabletten
zijn er breed uitgevoerd, zodat ze tegelijk
ook als eettablet kunnen fungeren.” Deze afdeling
telt zeven eenpersoonskamers, zeven
tweepersoonskamers, twee isolatiekamers en
een kamer voor palliatieve verzorging. “Deze
laatste kamer geeft via een schuifdeur toegang
tot een salonnetje, om op een comfortabele
manier vrienden en familieleden te kunnen
ontvangen.” Al deze kamers hebben een dressingkast
met koelkast en kluis en een sanitaire
cel met douche, wc en lavabo. De tweepersoonskamers
hebben twee lavabo's. •
Feiten en cijfers
OPDRACHTGEVER
AZ Rivierenland, campus Rumst
ONTWERP
Assar Llox Architects, Antwerpen
CONCEPT TECHNISCHE
INSTALLATIES
Ingenieursbureau Botec, Wommelgem
Ingenieursbureau voor bouw en techniek
● sanitaire en brandbestrijdingsinstallaties
● verwarming, verluchting en klimatisatie
● elektrotechnische uitrusting
● transportsystemen
● bijzondere medische technieken
met rationeel gebruik van energie, water en grondstoffen
in het kader van ecologisch en duurzaam bouwen
Voor alle vacatures, contacteer:
Edwin SEGERS Ing. Bouwkunde en Elektromechanica
Ilse CROMHEEKE Lic.Wetenschappen
Sportstraat 42 - 44 - 2160 WOMMELGEM - e-mail: info@botec.be - www.botec.be
tel: 03 354 36 18 - fax: 03 354 41 92
16 BOUWEN ZORG.EU
Naamloos-6 1 05-01-21 16:36

ZORGFLITS
Tekst en beeld: Interface
Nieuwe collecties rubber vloeren:
Modern design en CO 2
-neutraal
Duurzaam vloerenbedrijf Interface lanceerde onlangs de nieuwste nora ® by Interface rubber
vloerencollecties: norament 926 castello en norament 926 kivo. Beide collecties zijn, zoals elk
vloerproduct van Interface, CO 2
-neutraal gecertificeerd via het Carbon Neutral Floors programma.
Interface overhandigt certificaten aan bedrijven als onderdeel van dit programma. Daarop staat
vermeld hoeveel CO 2
-uitstoot ze hebben bespaard met het aankopen van hun vloeren.
norament 926 castello is een tijdloze, 3,5 millimeter
dikke vloerbedekking met een design dat is
geïnspireerd op kalksteen.
NORAMENT 926 CASTELLO
norament 926 castello is een tijdloze, 3,5 millimeter
dikke vloerbedekking met een design
dat is geïnspireerd op kalksteen. Iedere tegel is
uniek en heeft nora’s nieuw ontwikkelde tweekleurige
oppervlaktedesign met twee verschillende
glansniveaus. De collectie bestaat uit acht
verschillende tinten grijs en beige. “norament
926 castello is robuust en scoort bijzonder goed
op het gebied van akoestiek en ergonomie”,
aldus Dirk Oswald, hoofd Product & Brand
Management. “Het elastische materiaal zorgt
voor minder contactgeluid in vergelijking met
andere veerkrachtige of harde vloeren. Dit minimaliseert
storende geluiden en verbetert de
akoestiek in interieurs, wat een groot voordeel
is. Vooral in gebieden met veel verkeer. Tegelijkertijd
biedt de vloer aanzienlijk meer sta- en
loopcomfort. Mensen hebben daardoor minder
last van rug- en gewrichtspijn.”
norament 926 castello kan met natte lijm op de
klassieke manier worden geïnstalleerd, maar is
ook beschikbaar als een nora nTx-versie voor
een nog snellere installatie.
NORAMENT 926 KIVO
norament 926 kivo is geïnspireerd op beton
en geeft interieurs een industriële look. De
2,7 millimeter dikke vloer is verkrijgbaar in acht
kleuren, variërend van warm beige tot koele
grijsblauwe tinten en heeft een moderne uitstraling.
Deze collectie is hierdoor geschikt
voor representatieve ruimtes, zoals kantoren,
vergaderruimtes en cafetaria’s.
OVER NORA BY INTERFACE
De rubber vloeren van nora worden al meer
dan 70 jaar in Duitsland geproduceerd en helpen
bij het ondersteunen van productiviteit,
norament 926 kivo is geïnspireerd op beton en geeft
interieurs een industriële look.
gezondheid, veiligheid en welzijn op de werkvloer.
Dit doet het merk door duurzame vloeren
te ontwerpen die makkelijk zijn in het onderhoud,
zorgen voor een prettige akoestiek
en bijdragen aan het sta- en loopcomfort. De
productielocatie voor rubber in Weinheim is
continu bezig met het verlagen van haar CO 2
-
uitstoot. In 2018 nam Interface nora over en
begin 2019 is nora toegevoegd aan het Carbon
Neutral Floors Programma van Interface.
'Het elastische
materiaal zorgt voor
minder contactgeluid
in vergelijking met
andere veerkrachtige of
harde vloeren'
OVER INTERFACE
Interface Inc. is een internationale vloerenfabrikant,
gespecialiseerd in CO 2
-neutrale tapijttegels
en veerkrachtige vloeren, waaronder luxe
vinyltegels (LVT) en nora ® rubber vloeren. Al
meer dan 25 jaar heeft het bedrijf de missie
om de CO 2
-voetafdruk van haar vloerproducten
te verlagen. Alle vloeren van Interface zijn
CO 2
-neutraal over de gehele levenscyclus via
het Carbon Neutral Flooring Programma. Het
bedrijf heeft de ambitie om klimaatpositief te
zijn in 2040. Interface helpt klanten om ruimtes
te creëren die welzijn, productiviteit en creativiteit
ondersteunen. De Climate Take Back
missie van het bedrijf zet zich in voor het verduurzamen
en herstellen van de planeet. •
BOUWEN ZORG.EU
17

Tekst | Cees van Wezel Beeld | Saint-Gobain Ecophon, Teddy Strandqvist/Studio-e.se
Van radiologieruimten tot MRI-centra,
echografie en hybride operatiekamers:
Geluid is vaak een uitdaging
Stel jezelf eens voor dat je een grote kathedraal binnen loopt. Alle harde oppervlakken van de
ruimte laten het geluid heen en weer stuiteren en je merkt dat er overal geluid is, zonder dat
je precies hoort wat er op een paar meter afstand wordt gezegd. Dit is in veel gevallen precies
dezelfde situatie die je hebt in de operatiekamer van een ziekenhuis.
Radiologieruimten, MRI-centra, echografie, hybride operatiekamers, et
cetera zijn vaak een uitdaging voor het geluid. Deze ruimtes moeten veilig
zijn voor de omliggende faciliteiten en zijn daarom vaak gebouwd van
beton, lood en metaal – dus alleen harde oppervlakken, zoals in een kathedraal.
Een nieuwe trend is prefabriceren waarbij een gespecialiseerd
bedrijf een off-site bouwmodule maakt met een doordachte constructie
die als een LEGO-steen in het ziekenhuis past. Helaas worden deze modules
en diagnosefaciliteiten vaak gebouwd zonder na te denken over
de geluidsomgeving. De harde oppervlakken ondersteunen de communicatie
niet en het personeel wordt uitgedaagd op het gebied van zowel
werkprestaties als welzijn.
EEN SUCCESVERHAAL: AKOESTISCH COMFORT
EN HOGE HYGIËNE-EISEN IN HET REGIONAAL
ZIEKENHUIS SUNDSVALL
Het Sundsvall Regional Hospital in Zweden was toe aan vernieuwing. Het
pand was in verval geraakt en voldeed niet aan de hedendaagse eisen op
het gebied van toegankelijkheid, hygiëne en werkomgeving. Daarnaast
hadden veel van de installaties het einde van hun technische levensduur
bereikt. Er werd een voorstudie gedaan die de basis vormde voor een
nieuw modern Chirurgisch Centrum. Uit die studie is naar voren gekomen
dat, naast renovatie en aanbouw van een aantal patiëntenkamers,
er één nieuwe hybride operatiekamer van 105 vierkante meter moest
18 BOUWEN ZORG.EU

of verstaan, verheffen we onze stem om gehoord te worden en bouwt
de geluidsenergie zich op. Dit wordt het Lombard-effect genoemd. Dus
als we van lange nagalmtijd (bijv. 2 sec.) naar korte nagalmtijd (0,6 sec.)
gaan, wordt spraak duidelijker verstaanbaar.
In het totaal gaan de geluidsdrukniveaus in het algemeen omlaag als er
geluidsabsorberend materiaal wordt toegepast en wordt er een kalmere
geluidsomgeving gecreëerd. Dit zorgt niet alleen voor een effectievere
en efficiëntere overdracht van informatie, maar ook voor akoestisch
comfort bij personeel en patiënten.
NAGALMTIJD VOLGENS DE ZWEEDSE
NORM (SS25268)
De nagalmtijd in een OK mag volgens de Zweedse norm (SS25268) niet
langer zijn dan 0,6 seconden. Echter lieten de berekeningen op de hybride
operatiekamer waarden zien van meer dan 2 seconden. Denk opnieuw
aan het effect in de kathedraal – en beeld je nu in dat je duidelijk
moet communiceren rond kritisch zieke patiënten, terwijl de stemmen
van je collega’s proberen te concurreren met de geluiden van de technische
apparatuur. In dit soort vakgebieden is het zo dat er veel geluidsbronnen
zijn en de piekniveaus kunnen oplopen tot meer dan 100 dB.
In het Zweedse voorbeeld besloot de projectgroep het metalen plafond
te veranderen in een akoestisch plafond (absorberende panelen
die voldoen aan absorptieklasse A volgens ISO 354, ISO 11654). ❯
komen, met de mogelijkheid om zowel röntgenfoto’s als echografieën te
maken en MRI-scans uit te voeren. Helaas voldeed de geplande totaaloplossing
voor de operatie- en diagnoseruimten, gebaseerd op een modulaire
oplossing, niet aan de ruimte-akoestische eisen van de Zweedse
standaard. Vloeren, wanden en plafonds hadden een negatieve invloed
op de geluidsomgeving en de geluidsabsorptie was min of meer afwezig
in de geprefabriceerde ruimte. Dit was te wijten aan de eigenschappen
van het modulemateriaal van glas en metaal, die in plaats van de nagalmtijd
te verminderen juist bijdroegen aan een toename van de nagalmtijd.
'We hebben allemaal te maken met
geluid, maar in de kritieke zorg
wordt lawaai nog te vaak gezien
als een noodzakelijk kwaad'
NAGALMTIJD EN ANDERE
RUIMTE-AKOESTISCHE PARAMETERS
De nagalmtijd vertelt ons iets over hoe lang geluiden in de ruimte blijven
voordat ze verdwijnen. Onze klinkers hebben veel energie omdat, als
we onze klinkers uitspreken, het geluid op weg naar buiten niet wordt
weerhouden. In vergelijking: de energie van onze medeklinkers is beperkt
door het belemmeren van de luchtstroom. Bijvoorbeeld door het
vernauwen van het spraakkanaal ontstaat wrijving wanneer de lucht er
doorheen gaat, zoals bij het uitspreken van de ‘g’.
Wordt de nagalmtijd langer, dan krijgen de klanken met meer energie
(de klinkers) de overmacht en wordt spraak onduidelijk (de medeklinkers
worden als het ware weggedrongen door de klinkers, terwijl medeklinkers
betekenis geven aan spraak). Wanneer we spraak niet kunnen horen
BOUWEN ZORG.EU
19

Er werd gekozen voor een plafond dat ook voldoet aan de hygiëne-eisen
op het gebied van reiniging en desinfectie. De akoestische metingen
werden uitgevoerd volgens ISO 3382 en na wijziging van de plafonds
voldeden de installaties aan de akoestische eisen. Dat betekent dat de
nagalmtijd werd gehalveerd!
WAARMEE MOET REKENING WORDEN GEHOUDEN
OM AKOESTISCH COMFORT MOGELIJK TE MAKEN?
Diagnoseruimtes zijn cruciaal voor het nemen van de juiste beslissingen.
Daarnaast zijn de betrokken patiënten te ernstig ziek en te ver uit hun
comfortzone, om zich bewust te zijn van wat er wanneer en door wie
is gezegd. De faciliteiten van deze plekken moeten een duidelijke communicatie
ondersteunen om het risico op fouten te beperken en tegelijkertijd
het welzijn van zowel personeel als patiënten te ondersteunen.
We hebben allemaal te maken met geluid, maar in de kritieke zorg wordt
lawaai nog te vaak gezien als een noodzakelijk kwaad. Ruimte-akoestiek
moet deel uitmaken van een duurzame oplossing in de gezondheidszorg
in het algemeen en het bouwen van een 'kathedraal' op het gebied van
geluid is nooit de weg die we moeten bewandelen.
Het eerste wat een dergelijke ruimte qua akoestiek succesvol kan maken,
is ervoor te zorgen dat het totale geluidsniveau zo laag mogelijk wordt
gehouden, dat de nagalmtijd niet te hoog is en het eerder genoemde
Lombard-effect niet in het spel komt. Dit kan gedaan worden door het
installeren van een wand-tot-muur klasse A absorberend plafond. Om
de informatieoverdracht verder te ondersteunen (om de zogenaamde
akoestische parameter spraakverstaanbaarheid te verbeteren), kunnen
wandpanelen in aangrenzende haakse wanden worden opgehangen.
Hierdoor kunnen schampende golven die parallel aan de vloer en het
plafond heen en weer stuiteren effectief gereduceerd worden. Een korte
toelichting aangaande die schampende geluidsgolven: raakt geluid een
(geluidsabsorberend) plafond, dan wordt niet in één keer 100% van dat
geluid geabsorbeerd. Een deel kaatst af en kan vervolgens lager in de
ruimte tussen twee tegenovergestelde wanden heen en weer blijven
kaatsen (het komt als het ware ‘vast’ te zitten omdat de energie nergens
meer heen kan). Bij al deze akoestische oplossingen mag niet worden
vergeten dat niet alleen aan de akoestische maar ook aan de hygiënische
eisen moet worden voldaan.
Al met al moeten we er rekening mee houden dat de akoestiek een
belangrijke factor is voor de activiteiten die plaatsvinden in ruimtes die
gewijd zijn aan het stellen van diagnoses in ziekenhuizen. Daarom mag
goede akoestiek niet worden vergeten in het ontwerp, als er succesvolle
ruimtes moeten worden gebouwd. ■
Nagalmtijd is in ISO 3382-1 gedefinieerd als de tijd
die nodig is om het geluiddrukniveau in de ruimte na
uitschakeling van de bron met 60 dB te laten afnemen.
Nagalmtijd wordt om praktische redenen meestal
gemeten over een 20 of 30 dB verval (T20 en T30) vanaf
5 dB onder het oorspronkelijke niveau en vervolgens
geëxtrapoleerd naar het volledige bereik van 60 dB. Zelfs
kleine veranderingen in de nagalmtijd hebben effect op
het personeel (het net merkbare verschil – JND – volgens
ISO3382-1 is slechts 5%).
BOUWEN ZORG.EU
21

Tekst | Nikki Pommer Beeld | Beleefpaneel
Beleving aan de wand
Eenzaamheid en onderprikkeling onder mensen met dementie is een groot maatschappelijk
vraagstuk. De situatie heeft niet alleen impact op de gemoedstoestand van mensen met dementie,
maar beïnvloedt ook de omgeving zoals vrijwilligers, mantelzorgers en verzorgend personeel. Om
mensen met dementie van een dynamische prikkel te voorzien, bedacht Mireille van Driel het
concept Beleefpaneel.
Van Driel is oprichter van Livin’ Ontwerpbureau. Waar ze in het begin
voornamelijk het interieurontwerp van kantoren op zich nam, ontwikkelde
ze later een specialisatie voor gebouwen binnen de gezondheidszorg.
“Deze gebouwen worden vaak ingericht met als uitgangspunt een functioneel
gebouw voor de verpleging", aldus Van Driel. “Het is belangrijk
dat verplegend personeel goed zijn werk kan doen, maar met die focus
loop je het risico dat het wooncomfort van de bewoners op de tweede
plek komt. Dat kan anders.”
ONTSTAAN BELEEFPANEEL
De ontwikkeling van Beleefpaneel kwam in een stroomversnelling terecht
toen de coronacrisis in Nederland uitbrak. De verpleeghuizen gingen
tijdens de eerste lockdown op slot. Van Driel reed door het dorp
waar ze gevestigd zijn en kwam tot het besef dat bewoners niet eens van
de lente konden genieten. “Lammetjes en kuikentjes die geboren worden,
de geur van vers gemaaid gras en een stralend zonnetje… dat zijn
de prikkels die voor een fijne beleving zorgen”, vertelt ze. Zo kwamen
Beleefpaneel komt in allerlei soorten en maten. Zo kan een doek onder andere uitkijken op een weiland, de zee of een bos.
22 BOUWEN ZORG.EU

De voeldoeken bevatten bijvoorbeeld een afbeelding van een dier
met een aaibare vacht.
Lammetjes en kuikentjes die geboren worden, de geur van vers gemaaid gras en
een stralend zonnetje… dat zijn de prikkels die voor een fijne beleving zorgen.
'Een paneel waar aan gevoeld
kan worden, met een fijne geur
eromheen is een ervaring op zich'
Van Driel en haar team op het idee om de lente naar het verpleeghuis
te halen. “Beleefpaneel is een textielframe waar een doek aan bevestigd
kan worden. Je bevestigt het frame aan de muur en hier komt het
doek aan waar bewoners aan kunnen voelen.” De voeldoeken bevatten
bijvoorbeeld een afbeelding van een dier met een aaibare vacht. “Zo
ontstaat beleving en voorziet het paneel in een dynamische prikkel.”
VOORZIEN IN MEERDERE PRIKKELS
Beleefpaneel komt in allerlei soorten en maten. Zo kan een doek onder
andere uitkijken op een weiland, een bos of de zee. Van Driel werkt ook
samen met een expert op het gebied van geurbeleving. “Ik vind geur heel
belangrijk omdat het een prikkel is die sterke herinneringen kan oproepen",
vertelt ze. “Een paneel waar aan gevoeld kan worden, met een fijne
geur eromheen is een ervaring op zich.”
Bij de plaatsing van een paneel kunnen ook extra spulletjes geleverd
worden. “We hebben een doek waarmee we een bloemenwinkel creëren.
Dan komt het paneel bijvoorbeeld samen met mandjes en bloemen.
Die spullen mogen bewoners meenemen. Ze zijn van iedereen.” Van
Driel legt uit dat mensen met dementie vaak geen besef meer hebben
van wat hun eigen spullen zijn. “Ze pakken spullen die ze niet mogen
meenemen, worden gecorrigeerd en raken gefrustreerd.”
Naast de spulletjes verkoopt Beleefpaneel ook knuffels. Bewoners die
naar een verpleeghuis gaan, laten noodgedwongen dierbare spullen achter.
Ook een huisdier blijft soms over. “De knuffels zijn een schot in
de roos. Voor bewoners voelt het echt of zij hun huisdier weer terug
hebben. De knuffels zijn heerlijk zacht en omdat ze licht van gewicht
zijn, kunnen ze makkelijk van het paneel afgenomen worden.” Bewoners
hebben namelijk ook graag een knuffel op schoot.
SAMEN OP PAD
Beleefpaneel biedt ook voor mantelzorgers en vrijwilligers een nieuwe ervaring.
“We zien vaak dat omstanders het moeilijk vinden om een gesprek
aan te gaan met bewoners, want waar kun je het over hebben samen?
Door de komst van Beleefpaneel kunnen zij bewoners meenemen naar de
gang om eens een bloemetje te kopen, de boerderij te bezoeken of naar
zee te gaan”, vertelt Van Driel trots. De panelen bieden dus gespreksstof.
“We hebben een doek waarmee we een bloemenwinkel creëren. Dan komt
het paneel bijvoorbeeld samen met mandjes en bloemen. Die spullen mogen
bewoners meenemen. Ze zijn van iedereen.”
Het concept Beleefpaneel is constant in ontwikkeling. Momenteel is Van Driel
bezig met een nieuw concept, waarbij bewoners hun favoriete stad of land
kunnen bezoeken. “Den Haag bezoeken is anders dan Eindhoven. We kijken
dus steeds meer naar hoe we met organisaties iets kunnen ontwikkelen, zodat
we maatwerk kunnen leveren om belevingsgerichte zorg te stimuleren.” •
BOUWEN ZORG.EU
23

SPECIAL BIM
AZ Sint-Maarten in volle glorie. Het ontwerp van het ziekenhuis is tot in de puntjes geoptimaliseerd.
Tekst | Tim Janssens Beeld | Marc Sourbron, AZ Sint-Maarten
Jan Claesen, technisch directeur
van AZ Sint-Maarten in Mechelen:
‘Ook in de exploitatie werpt
BIM elke dag zijn vruchten af’
BIM is anno 2021 goed en wel ingeburgerd in het bouwwezen, maar tien à vijftien jaar geleden was
dat nog een verre, irreële droom. Het project dat in België de weg bereidde, is AZ Sint-Maarten in
Mechelen, dat op 15 oktober 2018 de deuren opende. Een kleine tweeënhalf jaar na datum haalt
technisch directeur Jan Claesen herinneringen op aan de pioniersjaren en legt hij ons uit hoe BIM
ook bij de exploitatie van het nieuwe ziekenhuis zijn nut bewijst: “Het is nu al duidelijk dat we het
leergeld van weleer ruimschoots zullen terugverdienen.”
Wanneer zijn jullie destijds voor het eerst
in contact gekomen met BIM? Hoe is het
idee ontstaan om het toe te passen bij het
ontwerp, de realisatie en de exploitatie
van AZ Sint-Maarten?
“AZ Sint-Maarten was een project van 350
miljoen euro. We beseften maar al te goed dat
het een enorme uitdaging zou worden om zo’n
gigantisch complex binnen de beoogde timing
en het vooropgestelde budget te realiseren.
Niemand was vertrouwd met het grootschalige
karakter van die opdracht, en dus ging ik
op zoek naar een projectbeheer en -managementtool
die ons kon helpen om het overzicht
te bewaren en alles ‘behapbaar’ te houden. Zo
hoopten we onaangename verrassingen op het
vlak van planning, budgetbeheer, communicatie
en coördinatie al in een vroeg stadium te kunnen
detecteren en verhelpen – lees: reeds in de
voorbereidingsfase, zodat we tijdens de uitvoering
alles op een rijtje zouden hebben. Bovendien
wilden we zo vermijden dat er ‘en cours de
route’ cruciale informatie verloren ging. Docu-
24 BOUWEN ZORG.EU

SPECIAL BIM
menten die kwijtraken, mensen die van functie
veranderen, …: het zijn banale euvels die een
grote impact kunnen hebben, dus daar wilden
we op anticiperen. Ook met het oog op de exploitatie.
Na een zoektocht op het internet, een
tip van onze softwareleverancier Autodesk en
een rondvraag in academische en architecturale
kringen kwam BIM naar voren als ‘deux ex machina’,
die in Nederland en Frankrijk al veelbelovende
resultaten had opgeleverd. Zo is de bal
dus aan het rollen gegaan.”
BIM was op dat moment nog toekomstmuziek
in België. Moesten jullie afrekenen
met zogeheten ‘kinderziektes’?
“Uiteraard, dat was onvermijdelijk. Precedenten
waren er vijftien jaar geleden niet in ons
land, dus zowel wij als de architect en de betrokken
studiebureaus beseften aanvankelijk
nog niet ten volle wat het allemaal zou inhouden.
Enerzijds botsten we op technologische
beperkingen zoals onaangepaste software en
een te beperkte capaciteit en rekensnelheid
van computers, anderzijds vertrokken we qua
structuur en werkwijze van een wit blad. We
zijn omstreeks 2008 samen met VK Architects
& Engineers naar Nederland getrokken
om twee mooie cases te bestuderen en ‘good
practices’ te vergaren. Dat gaf ons een boost,
want daaruit bleek dat het wel degelijk haalbaar
was om een ziekenhuis van 100.000 m²
te realiseren met behulp van BIM. We besloten
er dan ook resoluut voor te gaan en de
BIM-methodiek vanaf de ontwerpfase te implementeren
in ons project, gekoppeld aan de
BouwData-werkmethodiek van Peggy Bovens
(PB calc & consult) om het budget onder controle
te houden.”
Wat is in jullie ogen de belangrijkste meerwaarde
van BIM geweest bij de realisatie
van het nieuwe ziekenhuis?
Jan Claesen: “De keuze voor BIM heeft binnen het
projectteam voor eensgezindheid, engagement en
een vlotte samenwerking gezorgd.”
'Qua doorlooptijd,
efficiëntie en faalkosten
afvalreductie heeft
BIM een gigantisch
verschil gemaakt'
‘matuur’ te maken voor uitvoering. Dat ging
onvermijdelijk gepaard met een intensief leertraject,
maar eens dat achter de rug was, heeft
de BIM-methodiek ook voor hen echt wel zijn
vruchten afgeworpen (planning opmaken, hoeveelheden
deduceren, clashes met technieken
oplossen, …). Alle belangrijke knopen werden
in de voorbereidingsfase doorgehakt, zodat we
ons tijdens de uitvoering niet meer door dagelijkse
discussies en overlegmomenten hoefden
te worstelen. Qua doorlooptijd, efficiëntie en
faalkost- en afvalreductie (makkelijk 10 à 15%)
heeft dat een gigantisch verschil gemaakt. Tot
slot heeft de keuze voor BIM ook voor eensgezindheid,
engagement en een vlotte samenwerking
gezorgd. Het was voor alle bouwpartners
een sprong in het diepe en dat schepte
duidelijk een band. Hoe moeilijk het soms ook
was: er hing altijd een positieve dynamiek rond
het project. Van officiële klachten of betwistingen
was geen sprake. Als je weet hoe complex
en vooruitstrevend de realisatie van AZ Sint-
Maarten was, mag dat gerust een huzarenstuk
genoemd worden.”
Zijn er zaken die jullie achteraf bekeken
anders zouden aanpakken? Hebben jullie
bepaalde lessen getrokken?
“Jazeker, met de huidige kennis van zaken zouden
we ons veel meer focussen op de vijftigjarige
exploitatie en zouden we de informatie
in het BIM-model nog efficiënter proberen te
gebruiken. Gezien ons toenmalige gebrek aan
ervaring hebben we de architect en studiebureaus
destijds geen vaste structuur opgelegd,
waardoor iedereen naar best vermogen
gegevens heeft geïnjecteerd in het model.
Maar wat op dat moment voor bepaalde
bouwpartners opportuun was, is niet altijd
wat we nu in exploitatie nodig hebben. ❯
“Niet alleen de gebruikelijke clashcontroles
en bijbehorende praktische en financiële
voordelen, maar zeker ook de openheid en
transparantie die we via het gezamenlijke BIMmodel
konden garanderen. De traditionele
beschrijvingen, lastenboeken en meetstaten
waren nog niet gekoppeld aan BIM – dat was
op dat moment een stap te ver – maar geïnteresseerde
aannemers kregen wel inzicht in
de (voorlopige) opbouw, de manier waarop
de calculaties gebeurd waren, enzovoort. Dat
was voor hen een enorme meerwaarde, onder
meer op het vlak van risico-inschatting. Al
nam dat natuurlijk niet weg dat ze nog steeds
informatie moesten toevoegen of aanpassingen
moesten doorvoeren om het BIM-model
BIM-visualisatie van AZ Sint-Maarten.
BOUWEN ZORG.EU
25

Uw gebouw bepaalt hoe mensen zich voelen en gedragen. Daarom
bouwt JANSEN BUILDING COMPANY steeds voor de mens in het
gebouw. Jansen Building Company is een algemeen aannemer van de
hoogste categorie, gespecialiseerd in binnenafwerking en technieken.
We werken met eigen ervaren vakmensen in een team van 350 professionals,
geworteld in 45 jaar familiale traditie.
Contacteer ons voor een kennismaking op
info@JANSENBUILDING.com | www.JANSENBUILDING.com

SPECIAL BIM
Als bouwheer zouden we dus duidelijkere
‘spelregels’ uitwerken en zeer concrete minimumeisen
opleggen: hoe worden schilderwerken
aangegeven in het model, wordt er onderscheid
gemaakt tussen verschillende soorten
deuren, kunnen we kranen en ‘afsluiters’ makkelijk
oplijsten in hoeveelheden, …? Dit alles
om het latere onderhoud en technische interventies
aanzienlijk te vergemakkelijken. Bij de
bouw van de nieuwe jeugd- en kinderpsychiatrie
op onze site, waarbij we opnieuw de BIMkaart
zullen trekken, willen we die kans geen
tweede keer missen!”
Jullie hebben intussen twee jaar exploitatie
achter de rug. Hoe nuttig is BIM
voor de dagelijkse werking van het nieuwe
ziekenhuis?
“Zeer nuttig! Minder dan een jaar na opening
beschikten we over een operationele, up-todate
planning voor facilitair en technisch onderhoud
en een financiële meerjarenplanning,
gebaseerd op het BIM-model, waar we sindsdien
elke dag mee werken. In plaats van allerlei
gegevens te moeten verzamelen in functie
van onderhoud, documentatie, enzovoort,
deduceren we alles via enkele muisklikken uit
'Ik ben ervan overtuigd dat ons project
er mee voor heeft gezorgd dat BIM intussen
gemeengoed is en zelfs bijna als een
standaard beschouwd wordt'
het BIM-model. En als er technische of structurele
aanpassingen of verbouwingen nodig
zijn, kunnen we terugvallen en voortbouwen
op handige as-builtmodellen. Qua tijdswinst
en efficiëntie is dat een wereld van verschil.
Het is nu al duidelijk dat we het leergeld van
weleer ruimschoots zullen terugverdienen, onder
meer omdat het ziekenhuis veel beter te
‘managen’ is. Dankzij BIM kunnen we alles in
goede banen leiden met een beperkte technische
equipe, terwijl ik anders minstens twee
extra werknemers nodig zou hebben voor de
projectwerking.”
De realisatie van AZ Sint-Maarten was
een klinkend succes. Heb je het gevoel dat
het als een voorbeeldproject op het vlak
van BIM beschouwd wordt?
“Jazeker, onder meer omdat we het meteen
op alle disciplines hebben toegepast (architectuur,
technieken, voltooiing, …). We worden
regelmatig geconsulteerd door binnen- én
buitenlandse personen en partijen die zich
afvragen hoe we het precies hebben aangepakt,
wat de pro’s en contra’s zijn, welke
zaken ze zeker in rekening zouden moeten
brengen, …. Ik ben ervan overtuigd dat ons
project er mee voor heeft gezorgd dat BIM
intussen gemeengoed is en zelfs bijna als een
standaard beschouwd wordt. Een vaststelling
waar ik zeer blij mee ben, want ik vond het
ook wel onze taak om iets ‘terug te geven’
aan de maatschappij in ruil voor de steun die
we van de overheid gekregen hebben om ons
project te kunnen realiseren. Ik denk dat we
daar zeker in geslaagd zijn!” •
BIMvisible en
digitale kluis maken
gebouwbeheer
makkelijker
Bekijk de
BIMvisible-film
op ingenium.be
Intuïtieve smartphoneapp
Comfort- en technische problemen in
gebouwen snel en efficiënt oplossen?
BIMvisible projecteert op locatie
BIM-modellen op de reële situatie.
Zo worden oorzaken en oplossingen
eenvoudig en duidelijk zichtbaar.
En met de digitale kluis wordt alle
as-builtinformatie makkelijk, digitaal
en op één plaats raadpleegbaar.
BRUGGEGENTLEUVENANTWERPEN
bringing buildings to life, for life
BOUWEN ZORG.EU
210032_ING_BIMvisible_Adv_00.indd 1 11/02/2021 09:14
27

SPECIAL BIM
Tekst | Tim Janssens Beeld | MBG
Aannemer MBG trekt waardevolle
BIM-lessen uit bouw AZ Sint-Maarten
En of AZ Sint-Maarten te Mechelen een bijzonder project was! Ook MBG droeg zijn steentje
bij aan dit grote BIM-project. Een belangrijke mijlpaal voor de Antwerpse aannemer, die instond
voor de ruwbouw, lot afwerkingen (in THV met Jansen Finishings), de buiteninfrastructuur en de
werfcoördinatie. “We hebben de smaak te pakken en trachten nu al onze Design & Build-projecten
uit te voeren in BIM”, zegt Ronald Baan, Hoofd Uitvoeringsmethoden bij MBG.
Ronald Baan: “AZ Sint-Maarten was ook voor ons de eerste echte
kennismaking met BIM. In de aanbestedingsfase hebben we met
een tiental collega’s een Revit- en Navisworks-cursus gevolgd om de
software onder de knie te krijgen en hebben we meteen een BIMmanager
aangesteld. Aanvankelijk was het uiteraard zoeken en tasten,
maar we hebben al doende zeer veel geleerd: hoe we de BIM-mo-
dellen voor architectuur en stabiliteit konden gebruiken, hoe we er
snedes uit konden distilleren om inzicht te krijgen in het project, hoe
we onze werkvoorbereiding konden optimaliseren, hoe we er zelfs
de meet- en vorderingsstaten en facturatie aan konden koppelen …
Kortom: we maakten zeer snel progressie en waren vrijwel meteen
overtuigd van de grote meerwaarde van BIM.”
De realisatie van het AZ Sint-Maarten ziekenhuis tilde de BIM expertise van MBG in een stroomversnelling naar een hoger niveau.
28 BOUWEN ZORG.EU

SPECIAL BIM
HET BELANG VAN DE BIM-MANAGER
“Het heeft de nodige tijd, moeite en investeringen gekost om ons het
‘bimmen’ eigen te maken, maar zodra dat het geval was, liep het als
een trein. Achteraf bekeken is het dus zeker de moeite waard geweest,
temeer omdat we er vandaag nog altijd de vruchten van plukken. We
beschikken inmiddels over een gespecialiseerde interne BIM-cel en voeren
nu alle Design & Build-projecten uit in BIM, met gecoördineerde
modellen voor architectuur, stabiliteit, technieken enzovoort. De realisatie
van het AZ Sint-Maarten ziekenhuis heeft het gebruik van de BIM
methodologie bij ons in een stroomversnelling gebracht en heeft ons
waardevolle expertise opgeleverd. Zo hechten we vandaag heel wat belang
aan de cruciale rol van de BIM-manager, die de complexe taak heeft
om een BIM-protocol uit te werken en de verschillende modellen op
elkaar af te stemmen om clashes of tegenstrijdigheden te vermijden. Bij
de realisatie van het AZ Sint-Maarten werd deze verantwoordelijkheid
verdeeld over verschillende partijen, dat was niet altijd even efficiënt.
Vandaar we in dit opzicht graag het laken naar ons toe trekken, zodat we
mee aan het stuur zitten.”
'“Het project AZ Sint Maarten is een
succesverhaal, een bewijs dat het
loont om meteen met iedereen rond
de (BIM-)tafel te gaan zitten'
“We waren vrijwel meteen overtuigd van de enorme meerwaarde van BIM”,
zegt Ronald Baan.
COLLECTIEF GEBRUIK VAN BIM STIMULEREN
“Dit laatste vinden we overigens zeer belangrijk. We worden graag vanaf
het prille begin betrokken, zodat we er via onze bouwtechnische kennis
voor kunnen zorgen dat een ontwerp optimaal uitvoerbaar is. Hierbij is
in onze ogen een belangrijke rol weggelegd voor de bouwheer, die het
collectieve gebruik van BIM moet stimuleren. Helaas worden aannemers
vaak pas in een later stadium ingeschakeld, waardoor het erg moeilijk
is om alsnog het onderste uit de kan te halen. AZ Sint-Maarten heeft
bewezen dat het anders kan en dat het loont om meteen met iedereen
rond de (BIM-)tafel te gaan zitten. Hopelijk kan dit andere bouwheren
inspireren, want vele aannemers, architecten en studiebureaus zijn klaar
om – net als ons – mee op de BIM-kar te springen!” •
NOBODY
GETS HURT
YOUR PARTNER
IN CONSTRUCTION
INGENIOUS
TOGETHER
WE ARE STRONG
YOUR PARTNER
IN CONSTRUCTION
mbg.be
MBG / Garden Square (Blok D) / Laarstraat 16 bus 12 / B-2610 Antwerpen / T +32 3 820 40 11
MBG_STANDAARD_ADVERTENTIE_197x130_liggend_OK.indd 1 05/10/2017 BOUWEN09:12 ZORG.EU 29

SPECIAL BIM
Tekst | Tim Janssens Beeld | Jansen the Building Company
BIM as a service bij
specialist in binnenafwerking
Een mijlpaal in de Belgische BIM-geschiedenis, zo kunnen we de realisatie van AZ Sint-Maarten in
Mechelen gerust noemen. Jansen the Building Company droeg zijn steentje bij door de volledige
binnenafwerking te verzorgen en zonder verpinken mee aan de BIM-kar te trekken. De innovatieve
bouwmethodiek is intussen goed ingeburgerd bij de Zonhovense aannemer, maar toch blijft ook
voeling met het reilen en zeilen op de werf van cruciaal belang. “Vandaar dat we virtuele expertise
mixen met praktijkervaring en al onze medewerkers steevast een BIM-opleiding geven”, klinkt het.
Een oppervlakte van 105.000 m², plaats voor
654 bedden en 1.700 personeelsleden, 150.000
m² binnenmuren, 600.000 m² gipskartonplaten
(oftewel: 120 voetbalvelden), 450.000 lopende
meter profielen (goed om de afstand van
Brussel tot Luxemburg te overbruggen), meer
dan 6.000 binnendeuren en 525.000 schroe-
ven (een vrachtwagen vol): het zijn feiten en
cijfers die tot de verbeelding spreken. AZ Sint-
Maarten is dan ook een buitengewoon project.
Als onderdeel van een THV met ruwbouwaannemer
MBG toverde Jansen the Building Company
de naakte structuur om tot een functioneel
en hypermodern ziekenhuis. “Met zijn
slimme, kwalitatieve inrichting ondersteunt AZ
Sint-Maarten het genezingsproces”, zegt CEO
Nadia Jansen. “Elk meubeltje – van een eenvoudig
kastje in de zorgkamers tot het volledige
meubilair van de verpleegposten – werd tot
het laatste schroefje uitgetekend en geplaatst
op de werf. Gezien de strikte voorwaarden op
Materniteitskamer met KAY-klimaatplafond in AZ Sint-Maarten.
30 BOUWEN ZORG.EU

SPECIAL BIM
'Door iedereen volgens
het BIM-model te leren
werken, combineren we
het beste uit de virtuele
en reële bouwwereld'
De centrale inkomhal van AZ Sint-Maarten in Mechelen.
het vlak van hygiëne, luchtdichtheid, drukverschillen,
enzovoort verdient de afwerking van
de ziekenhuisapotheek (de grootste in België!),
operatiezalen en cleanrooms een bijzondere
vermelding. En in de materniteitskamers kunnen
kersverse moeders hun optimaal binnenklimaat
kiezen en zelfs de kleur van het plafond
aanpassen aan hun gemoedstoestand, met
dank aan onze KAY-klimaatplafonds!”
BIM-specialisten die voor iedere divisie specifieke
werkmethodieken en templates uitwerken.
Daarnaast zetelen we in een aantal werkgroepen,
zodat we ons kunnen verdiepen in
alle nieuwigheden. Via de helpdesk, die 24/7
bereikbaar is, helpen we iedereen om via één
druk op de knop de juiste informatie te vinden
– niet alleen collega’s, maar ook klanten en ontwerpers.
Kortom: BIM as a service.”
BIM DOORTREKKEN
NAAR ONDERHOUD
Iedere functie heeft bij Jansen the Building
Company een eigen BIM-niveau. Wie interne
opleidingen volgt, kan opklimmen naar een
hoger niveau – van ‘Basic’ naar ‘Advanced’ en
‘Pro’. Werfleider Kevin De Gols is een treffend
voorbeeld van deze doorgroeipolitiek: “Het
BIM-model maakt alles zoveel makkelijker op
de werf. Je kunt real-time zien wat er op iedere
plek nodig is. Vroeger moest je je daarvoor
over een papieren 2D-plan buigen. Dat kostte
extra tijd én de kans op interpretatiefouten
was groter.” Het mag duidelijk zijn: de toekomst
is aan de ‘bimmers’. “Vanaf dit jaar trekken
we de BIM-aanpak door naar onderhoud”,
zegt Van der Have. “De bouwheer bepaalt van
meet af aan welke informatie hij nodig heeft
om zijn onderhoud te plannen. Die informatie
verwerken we onmiddellijk in het BIM-model.
Daardoor is het slechts een kleine stap om het
as-built-model op te waarderen tot een heus
‘maintain-model’, dat eenvoudig te raadplegen
is op een gebruiksvriendelijk platform.” •
2-IN-1-MEDEWERKERS
Wat AZ Sint-Maarten eens zo uniek maakt,
is dat het te boek staat als het eerste grootschalige
BIM-project in ons land. Sinds de inhuldiging
van het ziekenhuis in juni 2018 is de
opmars van de innovatieve bouwmethodiek
niet meer te stoppen. Ook Jansen the Building
Company is en blijft fan. “Het is overduidelijk
dat BIM de traditionele manier van werken
optimaliseert”, vertelt BIM-manager Sien van
der Have. “Maar een Berlijnse Muur tussen het
BIM- en uitvoeringstechnische projectteam is
bij ons taboe. Een kruisbestuiving tussen virtuele
en reële expertise zorgt immers voor het
grootste rendement. Vandaar dat we iedere
collega omtoveren tot een 2-in-1-medewerker.
Van calculator over projectvoorbereider tot
werfleider: iedereen krijgt een BIM-upgrade.
Zo ontstaat het bouwteam van de toekomst,
waarin het BIM-model versmelt met projectkennis,
technische expertise en praktijkervaring.
Onze BIM-afdeling is dus geen geïsoleerd
eilandje, maar een team van ondersteunende
Op de werf van Hotel Van der Valk in Gent.
BOUWEN ZORG.EU
31

SPECIAL BIM
Tekst | Tim Janssens Beeld | Ingenium
Efficiënte BIM-exploitatie
dankzij AR-app en digitale kluis
In tijden van digitale transitie en ‘big data’ is het beheer van (zorg)gebouwen complexer dan ooit.
Gelukkig schiet BIM-pionier Ingenium gebouweigenaars, facility managers en gebruikers te hulp
met de introductie van twee handige tools: een augmented reality-app waarmee ze comfort- en
technische problemen snel en efficiënt kunnen oplossen en een ‘digitale kluis’ die het beheer van
as-builtdossiers een stuk eenvoudiger en overzichtelijker maakt. Projectmanager Niels Vercaemst
geeft tekst en uitleg.
Comfort is een subjectief gegeven. Wat voor
de één storend is, is voor een ander bijzonder
aangenaam. Zeker in zorggebouwen is
het vaak zoeken naar een gulden middenweg
tussen persoonlijke voorkeuren en thermischfunctionele
prestatieniveaus. Vandaar dat de
zoektocht naar onderliggende technische problemen
vaak erg complex is. Als multidisciplinair
studiebureau met tonnen ervaring weet
Ingenium hier echter wel raad mee. “In samenwerking
met Savaco en In The Pocket hebben
we ‘BIMvisible’ ontwikkeld: een handige,
intuïtieve augmented reality-app waarmee je
BIM-modellen bovenop de werkelijkheid kunt
projecteren en zo snel en efficiënt comfort- en
technische problemen kunt detecteren en verhelpen”,
legt Vercaemst uit. “Via de app kunnen
zelfs mensen met een beperkte technische
BIMvisible visualiseert het BIM-model met 3D-gemodelleerde technieken op ware grootte bovenop de werkelijkheid.
32 BOUWEN ZORG.EU

SPECIAL BIM
De testcase in het Food Experience Center van Vandemoortele in Gent was zeer succesvol, dus de augmented reality-app is klaar om verder uitgerold te worden.
'Alle technische info van een gebouw wordt helder en overzichtelijk
weergegeven in de AR-app, wat het veel makkelijker maakt om eventuele
problemen op te sporen'
kennis nagaan waar de (verborgen) installaties
zich bevinden en kunnen zij alle bijbehorende
data- en cijfergegevens van het gebouwbeheersysteem,
zoals realtime sensorinformatie,
raadplegen via hun smartphone.”
WERELD VAN VERSCHIL
Klinkt veelbelovend, maar hoe werkt BIMvisible
precies? “Door het BIM-model met
3D-gemodelleerde technieken op ware
grootte te visualiseren”, vertelt Vercaemst:
“Als gebruikers hun smartphone naar een vals
plafond richten, krijgen zij te zien welke technische
onderdelen zich op die plek bevinden.
En als zij vervolgens op een gevisualiseerd
element (rooster, kanaal, luchtklep, …) klikken,
dan kunnen zij allerlei nuttige informatie
verkrijgen – van de contactgegevens van
de installateur tot sensorinformatie zoals de
huidige temperatuur van de ventilatielucht.
Alle info is gecentraliseerd en wordt helder
en overzichtelijk weergegeven, wat het veel
makkelijker maakt om na te gaan welke comfort-
en technische problemen zich eventueel
voordoen. Een wereld van verschil in vergelijking
met de traditionele manier van werken
(plannen nakijken, valse plafonds openleggen,
technische fiches opzoeken, het gebouwbeheersysteem
consulteren, …).”
De grote meerwaarde van de app schuilt niet
alleen in de gigantische tijdswinst en reductie
van de foutenlast (BIM als ‘single source of
truth’), maar ook in het feit dat gebouweigenaars,
gebouwbeheerders en gebouwgebruikers
eventuele problemen zelf kunnen aanpakken,
aldus Vercaemst. “Zij hoeven hiervoor dus
geen beroep te doen op (externe) technische
ondersteuning. De testcase in het Food Experience
Center van Vandemoortele in Gent was
zeer succesvol, dus de app is klaar om verder
uitgerold te worden!”
DOELTREFFEND
DOCUMENTBEHEER
Het mag duidelijk zijn: Ingenium trekt volop
de BIM-kaart, en dat niet alleen in de ontwerp-
en uitvoeringsfase maar ook in de exploitatiefase.
Naast BIMvisible ontwikkelde
het tevens een ‘digitale kluis’ voor het beheren
van as-builtdossiers. “Het gaat om een
webplatform dat gebouwbeheerders in staat
stelt om alle belangrijke info op een structurele
manier te ordenen, op te slaan en te
raadplegen. Plannen, BIM-modellen, technische
fiches, contracten, keuringen, ...: al deze
documenten en bestanden worden ondergebracht
in een overzichtelijke mappenstructuur,
die we hebben uitgetekend op basis van
de Europese normering. Zo kunnen bevoegde
personen ze nadien snel terugvinden en kunnen
er geen belangrijke gegevens verloren
gaan", aldus Vercaemst. “Een bijkomend voordeel
is dat deze digitale kluis de stap naar een
BIM-organisatie veel evidenter maakt. Zo zijn
er bijvoorbeeld geen bijkomstige licenties of
opleidingen voor BIM-software nodig. De gebouwbeheerder
kan de benodigde informatie
steeds raadplegen via het online platform. Nu
we het systeem getest en goedgekeurd hebben
door het integraal toe te passen op onze
eigen gebouwen, is het de bedoeling om deze
service voortaan ook aan te bieden aan externen.
Geïnteresseerde partijen mogen ons
dus altijd contacteren!” •
BOUWEN ZORG.EU
33

SPECIAL BIM
Tekst | Tim Janssens Beeld | ENGIE Solutions
‘Onze veelzijdige BIMexpertise
vormt meer dan
de som der delen’
AZ Sint-Maarten was in alle opzichten een pioniersproject. Ook op het vlak van HVAC en
elektriciteit speelden BIM en bijbehorende workflow een cruciale rol. Een kolfje naar de hand van
ENGIE Solutions, dat zo een eerste grootschalige BIM-realisatie op zijn conto schreef en intussen
zelfs een gespecialiseerd BIM-expertisecentrum oprichtte. Wat de realisatie van het Mechelse
ziekenhuis teweeg heeft gebracht en hoezeer BIM deze dagen verankerd is in de interne werking,
vernemen we van specialisten ter zake Dirk Jacobs (Operations Manager Digital Twin Competence
Center) en Tim Witvrouwen (BIM-coördinator): “AZ Sint-Maarten was een zeer interessant
leerproject, waarop we vandaag nog steeds voortbouwen.”
grootste moeilijkheid aanvankelijk om een gestroomlijnde manier van
werken en een collectieve BIM-bibliotheek op poten te zetten. De samenwerking
tussen alle betrokken partijen (HVAC, elektriciteit, sanitair,
…) is evenwel zeer vlot verlopen, vooral omdat we met z’n allen samen
op de werf zaten en dus zeer kort op de bal konden spelen bij eventuele
problemen. Zo hebben we voor de uitvoering al heel wat clashes tussen
de verschillende loten kunnen wegwerken. Ook de BIM-designers van
de aannemer waren gelukkig nooit ver uit de buurt.”
“Hoewel het voor iedereen een sprong in het diepe was, was de realisatie van AZ
Sint-Maarten een groot succes”, aldus BIM-coördinator Tim Witvrouwen.
“AZ Sint-Maarten was, net als voor alle andere betrokken partijen, ons
eerste grote BIM-dossier”, vertelt Jacobs. “ENGIE Solutions is vanaf 2014
mee op de kar gesprongen. We hadden het geluk dat we konden samenwerken
met een bouwheer die zeer goed wist wat hij wilde en wat
hij kon verwachten van BIM, wat ons geweldig heeft geholpen. Toch
vormden de schaal en technische keuzes forse uitdagingen.” Witvrouwen,
die de realisatie van AZ Sint-Maarten vanop de eerste rij beleefde,
kan ervan meespreken. “Los van de technologische obstakels was de
360°-VISIE OP INSTALLATIEGEBEUREN
“Hoewel het voor iedereen een sprong in het diepe was en er veel
mensen en middelen nodig waren om alles gebolwerkt te krijgen, was
AZ Sint-Maarten een zeer interessant leerproject waarop we vandaag
nog steeds voortbouwen bij de verdere ontwikkeling van onze BIMexpertise.
Het spreekt voor zich dat we weleens met ons hoofd tegen
de muur zijn gelopen en ‘en cours de route’ bepaalde zaken hebben
moeten bijsturen – zelfs tot op het niveau van bestands- en componentenbeheer.
Maar door al doende te leren, hebben we zeer waardevolle
ervaring opgedaan”, zegt Witvrouwen. De BIM-expertise van ENGIE
Solutions komt intussen nog beter tot zijn recht, met dank aan de interne
reorganisatie en integratie van de businessunits HVAC, elektriciteit en
onderhoud, benadrukt Jacobs: “De kennis van al onze specialisten vormt
voor onze klanten meer dan de som der delen. We zijn nu aanwezig in
de volledige keten en op verschillende niveaus, wat een cruciale extra
troef is. We hebben een 360°-visie op het volledige installatiegebeuren.”
OP NAAR EEN LEVENSCYCLUSBENADERING
De gevangenis van Haren, het nieuwe kantoorgebouw van BNP Paribas
in Brussel, AZ Delta in Roeselare, CHIREC in Oudergem, …: het
lijstje BIM-referenties van ENGIE Solutions is inmiddels fors uitgebreid.
Bovendien riep het een gespecialiseerd BIM-expertisecentrum in het leven.
“BIM staat voor ons gelijk aan ‘informatie’, die ontstaat wanneer het
34 BOUWEN ZORG.EU

SPECIAL BIM
“We zijn op dit ogenblik zover dat we alle gegevens uit het BIM-model kunnen
integreren in ons maintenance management-systeem”, vertelt Dirk Jacobs.
gebouw ontworpen wordt en pas verdwijnt als het afgebroken wordt”,
legt Jacobs uit. “We zijn op dit ogenblik zover dat we alle gegevens uit het
BIM-model kunnen integreren in ons maintenance management-systeem
(MMS). We rekken die informatie dus uit naar de volledige levenscyclus
van het gebouw. Via het BIM-model geven we niet alleen aan dat een
bepaalde component een pomp is en om welk type het gaat, maar we
steken er ook de nodige engineering achter (in functie van simulaties) en
bezorgen onze onderhoudsexperts concrete data waarmee ze de goede
werking van de pomp kunnen verzekeren. Vooral in een zorgomgeving
maakt dit een belangrijk verschil. In ziekenhuizen zijn de toleranties op
het vlak van comfort, kwaliteit en beheersbaarheid stukken kleiner dan
in andere gebouwen en is meten meer dan ooit weten. BIM laat ons in
dat opzicht toe om complexe, omvangrijke installaties op een intelligente
manier te realiseren en proactief en predictief te onderhouden, wat uiteraard
ook samenhangt met kostenefficiëntie. Zorgorganisaties mogen
dus op hun twee oren slapen: wij nemen het technische plaatje van A tot
Z voor onze rekening!” •
'BIM laat ons toe om complexe, omvangrijke installaties op een
intelligente manier te realiseren en proactief en predictief te onderhouden'
Samen versnellen
we uw koolstofarme
transitie
ENGIE Solutions begeleidt steden, industrieën en bedrijven
met globale, duurzame, en op maat gemaakte oplossingen om een
antwoord te bieden op de uitdagingen van de energietransitie.
ENGIE Axima, ENGIE Cofely,
ENGIE Fabricom zijn vandaag ENGIE Solutions
engie-solutions.be
BOUWEN ZORG.EU
35

SPECIAL BIM
Tekst | Tjerk van Duinen Beeld | TNO en Tjerk van Duinen
Meerwaarde vooral in de beheerfase
TNO: ‘BIM is
uitgelezen hulpmiddel
voor ziekenhuisbouw’
De gebouwde omgeving is een dankbaar onderzoeksgebied voor de onderzoekers van TNO. Dat
komt deels door de traditionele bouwmethodes en bouwprocessen die men hanteert. Daar is
nog veel te winnen. Rob Roef, TNO Clustermanager Digitalisation binnen de sector Bouw & Infra:
“Ziekenhuizen zijn complex en voortdurend in beweging. Er wordt veel gerenoveerd en aangepast.
Daardoor kan BIM zowel in de ontwerpfase, de uitvoeringsfase maar zeker ook in de beheerfase
voordelen bieden.”
Verbouwing verpleegafdeling Alrijne Ziekenhuis. (Foto: Tjerk van Duinen)
Ziekenhuizen muteren sneller en vaker dan
de meeste andere gebouwtypologieën. Afdelingen
worden uitgebreid of er komt een
compleet nieuwe vleugel bij. Als er geen goe-
de informatie beschikbaar is, bijvoorbeeld in
de vorm van een compleet Bouw Informatie
Model (BIM), dan loopt men veelvuldig tegen
knelpunten aan, weet Roberto Traversari. Hij
is onderzoeker en adviseur bij TNO Building
Physics and Systems op het gebied van de fysieke
omgeving van onder andere de hotfloor
(operatiekamers, IC-units, spoedeisende hulp),
36 BOUWEN ZORG.EU

SPECIAL BIM
toetsing in elke fase goed kan plaatsvinden. Dat
betekent toetsen en vastleggen en dan pas naar
volgende fase. Dat daar weerstand tegen is, kan
ik begrijpen. Tussentijds toetsen kost tijd en geld
en kan vertraging opleveren en een bouwdirecteur
wil bovenal binnen budget en planning blijven.
Echter gaat hij dan voorbij aan de vele voordelen
die een goede BIM op termijn oplevert.
Wij zijn trouwens bij TNO met marktpartijen
begonnen om BIM Bots te ontwikkelen om dat
toetsproces te automatiseren.”
Roberto Traversari: “In de semiconductor industrie of
farmacie is iedere stap van het eerste idee tot aan de
oplevering goed gedocumenteerd.” (Foto: TNO)
Rob Roef: “Als een BIM as built en dus up-to-date
is en goede informatie bevat, kun je zonder
verrassingen aanpassingen doorvoeren.” (Foto: TNO)
'Het is zaak dat ziekenhuizen de uitvraag echt
formuleren: BIM as built'
veelvuldig betrokken bij onderzoek naar de
kwaliteit van de technische infrastructuur van
ziekenhuizen en expert contamination control.
“Ga je in een ziekenhuis zonder BIM aanpassingen
doorvoeren, dan komen vragen naar
voren zoals: hoeveel elektriciteit kan ik daar
leveren? En hoe zit het met ventilatiecapaciteit,
medische gassen en vacuüm? Daar kom je
pas echt achter als je aan het bouwen bent.
Dan blijkt een draagbalk niet op de tekening
te staan, terwijl je kanalen erdoor moeten.
Het ontbreken van goede informatie wordt zo
kostbaar en tijdrovend.”
AS BUILT
Volgens Roef geldt deze problematiek ook
voor gebouwen mét BIM: “Om dit te vermijden,
heb je een goede BIM nodig as built.
De probleemmodellen zijn as promised,
zoals ik dat noem, ofwel: het ontbreekt
aan alle mutaties die tijdens de uitvoering
zijn doorgevoerd. Dat gebeurt veelal door
veranderende inzichten of een bouwsystematiek.
Bij een latere aanpassing of renovatie
moet je alles weer nagaan. Het is
dus zaak dat ziekenhuizen de uitvraag echt
formuleren: BIM as built. Dat is meer dan
alleen een 3D-tekening, het gaat om de informatie
die eraan hangt en dat die klopt.”
KWALITEIT VAN DE INFORMATIE
Hierin wreekt zich de manier waarop de bouw
in Nederland grotendeels georganiseerd is,
vindt Traversari: “Een ontwerp met een aantekening
‘te bepalen in het werk’ is funest. Kijk
je naar de semiconductor industrie of farmacie,
dan is daar iedere stap van het eerste idee tot
aan de oplevering goed gedocumenteerd. Hier
wordt veel waarde gehecht aan de kwaliteit
van de informatie, terwijl ziekenhuizen ook
complexe gebouwen zijn waar je hoge kwaliteit
verwacht. Je zou daarom moeten beginnen
met de User Requirment Specifications (URS)
waarin je vastlegt wat je gerealiseerd wilt hebben,
hoe je een gebouw gaat gebruiken, waar
je wat wilt hebben, et cetera. Dat vertaalt zich
in een Programma van Eisen. In alle stappen
erna – VO, DO, TO – zitten vervolgens validatiemomenten
waarin telkens wordt gekeken of
alles voldoet aan hetgeen is gevraagd en functioneert
zoals beoogd. Als dat proces netjes
wordt ingericht, ontstaat met BIM een tool om
dat te toetsen.”
TOETSEN
Voor Roef zijn die URS in BIM ontzettend belangrijk.
“Ik zeg altijd dat BIM een vraaggestuurd
proces is", vertelt hij. “De URS dient men heel
goed te specificeren, zodat de overdracht en
PROJECT ‘STREAMER’
Op Europees niveau heeft het project ‘Streamer’
als doel gehad om tot een slimmer en vooral
energiezuiniger ziekenhuisontwerp te komen
met BIM. TNO participeerde hierin. De 15.000
ziekenhuizen in Europa produceren circa 5%
van de totale CO 2
-uitstoot en dat moet anders.
Hiervoor is een methodiek ontwikkeld waarin
de URS compleet met labels met de gewenste
prestatieniveaus zijn opgenomen om daarmee
efficiënte en energiezuinige ziekenhuizen te
ontwerpen. Traversari: “Het programma berekent
aan de hand van slimme algoritmes een
optimale indeling waarbij het optimaliseert op
bijvoorbeeld reinheidshiërarchie, beveiligingsniveau
en looplijnen. Bij 90% optimalisatie kun
je het dan afmaken en komt er een IFC-file uit,
die de basis kan vormen voor een BIM. Het
Rijnstate Ziekenhuis heeft in dit project geparticipeerd
omdat een goede BIM uitstekend in
hun strategie past.”
PREDICTIVE TWIN
De grote voordelen liggen met name in de beheerfase.
Roef: “Als een BIM as built en dus upto-date
is en goede informatie bevat – data is
wat anders dat informatie – dan kun je zonder
verrassingen aanpassingen doorvoeren. Je kunt
aan de streamerlabels bijvoorbeeld zien of een
ruimte geschikt is voor een nieuwe beoogde
functie, bijvoorbeeld wat betreft daglicht, installaties
of ventilatievoud. Een stapje verder is dat
je hier een lerend systeem van maakt, een predictive
twin, waarmee je kunt voorspellen wanneer
je bepaalde onderdelen moet vervangen.”
VISIE
Hoe zorgen we nu dat ziekenhuizen een goed
Bouw Informatie Model krijgen? Traversari:
“Dat begint met een paar koplopers. Met de
goede resultaten kan bij andere directies ook
de visie landen dat BIM op lange termijn grote
meerwaarde heeft. Van een groot ziekenhuis
dat stond voor een grote, langdurige bouwopgave
heeft het bestuur besloten: dit is de
nieuwe manier van werken. Wie niet meedoet,
is geen partner. Dit zijn de koplopers waar we
allemaal van kunnen leren.” •
BOUWEN ZORG.EU
37

SPECIAL BIM
Amsterdam UMC Imaging Center.
Tekst | Tjerk van Duinen Beeld | Wiegerinck
Ontwerpen met BIM voor ziekenhuizen:
Verwachtingen
vertalen en toetsen
Voor Wiegerinck is ontwerpen met BIM een tweede natuur. Dat komt goed van pas voor een
bureau dat zeer actief is in de zorg en een aantal aansprekende ziekenhuizen op de referentielijst
heeft staan. Denk bijvoorbeeld aan het Amsterdam UMC Imaging Center, Amphia in Breda, het
Oncologisch Centrum van Universitair Ziekenhuis Leuven en het in aanbouw zijnde Tergooi
Ziekenhuis in Hilversum. Stuk voor stuk complexe opdrachten waarbij BIM niet alleen een
onmisbaar ontwerpinstrument is, maar ook het ideale gereedschap om met alle partners uit de
bouwketen het hele ontwerp te coördineren en inzichtelijk te maken.
Wendy van Rosmalen, projectmanager voor
Wiegerinck, constateert ook (zie artikel hiervoor
over TNO) dat een optimaal gebruik van
BIM begint bij een opdrachtgever met visie
voor de langere termijn én het grotere geheel.
“Je hebt mensen nodig die vooruit durven kijken.
Dan kun je BIM structureel doorvoeren
zodat je op termijn BIM kunt gebruiken bij het
gehele beheer. Juist voor ziekenhuizen met veel
complex en vaak ook specifiek vastgoed is het
interessant om BIM structureel te gebruiken,
zodat het als onderlegger kan dienen voor het
beheer en onderhoud. Dit geldt ook voor onze
opdrachtgevers uit de onderwijs- en onderzoekswereld.”
38 BOUWEN ZORG.EU

SPECIAL BIM
BIM IN DE ONTWERPFASE:
SPIEGELEN AAN EISEN EN
WENSEN
In de ontwerpfase spelen bij Wiegerinck verwachtingen
een essentiële rol. Van Rosmalen:
“We nemen de opdrachtgever en gebruikers
mee in het ontwerp. Zorgprofessionals leveren
hele belangrijke input. Het toelichten en doornemen
van een ontwerp ging vroeger aan de
hand van 2D tekeningen, zoals plattegronden
en doorsneden, nu kunnen we daarnaast in 3D
de ruimtelijke vertaling van het ontwerp tonen.
We lopen door het ontwerp, bekijken samen
hoe bijvoorbeeld de logistiek werkt en maken
bijvoorbeeld inzichtelijk wat ze vanuit een
verpleegpost zien, hoeveel daglicht er binnenkomt,
enzovoorts. We toetsen dan in feite of
het ontwerp met hun wensen overeenkomt en
waar nodig passen we het aan. Daarnaast zorgt
BIM voor een effectieve informatie-uitwisseling
voor het ontwerpteam onderling en met opdrachtgever.”
VAN GROF NAAR FIJN
Het ontwerp wordt ook in BIM uitgewerkt, van
grof naar fijn. Van belang is dat het casco, de
hoofddraagstructuur en de hoofdopzet van de
installaties flexibiliteit bieden voor andere toekomstige
functies en indelingen. Van Rosmalen:
“Want aanpassingen horen bij ziekenhuizen,
al laat je de hoofdstructuren bij voorkeur intact.
We denken na over het slim clusteren
van functies aan de hand van gebruik, maar
ook met een bepaalde complexiteit. De verfijning
gaat van hoofdstructuur via lay-outs naar
ontwerp op ruimteniveau. Veel terugkerende
ruimtes, zoals bijvoorbeeld verpleegkamers
of spreek-onderzoekskamers, maar ook complexe
ruimte zoals OK’s wil je ver uitwerken.
Dit soort typicals zijn zeer geschikt om met
gebruikers door te lopen om de indeling te
optimaliseren. Dit kan gaan tot de compleet
ingerichte ruimte, installatietechnische componenten,
vaste en losse inrichting. BIM is daar
een mooi medium voor. Je kunt alles laten zien
en real-time aanpassen. Zo benader je de werkelijkheid
het best en vermijd je interpretatieverschillen.
Via een browser hebben we met
BIM 360 een omgeving waarin iedere betrokkene
zonder speciale software laagdrempelig
kan meekijken.”
AANBESTEDING IN BELGIË
EN NEDERLAND
Als het ontwerp technisch afgerond is, volgt
het aanbestedingstraject. Van Rosmalen: “Dan
zie je een interessant verschil met België. Daar
ben je verplicht om hoeveelheden mee te leveren
in het aanbestedingsdossier, van de hoeveelheid
beton tot het aantal meters plint. Wij
streven hier maximale transparantie na door
het model mee te leveren. Alle elementen
krijgen een unieke code waardoor opdrachtgever
en aannemer via een gratis applicatie het
model kunnen inzien, elementen kunnen aanklikken
en kunnen zien wat waar zit. Voor de
prijsvorming hoeft de aannemer alleen maar
de eenheidsprijzen te bepalen. Dit systeem is
zeer handig en transparant voor alle partijen
en werkt erg goed bij de bouw van complexe
gebouwen als ziekenhuizen of laboratoria. De
beoordeling van het aanbestedingsdossier
door de bouwheer is ook veel gemakkelijker.
Daarnaast zijn er minder vragen over de
meting, prijzen zijn goed te vergelijken en het
proces loopt daarmee erg soepel. In Nederland
is dit geen vereiste, maar kunnen we dit
uiteraard ook doen. Wat we hier wel vaker
zien, is het toevoegen van bestekinformatie en
kwaliteitseisen aan het model. Ons streven is
om een model te maken dat ook zijn waarde
heeft nadat het ontwerp gereed is, tijdens de
uitvoering en geschikt is voor de aannemer om
'Veel terugkerende ruimtes zijn zeer geschikt
om met gebruikers door te lopen om de indeling
te optimaliseren'
In 3D wordt de ruimtelijke vertaling van het ontwerp getoond.
verder te werken aan de engineering en het
optimaliseren van uitvoeringsprocessen.”
LEREN VAN DE PRAKTIJK
Na de oplevering wordt het gebouw in gebruik
genomen. “Als architect is onze primaire
taak, het ontwerpen, dan voltooid”, vertelt Van
Rosmalen. “Maar wij vinden het belangrijk om
een tijdje na ingebruikname contact te leggen
met de opdrachtgever om te vragen of alles voldoet
aan de verwachtingen, of het functioneert
zoals ontworpen en of het gemaakte ontwerp
nog steeds goed aansluit op de beoogde werkprocessen.
Wij leren graag van de klant. Ons
BIM-model kan van grote waarde zijn voor de
gebruiksfase. Het gebouw, vaste, losse en medische
inrichting, maar ook informatie die aan
de ruimte is toegekend, zoals afwerkingen van
vloer, wand en plafond, zijn bruikbaar voor de
onderhoudsplanning en een goed as-built model
vormt een goed startpunt voor toekomstige
aanpassingen. Het is zaak die informatie
zo bruikbaar mogelijk te maken. Daarin zit naast
een goed ontwerp op de lange termijn veel
waarde voor de klant. En waarde creëren voor
de klant, is onze belangrijkste prioriteit.” •
BOUWEN ZORG.EU
39

SPECIAL BIM
Tekst | Tjerk van Duinen Beeld | Erik Verheggen Fotografie
Gebouwbeheer met BIM door
Amsterdam UMC locatie VUmc:
3D-model van vastgoed
biedt voordelen voor alle
stakeholders
Het gebruik van BIM groeit gestaag en zeker voor de meer complexe en grotere bouwprojecten
lijkt de rol van de 3D ontwerpomgeving groter en belangrijker te worden. Niet alleen als hulpmiddel
bij het ontwerpen en visualiseren van gebouwen, maar ook na oplevering tijdens de beheerfase
en bij renovaties en verbouwingen. Voor facility managers van ziekenhuizen is deze informatie van
grote waarde aangezien er bij toekomstige verbouwingen enorm bespaard kan worden op tijd en
kosten. Het Amsterdam UMC locatie VUmc maakt momenteel de stap naar 3D en wordt daarin
geholpen door de specialisten en apparatuur van Trimble. De toegepaste instrumenten zijn 3D
programmatuur, overleg in de cloud en een hypermoderne 3D-scanner.
Het Amsterdam UMC locatie VUmc maakt momenteel de stap naar 3D.
40 BOUWEN ZORG.EU

SPECIAL BIM
4.500 medewerkers, een klein dorp dus. Alles
in kaart brengen gaat niet zomaar en zal hier en
daar weerstand oproepen. Daarom moeten
we continu kijken naar hoe we de informatie
efficiënt kunnen verzamelen en beheren.”
Een engineer bekijkt de scan van de X7 3D laserscanner vanaf de tablet.
'Een BIM-model is niet alleen een mooie
3D-representatie, ik wil ook graag weten
waar ik naar kijk als ik bijvoorbeeld een
afsluiter tegenkom'
Voor Trimble zijn ziekenhuizen bekend terrein.
Senior accountmanager Gerard van der
Wijngaard adviseert het Amsterdamse ziekenhuis
en vertelt: “Bij het bouwen, verbouwen en
beheren van deze complexe gebouwen is goede
informatie van groot belang. Dat begint bij een
goede visie, goede afspraken en natuurlijk goede
ontwerpsoftware, die op steeds meer onderdelen
van het bouwproces een rol speelt. Stabicad,
inmiddels onderdeel van Trimble, betreft zulke
software en is al vele jaren een sterk merk in de
wereld van ontwerpen, bouwen en beheren.”
ALLE STAKEHOLDERS
VERBONDEN
Trimble voegt daar nog een dimensie aan toe
met Trimble Connect, een veilig en cloudbased
samenwerkingsplatform waarin alle
bouwwerk informatie kan worden geladen en
waarin betrokken partijen eenvoudig aantekeningen
kunnen toevoegen. Er is zelfs een applicatie-interface
waarmee koppelingen mogelijk
zijn met andere gangbare platforms! Gebouw
en projectinformatie wordt hierin transparant,
traceerbaar en real-time toegankelijk voor het
hele team. Dat betekent een efficiënte, gestroomlijnde
samenwerking op basis van BIM
en tekeninginformatie die altijd up-to-date is.
BOUWDELEN IN KAART
BRENGEN EN ONTSLUITEN
Nu is een compleet en kloppend digitaal 3Dmodel
van een ziekenhuis relatief goed te
organiseren, wanneer dit nieuwbouw betreft
en wanneer het gehele bouwteam al vanaf
het begin doordrongen is van de waarde van
zo’n BIM-model. Maar wat te doen met het
gros van het ziekenhuisvastgoed, waarvan
geen of op zijn best een onvolledig BIM-model
voorhanden is? Daar weet Jean-Paul Sosef,
Technisch coördinator voor het Amsterdam
UMC (locatie VUmc) over mee te praten.
Voor het project ‘Huis op orde’ is hij bezig om
gefaseerd alle bestaande bouwdelen in kaart
brengen en via 3D-beelden te ontsluiten. “We
hebben voor 3D gekozen omdat dat uiteindelijk
gemakkelijker communiceert dan 2D”, vertelt
hij. “Het is een heel project, waarbij we alle
data in 2025 in een uniform model willen hebben.
We hebben een aantal inventarisaties achter
de rug, maar we zijn er nog lang niet. Het
gaat in totaal om 300.000 vierkante meter en
BIM-MODEL ALS BELANGRIJKE
INFORMATIEBRON
“Een BIM-model is niet alleen een mooie 3Drepresentatie,
ik wil ook graag weten waar ik
naar kijk als ik een afsluiter tegenkom”, benadrukt
Sosef. “Is dat voor de CO 2
of voor de verwarming?
Bovendien wil ik graag weten waar
alle belangrijke componenten in het gebouw
zich bevinden, zodat we bij calamiteiten direct
iemand naar de juiste plek kunnen sturen. Maar
ook: als je informatie gaat verzamelen, hoe gaat
het 3D-model er dan uitzien? Je moet allerlei
afspraken maken over hoe je dingen benoemt
en uit elkaar houdt. Je moet BIM-protocollen
maken, alle data uniform in een model plaatsen
en daarbij zoveel mogelijk de standaardapplicaties
uit de markt gebruiken. En dan zijn er nog
de leveranciers. Hoe leg je de BIM-strategie
aan hen uit? De ervaring leert dat het moeilijk
is om een organisatie jouw werkwijze op
te leggen en via jouw denkwijze te laten werken.
Wij besloten daarom om de leveranciers
bijvoorbeeld de codes voor de verlichting aan
ons te laten vragen, waarna wij de juiste codes
voor hen gaan maken om te gebruiken. Je loopt
bij het opstarten van een BIM-model dus tegen
een aantal zaken aan die je moet structureren,
voordat je daadwerkelijk de BIM-modellen met
alle data kunt gaan maken.”
3D-SCANNER HAALT
TIJDSDRUK BIJ REVISIES WEG
Een BIM-model opzetten kan door de beschikbare
2D-tekeningen om te werken naar
een 3D-model. Hiervoor heb je goede 3Dinformatie
nodig vanuit het gebouw of de
techniekruimte zelf. Sosef gebruikt voor het
Amsterdamse ziekenhuis een handige tool, de
Trimble X7 3D laserscanner. “Deze moderne
scanner, die ook nog eens heel klein is, is erg
handig bij bestaande bouw”, vertelt hij. “We
hebben dit apparaat aangeschaft, mede omdat
ik er goede ervaringen mee had bij het vastleggen
van monumenten. Daar is alles scheef
en ongelijk, maar zo’n scanner heeft daar geen
enkele moeite mee. In het ziekenhuis is handmatig
meten ook geen optie, omdat we hier te
maken hebben met schuine wanden, verschillende
plafondhoogtes en heel veel leidingwerk.
Ga je dit ter plekke inmeten, dan worden je
aantekeningen al snel zo complex dat je het
meteen al moet verwerken. Met een 3Dscanner
heb je dit probleem niet en beschik je
over alle benodigde nauwkeurige metingen. ❯
BOUWEN ZORG.EU
41

Beheer uw BIM projecten digitaal
Met Stabicad ontwerpt, berekent en beheert u BIM projecten. Is de
content op orde? Trimble Connect maakt het mogelijk om vanaf elke
locatie en op elk moment relevante en actuele projectgegevens te
analyseren, beheren en te delen. Zo wordt een betere besluitvorming
mogelijk en neemt de productiviteit in alle projectfasen toe.
Ontdek wat u kunt doen met Trimble Connect!
mep.trimble.com/nl/products/trimble-connect
Trimble Connect

SPECIAL BIM
'Met een 3D-scanner beschik je over alle
benodigde nauwkeurige metingen'
Als we dan drie jaar later weer iets in de ruimte
willen plaatsen, beschikken we direct over de
juiste gegevens om te beslissen hoe, wat en
waar. Vanaf nu willen we, voordat we plafonds
bij nieuwbouw of verbouw gaan sluiten, eerst
een 3D-scan maken. Hierdoor weten we precies
wat er boven de plafonds, achter de luiken
en in de schachten zit, zonder dat we de
gebruiker hoeven te storen. Bovendien wordt
het veel gemakkelijker om later de revisie op
juistheid te controleren. Een scan kost maar
enkele minuten en zelfs complexe ruimten zijn
snel te scannen.”
Ondertussen heeft de gefaseerde inventarisatie
vorderingen gemaakt. Sosef: “We hebben
onder meer de parkeergarage en de entree
met zijn prachtige cassetteplafond gescand en
het komt er allemaal prachtig op. Als je een
lage resolutie scan bekijkt, dan wordt deze als
het ware transparant en kun je zelfs door de
vloeren heen kijken en zien hoe de verbanden
liggen met de verdieping erboven. Dat is erg
interessant.” Het tweede project betrof een
collegezaal met ingewikkelde stoelopstellingen
en een betimmerd plafond. “Ook dat kwam in
no time op de centimeter nauwkeurig in beeld.
De 3D-scan heeft bij de aannemer die een
verbouwing gaat doen al tot een aanmerkelijke
korting geleid, omdat de informatie zo goed
van kwaliteit was.”
GROEIMODEL
Sosef beschouwt de 3D/BIM-operatie als een
groeimodel. “We moeten nu een stevige stam
neerzetten met takken waaraan we de blaadjes
met informatie kunnen ophangen”, vertelt
hij. “We pakken de belangrijkste ziekenhuisdelen
eerst. Afdelingen of verdiepingen die
aangepast of verbouwd moeten worden, gaan
we scannen. Vervolgens zetten we de ruimtes
om in een bruikbare puntenwolk, waarbij
we gebruikmaken van de 3D-software van
Trimble. Daarna vertalen we het in een 3Dmodel.
Het model stellen we gratis ter beschikking
aan de aannemer, zodat hij met de juiste
uitgangspunten zijn uitvoeringsontwerp kan
maken. Dat zorgt voor tijdwinst, bespaart kosten
en komt de kwaliteit ten goede.”
TIPS VOOR GEBOUWBEHEERDERS
Om een heerlijk gerecht te koken, heb je niet
alleen de juiste ingrediënten nodig. Ook is
het belangrijk dat je de juiste voorbereiding
én bereidingswijze hanteert. Voor BIM-projecten
geldt hetzelfde. Heeft Sosef nog tips
voor gebouwbeheerders, die voor dezelfde
route staan? “Wat ik om me heen zie, is dat
men veel bezig is met hoe we de informatie
kunnen presenteren met bijvoorbeeld een
viewer”, vertelt hij. “Houd je die in de ruimte,
dan zie je direct in het BIM-model wat
er achter het plafond zit. Maar als er in de
mooie presentatie weinig of verkeerde data
zit, dan heb je daar als gebouwbeheerder
niets aan. Het is als een prachtig geserveerde
maaltijd die niet gaar is en waarin de kruiden
ontbreken. Wij hebben heel veel tijd en
energie gestoken in het vastleggen van welke
parameters we in welke fase en voor welke
discipline nodig hebben, voor het beheer in
de komende 25 jaar. Dit is een flinke investering,
maar levert gedurende de levensduur
van het gebouw veel efficiëntie op.”
Wanneer een adviseur bijvoorbeeld de ruimtespecificaties
al in het BIM-model opneemt, dan
heeft de uitvoerende partij deze consistente en
relevante data direct op de juiste plek beschikbaar.
“Als opdrachtgever hoef ik bijvoorbeeld
van een standaard binnendeur niet de afmetingen
van de sponning te weten. Ook ben ik niet
geïnteresseerd in elk schroefje van het beslag,
maar ik wil wel weten welk merk en type waar
zijn toegepast en welke kant de deur op draait”,
aldus Sosef. “De architect is meer geïnteresseerd
in de details van de afwerking en de profielen,
terwijl voor een facilitair medewerker de
kleur en soort afwerking relevanter zijn, zodat
bij beschadiging het element makkelijk gerepareerd
kan worden. Met andere woorden: we
moeten goed nadenken over de data die we nodig
hebben voor beheer, en hoe en wanneer we
dat in het BIM-model verwerken.” •
3D LASERSCANNER
De in het Amsterdam UMC gebruikte
scanner is de zeer geavanceerde
X7 3D-scanner van Trimble. Deze
laserscanner is zeer eenvoudig in
gebruik dankzij de intuïtieve software.
Ook is de scanner licht (5,8 kg) en
compact en gaat hij vergezeld van
een robuuste tablet voor de besturing
en bewerking op locatie. Met een
bereik van 0,60 tot 70 meter levert de
scanner snelle scans op met een hoge
nauwkeurigheid. Daarvoor zorgen drie
geïntegreerde camera’s, in combinatie
met een auto-calibration- en selfleveling-functie.
Scans zijn direct te
exporteren naar de modeling software.
Techniekruimte van het Amsterdam UMC locatie VUmc.
(Beeld: G.J. van den Heuvel)
Resultaat van een point cloud scan van de techniekruimte, weergeven op een
laptop. (Beeld: G.J. van den Heuvel)
BOUWEN ZORG.EU
43

SPECIAL BIM
Tekst | Willem de Volder Beeld | Willem de Volder en Lopital
Efficiënter werken in het bouwproces:
‘Wij geven met BIM alle
plafondtillift-wensen vorm’
Bij Lopital Nederland hebben ze er geen spijt van dat iets meer dan vijf jaar geleden werd gekozen
voor het werken met BIM, het 3D Bouw Informatie Model. Roland Hommen van de Oisterwijkse
zorgdienstverlener geeft aan dat daardoor in het bouwproces veel efficiënter wordt gewerkt, wat
zich voor de opdrachtgever vertaalt in snelheid maar ook in kostenbesparing.
Hommen, bij Lopital Nederland verantwoordelijk voor Research en Development,
vat BIM even krachtig samen: “Een werkmethodiek waarbij
in een 3D Bouw Informatie Model integraal wordt samengewerkt door
diverse disciplines in de bouwsector, van architecten tot installatiebu-
reaus. We kunnen daardoor in een vroeg stadium al aangeven wat er
door ons wordt verlangd voor de aanleg van onze producten.” Hij doelt
daarmee op onder meer de hoogwaardige plafondtilliften. Die vragen
om stevige ophangpunten en stroomaansluitingen voor het opladen van
de accu’s van liften.
KANT-EN-KLAAR PLAN
“Voorheen”, zegt Hommen, “was Lopital Nederland vaak de laatste partij
in een zieken- of verzorgingshuisproject. Alle techniek zat dan vaak
al in het plafond, wanneer wij met onze wensen voor het ophangen
van de rails voor de plafondtilliften kwamen. Dat leidde nog al eens tot
meerwerk. In het voortraject leveren wij nu onze planning aan in een
3D-model en dat wordt door de BIM-coördinator geïntegreerd in de
totale planning van elektro en werktuigbouw. De bouw start dan met
een kant-en-klaar plan en vraagt op het einde weinig tot geen aanpassingen.
Kortom, een flinke kostenbesparing, want het leidde nog al eens
tot meerwerk.” Om zijn verhaal beeldend te maken, toont Hommen
een 3D-tekening van een ontwerp van een plafond in het Amsterdam
UMC locatie AMC. In een wirwar van leidingen en buizen zijn ook de
bevestigingspunten en stroompunten voor de plafondtilliften van Lopital
Nederland haarfijn verwerkt. “Op voorhand ligt alles vast. Inderdaad,
het is een hele puzzel, misschien een idee om er een Jumbo-legpuzzel
van te maken”, lacht hij.
'In het voortraject leveren wij nu
onze planning aan in een 3D-model'
Roland Hommen van Lopital demonstreert de werking van een plafondtillift met
collega Patricia.(Beeld: Willem de Volder).
MAATWERK TOEPASSINGEN
Al meer dan veertig jaar ontwikkelt, produceert en implementeert Lopital
Nederland hygiëne- en transferoplossingen. Wat betreft laatstgenoemde
zijn de plafondtilliften een gewild product door hun flexibiliteit en toepassingsmogelijkheden.
Een ideaal hulpmiddel dat cliënten ook in de thuissituatie
veilig en eenvoudig verplaatst, van het bed naar het bad of de rolstoel
bijvoorbeeld. Tevens werkt het ontlastend voor het verzorgend personeel,
aangezien de fysieke belasting vele malen kleiner is. Hommen: “Wij
analyseren de wensen van de opdrachtgever en zorgen aan de hand daar-
44 BOUWEN ZORG.EU

SPECIAL BIM
In BIM verwerkt Roland Hommen de wensen van Lopital wat betreft de
ophanging van de plafondtillift(en).
van voor maatwerk toepassingen. De standaard plafondtilliften hebben al
een tilcapaciteit van 200 kilogram en we gaan tot zo’n 500 kilogram.”
In de showroom van Lopital Nederland in Oisterwijk wordt de efficiëntie
van de plafondtilliften beeldend gemaakt met tal van voorbeelden.
“Van bed naar bad en vice versa of naar een andere ruimte. Met de rails
kunnen we overal heen. Steeds is er een overspanning van twee tot vijf
meter (afhankelijk van de keuze van lift) om van bevestigingspunt naar
bevestigingspunt te gaan. Dat is de enige vereiste. Er is keuze uit rails aan
het plafond, vaak in een thuissituatie, of verwerkt in het systeemplafond.
Daarvoor hebben we een kunststof profiel ontwikkeld waarmee de rails
mooi is weggewerkt.” Op de ‘eindpunten’ vragen de plafondtilliften om
Achter een systeemplafond schuilt heel wat techniek.
een stroompunt voor het opladen van de accu van de motor van de lift.
Hommen verschaft uitleg over de verschillende rails, van de H70 tot
H100 en H180. “Afhankelijk van de toepassing – linksaf, rechtsaf, over de
gang of van toilet naar zitkamer – zijn er mogelijkheden te over. De klant
komt met zijn vraag en wij geven zijn ‘tilwensen’ vorm.”
MOOIE REFERENTIEPROJECTEN
Dat Lopital Nederland met de plafondtilliften niet over één nacht ijs gaat
bij de aanleg, hebben ze in veel vooraanstaande ziekenhuizen al ervaren,
blijkt uit een opsomming van Hommen. In het Amsterdam UMC locatie
AMC maken de liften in 155 kamers deel uit van de inrichting, in het Radboud
UMC in Nijmegen in 270 kamers, in Rijnstate in Arnhem in 70 kamers,
in het Algemeen Ziekenhuis Sint-Maarten in 400 kamers en in het
ZNA in Antwerpen in 125 kamers. De twee laatstgenoemde opdrachten
geven aan dat de efficiënte aanpak van Lopital Nederland ook in het
buitenland tot tevredenheid heeft geleid. “Het zijn slechts voorbeelden.
Ook voor zorginstellingen (Kempenhaeghe in Sterksel, epilepsiewoonzorg)
en zorgpartijen die bij de particulier in onze hulpmiddelen voorzien,
zijn wij een meedenkende partner.” Hij komt nog even terug op de
verbouwing van het AMC. “Een forse renovatie van een bestaande situatie,
maar ook voor die beperking hebben we een passende oplossing.
Met onze flexibiliteit in combinatie met die van andere partners komen
we tot een aansprekend resultaat; ook in een zorginstelling in bedrijf.”
Hommen benadrukt nog dat Lopital Nederland meer te bieden heeft
dan plafondtilliften. Het bedrijf in Oisterwijk, dat ook beschikt over een
eigen werkplaats, voorziet in een uiteenlopend spectrum van sanitaire,
medische en revalidatiehulpmiddelen voor de professionele zorg, van tilliften
en stoelen voor comfortabel douchen tot aankleedtafels en obesitaszorg,
en dat ondersteund met service en onderhoud. •
BOUWEN ZORG.EU
45

Amsterdam UMC Imaging Center
Winnaar Architectenweb Award
Zorggebouw van het Jaar
2020
wiegerinck.nl
Condair DL adiabatische luchtbevochtiger
De Condair DL is de absolute top als u op
zoek bent naar een adiabatische luchtbevochtiger met
100% hygiëne garantie en de laagste operationele
kosten. De Condair DL is als enige in de markt veilig
toepasbaar in verpleeg- en ziekenhuizen.
• Luchtbevochtiger capaciteit van 20 tot 1000 kg/h
• Laagste operationele kosten van de markt
• Zeer laag elektrisch verbruik (lagedruk pomp)
• Luchtbevochtiging met 100% hygiëne garantie
• Zeer kort opname traject (vanaf 600 mm)
• Zilver ionisatie voor desinfectering van het water
Scan de QR-Code en ga direct
naar de Condair DL pagina
100%
Hygiëne
Certificaat
SGS Fresenius
Instituut
Bel ons op : 020 70 85 200 of bezoek onze website: www.condair.nl

SPECIAL BIM
Tekst | Tjerk van Duinen Beeld | nora
Vloeroplossingen in BIM
In de zorgsector is nora flooring systems een bekende naam. De van oorsprong Duitse
onderneming ontwikkelt, produceert en verkoopt sinds 1950 slijtvaste en duurzame rubber
vloeren, die ook toegepast worden in ziekenhuizen en zorginstellingen. De vloersystemen van nora
by Interface zijn niet-poreus, hebben een dicht oppervlak, zijn resistent en slijtvast en gemakkelijk
schoon te maken, eigenschappen die van groot belang zijn in de zorg.
Het toenemende belang dat de bouw in
het algemeen en de ziekenhuisbouw in het
bijzonder hecht aan BIM was voor nora by
Interface reden om het productportfolio te
digitaliseren en de gegevens over de vloerbedekkingen
en trapvormen beschikbaar te
stellen. Ontwerpers en andere adviseurs
hebben daarmee de mogelijkheid om nora-producten
in een vroeg stadium in hun
BIM-planning te integreren. De gebruikers
kunnen op basis van de nora bibliotheek
vloeren importeren, inclusief de accessoires
en met de echte materiaaldiktes. Vloerplannen
van elke vorm – rechthoekig, polygonaal
en rond – zijn mogelijk en de textuur
en richting zijn vrij roteerbaar. De bibliotheken
worden voortdurend voorzien van de
nieuwste designs en up-to-date productinformatie.
De bestanden van alle standaard
vloeroplossingen zijn beschikbaar voor zowel
Revit als ArchiCAD. •
'De bibliotheken worden voortdurend voorzien van de nieuwste designs
en up-to-date productinformatie'
Bij de bouw van het OK-centrum van het UMC Utrecht (23 operatiekamers) zijn de hoogste kwaliteit rubber vloeren van nora by Interface toegepast.
BOUWEN ZORG.EU
47

ARNHEM RIJNSTATE
Tekst | Gerrit Tenkink Beeld | Rijnstate
Werken met een LEAN-planning op dagniveau
Schuiven op de
Nucleaire Geneeskunde
Hoe verbouw je relatief kleine ruimtes met verschillende functies tot nieuwe ruimtes, terwijl
de medische activiteiten gewoon door moeten gaan? Bij de afdeling Nucleaire Geneeskunde in
ziekenhuis Rijnstate in Arnhem weten ze daar alles van. Daar gingen de genoemde ruimtes in zes
maanden, van sloop tot ingebruikname, volledig op de kop volgens een vooraf uitgedacht schuifplan.
De nieuwe SPECT-CT met op de achtergrond een verlichte fotowand met daarop een afbeelding van het Arnhemse Park Sonsbeek.
48 BOUWEN ZORG.EU

ARNHEM RIJNSTATE
Projectleider Martine Oudenbroek en programmadirecteur Willem Jan Hanegraaf.
Projectleider Martine Oudenbroek en Programmadirecteur
Willem Jan Hanegraaf zijn
er op het moment van het interview (26 januari,
red.) nog volop mee bezig. “Maar alles
loopt naar wens. We hebben strak gepland.
Doordat vooraf goed is nagedacht over het
totale proces, liggen we nu nog goed op
schema. Eind oktober zijn we gestart met
de eerste sloopwerkzaamheden, eind maart
wordt het gehele project opgeleverd, inclusief
testen, valideren en scholing voor het
personeel”, vertelt Hanegraaf.
SCHUIVEN
Aanleiding voor de verbouw was de aanschaf
van een nieuwe (geavanceerdere)
SPECT-CT van GE. “Daar waar de Nucleaire
Geneeskunde voor verbouwing beschikte
over twee gammacamera’s en één D-
SPECT, is er aan het eind van de verbouw,
zes maanden later, nog plek voor dezelfde
D-SPECT (die dan wel op een andere plaats
op de afdeling is gesitueerd, red.) en de
nieuwe SPECT-CT van GE. Tevens is ruimte
gecreëerd voor vier werkplekken en wordt
de wachtruimte aangepakt. Aan werkplekken
was een tekort. Dit hebben we in het
nieuwe plan mooi kunnen inpassen”, vertelt
Oudenbroek. “Deze nieuwe SPECT-CT
vraagt andere technische voorzieningen,
dus de ruimtes moesten sowieso aangepast
worden. Dergelijke omvangrijke apparatuur
verplaatsen of nieuw inpassen in een bestaande
situatie is bijna onmogelijk zonder
grote verbouwing van de ruimte. En omdat
de ruimtes van de Nucleaire Geneeskunde
al meer dan 15 jaar oud zijn, waren we wel
weer toe aan wat aanpassingen.”
Volgens Oudenbroek is er aan de totale oppervlakte
van de Nucleaire Geneeskunde,
circa 500 vierkante meter, niets veranderd.
“Alleen de indeling van de ruimtes is veranderd.
Omdat we hier te maken hebben met
röntgenstraling moest een deel van de wanden
uitgevoerd worden met lood. Dat werk is
getest door een onafhankelijk extern bureau,
Applus+ uit Rotterdam.”
COVID-19
De complicerende factor in het geheel was
dat de afdeling in bedrijf moest blijven terwijl
er volop bouwwerkzaamheden plaatsvonden.
Hoofdaannemer voor deze klus was GB-
Construct uit Bergeijk en voor het elektrotechnisch
en werktuigbouwkundig werk werd
Hoppenbrouwers Techniek gecontracteerd,
partijen waarmee Rijnstate vaker samenwerkt.
“Dat de partijen elkaar goed kennen, heeft
veel voordelen. Hoewel vooraf alles goed
was gepland en uitgedacht, voorkom je niet
dat tussentijds aanpassingen moeten worden
gemaakt”, aldus Oudenbroek. “We werkten
met een zogenaamde LEAN-planning op dagniveau.
Dat betekent regelmatig overleg en de
mogelijkheid om snel te kunnen corrigeren en
bijsturen. Soms kwamen we wat achterop met
de bouw. Normaal komt de aannemer of installateur
dan met een paar extra krachten, ❯
BOUWEN ZORG.EU
49

Tandartsenpost Eindhoven
GB Construct
service bouwer
voor de zorg
Nierdialyse Rijnstate Arnhem
In de zorgmarkt, daar voelen wij ons thuis.
Met kennis van zaken en in omgevingen waar processen doorgang
moeten vinden, realiseren en onderhouden wij huisvesting voor
onder meer tandartsen, huisartsen, ziekenhuizen en privéklinieken.
Wij denken mee in oplossingen van kleinschalig onderhoud en
renovatie tot en met verbouw of volledige nieuwbouw.
OK Máxima Medisch Centrum Veldhoven
ccgholding.nl
gb-construct.nl
cleanroomcg.com
GB Construct en Cleanroom Combination Group zijn onderdeel van CCG Holding.

ARNHEM RIJNSTATE
‘KOMT ER EEN BED AAN, DAN MOET JE AAN DE KANT’
Eén van de bouwende partijen op de afdeling Nucleaire Geneeskunde is GB
Construct. Het bedrijf met als thuisbasis het Brabantse Bergeijk is bij alle drie de
fases van de verbouw en nieuwbouw betrokken.
Projectleider Freek Janssen kijkt tevreden terug op de werkzaamheden die tot nu
toe in fase 1 en 2 zijn uitgevoerd en begin februari zijn gestart in fase 3. “We zijn
tot nu toe op de Nucleaire Geneeskunde aan het werk geweest, onder andere
bij de radiologie- en CT-SCAN-ruimtes. Deze stralingswerende ruimtes vragen
natuurlijk specifieke expertise, maar die hebben we in huis. Voorheen hebben we
meerdere vergelijkbare ruimtes gerealiseerd bij Rijnstate, onder andere op de
afdeling Radiologie.”
GB Construct is bekend met het bouwen in een zorgomgeving en profileert zich
als specialist in deze zorggerelateerde omgevingen. “In een zorgomgeving gaat de
zorg altijd voor. Als bouwer moet je flexibel zijn. Het is belangrijk dat je mensen
zich daarvan bewust zijn. Alles wat je doet, gaat in overleg. Komt er een bed aan,
dan moet jij aan de kant”, zegt Janssen lachend, die als grootste uitdaging van dit
project COVID-19 noemt. “In het werk moet je de afstand van 1,5 meter houden,
maar de ruimtes zijn klein. Bij vertraging konden we niet simpelweg één of twee
extra mensen inplannen. Dat betekende dat we af en toe moesten uitwijken naar
andere uren om het werk op tijd af te ronden. Maar ook dat is gelukt. We hebben
alles netjes binnen de afgesproken termijnen kunnen realiseren.”
maar dat kon niet, vanwege de beperkingen
die het COVID-19-virus ons oplegt. De ruimtes
zijn relatief klein en dan zou je te dicht op
elkaar werken. De enige uitwijk was af en toe
doorgaan in het weekend. De eerste patiënten
stonden alweer ingepland, dus vertraging of
uitstel van oplevering was geen optie.”
MANAGEMENT EQUIPMENT
SERVICE (MES)
De aanschaf van de apparatuur voor de
Nucleaire Geneeskunde is onderdeel van het
zogenaamde Management Equipment Service
(MES)-contract. Hanegraaf: “MES is een
tienjarige overeenkomst met Philips, waarbij
Philips verantwoordelijk is voor de levering en
het onderhoud van alle beeldvormende apparatuur.
In het contract is opgenomen dat het
ziekenhuis voor een bepaald deel van de overeenkomst
de vrijheid van leverancier heeft op
basis van gewenste specificaties, waarbij het
gaat om de functionaliteit. Vandaar dat we op
deze afdeling een SPECT-CT van GE hebben
staan. Rijnstate heeft Philips de opdracht gegeven
deze SPECT-CT aan te schaffen en het
onderhoud te verzorgen. Door een goede
samenwerking tussen Rijnstate, GE en Philips
is de SPECT-CT nu klaar voor gebruik.” •
De nieuwe SPECT-CT was niet in te passen zonder rigoureuze verbouwing van de ruimte.
BOUWEN ZORG.EU
51

ROTTERDAM FRANCISCUS GASTHUIS & VLIETLAND
Tekst en beeld: Jan Snel
Een hybride zorginnovatie
voor Franciscus Gasthuis
& Vlietland
Hybride operatiekamers (OK’s) waar een patiënt gescand kan worden tijdens een operatie, zijn
een opkomend begrip in de medische wereld. Daarom realiseert Jan Snel in samenwerking met
Medexs een hybride OK voor Franciscus Gasthuis & Vlietland in Rotterdam. Met behulp van
deze specialistische ruimte wordt de ligduur in het ziekenhuis voor patiënten aanzienlijk ingekort
en blijft alle logistiek in dezelfde ruimte, gekoppeld aan een bestaande OK. Een welkome
innovatie voor de algehele zorgsector, en een kans voor iedereen die betrokken is.
52 BOUWEN ZORG.EU

ROTTERDAM FRANCISCUS GASTHUIS & VLIETLAND
'Deze innovatie is van enorme
toegevoegde waarde voor zowel het
personeel als onze patiënten'
“Het coronavirus oefent een enorme druk uit
op de zorg. Met alle inspanning die nodig is om
de gevolgen te dragen, is een hybride operatiekamer
een uitgelezen kans om een kleine verlichting
te leveren.” Jelco Knoop, Projectleider
bij Jan Snel, legt uit dat deze ontwikkeling in de
zorgsector een verschil kan maken. Met name
het behouden van de bijkomende apparatuur
en andere benodigdheden in dezelfde ruimte
dragen bij aan een vernieuwing voor zowel de
patiënt als de specialist. “Opereren en scannen
vinden tegelijkertijd plaats; zo ziet de arts
direct tot in detail hoe een operatie verloopt.”
VERWERKELIJKING
Het realiseren van een hybride OK begint
allereerst met een aanvraag of opdracht. Daarna
gaat het team van Jan Snel en Medexs aan
de slag met het uitwerken van de precieze opdracht.
Na het akkoord van alle partijen vindt
de eerste opzet plaats in de fabriek van Jan Snel
in Montfoort. Daar worden de eerste modules
opgebouwd, rekening houdend met de nodige
voorzieningen zoals pendels in de operatiekamer
en aansluitingspunten die vooraf al worden
verwerkt in de vloer. Aan de hand van het
bestaande ontwerp wordt zo een nagenoeg
volledige operatiekamer opgeleverd. “Binnen
aanzienlijk korte tijd werd ons gasthuis voorzien
van een hybride operatiekamer”, vertelt
Eelko Murk, Senior Projectleider Bouw & Infra
bij Franciscus Gasthuis & Vlietland. “Deze
innovatie is van enorme toegevoegde waarde
voor zowel het personeel als onze patiënten;
we verwachten de duur van de operaties terug
te dringen, maar ook minder heroperaties
en minder complicaties. Bovendien kunnen we
röntgenstraling voor patiënten en medewerkers
minimaliseren.”
OP LOCATIE
Na de vrijwel volledige opbouw van de operatiekamer
in Montfoort, wordt deze in slechts
enkele losse modules naar de zorglocatie
vervoerd. In dit geval gaat het om Franciscus
Gasthuis & Vlietland in Rotterdam. Daar is op
de eerste verdieping een extra zogeheten ‘OKlaag’
toegevoegd met behulp van de hybride
operatiekamer. Knoop: “Doordat de laag moet
worden toegevoegd aan de eerste verdieping,
maken we gebruik van een funderingsbalk en
staalconstructie. Op deze constructie komen
de modules te staan voor de hybride OK.
Daarnaast is er een verbinding met een module
op de tweede verdieping. Daar bevindt
zich de technische ruimte voor alle elektra, ondersteuning
voor de medische apparatuur en
de luchtbehandelingsinstallatie voor de OK.”
VERSCHUIVING
Steeds meer ziekenhuizen willen een hybride
operatiekamer inzetten. “De vraag naar hybride
operatiekamers is enorm gestegen.
Niet alleen de mogelijkheid tot het combineren
van twee ingrepen, maar ook de manier
waarop we deze specialistische ruimte realiseren,
draagt daaraan bij”, licht Jorrit Janmaat,
Accountmanager Healthcare bij Jan Snel toe.
“Terwijl de hybride OK gereed wordt gemaakt
en wordt gekoppeld aan de zorginstelling, kunnen
bestaande ruimtes zonder problemen
doordraaien. Ondanks de bouwwerkzaamheden,
ondervinden zij dus geen hinder van het
proces. Dat is een uniek voordeel.”
SNEL OPGELEVERD
De hybride operatiekamer voor Franciscus
Gasthuis & Vlietland is in januari 2021 opgeleverd.
Knoop: “Na de feestdagen zijn we gestart
met het inregelen en valideren van alle apparatuur.
Daarbij levert Medexs alle benodigde
expertise. Daarna is Siemens aan de slag gegaan
met het testen van alle apparatuur. Ook
heeft zij applicatietrainingen gegeven aan het
personeel.” Daardoor heeft het totale proces
vanaf de start in september slechts een half
jaar tijd gekost om te realiseren. Een verbluffende
tijdlijn, maar volgens Knoop hoort dat
bij de praktijk van Jan Snel en Medexs. “Het
is heel uitdagend omdat er veel aspecten bij
komen kijken. Van medische apparatuur tot
modulaire bouw, iedereen moet volledig op
de hoogte zijn van het gehele proces. Uiteindelijk
kunnen we samen de zorg verbeteren,
en dat maakt het werken aan zulke initiatieven
enorm motiverend.” •
BOUWEN ZORG.EU
53

Tekst en beeld | Brecon International
Leidende positie op de markt
voor bereidingsapotheken
PP4CE is een samenwerkingsverband tussen professionele partners, welke actief zijn in de
controlled environment-markt. We gaan in gesprek met initiatiefnemer van deze strategische alliantie
Geerd Jansen, directielid binnen de Brecon Group, en Paul Joosten, directielid bij Kuijpers.
Jansen: “Na mijn gehele leven internationaal actief
te zijn geweest in de bouwchemie, als CEO
en boardmember binnen een groot bouwchemieconcern,
kwam ik in 2014 als consultant bij
de Brecon Group in aanraking met cleanroomtechnologie.
Een erg interessante markt waarbinnen
Brecon al 25 jaar actief was, primair in
de semi-conductorsector. Toen ik gevraagd
werd een strategisch plan te schrijven voor
dit mooie bedrijf, stelde ik vast dat er nagenoeg
geen partijen actief waren die werkelijke
turnkey projecten aanboden. Bovendien waren
(en zijn er nog steeds) veel kleine aanbieders
actief met relatief weinig kennis en ervaring in
de diverse marktsegmenten. Ik was van mening
dat een dergelijke belangrijke faciliteit met
de beste partijen gebouwd moet worden en
daarom ben ik op zoek gegaan naar echt professionele
partners binnen deze branche. Vanzelfsprekend
heb ik onder meer ook Kuijpers
benaderd en ben in gesprek gegaan met Paul
Joosten. Hij was en is nog steeds als directielid
binnen de Kuijpers organisatie verantwoordelijk
voor controlled environment. Ook hij zag
toentertijd het belang in van een bundeling van
expertise door serieuze partners, en zo is het
PP4CE-concept ontstaan.”
Haagse Apotheek. (Beeld: Esther van Putten)
54 BOUWEN ZORG.EU

Cleanroom Roosendaal. (Beeld: Studio 38c Remco Lassche)
Apotheek PMC-Utrecht-Kuijpers. (Beeld: Studio 38c Remco Lassche)
'De lijst van referenties
is inmiddels lang en
indrukwekkend'
FOOD, FARMA EN HIGHTECH
Inmiddels zijn er vele partijen actief als partner
binnen de PP4CE-alliantie. Enkele voorbeelden
van het eerste uur zijn Bolidt, ASSA
ABLOY, WERO, DENIOS en Mennens
Cleanroom Cranes, maar ook architectenbureau
VAN AKEN en CMI uit Eindhoven.
Door de opsplitsing in de drie gespecialiseerde
segmenten food, farma en hightech zijn er
inmiddels gespecialiseerde bedrijven toegevoegd
zoals Elis cleanroom kleding, D&M Vacuümsystemen
en Unicorn Industrial Cleaning
Solutions. “Tot die beslissing zijn we gezamenlijk
gekomen, omdat we daardoor nog beter in
staat worden gesteld om in te spelen op alle
vragen binnen deze specifieke deelmarkten",
aldus Jansen. “Meer en meer kan men bij ons
in gesprek gaan over werkelijk alle disciplines
in de cleanroomtechnologie. Brecon Clean
Interior is overigens, als onderdeel binnen
de Brecon Group, dé aanspreekpartner voor
LAF-kasten, aanrijdbeveiliging, veiligheid werkbanken
en alle overige lab- en cleanroominrichting.
Onder andere bij de APPO apotheek,
FUJI en het CZE in Eindhoven is de complete
inrichting van lab én cleanroom verzorgd.”
BREED SPECTRUM
Joosten: ”Kuijpers had op het moment van kennismaking
met het PP4CE-concept reeds enkele
mooie controlled environment-projecten
gerealiseerd. Ook ik zag destijds een ontwikkeling
op de Nederlandse markt waarbij opdrachtgevers
steeds meer een design, build
and maintain-traject wilden aangaan op basis
van turnkey bouwconcepten. Die trend heeft
zich sterk ontwikkeld en voor ons als organisatie
was en is dat een uitstekende ontwikkeling
omdat we daarmee onze expertise en
ervaring optimaal onder bewijs kunnen stellen.
Door tientallen jaren op de ASML campus te
hebben gewerkt, was de Brecon Group voor
ons destijds vooral een bekende partner waar
men aan dacht bij hightech-opdrachten. Daar
is in de afgelopen jaren veel aan veranderd.
Inmiddels hebben we gezamenlijk een reeks
van complexe GMP-projecten gebouwd en
heeft de Brecon Group zich sterk ontwikkeld
op het gebied van GMP-regelgeving.” Jansen:
“Dat is inderdaad een feit. Door tientallen
jaren gefocust te zijn geweest op de semiconductorsector
stond Brecon meer bekend
als een specialist voor de hightech markt. Daar
is inmiddels veel aan veranderd, zowel in ons
productportfolio, in onze service als in de aanwezige
GMP-kennis en -ervaring. Inmiddels
krijgen wij als Brecon Group de meeste aanvragen
binnen voor een breed spectrum van
de markt. Deze aanvragen pakken we samen
op met Kuijpers. Samen met de opdrachtgever
en onze partners werken we vervolgens aan
het gehele proces vanaf de initiële fase tot en
met de planning- en realisatiefase en inclusief
commissioning en qualification.”
De samenwerking staat inmiddels (inter)nationaal
bekend als betrouwbare partner voor de
realisatie van cleanrooms en laboratoria in verschillende
marktsegmenten. Food-, farma- of
hightech-projecten, groot of klein, eenvoudig
of zeer complex…: de partners binnen PP4CE
pakken de uitdaging op en realiseren binnen
de gestelde tijdsplanning elk project, zoals zij
dat in de afgelopen jaren telkens weer onder
bewijs hebben gesteld. De lijst van referenties
is inmiddels lang en indrukwekkend. Opvallend
daarin is de opsomming van een aantal bereidingsapotheken
welke de afgelopen jaren zijn
gerealiseerd. Joosten: “We zijn in 2016 samen
begonnen met de realisatie van de bereidingsapotheek
voor de Haagse Ziekenhuizen. Direct
daarna volgde de realisatie van de bereidingsapotheek
in het Prinses Máxima ziekenhuis te
Utrecht en aansluitend mochten we de APPO
bereidingsapotheek bouwen in Roosendaal.
Op dit ogenblik sluiten we het bouwproject af
voor de realisatie van de bereidingsapotheek
van het Catherina Ziekenhuis in Eindhoven.
Met gepaste trots kijken we naar deze reeks
van gerealiseerde bereidingsapotheken en stellen
vast dat we onszelf inmiddels min of meer
mogen beschouwen als dé specialist binnen
deze tak van sport in de GMP-sector!” •
BOUWEN ZORG.EU
55

ARNHEM RIJNSTATE CENTRUM VOOR VROUW EN KIND
Tekst | Gerrit Tenkink Beeld | Rijnstate
Centrum voor Vrouw en Kind:
Veilige huiselijke omgeving
in het ziekenhuis
Rijnstate brengt in het Centrum voor Vrouw en Kind een groot deel van de zorg voor (aanstaande)
moeders, pasgeboren en te vroeg geboren baby’s, kinderen en jongeren samen. Het is de eerste
zogenaamde reactiveringskliniek in Nederland, een plek waar moeder en kind en eventuele andere
familieleden worden voorbereid op een zelfstandige thuissituatie. Voor de realisatie van het centrum
wordt op de zuidoosthoek in drie fases nieuw gebouwd en verbouwd.
Het Centrum voor Vrouw en Kind bestaat uit
de afdeling Geboortezorg (met neonatologie,
verloskamers en observatorium), de afdeling
Kindergeneeskunde (kliniek en dagbehandeling),
de polikliniek Kindergeneeskunde en de
polikliniek Gynaecologie. Daarnaast krijgt het
centrum een eigen kenniscentrum waar personeel
van deze afdelingen elkaar kan ontmoeten
en kennis kan delen. Projectleider Inrichting en
Inhuizing Natasja Djukic en Programmadirecteur
Willem Jan Hanegraaf zijn verantwoordelijk
voor het soepel verlopen van het gehele
proces, maar zich er terdege van bewust dat
dit niet kan zonder de flexibiliteit van de medewerkers
op de betreffende afdelingen.
HUISELIJKE OMGEVING
Het nieuwe Centrum voor Vrouw en Kind is
gesitueerd aan de voorzijde van het Rijnstate
Ziekenhuis in Arnhem. “Die plek is niet voor
niets gekozen”, zegt Djukic. “Het achterliggend
idee is om de cliënten zo veel mogelijk het gevoel
te geven in een huiselijke omgeving te zijn
en zo veel als mogelijk het gevoel van een ziekenhuis
buiten de deur te houden. Het nieuwe
centrum is deels nieuwbouw, maar ook deels
gevestigd in het bestaande ziekenhuis waar de
oude kinderafdeling en de kraamkamers volledig
worden verbouwd volgens het nieuwe
concept. We hebben het hier dus over een
combinatie van nieuwbouw en verbouw.”
FASEGEWIJS
Het omvangrijke project is verdeeld over de
begane grond en eerste verdieping, in totaal
6.500 vierkante meter BVO, waarmee in totaal
een bedrag van circa 28 miljoen euro is
gemoeid. Djukic: “We bevinden ons op dit
moment (januari, red.) aan het eind van fase 2.
Ook de niet-medische afdelingen zijn met zorg ingericht.
56 BOUWEN ZORG.EU

ARNHEM RIJNSTATE CENTRUM VOOR VROUW EN KIND
Projectleider Inrichting en Inhuizing Natasja Djukic en Programmadirecteur Willem Jan Hanegraaf zijn meer
dan tevreden over het eindresultaat.
CORONA
Programmadirecteur Willem Jan Hanegraaf is
tevreden over het resultaat tot nu toe. “Bouwen
in tijden van corona is niet altijd even
makkelijk, maar ik ben er trots op dat ook de
verhuizing naar de nieuwe afdelingen in fase 2
zo goed is verlopen, zodat we zonder vertraging
naar fase 3 kunnen gaan. Onze organisatie
heeft de volledige focus op het leveren van veilige
zorg, voor coronapatiënten, maar ook voor
de acute zorg die door moet gaan. Wij vragen
deze zelfde medewerkers om mee te denken
in de realisatie van het project, verhuizingen en
trainingen voor te bereiden en uit te voeren en
begrip te hebben voor de overlast die wij creëren
tijdens het uitvoeren van het project. Een
compliment dus aan alle medewerkers van de
betrokken afdelingen, maar ook aan het projectteam.
Zij zorgen dat de projecten zo soepel
mogelijk verlopen en onze medewerkers
in de zorg juist in deze periode nog wat extra
ondersteund worden in het realiseren van de
projectwerkzaamheden.” •
'Een compliment aan
alle medewerkers
van de betrokken
afdelingen'
Fase 3 gaat van start in februari en sluiten we af
in november 2021. De eerste fase bestond uit
de nieuwbouw van het kenniscentrum, de polikliniek
Gynaecologie en de afdeling Geboortezorg.
Tevens is een interim-oplossing gebouwd
voor de afdelingen Kinderdagverpleging en
kliniek Kindergeneeskunde. Op deze manier
kan Rijnstate de zorg steeds op een veilige en
patiëntvriendelijke wijze blijven bieden, terwijl
de verbouwing van de bestaande gebieden
voor de kliniek Kindergeneeskunde, Verloskunde,
Geboortezorg, Kinderdagverpleging
en de polikliniek Kindergeneeskunde – fase 2
en 3 – plaatsvindt. Onderdeel van de tweede
fase is de realisatie van een directe verbinding
tussen de afdeling Verloskunde en het nieuwe
OK-centrum, zodat in acute situaties directe
toegang tot de OK’s is ingericht. Ook wordt
in deze fase de aansluiting van de kinderdagverpleging
en het sludercircuit als onderdeel
van het nieuw OK-centrum gerealiseerd. Dit
betekent dat ook technische complexe aansluitingen
worden gemaakt en een hoog complexe
zorgomgeving die volledig in gebruik blijft.”
EYECATCHERS
“Het Centrum voor Vrouw en Kind is ook een
plek waar moeder en kind en eventueel andere
familieleden worden voorbereid op een
zelfstandige thuissituatie. Dat betekent dat er
extra veel zorg is geweest voor de inrichting
van de diverse verblijfsruimtes, zoals de wachtruimte,
de gezinskamers, de familiekamers, de
dagbehandeling voor kinderen en de speelruimten”,
vertelt Djukic trots. “We hebben
voor wat betreft de inrichting en het ontwerp
nauw samengewerkt met VDNDP Architecten
uit Amsterdam. Bij het ontwerp zijn ook de gebruikers
van de afdeling uitvoerig gehoord, van
arts en verpleging tot en met de mensen in de
ondersteunende functies. Daarbij moet je niet
alleen denken aan de inrichting van het hele
gebouw, maar ook aan het kleurgebruik en het
meubilair. Voor wat betreft de inbreng van de
architect kun je bijvoorbeeld denken aan de
indeling van de ruimtes, de looplijnen en het
gebruik van daglicht. Uiteindelijk zijn we tot een
prachtig ontwerp gekomen, waarbij we het gevoel
van het ziekenhuis zoveel mogelijk buiten
de deur hebben weten te houden. Sfeerbepalend
daarbij is bijvoorbeeld de aandacht voor
de details. De pentekeningen van beMark (zie
volgende artikel) zijn daarbij echte eyecatchers.”
Het losse meubilair is afkomstig van Gispen en
voor het vaste meubilair is Verschuren Interieurbouw
uit Eindhoven gecontracteerd. Van Wijnen
is als bouwkundig aannemer verantwoordelijk
voor de realisatie van het totale project.
Moeder en kind blijven zo veel mogelijk bij elkaar in
dezelfde ruimte.
Wanddecoraties zorgen voor kleur en afleiding.
BOUWEN ZORG.EU
57

ARNHEM RIJNSTATE CENTRUM VOOR VROUW EN KIND
Tekst | Gerrit Tenkink Beeld | Rijnstate
Wanddecoraties in Centrum voor Vrouw en Kind:
Eenvoud levert
krachtig beeld op
Na het winnen van een creatieve pitch en de ontwikkeling van het concept voor het Centrum voor
Vrouw en Kind in het Rijnstate was bij aanvang al duidelijk dat het centrum een warme en huiselijke
sfeer wilde uitstralen. Warmte, huiselijkheid en de verbinding tussen vrouw, kind, partner en natuur
waren vanaf het eerste concept de kernbegrippen. De wanddecoraties, ontwikkeld en gerealiseerd
door beMark, zijn hiervan het resultaat.
Mark Voshol is eigenaar van dit creatieve bureau uit Nijmegen, dat zich
toelegt op signing, bewegwijzering en interieurdecoratie. “We helpen
onze opdrachtgevers met hun totale branding en de consistente doorvoering
hiervan. Uniek aan ons bureau is dat we bij de projecten zijn
betrokken vanaf de eerste brainstormsessies tot en met de daadwerkelijke
realisatie.”
DE JUISTE EMOTIE
Na een uitgebreide conceptontwikkeling met de direct betrokkenen
van Rijnstate en het team van beMark werd uiteindelijk gekozen voor
de vormtaal van lijntekeningen, die met de hand uit één penstreek
zijn getekend, in één kleur en met één ondergrondkleur. De eenvoud
van de tekening benadrukt de kracht van het beeld. “De kunst is om
de juiste emotie over te brengen. Wat wil je vertellen met het beeld?
En natuurlijk: wat vind je mooi? Wat doet het met je gemoed? Hoe
je het ook wendt of keert: je bent in een ziekenhuisomgeving, dus de
vraag ‘Waar word je rustig van?’ speelde ook mee. Dat vinden van de
juiste emotie is vaak een uitdagend en intensief traject. Vandaar dat we
veel tijd besteden aan de fase van conceptontwikkeling; inventariseren
op locatie, sfeer proeven en vooral praten met de mensen die op de
locatie aan het werk gaan. Daarnaast heeft de zwangerschap van mijn
vriendin mij geïnspireerd tijdens dit project.”
58 BOUWEN ZORG.EU

ARNHEM RIJNSTATE CENTRUM VOOR VROUW EN KIND
'De kunst is om de juiste emotie
over te brengen'
De lijntekeningen komen zeven keer terug op verschillende wanden
in het centrum; locaties die na zorgvuldig overleg zijn gekozen en ingemeten.
Het zijn verschillende tekeningen, maar allemaal in dezelfde
stijl en afgestemd op het kleurenpallet van de omgeving. De wanddecoraties
zijn geproduceerd op Wallcover EcoBio, gemaakt van 50
procent gerecycled materiaal. Dit draagt bij aan de duurzaamheid die
Rijnstate nastreeft. We werken samen met een montageteam dat de
wanddecoraties aanbrengt. Geen eenvoudige klus, volgens Voshol. “De
grootste decoratie is 16 bij 2,5 meter uit één stuk en die moet natuurlijk
in één keer zonder vouwen of naden worden aangebracht. Dat lijkt
eenvoudig, maar je hebt er wel een aantal belangrijke professionele
vaardigheden voor nodig.”
De lijntekeningen komen zeven keer terug op verschillende wanden in het centrum.
Terugkijkend is Voshol meer dan tevreden over het project en de samenwerking
met Rijnstate. Wat hem betreft krijgt het project een vervolg
op de afdeling voor kinderen en jongeren, die in de zomer van
dit jaar wordt opgeleverd. “We zijn dan ook erg enthousiast om het
concept verder uit te rollen.” •
bekijk ons portfolio op bemark.nl
Mark Voshol | conceptdenker
Foto © Jimmy Israel
210001 - beMark - Movement - Advertorial - 197x130 - V4.indd 1 18-02-21 13:40
BOUWEN ZORG.EU
59

Tekst en beeld | TECE Nederland BV
Nieuwe slimme spoelconcepten
voor openbare toiletten
Aanraakvrij (virusvrij) en handbediend, robuust en met een elegant design en aantrekkelijke prijs.
Dit zijn de kenmerkende eigenschappen van de nieuwe serie TECEsolid en TECEfilo-Solid wc- en
urinoirbedieningsplaten.
AANRAAKVRIJ VOORKOMT
OVERDRACHT VIRUSSEN
Uit het oogpunt van hygiëne is het juist nu
belangrijk om toilet of urinoir aanraakvrij te
spoelen, omdat dit de verspreiding van virussen
via de bedieningsplaat voorkomt. Maar
ook de robuustheid van een toilet, in verband
met ongehoord gedrag in openbare toiletten,
is essentieel om kosten te besparen. Ten derde
speelt het aspect van waterbesparing mee in
het belang van duurzaam en verantwoord watergebruik.
Met de nieuwe series TECEsolid en
TECEfilo-Solid komt TECE ruimschoots tege-
moet aan de eisen voor openbare toiletten.
Bovendien biedt TECE met de slimme elektronische
uitvoeringen nieuwe functies die de
hygiëne verbeteren, geuroverlast voorkomen
en het comfort voor de gebruikers verhogen.
ELEGANT EN ROBUUST
De TECEsolid bedieningsplaten zijn elegant
vormgegeven en hebben een zeer vlak front
van stevig roestvast staal met een dikte van 2 mm.
Daardoor zijn ze zeer robuust en bestand tegen
een stootje. De plaat kan verborgen worden
vastgeschroefd en biedt zo bescherming
tegen diefstal. Dankzij de minimalistische look
en de keuze uit de uitvoeringen geborsteld
roestvast staal, glanzend chroom, glanzend wit
en mat wit passen de bedieningsplaten zowel
bij een eenvoudig als luxe interieur. Daarbij kan
de roestvaststalen uitvoering voorzien worden
van een anti-fingerprint beschermlaag, zodat
vingerafdrukken niet zichtbaar zijn.
TECHNISCH HOOGSTANDJE
Bij de nieuwe elektronische bedieningsplaat
TECEsolid wordt voor het eerst een innovatieve
sensor uit de cameratechnologie
Het 2 mm dikke rvs front kan tegen een stootje.
60 BOUWEN ZORG.EU

gebruikt voor het activeren van de spoeling.
Deze ToF-sensoren meten en interpreteren
bewegingen in drie dimensies en tijd.
Daardoor meet de sensor afstanden veel
nauwkeuriger dan een conventionele infraroodsensor
en kan deze onderscheid maken
tussen bewegingen in de ruimte en hand- en
zitposities. Zo wordt onbedoeld spoelen
voorkomen en water bespaard.
EXTRA FUNCTIES
VOOR MEER HYGIËNE
Wanneer een persoon in het herkenningsbereik
van de bedieningsplaat komt, lichten de
toetsen op. De enkele of dubbele spoeling
wordt geactiveerd door een hand op een afstand
van ca. 2 cm voor de toets te bewegen.
Als de gebruiker vergeet te spoelen, wordt
automatisch de veiligheidsspoeling geactiveerd.
Voor extra hygiëne en het voorkomen van
stankoverlast beschikt de bedieningsplaat
over een aantal slimme functies. Denk bijvoorbeeld
aan een voorspoeling en een geïntegreerde
intervalspoeling, die kan worden
ingesteld op 24, 56, 72, 168 of 336 uur. Deze
spoelinterval voorkomt de stagnatie van water
en daarmee de groei van micro-organismen
en gezondheidsrisico’s. De automatische
logfunctie registreert alle spoelcycli. Dit is
belangrijk om het beoogde gebruik van het
drinkwatersysteem te kunnen aantonen. Al
deze functies, maar ook de lichtsterkte, het
spoelvolume van 6 of 3 liter en de gewenste
tijden kunnen eenvoudig met de TECE Smart
Flush-app worden ingesteld.
TOT 50% WATERBESPARING
De serie TECEsolid wc-bedieningsplaten beschikt
over de waterbesparende duospoeltechniek.
De installateur kan op de spoelklok
van het inbouwreservoir de gewenste spoelhoeveelheid
instellen. De volspoeling is in te
stellen op 4,5, 6, 7,5 of 9 liter, terwijl de kleine
spoeling 3 liter blijft. Daarmee kan tot 50% op
water worden bespaard.
NIEUW: AANRAAKVRIJ
VOOR URINOIRS
Voor het urinoir biedt TECE de bijpassende
series TECEfilo en TECEfilo-Solid. Deze bedieningsplaten
functioneren eveneens aanraakvrij
dankzij de geïntegreerde infraroodsensor.
Beide series zijn minimalistisch vormgegeven
en passen perfect bij de TECEsolid wc-bedieningsplaten.
Het front is leverbaar in roestvast
staal, glas of kunststof. De vormgeving van serie
TECEfilo wordt gekenmerkt door strakke
lijnen, terwijl de TECEfilo-Solid beschikt over
elegante ronde hoeken. •
Instelling van de functies met de handige TECE Smart Flush-app.
Aanraakvrije bediening voorkomt overdracht van virussen.
Vormgeving perfect op elkaar afgestemd.
BOUWEN ZORG.EU
61

RODEN DE RÔNER APOTHEEK
Tekst | Willem de Volder Beeld | René van Dongen, BCN-Groep
Gezondheidscentrum De Es:
Betere dienstverlening door
bundeling van krachten
Gezondheidscentrum De Es in het Drentse Roden is een voorbeeld van inspelen op een
veranderend zorglandschap. Drie huisartsenpraktijken en een apotheker delen het gebouw, met
behoud van hun eigen huisstijl, met andere zorgaanbieders zoals een tandarts en de thuiszorg.
Een vooraanstaande rol bij de totstandkoming
was er voor ontwikkelaar BCN Groep. Zij
bracht niet alleen de zorgverleners bij elkaar,
maar bracht ook kennis van vastgoed in. Behalve
een reguliere financiering werd er ook een
Europese financiering verstrekt en nam een
co-financier deel aan het project. Het transparante
en bijna energieneutrale gebouw heeft
een architectonische uitstraling en is flexibel
met het oog op toekomstige ontwikkelingen.
Patiënt en cliënt staan centraal in gebouw. De
verschillende vertrekken hebben hun eigen
functionaliteit maar kunnen ook als geheel
dienst doen. Het centrale gebied in gezondheidscentrum
De Es is daarvan het bewijs.
MODERN EN
DUURZAAM DENKEN
Apotheker René Kuipers, zijn medewerkers én
cliënten van De Rôner Apotheek in Roden profiteren
al een jaar van de nieuwe huisvesting in
Gezondheidscentrum De Es. Om te komen tot
wat De Rôner Apotheek nu is, is gekozen voor
een bouwteamopgave en dat rendeert. “Het
loopt in onze apotheek precies zoals verwacht.
We werken nu veel efficiënter. Vooral logistiek
hebben we veel profijt. Het heeft een positieve
weerslag op de dienstverlening aan onze
cliënten.” Kuipers doelt daarmee op het werken
met een voorraad voor twee werksyste-
62 BOUWEN ZORG.EU

RODEN DE RÔNER APOTHEEK
Opvallend zijn de privacyschermen, die de vijf balies scheiden.
Gezondheidscentrum De Es in het Drentse Roden is een voorbeeld van inspelen op een veranderend
zorglandschap.
'De samenwerking uit zich in een haast
futuristische inrichting, zonder aan ‘warmte’
in te leveren'
men (herhaalmedicatie en een eigen bereidingsfaciliteit
voor geneesmiddelen). Hij wijst
op de twee spreekkamers voor cliënten en de
riante algemene wachtruimte met geluiddemping
en muziek om de privacy te waarborgen.
“Ik deed al zaken met Broers Interieurmakers
in Tilburg. Een vertrouwd adres, waar men
exact aanvoelde wat ik voor ogen had. Dat
geldt ook voor Verhoeven Architectuur en
Interieur, die ik ook een vooraanstaande rol
toedicht in de totstandkoming van De Es.” De
samenwerking uit zich in een haast futuristische
inrichting, zonder aan ‘warmte’ in te leveren.
Opvallend zijn de privacyschermen, die
de vijf balies scheiden. De ovale lichtarmaturen
zijn de weerslag van modern maar ook duurzaam
denken. De Es is zelfvoorzienend en gasloos
dankzij zonnepanelen, een warmtepomp
en actieve zonwering.
Kuipers, initiatiefnemer van De Es, is in het
voortraject niet over één nacht ijs gegaan. Hij
bekeek locaties en bezocht gezondheidscentra.
Het pand is ontwikkeld met het oog op de
vestiging van participanten. In De Es gaat dan
ook een keur aan zorgdiensten samen, van een
apotheek, huisartsen, fysiotherapeut tot een
tandarts en thuiszorginstelling. •
BOUWEN ZORG.EU
63

Naamloos-8 1 18-02-2021 16:36
RODEN DE RÔNER APOTHEEK
Tekst | Willem de Volder
‘Bijzondere materialen zorgen
voor verrassend resultaat’
Hoe zorg je dat een apotheek als onderdeel van een gezondheidscentrum opvalt met zijn
interieur én aansluit bij de uitstraling van het centrum? Het was één van de voorwaarden van
De Rôner Apotheek bij aanvang van het project. Verhoeven Architectuur en Interieur en Broers
Interieurmakers wisten apotheker René Kuipers te verrassen met het eindresultaat.
René Kuipers was al eerder klant van Broers
Interieurmakers. Hij nodigde het Tilburgse interieurbedrijf
uit om mee te denken over het
interieur van de nieuwe apotheek als onderdeel
van het gezondheidscentrum De Es in
Roden. Verhoeven Interieur en Architectuur
werd gevraagd voor het interieurontwerp.
Beide partijen zijn ruimschoots bekend met de
ins en outs van apotheekinrichting.
“Na het goed in kaart brengen van de huidige
werkwijze binnen de apotheek, heb ik een
ontwerp gemaakt, waarbij alle functionaliteiten
binnen de beschikbare vierkante meters
pasten”, vertelt Hans Verhoeven. “Daarnaast
wilde de klant een strakke, moderne
apotheek passend bij de uitstraling van het
gezondheidscentrum. Hieruit is het ontwerp
tot stand gekomen.”
“Vervolgens komen wij om de hoek kijken”,
vult Bas Broers aan. “Een ontwerp kan er
op papier goed uitzien, het moet qua vorm
en materiaal ook nog te maken zijn, zonder
verlies van functionaliteit. We hebben René
Kuipers weten te verrassen met een organisch
gevormde en licht doorlatende balie.
Blank hout op de wanden geeft de apotheek
een warme uitstraling.”
“De klant weten te verrassen met het eindresultaat
is voor ons uiteraard prettig. Complimenten
krijgen over de samenwerking door het
snelle schakelen en onze onderlinge afstemming
is ons minstens net zoveel waard”, besluiten de
architect en interieurbouwer. •
64 BOUWEN ZORG.EU

RODEN DE RÔNER APOTHEEK
Tekst | Forbo Flooring Beeld | René van Dongen
Inrichting nieuwe apotheek vindt balans tussen
warmte, transparantie en professionele uitstraling
De Rôner Apotheek: strak en een tikje
futuristisch, maar toch uitnodigend
De Rôner Apotheek heeft een nieuw, mooi
en ruim thuis gevonden in het gloednieuwe
gezondheidscentrum in Roden. De moderne
materialen die gebruikt zijn bij de inrichting
zorgen voor een mooie balans tussen warmte,
transparantie en een professionele uitstraling,
zonder daarbij de privacy uit het oog te
verliezen. De ovale ‘spacy’ lichtarmaturen, maar
ook de balies met hun grote lichtcijfers en
unieke privacyschermen trekken de aandacht.
Duurzaamheid, onderhoudsgemak en prijskwaliteitverhouding hebben
de doorslag gegeven in de vloerkeuze. Er ligt een mooie combinatie uit
de Marmoleum Splash (limoncello) en Fresco (eternity) collectie van
Forbo Flooring. De lichte vloertint bij de balies markeert op een subtiele
manier ook de privacyzone.
Marmoleum van Forbo Flooring wordt CO 2
-neutraal geproduceerd van
natuurlijke en hernieuwbare grondstoffen. Het interieurontwerp werd
gemaakt door Verhoeven Architectuur en Interieur. •
De lichte vloertint bij de balies markeert op een subtiele manier de privacyzone.
BOUWEN ZORG.EU
65

Jan Snel
bouwt slimmer,
sneller én schoner
Bouwplannen in de medische sector?
Jan Snel en Medexs bundelen hun expertise om de juiste oplossingen voor specialistisch zorgvastgoed
te realiseren. Modulair bouwen is een snelle, flexibele en circulaire bouwmethode waarbij geen
concessies worden gedaan aan kwaliteit.
De dynamische processen in het ziekenhuis kunnen ongestoord verder gaan, terwijl de huisvesting
volgens planning wordt opgeleverd. Een ambulancepost, laboratorium, MRI- en CT-scanruimtes of een
volledig K1P1 operatiecomplex: Jan Snel en Medexs hebben altijd een complete oplossing voor u.
| WONEN | WERKEN | LEREN | ZORG | LEISURE | JANSNEL.COM

Tekst en beeld | Condair
Waarom is een optimale
luchtvochtigheid in
gebouwen noodzakelijk?
De juiste relatieve luchtvochtigheid (40-60%) zorgt ervoor dat mensen optimaal kunnen
functioneren. Dit is van grote invloed op het in goede conditie houden van de mensen en
materialen in gebouwen. Het bevordert ons welzijn en onze gezondheid. Ziekenhuizen en
zorginstellingen zijn een goed voorbeeld van gebouwen waar een optimale luchtvochtigheid van
essentieel belang is. Dit minimaliseert het risico van besmetting, zoals bij een verkoudheid, virussen
(zoals corona) of ziektes. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat het transport van virussen in de
lucht sterk toeneemt naarmate de luchtvochtigheid onder de 40% komt, en dat ons afweersysteem
slechter functioneert. Droge lucht is simpelweg niet goed voor onze gezondheid….
ADIABATISCHE LUCHTBEVOCHTIGING
Het inbrengen van verneveld water en verdampen in de luchtstroom
heet adiabatische bevochtiging. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de
energie-inhoud in de lucht. Veelal is dit duurzaam opgewekte warmte via
condensatieketels, warmtepompen of opgeslagen warmte in de WKO.
Dit zorgt voor een forse energiebesparing en CO 2
-reductie.
De Condair DL systemen kunnen de nauwkeurigheid in regeling en hygiëne
perfect waarborgen.
STOOM ALS BEVOCHTIGING
Het principe van bevochtiging is simpel. Bij te droge lucht moet extra
vocht toegevoegd worden. Veelal wordt dit geregeld door een stoombevochtiger.
Via de luchtventilatiegroep wordt er stoom toegevoegd aan
de lucht en door het gebouw verspreid. De bevochtiger verwarmt het
water tot het kookpunt en de opgewekte stoom bevochtigt de binnenlucht.
In ziekenhuizen is soms al een groot stoomnet aanwezig.
WELKE LUCHTBEVOCHTIGING VOOR
ZIEKENHUIZEN EN ZORGINSTELLINGEN?
Door de overstap naar beproefde decentrale lagedruk adiabatische
luchtbevochtigers, zoals de Condair DL, kunnen we optimaal
gebruik maken van hernieuwbare energie en/of restwarmte. Deze
systemen kunnen de nauwkeurigheid in regeling en hygiëne namelijk
perfect waarborgen.
HYGIËNEGARANTIE VAN 100%
In ziekenhuizen en OK-ruimtes is luchtbevochtiging noodzakelijk. Hygiënemaatregelen
en extra bewerkingen zijn onontbeerlijk om de groei en
verspreiding van ziektekiemen in adiabatische luchtbevochtigers te voorkomen.
Door het gebruik van zuiver omgekeerd osmosewater in combinatie
met ontsmettende zilverionisatie en door de precisieregelingen
binnen adiabatische bevochtigingssystemen te optimaliseren, kan deze
legionellaveilig en ziektekiemvrij functioneren. Daarom is de Condair DL
een zeer duurzame oplossing, waarbij een 100% hygiënegarantie met
hygiënecertificaat van beproeving op lange termijn wordt meegeleverd.
Ideaal en noodzakelijk voor ziekenhuizen en zorginstellingen. •
In ziekenhuizen en OK-ruimtes is luchtbevochtiging noodzakelijk.
BOUWEN ZORG.EU
67

Tekst | Willem de Volder Beeld | Hygiëneplan, Willem de Volder
‘Ons hygiëne-oog reikt
ook boven de 1,80 meter’
Hygiëne heeft het afgelopen jaar een iets andere klank gekregen. De corona-intocht heeft dat
vakgebied in een onontkoombaar daglicht geplaatst. Bij Hygiëneplan in Den Bosch was men al
langer doordrongen van de noodzaak van tophygiëne. Sterker nog, de ‘experts in industrial cleaning’
luisteren en koppelen wensen van opdrachtgevers aan kennis en kunde.
“Elkaar versterken, daar draait het om”, zegt
Stephan van der Loo, die samen met Coen
van Diepenbeek en Jurgen Spaan ingaat op de
dienstverlening van Hygiëneplan. Het bedrijf
mag dan vier jaar jong zijn, aan ervaring geen
gebrek. “Eredivisiewaardig”, kwalificeert Van
der Loo. Wat begon met ‘food- en feed-reiniging’
heeft inmiddels ook ‘cleanroomreiniging’
en ‘project- en opleveringsschoonmaak’ als
vakgebieden. “Cleanrooms in onder meer de
pharma en micro-elektronica vragen om een
specifieke aanpak van het werk. Weten waar
micro-organismen/ultra kleine stofdeeltjes zich
ontwikkelen en die verwijderen en tegengaan.”
'Kwaliteit van het werk vraagt diepgang'
BLIND VERTROUWEN
Het klinkt volgens Van der Loo eenvoudig,
maar dat doet de complexiteit van de opdrachten
teniet. “Het vraagt veel inzicht en
ervaring”, weet ook Spaan, die vele jaren de
schoonmaakvalidatie van projecten (plasmaproductie)
begeleide bij bloedbank Sanquin.
Hij noemt in combinatie met cleanrooms opdrachtgevers
als ziekenhuizen, farmaceutische
bedrijven en micro-elektronica. De goede
naamsbekendheid heeft Hygiëneplan te danken
aan het leveren van beloofde kwaliteit.
“Blind vertrouwen in onze kennis, daar is onze
aanpak en het eindresultaat op gestoeld.”
Hygiëneplan heeft ruim honderd mensen in
dienst en doet een beroep op zo’n dertig tot
veertig uitzendkrachten. “Allemaal gecertificeerd.
Via ons E-learning-kanaal leggen we
de basis voor een succesvolle aanpak van een
opdracht”, onderstreept Van Diepenbeek de
wijze van begeleiding van personeel. Hij licht
er de bouw van cleanrooms van andere pro-
Het team van Hygiëneplan, v.l.n.r.: Coen van Diepenbeek, Jurgen Spaan en Stephan van der Loo.
(Beeld: Willem de Volder)
Hygiëneplan op locatie aan het werk.
(Beeld: Hygiëneplan)
68 BOUWEN ZORG.EU

jecten uit: “Tijdens en na de realisatie van een
project dragen onze specialisten zorg voor de
reiniging van ruimten.”
EXPERTISE EN
GRONDIGE AANPAK
Van der Loo benadrukt dat visueel schoon,
niet schoon is. “Kwaliteit van het werk vraagt
diepgang.” Hij lepelt nog een voorbeeld op
van de aanpak van Hygiëplan: de reguliere
schoonmaak bij Danone in het Brabantse
Haps. “Danone heeft Nederland aangewezen
voor de productie van babyvoeding en
wij zijn daar vanaf het eerste moment bij betrokken.”
Hij spreekt over een streng regime
en flexibiliteit als het gaat over werktijden.
Ook Nutricia Zoetermeer en MSD Boxmeer
zijn spelers die profiteren van de expertise
en grondige aanpak van Hygiëneplan. Er
wordt door het Bossche bedrijf nauw samengewerkt
met Sure consultancy & research
voor microbiologisch advies en onderzoekswerk.
Het geeft aan dat opdrachtgevers bij
Hygiëneplan voor het gehele hygiënetraject
terecht kunnen. Van der Loo: “Met passie
voor en kennis van het vak en met oog voor
detail ook boven de 1,80 meter….” •
Elkaar
versterken
daar draait het om!
085 - 020 10 30
WWW.HYGIENEPLAN.NL
BOUWEN ZORG.EU 69
Hygieneplan_adv_bouw_en_zorg_197x130mm_def.indd 1 08-01-2021 13:37

Tekst | Tjerk van Duinen Beeld | Koninklijke Van Twist
Geen compromissen voor koninklijke
leverancier van noodstroomaggregaten:
Leveringszekerheid
gaat voor alles
Overheidsgebouwen, datacenters en bovenal ziekenhuizen kunnen niet zonder
noodstroomvoorziening. Zeker nu de elektrificatie en digitalisering van de maatschappij een
steeds grotere vlucht nemen en de vraag naar energie toeneemt, is het zaak dat kritische functies
goed en voor langere duur gewapend zijn tegen netuitval. “Dat gebeurt nog steeds uitsluitend
met noodstroomgeneratoren die op diesel draaien”, vertelt Jeroen Eeuwijk, general manager van
Koninklijke Van Twist (KVT).
actief in noodstroomvoorzieningen en in
dit segment één van de drie marktleiders in
Nederland. Eeuwijk: “En we zijn naast ‘koninklijk’
ook ‘hofleverancier’. Het Ministerie van
Defensie is een belangrijke klant, en we beleveren
bijvoorbeeld ook de Duitse Bundeswehr.
Dat betekent regelmatig strenge audits, maar
dat houdt ons juist scherp.”
GEEN BIODIESEL
Hoewel de verduurzaming in vele sectoren
sterk in zwang is, draaien noodstoomvoorzieningen
nog steeds uitsluitend op diesel.
Eeuwijk: “Inherent aan dit soort apparaten is
dat ze vrijwel altijd stilstaan. Ga je biodiesel gebruiken,
dan kan in de tank de dieselbacterie
zich vermenigvuldigen omdat de vloeistof relatief
lang in de tank blijft. Daarom gebruiken we
liever een biodieselvrij product. Volwaardige
alternatieven zijn er nog niet, al wordt daar wel
onderzoek naar gedaan. Het verbruik en de
uitstoot zijn ook geen issue. De primaire functie
is leveringszekerheid.”
Groot noodstroomaggregaat van Kohler SDMO. (Beeld: Dodo GraphiX Media)
Als je het predicaat ‘koninklijk’ mag voeren,
weet je dat een bedrijf een rijke geschiedenis
met zich meedraagt. Koninklijke Van Twist
(KVT) bestaat ruim 180 jaar en wordt geleid
door inmiddels de zesde generatie Van Twist.
Sinds de jaren ’60 is het bedrijf uit Dordrecht
BESTE MACHINES
“Dat geldt bovenal voor ziekenhuizen, want
als daar de stroom uitvalt en er is geen backup,
dan gaan er simpelweg mensen dood”, vult
sales manager Mark Scheurwater aan. “Op de
kwaliteit van noodstroomaggregaten voor ziekenhuizen
kun je geen compromissen sluiten.
70 BOUWEN ZORG.EU

Daarom importeren wij de beste machines
en zorgen dat ze mechanisch en elektronisch
volledig gemodificeerd worden naar de wensen
van de klant. Een ziekenhuis bepaalt zelf
welke strategie ze hanteert. Dat kan een centrale
noodstroomvoorziening zijn of meerdere
kleinere. Onze klanten geven aan hoe
lang noodstroom beschikbaar moet zijn en
met welk vermogen. Samen kijken we naar de
capaciteit van de UPS-systemen (Uninterruptible
Power Supply; red.) en bepalen we hoeveel
en hoe groot de accu’s moeten zijn die
op het moment van stroomuitval de eerste
stroomvoorziening moeten overnemen tot
de generator inkomt. Sinds begin dit jaar levert
KVT 4,5 megawatt generatoren, wat een
veelvoud is van wat tot voor kort beschikbaar
was. Voor datacenters en ziekenhuizen een
zeer interessante optie.”
NADRUK OP ONDERHOUD
Installeren van een noodstroominstallatie
is één, maar vakkundig onderhoud is wellicht
nog belangrijker. Eeuwijk: “Als bij een
netuitval de noodstroomvoorziening van
'Installeren van een
noodstroominstallatie
is één, maar
vakkundig onderhoud
is wellicht nog
belangrijker'
een ziekenhuis faalt, heb je een grote calamiteit
en ga je naar een ontruiming toe.
Als blijkt dat dit ligt aan een batterijtje van
twintig euro, gaat er iets gruwelijk mis. We
hebben het nooit meegemaakt maar met
een goed onderhoudscontract houd je de
kans dat dit gebeurt buiten de deur. Daar
ligt ook onze grootste kracht. KVT heeft op
maat gesneden contracten voor de eigen
leveringen maar is ook in staat merkonafhankelijk
onderhoud te doen voor alle typen
noodstroomgeneratoren en UPS-systemen.
Stilstand betekent achteruitgang, naast het
jaarlijks periodiek onderhoud adviseren wij
daarom ook om maandelijks belast proef te
draaien. We leiden onze klanten op om dat
zelf te doen, maar indien nodig kunnen wij
dat uiteraard ook prima verzorgen. Ons preventief
onderhoud behelst meer dan alleen
het dieselaggregaat, we kijken ook naar de
complete brandstofvoorziening, opslagtanks
en elektrische installatie, al dan niet aangevuld
met de wettelijk verplichte SCIOS keuringen.
KVT staat voor compleet ontzorgen,
met ons uitgebreide serviceapparaat zijn we
24/7 beschikbaar, 365 dagen per jaar en met
korte aanrijtijden.”
“Wij voeren het predicaat ‘koninklijk’ met
trots”, besluit Scheurwater, “maar de klant
is bij alle negentig medewerkers van KVT de
echte koning. En dat tegen een concurrerend
tarief, want wij werken zonder subcontractors
en kunnen voor onze totaalpakketten mooie
prijsafspraken maken. Nogmaals: zonder compromissen
te maken op de kwaliteit. Leveringszekerheid
gaat voor alles.” •
EXCLUSIEF
DISTRIBUTEUR
KOHLER-SDMO
We zijn zeer verheugd met de uitbreiding
van ons productportfolio met Kohler-SDMO
generatorsets! Kohler staat wereldwijd
bekend als een zeer gerenommeerd
producent van generatorsets en is tevens
ook een van de grootste fabrikanten.
Kohler-SDMO heeft net als KVT een rijke
geschiedenis als het gaat om energieoplossingen.
Met de komst van het
Kohler-SDMO product kunnen wij
vermogens leveren van 1 tot 4500 kVa.
Zowel de jarenlange ervaring van Kohler
als die van KVT in de markt, maakt ons de
perfecte partners! Samen combineren wij
kwaliteit, service en innovatie.
Keerweer 62, 3316 KA Dordrecht +31(0)78 - 632 66 00 info@kvt.nl www.kvt.nl
BOUWEN ZORG.EU
71

EINDHOVEN NEOS
Tekst | Tom Brennand Beeld | Neos, Huybregts Relou
Nieuwbouw Neos:
Gebouwd voor de toekomst
Op de plek van het Labrehuis in Eindhoven is een nieuw modern appartementencomplex verrezen
onder de vlag van Neos, de organisatie voor opvang van dak- en thuislozen en slachtoffers van
huiselijk geweld. Het gebouw is in opdracht van woningstichting ‘thuis door aannemersbedrijf
Huybregts Relou gerealiseerd en is voorbereid op verschillende toekomstscenario’s. Mariëlle de
Reuver en Guido van Kempen, beiden MT-lid van Neos, lichten toe waarom deze nieuwbouw
noodzakelijk was voor de zorg die Neos wil bieden. Wouter Bezemer, algemeen directeur
van Huybregts Relou, kijkt met veel genoegen en voldoening terug op het bouwproces en de
uitstekende samenwerking met ‘thuis, huisvestingspecialist Laride en eindgebruiker Neos.
Nieuwbouw Neos.
Hergebruikt mozaïek.
De missie van Neos is om kwetsbare mensen die door complexe problemen
dak- of thuisloos zijn geraakt, slachtoffers van huiselijk geweld
en anderen die een vorm van beschermd wonen nodig hebben, weer
zo zelfstandig mogelijk te laten participeren in de maatschappij. Van
Kempen: “Neos biedt al vele jaren opvang, zorg en ondersteuning voor
deze doelgroepen. Het vorige gebouw, het voormalige Labrehuis, voldeed
echter niet meer aan de eisen van deze tijd. Zoals bij meerdere
grote zorgverleners was er te weinig ruimte voor privacy en kwam
het zelfs voor dat meerdere mensen één kamer deelden. Als je mensen
goed wilt voorbereiden op een succesvolle terugkeer in de maatschappij,
is meer zelfstandigheid van belang, ook tijdens de opvang. In
de nieuwe studio’s zijn alle moderne faciliteiten en ruimten aanwezig
waardoor de begeleiding optimaal kan functioneren en bewoners zich
optimaal kunnen voorbereiden op een eigen woning. Een eigen voordeur,
keuken en slaapgelegenheid zijn hiervoor essentieel.” De Reuver:
“Een eigen voordeur houdt ook in dat bewoners een directe relatie
met de corporatie aangaan en meteen leren goede huurders te zijn.
Daarbij hoort ook het op orde houden van de omgeving en tijdig betalen
van rekeningen. Dit zijn langdurige trajecten. Gemiddeld blijven
onze bewoners hier één tot twee jaar.”
VEEL INSPRAAK
De Reuver: “De studio’s zijn ongeveer 19 m² groot en bevatten alle
voorzieningen die nodig zijn om zelfstandig te kunnen wonen. Bijzon-
72 BOUWEN ZORG.EU

EINDHOVEN NEOS
‘In de nieuwe studio’s
zijn alle moderne faciliteiten
en ruimten aanwezig
waardoor de begeleiding
optimaal kan functioneren
en bewoners zich optimaal
kunnen voorbereiden
op een eigen woning’
Wouter Bezemer, algemeen directeur van Huybregts Relou.
der is dat bij de inrichting van de studio’s zowel de bewoners als onze
medewerkers heel veel inspraak hebben gehad en dat hieruit zelfs het
ontwerp voor een multifunctioneel meubelstuk is ontstaan. Daarnaast
zijn ook de kleurstellingen door de bewoners in samenspraak met de
interieurarchitect tot stand gekomen. De inrichting is daardoor optimaal
afgestemd op zowel de gebruikers van het gebouw als op de
gewenste zorgverlening. In het gebouw zijn ook 16 appartementen beschikbaar
voor diegenen die na de opvang een tussenstap zetten naar
een zelfstandigere woonomgeving.”
‘thuis, Laride en ons. De lijnen waren kort en de communicatie was
daardoor helder en effectief. Ik vertrouw er op dat dit ook zo blijft, want
wij gaan in samenwerking met ‘thuis en Neos ook het onderhoud van het
gebouw verzorgen.” •
UITSTEKENDE SAMENWERKING
Het aannemersbedrijf dat verantwoordelijk is voor de bouw van de 80
studio’s en 16 appartementen is Huybregts Relou, een bedrijf met ruime
ervaring in het realiseren van bouwprojecten gerelateerd aan de zorg.
Wouter Bezemer geeft aan dat de samenwerking met alle betrokkenen
in dit project uitstekend is verlopen. Echter leverde de start van het project
nog wel een onaangename verrassing op: “We kwamen bij de sloop
asbest tegen op plekken waar we dat niet hadden verwacht. Om dit
te verwijderen, hebben we een gespecialiseerde partner ingeschakeld.
Voor bijna elk onderdeel schakelen wij overigens onze vaste partners
c.q. specialisten in, terwijl wij zelf de regie blijven voeren. Het nieuwe
gebouw is klaar voor de toekomst. De 80 studio’s kunnen, indien nodig,
relatief eenvoudig worden omgebouwd tot grotere appartementen. Er is
al rekening gehouden met de plaatsen waar dan de voordeuren moeten
komen op de galerij. Ook alle installaties en de nutsvoorzieningen zijn
daar al op voorbereid. De energievoorziening is volledig elektrisch, dus
geen gas en geen warmtepompen, maar veel zonnepanelen.”
PRAKTISCH INGEDEELD
Het gebouw is heel praktisch ingedeeld, aldus Bezemer. “Vaak wordt bij
grote gebouwen niet alle ruimte optimaal benut, maar hier heeft elke
vierkante meter een functie. De architecten hebben dus uitstekend werk
geleverd. Er zijn bovendien nog markante elementen van het oude gebouw
teruggekomen in de nieuwbouw. We hebben een mooi mozaïek
opnieuw kunnen gebruiken en ook enkele karakteristieke glas-in-loodramen
herinneren aan het Labrehuis dat hier eerst stond. Na oplevering
was het gebouw binnen twee weken bedrijfsklaar, dankzij de zeer
efficiënte inrichting die door Neos was georganiseerd in afstemming met
Met passie en
trots bouwen aan
duurzame relaties
Huybregts Relou is een betrouwbare
bouwpartner. Wij hechten
veel waarde aan langdurige
samenwerking met opdrachtgevers
en leveranciers. Dit vormt de
basis voor kwaliteit, continuïteit
en duurzaamheid. In onze
samenwerkingsverbanden streven
wij naar gezamenlijk resultaat voor
alle partners.
Wij werken volgens de volgende
neven staande kenwaarden
binnen VB Groep.
Dit alles draagt bij aan de
invulling van onze slogan:
“Resultaat komt Samen!”.
Kanaaldijk Zuid 1 5691 NL Son T 0499 48 34 83
info@huybregts-relou.nl I www.huybregts-relou.nl
Solide
Duurzaam
Partnerschap
BOUWEN ZORG.EU
73

Tekst en beeld: Deerns Nederland
Pandemie-proof door modulaire
aanpassingen en slimme technologie
Hoogste tijd voor het
adaptieve ziekenhuis
COVID-19 heeft een grote impact op ons leven, de maatschappij en de zorg. De pandemie heeft ons
ruw wakker geschud: ziekenhuizen moeten flexibeler en stressbestendiger worden. Architectenbureau
Wiegerinck en ingenieursbureau Deerns schetsen hoe het adaptieve ziekenhuis eruitziet en hoe
ziekenhuizen financieel verantwoord en relatief eenvoudig ‘pandemie-proof’ kunnen worden.
Adaptief wil zeggen: een ziekenhuis zo inrichten
dat besmette personen kunnen worden
opgevangen, met minimale gevolgen voor
de reguliere zorg. Het doel van een adaptief
ziekenhuis is dat een deel van het gebouw in
een noodsituatie (een virusuitbraak of chemische
besmetting) snel kan omschakelen naar
crisisopvang, want virussen zijn in een ziekenhuis
een bedreiging voor kwetsbare patiënten
en personeel. De huidige coronamaatregelen
blijken niet voldoende, dus zullen we ons nog
meer moeten richten op fysieke en bouwkundige
maatregelen.
HET IDEAAL
Het ultieme doel is om het ideale ziekenhuis te
ontwerpen en te bouwen. Architectenbureau
Wiegerinck en ingenieursbureau Deerns bespreken
de oplossingen aan de hand van het
ideale adaptieve ziekenhuis. Dit kent de volgende
bouwstenen:
• Creëren van een noodziekenhuis binnen
het ziekenhuis;
• Modulair ontwerpen;
• Inzet smart building technology;
• Meer gebruik van E-health.
ÉÉN ZIEKENHUIS, TWEE STANDEN
In hun scenario kent een adaptief ziekenhuisgebouw
twee ‘standen’. Een ‘normale’ en een
‘crisisstand’. In de normale stand wordt de
ziekenhuiszorg geleverd zoals we dat graag
willen. In de ‘crisisstand’ wordt acute specialistische
zorg geleverd aan een bepaalde
groep patiënten, waarbij de reguliere zorg
zo min mogelijk wordt afgeschaald. De basisgedachte
is dat vooraf wordt bepaald welke
zones in het gebouw in geval van nood direct
aangepast en gecompartimenteerd kunnen
worden. De rest van het ziekenhuis draait dan
ongestoord verder. Door deze modulaire opzet
kunnen crisiszorg en reguliere zorg naast
elkaar plaatsvinden.
NOODZIEKENHUIS
BINNEN HET ZIEKENHUIS
Bij een grootschalige calamiteit wordt het
‘noodziekenhuis’ vrijwel direct operationeel.
Het heeft een aparte ingang met triage en
vormt vanaf daar een gesloten circuit met een
spoedafdeling, klinische bedden en een IC.
Eventueel kan gebruik worden gemaakt van
een diagnostiekruimte en een OK. Bij ziekenhuisopname
komen patiënten in een gesluisd,
gesepareerd deel van de SEH en gaan zij via
een veilige route naar de IC of een gealloceerde
verpleegafdeling.
Familie en dierbaren kunnen in alle omstandigheden veilig contact hebben met de patiënt.
SNEL MEER OF MINDER
(IC-)BEDDEN
Binnen de IC en de speciale noodafdeling worden
extra gesluisde deuren aangebracht, zodat
het aantal bedden snel aangepast kan worden.
74 BOUWEN ZORG.EU

De ‘crisisstand’. Een deel van het ziekenhuis wordt snel omgeschakeld, met
een gesloten geïnfecteerd circuit en een noodhospitaal. De reguliere zorg kan
ongehinderd doordraaien.
De ‘normale stand’. Het ziekenhuis kent een duidelijke scheiding van hotfloor
en (poli)klinieken en kantoor. Functies zijn zo gepositioneerd dat looplijnen/
stromen helder zijn.
'De basisgedachte is dat vooraf wordt bepaald welke zones in het gebouw in
geval van nood direct aangepast en gecompartimenteerd kunnen worden'
Extra flexibiliteit komt uit kamers die groot genoeg
zijn om een tweede IC-bed te plaatsen
of door binnen de noodkliniek kamers ‘acuity
adaptable’ te maken, zodat zij installatietechnisch
volledig geschikt zijn voor crisiszorg.
CLUSTERING KLINIEKEN
Patiënten die minder ernstig ziek zijn, gaan via
een veilig circuit naar een gesluisde, binnen
het noodziekenhuis gelegen klinische afdeling.
Door die klinische afdeling modulair op te delen,
wordt het mogelijk om het noodziekenhuis
trapsgewijs, per cluster, op te schalen.
In de scenario’s zijn de meeste bouwkundige
en technische maatregelen geïntegreerd in het
ontwerp. Alleen de eerste klinische clusters
worden licht overgedimensioneerd. Ze hebben
grotere kamers, meer technische aansluitingen
en een eigen ‘besmet afval’ circuit. De brandwerende
deuren hebben een dubbelfunctie als
crisissluizen. Daardoor blijven extra investeringen
en ingrepen tot een minimum beperkt.
MENSELIJK CONTACT
In het ‘noodziekenhuis’ moet ruimte zijn voor
veilig contact tussen patiënt, partners en familieleden.
Zo is er een aparte ruimte waar visueel
contact mogelijk is tussen de patiënt en
diens naasten. Op de IC-afdeling is een ruimte
aan de buitenkant van de gevel mogelijk een
oplossing om fysiek toch dichtbij te zijn.
HOE VERDER MET ÚW
ZIEKENHUIS?
In elk ziekenhuis leven ongetwijfeld de nodige
vragen. Wat moeten we doen? Hoe kunnen we
het ziekenhuis pandemie-proof maken? Welke
investeringen zijn haalbaar en te rechtvaardigen?
De snelheid waarmee COVID-19 de zorgverlening
heeft ‘overgenomen’ en veranderd laat
zien dat het belangrijk is om kritisch te kijken
naar uw bestaande situatie. Niemand in de
zorg wil ooit nog verrast worden door een
grote uitbraak van een infectieziekte. In principe
kunnen veel aspecten uit het geschetste
ideale ziekenhuis geprojecteerd worden op elk
ziekenhuis. Per gebouw zullen de aanpassingen
natuurlijk verschillen.
NU ANTICIPEREN
COVID-19 heeft de noodzaak van verandering
laten zien. Ziekenhuizen moeten stressbestendiger
worden, zodat in geval van een pandemie
direct geschakeld kan worden. Door nu
te anticiperen op toekomstige virusziekten,
investeren ziekenhuizen automatisch in een
doeltreffende oplossing voor andere ziekten
en calamiteiten. •
De whitepaper van Wiegerinck en Deerns is te
downloaden op www.deerns.nl
BOUWEN ZORG.EU
75

Partners in turn-key
cleanrooms
PP4CE is een strategische alliantie tussen een aantal professionele bedrijven op
de (internationale) cleanroom markt en is ontstaan vanuit de gedachte dat het
voor opdrachtgevers van essentieel belang is te kunnen rekenen op betrouwbare
partners in het gehele cleanroom bouwproces, van ontwerp tot en met realisatie.
PP4CE ACTIEF IN DE VOLGENDE MARKTSEGMENTEN:
High Tech
Specifiek binnen de Hightech sector
hebben we als PP4CE alliantie een
zeer ruime ervaring en specifieke
kennis te bieden.
Farma
Rond de vigerende wet- en regelgeving
binnen het Farma marktsegment
is wel bekend dat dit veel
vraagt van de onderneming.
Food
De Food sector is een markt segment
waarin een steeds meer uitgebreide
en internationaal geldende wet- en
regelgeving voorziet in een betere
voedsel veiligheid scenario in
productie en verpakkingsprocessen.
WWW.PP4CE.COM
HEALTHCARE I FOOD I PHARMACY I MICROELECTRONICS I OPTICS I MEDICAL DEVICES

PLATFORM OVER BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG IN VLAANDEREN EN NEDERLAND
BOUWEN ZORG
PARTNER WORDEN
VAN BOUWEN AAN
DE ZORG?
Zowel op de website als in de gedrukte
versie bieden we u de mogelijkheid om
onderdeel uit te maken van het overzicht
met de meest gerenommeerde fabrikanten
en toeleverancieres in de branche.
Zo kunt u onder andere:
• Toegevoegd worden als
partner op de servicepagina’s
van het vaktijdschrift
• Een kosteloze vermelding krijgen in
de geheel vernieuwde bedrijvenindex
op bouwenaandezorg.eu
• Een gesponsorde positie met persoonlijke
profielpagina op bouwenaandezorg.eu
verkrijgen
• Uw eigen profielwidget inzetten,
gekoppeld aan de redactionele content,
nieuwsberichten en overige
relevante marketingtools
Ook geïnteresseerd?
• Bel naar +31 495 45 00 95
• Ga naar bouwenaandezorg.eu/adverteren
• Scan de QR code
SCAN DE
QR CODE
Onze projectmanagers vertellen u graag meer over onze
samenwerkingspakketten
bouwenaandezorg.eu

ZORGPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de zorgpartners, scan deze QR code
met uw smartphone
bouwenaandezorg.eu/bedrijf
NEDERLAND
C
CK
±
design
®
international
ABSTRACT MANAGEMENT & ADVIES
DORDRECHT
Volg ons op LinkedIn
Wilgenbos 20
3311 JX DORDRECHT
T +31 78 63 30 775
E informatie@abstractmanagement.nl
W www.abstractmanagement.nl
ARTIMO TEXTILES BV
Postbus 1150
4700 BD ROOSENDAAL
T +31 165 54 39 40
F +31 165 55 48 55
E info@artimo.nl
W www.artimo.nl
CK DESIGN
Prof. Ronthenstraat 8
7311 AM APELDOORN
T +31 55 578 92 88
door hardware
sanitary accessories
E info@ckdesign-int.com
W www.ckdesign-int.com
CLEANROOM COMBINATION GROUP BV
Postbus 87
5570 AB BERGEIJK
De Waterlaat 2
5571 MZ BERGEIJK
T +31 497 55 65 65
E info@cleanroomcg.nl
W www.cleanroomcg.com
VAN DORP
FORBO FLOORING BV
Postbus 13
1560 AA KROMMENIE
T +31 75 647 74 77
F +31 75 647 77 26
E contact@forbo.com
W www.forbo-flooring.nl
GB CONSTRUCT BV
Postbus 87
5570 AB BERGEIJK
De Waterlaat 2
5571 MZ BERGEIJK
T +31 497 55 65 65
E info@gb-construct.nl
W www.gb-construct.nl
GEZE BENELUX BV
Steenoven 36
5626 DK EINDHOVEN
T +31 40 262 90 80
F +31 40 262 90 85
E geze.nl@geze.com
E geze.be@geze.com
W www.gezebenelux.com
HAELVOET NV
Schimminck 1
5301 KR ZALTBOMMEL
T +31 88 599 05 80
F +31 88 599 05 00
E info@haelvoet.nl
W www.haelvoet.nl
verbonden aan stichting mens & architectuur
INTERIEURARCHITECT A. VAN DER GUN
Van Hogendorpplein 58
5051 ST GOIRLE
M +31 6 22 80 67 01
F +31 13 534 05 77
E info@andrevandergun.nl
W www.andrevandergun.nl
BRECON GROUP
Droogdokkeneiland 7
5026 SP TILBURG
T +31 76 504 70 80
E Brecon@brecon.nl
W www.brecon.nl
Fascinatio Boulevard 602
2909 VA CAPELLE AAN DEN IJSSEL
Postbus 60
2900 AB CAPELLE AAN DEN IJSSEL
Tel +31 10 487 88 00
E info@vandorp.eu
W www.vandorp.eu
GERFLOR BENELUX BV
Postbus 7102
5605 JC EINDHOVEN
T +31 40 266 17 00
F +31 40 257 46 89
E gerflornl@gerflor.com
W www.gerflor.nl
JAN SNEL MEDICAL BUILDINGS
Willeskop 94
3417 ME MONTFOORT
Postbus 200
3417 ZL MONTFOORT
T +31 348 47 90 90
E info@jansnel.com
W www.jansnel.com
GETINGE BV
CADOLTO BENELUX
Dorpsstraat 8a
4181 BN Waardenburg
T +31 418 65 15 44
E p.vanthiel@cadolto.nl
W www.cadolto.nl
FITTEBEDRIJVEN.NL - DE FITNESSTUIN -
MOOFIE
Pilotenlaan 30
8017 GD ZWOLLE
T +31 38 429 02 02
E info@defitnesstuin.nl
W www.defitnesstuin.nl
Oscar Romerolaan 3
1216 TJ HILVERSUM
Postbus 388
1200 AJ HILVERSUM
T +31 35 625 53 20
E info.nl@getinge.com
W www.getinge.com
KBM GROEP
Scheepmakerstraat 2
2222 AC KATWIJK ZH
T +31 71 402 92 15
E info@kbm.nl
W www.kbm.nl
78 BOUWEN ZORG.EU

ZORGPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de zorgpartners, scan deze QR code
met uw smartphone
bouwenaandezorg.eu/bedrijf
KOKON ARCHITECTUUR & STEDENBOUW
Weena 723
3013 AM ROTTERDAM
T +31 10 411 71 80
E info@kokon.nl
W www.kokon.nl
NORA FLOORING SYSTEMS BV
Industrielaan 15
3925 BD SCHERPENZEEL
T +31 416 28 61 40
F +31 416 28 61 49
E info-nl@nora.com
W www.nora.com/nl
SALTO SYSTEMS BV
Schipluidenlaan 4
1062 HE AMSTERDAM
T +31 20 635 31 00
E info.nl@saltosystems.com
W www.saltosystems.nl
TINNEMANS MEDICAL DESIGN BV
Belleweg 9
5711 DH SOMEREN
T +31 493 47 23 99
F +31 493 47 32 99
E info@4medicaldesign.com
W www.4medicaldesign.com
PASSION FOR CARE
LOPITAL NEDERLAND BV
Laarakkerweg 9
5061 JR OISTERWIJK
T +31 13 523 93 00
F +31 13 523 93 01
E info@lopital.nl
W www.lopital.nl
NORMBAU GMBH
Schwarzwaldstrasse 15
D-77871 RENCHEN Duitsland
T +49 7843 704 0
F +49 7843 704 63
E normbau@allegion.com
W www.normbau.de
SANI ASSIST
Dortmundstraat 28
7418 BH DEVENTER
T +31 570 23 82 28
E info@sani-assist.nl
W www.sani-assist.nl
TWAN PROJECT SOLUTIONS
Oranje-Nassaulaan 89
5491 HD SINT-OEDENRODE
T +31 6 23 60 33 14
E twan@twanprojectsolutions.nl
W www.twanprojectsolutions.nl
M-PROJECTSERVICE BV
Steenoven 4C
5626 DK EINDHOVEN
T +31 40 292 79 50
E info@m-projectservice.nl
W www.m-projectservice.nl
P. VAN LEEUWEN AANNEMERSBEDRIJF BV
Energieweg 1
4231 DJ MEERKERK
T +31 183 35 23 32
F +31 183 35 27 24
E info@pvanleeuwen.nl
W www.pvanleeuwen.nl
SEPAGO
Postbus 1150
4700 BD ROOSENDAAL
T +31 165 54 39 40
F +31 165 55 48 55
E info@sepagodisposables.com
W www.sepagodisposables.com
VAMED NEDERLAND BV
Orteliuslaan 897
3528 BE UTRECHT
T +31 30 303 64 30
W www.vamed.nl
M-WALL BV
Steenoven 4C
5626 DK EINDHOVEN
T +31 850 18 85 00
E info@mwall.nl
ROPA SYSTEMS BV
Belleweg 9
5711 DH SOMEREN
T +31 493 47 36 37
F +31 493 47 32 99
E info@ropasystems.nl
SWISSLOG-ERGOTRANS BV
Vissenstraat 14
7324 AL APELDOORN
T +31 55 368 88 88
F +31 55 368 88 99
E healthcare.nL@swisslog.com
VERVOORT MEUBELEN
Edisonstraat 3 ind. Tijvoort
5051 DS GOIRLE
T +31 13 534 00 34
F +31 13 534 00 35
E info@vervoort.nl
W www.mwall.n
W www.ropasystems.nl
W www.swisslog.com
W www.vervoort.nl
BOUWEN ZORG.EU
79

ZORGPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de zorgpartners, scan deze QR code
met uw smartphone
bouwenaandezorg.eu/bedrijf
BELGIË
DE VRIES EN VERBURG BOUW BV
Postbus 59
2820 AB STOLWIJK
T +31 182 34 17 41
F +31 182 34 24 75
E info@devriesverburg.nl
W www.devriesverburg.nl
AR-TE
Remylaan 2b
B-3018 LEUVEN
T +32 16 50 80 00
F +32 16 50 80 01
E info@ar-te.be
W www.ar-te.be
EB PROJECTS
Toekomstlaan 41
B-2220 HERENTALS
T +32 14 28 55 20
F +32 14 21 11 88
E info@EBprojects.be
W www.EBprojects.be
TELECOM IT
Sint-Jorisstraat 96
B-8730 BEERNEM
T +32 50289810
E info@25-8.eu
W www.25-8.eu
VAN WARMERDAM SPECIAAL MEUBILAIR BV
Faradaystraat 1
4004 JZ TIEL
T +31 344 72 28 00
E info@wsm.nl
W www.wsm.nl
BOECKX ARCHITECTURE & ENGINEERING
Torhoutsesteenweg 52
B-8400 OOSTENDE
T +32 59 80 88 04
F +32 59 70 98 18
E info@boeckx.be
W www.boeckx.be
GETINGE
Alfons Gossetlaan 17
B-1702 GROOT-BIJGAARDEN
T +32 24 67 85 85
E info.be@getinge.com
W www.getinge.com
IVC BEYOND FLOORING
Flooring Development Center (showroom)
enkel op afspraak
Textielstraat 24
B-8790 Waregem
T +32 56 65 32 11
België en Luxenburg:
E projectsbelux@ivc-commercial.com
Nederland:
E projectsnl@ivc-commercial.com
W www.ivc-commercial.com
WAARDENBURG MEDICAL
GEZE BENELUX BV
Dorpsstraat 8a
4181 BN Waardenburg
T +31 418 65 10 78
E info@waardenburgmedical.com
W www.waardenburgmedical.com
CCG BELGIUM BVBA
De Waterlaat 2
5571 MZ BERGEIJK
T +31 497 55 65 65
E info@ccg-belgium.be
Egide Walschaertsstraat 15 J
B-2800 MECHELEN
T +32 15 21 11 28
E geze.be@geze.com
W www.geze.be
LOPITAL BELGIË BVBA
Antwerpsesteenweg 124
B-2630 AARTSELAAR
T +32 3 870 51 60
E info@lopital.be
W www.lopital.be
BOUWENAANDEZORG.EU
DELABIE BENELUX
Kommenstraat 20
B-1070 BRUSSEL
T +32 25 20 16 76
F +32 2 520 19 78
E info@delabiebenelux.com
W www.delabiebenelux.com
HAELVOET NV
Leon Bekaertstraat 8
B-8770 INGELMUNSTER
T +32 51 48 66 95
F +32 51 48 73 19
E info@haelvoet.be
W www.haelvoet.be
NORA FLOORING SYSTEMS BV
Hoeilaart Office Park
Ildefonse Vandammestraat 1-7, Building C
B-1560 HOEILAART
T +32 2 657 52 50
F +32 2 657 53 30
E info-be@nora.com
W www.nora.com
80 BOUWEN ZORG.EU

ZORGPARTNERS
Voor uitgebreide informatie over
de zorgpartners, scan deze QR code
met uw smartphone
bouwenaandezorg.eu/bedrijf
OKCN
Postbus 2101
5202 CC 's-HERTOGENBOSCH
T +31 73 62 34 381
E info@okcn.nl
W www.okcn.nl
TINNEMANS MEDICAL DESIGN BVBA
Gildenstraat 41
B-2470 RETIE
T +32 147 179 19
E info@4medicaldesign.com
W www.4medicaldesign.com
SIGNBURO
Kempische Kaai 71 bus 1
B-3500 HASSELT
T +32 11 42 44 84
F +32 11 42 10 84
E info@signburo.be
W www.signburo.be
Skype johan.lambrechts1
VK ARCHITECTS & ENGINEERS
Brugsesteenweg 210
B-8800 ROESELARE
T +32 51 26 20 20
F +32 51 26 20 21
E info@vkgroup.be
W www.vkgroup.be
BOUWEN ZORG.EU
Naamloos-6 1 17-11-20 10:46
81

DE HEER MEDICOM
Met De Heer Medicom kiest u voor
zowel een professionele partner als
system integrator met ruim 40 jaar
ervaring in de zorgsector.
Wij onderscheiden ons door onze
expertise op het gebied van de
ontwikkeling en implementatie van
innovatieve zorgdomoticaoplossingen.
Systeemintegratie is daarbij het
sleutelwoord.
Dat wil zeggen dat onze
geavanceerde oplossingen op een
inventieve wijze kunnen worden
gekoppeld op één zorgplatform.
Met een ruim scala aan
mogelijkheden bieden wij een
totaaloplossing voor onder andere
zorgcommunicatie,
persoonsbeveiliging, dwaaldetectie,
toegangscontrole, telefonie en videoobservatie.
Vanuit ons motto Mens – Zorg –
Veiligheid bouwen wij samen aan een
toekomst en dragen wij bij aan meer
zekerheid en veiligheid binnen de
ouderenzorg, gehandicaptenzorg,
GGZ en ziekenhuiszorg.
Zorgdomotica - Persoonsbeveiliging - Slimme
sensortechnologie - Dwaaldetectie - Toegangscontrole
WWW.DEHEERMEDICOM.NL

' De hygiëne en transferspecialist
voor complexe zorgsituaties'
Lopital ontwikkelt, produceert en levert hygiëne en transferoplossingen
die speciaal ontworpen zijn om zowel voor de cliënt
als voor de verzorgende optimale veiligheid, hygiëne en comfort
te garanderen.
Ontworpen voor optimale hygiëne
Door de huidige hoge druk op de zorg zijn zorgmedewerkers extra
kwetsbaar. Het gebruik van de juiste hygiëne en transferoplossingen
beperkt deze hoge fysieke en mentale belasting van de verzorgende.
Daarnaast is het voor het minimaliseren of uitsluiten van kruisbesmetting
belangrijk dat alle hulpmiddelen na gebruik eenvoudig
kunnen worden gereinigd en gedesinfecteerd. De producten van
Lopital zijn zo ontworpen dat ze aan deze vereisten voldoen.
Extra ondersteuning voor uw medewerkers
Lopital heeft oog voor de fysieke belasting van medewerkers in
de zorg. Daarom hebben we recent met veel zorg een pakket
samengesteld waarmee u de fysieke belasting van uw medewerkers
verlicht. En net zo belangrijk; de kans op onderlinge besmettingen
verkleint.
Traject op maat
Heeft u specifieke wensen of eisen? Desgewenst ontwikkelen we
samen met u een oplossing op maat. Hierbij ontzorgen we u in het
volledige traject. We hebben ruime ervaring met het ontwikkelen,
produceren en implementeren van passende hulpmiddelen. Van
de ontwikkeling van specifieke transferoplossingen en hygiëne- en
desinfectieprotocollen tot de implementatie van nieuwe producten
en het daarbij ondersteunen van uw medewerkers.
Wilt u meer weten of advies over hoe we u kunnen
helpen neem vrijblijvend contact met ons op,
kijk op www.lopital.nl of www.lopital-covid19.nl
Lopital Nederland B.V. Laarakkerweg 9, 5061 JR Oisterwijk, Tel +31 (0)13 5239300, E-mail info@lopital.nl, www.lopital.nl, www.lopital-covid19.nl
Lopital België Bvba Antwerpsesteenweg 124, 2630 Aartselaar, Tel +32 (0)3/870.51.60, E-mail info@lopital.be, www.lopital.be, www.lopital-covid19.be

PARK VOSSENBERG
KAATSHEUVEL