inkijkexemplaar In Eigen Land voorjaar 2021

DE WILDSTE DIEREN
big
five
De 1
VAN NEDERLAND
Als je héél stilletjes door onze duinen en bossen loopt,
maak je kans om damherten, konijnen en andere wilde dieren
te spotten. Maar als je nóg beter je best doet, en ook een
beetje geluk hebt, kun je de Nederlandse Big Five tegenkomen:
de zeehond, bever, vos, het edelhert en wild zwijn.
002 003

DE WILDSTE DIEREN
1Het edelhert
edelhert is het grootste in het wild levende dier van
Nederland. De mannetjes hebben een kolossaal gewei, indrukwekkende
hals en trotse houding. In september is het bronstijd.
Mannetjes verlaten dan hun roedel en gaan op zoek naar
een vrouwtje. Middels luid geburl (gebrul) proberen ze hun
concurrenten te imponeren. Het komt geregeld voor dat herten
met elkaar in gevecht raken.
Zo zie je ze in het wild
Wil jij getuige zijn van dit natuurspektakel? Trek dan in september
naar de Oostvaardersplassen of de Veluwe. Als je langs de Wildbaanweg
in Nationaal Park De Hoge Veluwe staat kun je het burlen
gemakkelijk aanschouwen. Wil jij de bronstige herten op magische
wijze fotograferen? Stel jezelf dan rond zonsopkomst of -ondergang
op in Observatiehut De Elsberg in Nationaal Park Veluwezoom.
2
Het wild zwijn
Wilde zwijnen laten zich vooral zien in de provincies
Gelderland, Limburg en Noord-Brabant. Op de Veluwe heb je de
grootste kans om ze tegen te komen. Ze leven in open bossen en
zijn dol op modderpoelen. Hun reukvermogen is indrukwekkend.
Als je niet oplet kunnen ze je al van een afstandje ruiken. Daarom
is het belangrijk om ze tegen de windrichting in te naderen.
Zo zie je ze in het wild
Je vergroot je spotkansen door plaats te nemen in een observatiehut
– vergeet je verrekijker niet! TeamTripper verzorgt overnachtingen
in een daktent boven op een terreinwagen, in de omgeving van
het Kootwijkerzand. Overdag ga je met een wildlifegids op pad om
wilde zwijnen en andere dieren op te sporen, teamtripper.nl
3
De bever
In de jaren negentig zijn meerdere pogingen ondernomen om
de bever, na een afwezigheid van 152 jaar, opnieuw te introduceren.
Kleine beverpopulaties werden overgebracht uit Duitsland en
Polen, en weer vrijgelaten in Nederland. De inspanningen
betaalden zich uit. Inmiddels gaat het hartstikke goed met de bever.
De populatie in Nederland is in de afgelopen tien jaar gegroeid van
duizend naar 3500. Het knaagdier komt vooral voor in Nationaal
Park De Biesbosch. Maar ook in de Gelderse Poort, Natuurpark
Lelystad en langs de grens met Duitsland in Drenthe en Groningen.
Je hebt een beetje geluk nodig als je er een wilt zien; de bevers
zijn hoofdzakelijk ’s nachts actief. Toch is hun aanwezigheid alom
merkbaar. Op plekken waar bevers leven kom je geheid vraat- en
glijsporen, burchten en geschilde wilgentakken tegen.
Zo zie je ze in het wild
Van april t/m juni maak je de grootste kans. Huur een Canadese
kano bij het Biesboschcentrum in Dordrecht en peddel de groene
route. Onderweg moet je uitwijken voor beverdammen en
-burchten. Kanohuur vanaf € 6 – 9, van 1 april t/m 31 oktober,
biesboschcentrumdordrecht.nl
4
De vos
Vossen houden van beschutting en verschuilen zich dikwijls
in de buurt van houtwallen. Erik Joosten, wildlife-ambassadeur
voor reismagazine Columbus Travel, kwam oog in oog te staan
met de dieren. ‘In de Amsterdamse Waterleidingduinen kun je
heerlijk onthaasten in de natuur. Helemaal alleen bevond ik me
tussen prachtige damherten en goed benaderbare vossen. De vos
die je op de foto ziet, poseerde speciaal voor mij op een dam.
De omgeving maakt het plaatje compleet.’
Zo zie je ze in het wild
Je kunt het hele jaar door vossen tegenkomen in de Amsterdamse
Waterleidingduinen. In maart en april zie je wellicht ook jonge
vosjes. Workshopleider Inge van der Wulp biedt fotografieworkshops
aan in het duingebied met de nadruk op vossen,
vanaf € 79 p.p. voor vier uur, natuurfotoworkshop.nl
5De zeehond
zeehond leidt een rustig leven in getijdengebieden die
droogvallen, zoals de Waddenzee en het deltagebied van Zeeland.
Zijn enige natuurlijke vijanden zijn bepaalde soorten haaien
en orka’s, die niet snel in Nederlandse wateren voorkomen.
Daar komt bij dat het sinds 1970 in Nederland verboden is om op
zeehonden te jagen. In Nederland komen twee soorten voor: de
gewone zeehond en de grijze zeehond. De gewone zeehond heeft
een ronde kop en een stompe snuit met neusgaten in een V-vorm.
Zijn ogen zijn groot en hebben een donkere kleur. De grijze
zeehond heeft een kegelvormige kop en grote, ronde neusgaten.
Hij is groter dan de gewone zeehond.
Zo zie je ze in het wild
Zeehonden kun je het hele jaar door spotten. In het Noord-
Hollandse Den Oever, aan het begin van de Afsluitdijk richting
Friesland, kun je uitvaren om zeehonden te zien. Daarna kun je
een wadloopwandeling maken naar het voormalige eiland
Wieringen. Let op: het slib is hier hardnekkig, € 14 p.p., swrw.nl
De zeehond leidt een rustig leven in
getijdengebieden die droogvallen.
Zijn enige natuurlijke vijanden zijn
bepaalde soorten haaien en orka’s
5
006 007

DE WILDSTE DIEREN
De oehoe
Met een spanwijdte van 188 centimeter is
de oehoe, samen met de zeearend, de
grootste vogel die in ons land voorkomt.
De oehoe is relatief nieuw in Nederland –
eind jaren negentig werd hij voor het eerst
gespot in het Nederlandse luchtruim.
NOG MEER GROTE JONGENS
De wolf
Na anderhalve eeuw afwezigheid keerde de
wolf in 2015 op eigen houtje terug in ons
land. Het gaat naar schatting om elf individuen.
Als je de wolf op Nederlandse bodem
wilt waarnemen heb je dus geduld en een
flinke dosis doorzettingsvermogen nodig.
De Schotse hooglander
Je hebt hem vast al eens gezien tijdens een
wandeling door een nationaal park of
heide gebied: de Schotse hooglander. Het
runderras werd in 1986 geïntroduceerd en
gedijt goed. Inmiddels telt Nederland zelfs
méér Schotse hooglanders dan Schotland.
Als je geen ervaren dierenspotter bent is het een goed idee om op safari te gaan met een boswachter van Staatsbosbeheer.
Kijk voor meer informatie op staatsbosbeheer.nl/grote-vijf
008 009

ZUID–LIMBURG
DE
VALLEI
IN MIJ
OVER DE OEVERS VAN DE GEUL NAAR
HET ZUIDELIJKSTE PUNT VAN NEDERLAND
Het Zuid-Limburgse Heuvelland is het
mooiste stukje buitenland van Nederland,
en de Geul is de ideale gids. Langs de
oevers van de snelstromende rivier vind
je al wat de regio zo bijzonder maakt:
onbelemmerde uitzichten, verscholen
daldorpen en vergeten ambachten. Tijdens
onze fietstocht naar het zuidelijkste punt
van het land gaan we op zoek naar de
essentie van het gebied – en onszelf.
SCHRIJVER TOM AUSSEMS FOTOGRAAF MARIJE VAN DE VLEKKERT
040 041

ZUID–LIMBURG
OP STOOM
De Miljoenenlijn is een
toeristische spoorweg
tussen Kerkrade en
Schin op Geul. Het
stoom- en dieseltreintje
rijdt langs de
mooiste plekjes van het
Heuvelland en stopt
ook bij het voormalige
station van Eys-Wittem.
Kijk voor de sporadische
dienstregeling op
miljoenenlijn.nl
in Maastricht achter zich om een nieuw leven te stichten in de
heuvels. ‘Er was niet per se een reden om iets anders te willen,’
zegt Rob. ‘Maar het kriebelde en het wrong, het kraakte en het
piepte.’ Het bed and breakfast-zaadje werd uiteindelijk geplant
tijdens een vakantie in de Loirestreek. In de tuin van een vakantiehuisje
sloegen ze al liggend op een ligbed en turend naar de strakblauwe
lucht aan het filosoferen over een leven waarin alles kan.
‘Toen kwam er iets heel simpels naar boven drijven: een klein
gastenverblijf. Iets wat veel dichter bij ons ligt dan het corporate
leven dat we leidden.’
Rijkdom heeft een andere betekenis in het Heuvelland.
De inwoners vinden waarde in de kleine dingen. De lokale valuta
is rust en leven. ‘Dit is een van de weinige plekken van Nederland
waar je compleet disconnected bent,’ zegt Laura. Stil betekent hier
nog echt stil. In dit deel van het Heuvelland liggen immers geen
snelwegen, en de snelwegen die verderop liggen zijn niet hoorbaar.
Rob wijst naar de vallei achter ons en zegt: ‘Als je elke dag zo’n
uitzicht hebt, worden een riant salaris, exotische zakenreisjes en
een dikke auto ineens van ondergeschikt belang.’
HET TOSCANE VAN LIMBURG
Nog vóór het ontbijt staan we buiten. Op enkele honderden meters
van de accommodatie begint een uitnodigend wandelpaadje. Het
weidegras op de smetteloze helling naast ons is felgroen en doet
denken aan de wereldberoemde Windows Microsoft-screensaver.
Na een half uur komen we aan bij de onderrand van het Eyserbos.
In zuidelijke richting ontvouwt zich een lieflijk tafereel – wilde
bloemetjes op de helling voor ons, met in de verte een fruitgaard,
kronkelend weggetje en witgekalkt stationnetje. Als Vincent van
Gogh van dit zachtaardige en plooiende decor had afgeweten,
was hij waarschijnlijk nooit naar Zuid-Frankrijk afgereisd. Op een
verderop gelegen heuvelkam staat een rij Italiaanse populieren.
De ranke naaldbomen, die je óók tegenkomt langs de wegen in
Toscane, steken af tegen de lucht erachter. Toeval of niet; inmiddels
wordt het gebied rond Eys aangeduid als ‘het Toscane van Limburg’.
Het uitzicht dat ik zojuist beschreef is op Instagram al duizenden
keren geliket, gedeeld en gekopieerd. Bewoners van het gebied
lopen steeds vaker hobbyfotografen en Instagrammers tegen het
lijf. Het toerisme in Zuid-Limburg leidt soms tot interessante
spanningen. Meer dan de helft van de inkomsten komt eruit voort.
Toch bevindt de lokale bevolking zich in een spagaat. Uit een
recent onderzoek van de provincie kwam naar voren dat er langzaamaan
een grens wordt bereikt. Er treedt verzadiging op. ‘Tijdens
de eerste coronagolf,’ weet Laura, ‘slaakten veel inwoners een zucht
van verlichting. De mensen hier vonden het heerlijk dat er even
geen toeristen waren. Geen fietsers, scooters en auto’s. Ik heb
mensen horen zeggen dat ze hún Zuid-Limburg weer terug hadden.’
Uit hetzelfde onderzoek blijkt echter ook dat de Zuid-Limburgers
het belang inzien van het toerisme. Volgens Laura moet er samen
worden gezocht naar een balans. Als bezoeker kun je door kleine
aanpassingen al een groot verschil teweegbrengen. Laura: ‘Ik geloof
dat ik het uitzicht op het witte stationnetje bij Eys al honderd keer
op de foto heb gezet. En toch zie ik elke keer iets nieuws. Omdat ik
er op een ander tijdstip of in een ander seizoen ben.’
ALLEEN IN HET HEUVELLAND
De temperatuur is zacht als we ’s ochtends afdalen in de richting
van Partij. Op warme zomerdagen als deze slibben de kronkelende
hoofdwegen in het Heuvelland dicht met dagjesmensen. We kiezen
er dan ook bewust voor om de achterafweggetjes op te zoeken.
Naast het voetbalveld ligt een asfaltpad dat toegang biedt tot de
Weg in de Wegen. Met de rivier aan onze linkerhand fietsen we
naar Mechelen. Er is hier niemand te bekennen. Anderhalve kilometer
lang voelen we ons alleen in het Heuvelland.
Zuid-Limburg wordt vaak in één adem genoemd met heuvels,
maar die associatie is niet helemaal juist. In de ijstijd was het
gebied een weidse hoogvlakte en een uitloper van de Ardennen.
Rivieren als de oude Oost-Maas, en later ook de Geul, sleten diepe
groeven uit in het landschap. In tegenstelling tot de Veluwe en
de St. Jansberg, die in de voorlaatste ijstijd ontstonden doordat
gigantische gletsjers de grond omhoogstuwden, werd het Zuid-
Limburgse landschap gecreëerd door erosie. We spreken daarom
van een dalen- in plaats van een heuvellandschap. De slijtage is ook
nu nog goed te zien in het Geuldal tussen Mechelen en Epen. Aan
de oostzijde lopen hellingen omhoog naar het Plateau van Vijlen en
aan de westzijde naar het Plateau van Crapoel.
Een typisch draaihekje, een sjtegel, biedt toegang tot een wandelpad.
Terwijl we over de oever van de Geul lopen houden we de
bodem nauwlettend in de gaten. In en rond de rivier komen tal van
zeldzame plant- en diersoorten voor. De geelbuikvuurpad, vuursalamander,
hazelmuis en wilde kat komen alleen hier voor. Hetzelfde
geldt voor het zinkviooltje en de zinkboerenkers. De plantjes
behoren tot de zogenaamde zinkflora. Ze gedijen goed op het slib
dat achterblijft als de rivier buiten zijn oevers treedt. Het slib is rijk
aan lood- en zinkdeeltjes, die door het water werden meegevoerd
vanuit de voormalige mijnen in het Belgische Plombières. Nieuw
046
047

ZUID–LIMBURG
DE GEUL IS DE LEVENSADER VAN
HET HEUVELLAND EN DAARDOOR
EEN IDEALE WEGWIJZER
treinstation
activiteit
horeca
slaapadres
Hoeve ten Bosch. 2
De mooiste slaapplekken
1 DALAURO IN EYSERHEIDE
De glooiende omgeving van Eys wordt niet voor niets aangeduid als ‘het Toscane van Limburg’; tijdens een overnachting in Dalauro
ervaar je het Zuid-Limburgse equivalent van la dolce vita. De bed and breakfast is trouwens óók een bed & diner. Op maandag- en
vrijdagavond nodigen de gastheer en -vrouw, Rob en Laura, je uit voor een huisgemaakte maaltijd aan een gezamenlijke tafel. Er zijn een
paar regels: je checkt in op maandag, woensdag of vrijdag en blijft minimaal twee nachten. Wij durven ’m aan: Dalauro behoort tot de
absolute parels van Zuid-Limburg, vanaf € 110 per nacht voor twee personen (níét voor gezinnen met kinderen), dalauro.nl
2 HUIZE EN HOEVE TEN BOSCH IN COTTESSEN
De groepsaccommodaties van Paradijsvogels liggen verspreid door het Heuvelland en zijn stuk voor stuk hoogvliegers. Wij vielen als een
blok voor Huize ten Bosch (4 – 10 personen) en Hoeve ten Bosch (18 - 40 personen), monumentale vakwerkhuizen in Cottessen, omgeven
door bos, weilanden en boomgaarden. De prijzen zijn sterk afhankelijk van het seizoen, paradijsvogels.nl
Het adembenemende uitzicht vanuit de tuin van Rob en Laura. 1
De leukste activiteiten langs de route
3 BEWONDER HEDENDAAGSE KUNST
Op donderdag tot en met zondag en van
maart tot en met november kun je op
Buitenplaats Kasteel Wijlre terecht voor
een totaalbeleving. De hedendaagse
collectie van dit unieke kunstcentrum aan
de Geul wordt tentoongesteld in unieke
settings: een historisch koetshuis en een
hypermodern paviljoen, € 9 p.p. Lekker
weer? Reserveer van tevoren een picknickmand
en strijk neer in de bekroonde landschapstuin,
€ 18,50 p.p., kasteelwijlre.nl
4 DOE EEN WIJNPROEVERIJ
Als je het over Wijndomein St. Martinus
hebt, ontkom je niet aan de superlatieven –
ze produceerden als eerste in Nederland
rode wijn en beschikken over de grootste
en hoogst gelegen wijngaard van het land.
Oenoloog Stan Beurskens en zijn team
staan bekend om hun vooruitstrevende
werkwijze. In de energieneutrale wijnkelder
op het terrein wordt volop geëxperimenteerd
met nieuwe druivenrassen en alternatieve
bestrijdingsmiddelen. Als bezoeker
kun je deelnemen aan een rondleiding met
proeverij (€ 18,50 p.p.) of meehelpen met
plukken (oktober), wijngaardmartinus.nl
5 DINEER EN DROOM WEG
De titel voor het mooiste terras van
Nederland gaat naar … Restaurant
Geradushoeve. Dit restaurant in Epen
biedt een verbluffend uitzicht en is een
begrip in de regio. Het menu kenmerkt zich
door producten uit de streek. Zo is de
kalfslende afkomstig van Lakenvelderkoeien
uit de wei vóór het restaurant en de
witte wijn van een gaard op vijfhonderd
meter afstand, gerardushoeve.nl
6 VERDIEP JE IN EEN WATERMOLEN
Als je Molen Otten in vol ornaat wilt
aanschouwen wandel je tussen Wijlre
en Stokhem over het pad langs de Geul.
De machinekamer van de watermolen
is alleen te betreden op de Nationale
Molendag (molens.nl) en de Limburgse
Open Molendag (limburgsemolens.nl).
Maar wellicht maakt molenaar Jo een
uitzondering als je blijft logeren in een
van zijn vakantiewoningen aan huis,
aandewatermolen.nl
7 SCHAKEL EEN LANDSCHAPSGIDS IN
Of je nou geïnteresseerd bent in oude
dorpskernen, de legendarische Bokkenrijders
of mindfulness; je kunt je door landschapsgids
Wilma Rooijakkers-Vliex op
sleeptouw laten nemen. Afspreken op
ocatie kán. Wilma ging ons voor naar de
Belletter Boomgaard en de Heimansgroeve,
onontdekte stukjes Geuldal die we anders
nooit gevonden hadden, hetgroenelevenspad.nl/wilmaspuurnatuurbeleving
8 GA IN DE LEER BIJ EEN HERDER
Samen met zijn bordercollie Meg geeft
schaapherder Rob unieke teambuildingdemonstraties
in het schapendrijven.
Jij kunt het duo van dichtbij in actie zien
in de weide naast Hoeve ten Bosch in
Cottessen, € 230 voor max. 18 personen,
groepsverblijf.nl. Via diezelfde website kun
je je inschrijven voor andere activiteiten,
zoals vlaaibakken en de ‘Heuvellandgames’.
9 DRINK BIER BIJ DE BRON
Het hippe Gulpener BrouwLokaal
herbergt een bierwinkel, microbrouwerij en
eetcafé. Laatstgenoemde heeft maar liefst
zestien Gulpener-bieren op tap en serveert
smaakvolle gerechten volgens het 25 milesprincipe,
wat betekent dat alle ingrediënten
binnen een straal van veertig kilometer
worden geproduceerd. Strijk neer in de
Hoptuin en geniet van een high beerarrangement,
gulpenerbrouwlokaal.nl
START ROUTE
VALKENBURG
A/D GEUL
GULPEN
MECHELEN
HEERLEN
ZUIDELIJKSTE PUNT
De ideale route
Je pakt de draad op in Valkenburg aan de
Geul en fietst over de Keutenberg naar
Stokhem. Met de fiets aan de hand loop je
naar de watermolen in Wijlre. Breng hier
een bezoek aan Buitenplaats Kasteel
Wijlre en rijd daarna binnendoor naar je
slaapplek in Eyserheide. Na een wandeling
daal je de volgende dag weer af naar het
Geuldal. In Partij neem je de Weg in de
Wegen naar Mechelen. Bij Hoeve
Hurpesch steek je de rivier over. Parkeer je
fiets voor een wandeling en geniet later
van een wijnproeverij op Wijndomein St.
Martinus. Keer weer om en fiets via
Bommerig naar Cottessen. Bij Hoeve ten
Bosch ga je op pad met een schapenherder.
Nadat je ook het uiterste deel van het
Geuldal hebt verkend fiets je via Terziet en
Het Veld naar het zuidelijkste punt van
Nederland: grenspaal 12.
BESTE REISTIJD Je kunt het zuiden van
Limburg het beste bezoeken in het
voor- en najaar. Plaatsen als Valkenburg,
Mechelen en Epen zijn dan minder druk en
de weersomstandigheden zijn aangenaam.
6
3
9
5
1
7
4
2 8
052 053

DE MOOISTE EILANDEN
DE BIJZONDERSTE
eilanden
van Nederland
– NÁÁST DE WADDENEILANDEN -
1
Vuurtoreneiland
002 003

DRENTHE, FRIESLAND & OVERIJSSEL
046
Mijd jij de drukte in
Giethoorn liever? Wijk dan
uit naar Kalenberg.
Rechts:
Dé manier om de
Weerribben-Wieden te
verkennen: een vaartochtje
in een elektrisch aangedreven
fluisterboot.
Een auto heb je in dit laagveenmoeras
niet nodig. Sterker nog: er zijn hier
nauwelijks wegen
047

DRENTHE, FRIESLAND & OVERIJSSEL
De dunbevolkte grensstreek van de drie provincies belooft
voor ieder wat wils – in de natuur ervaar je stilte en weidsheid
en in de dorpen en kleine steden eromheen geniet je
van een authentieke sfeer.
De eerste pitstop van onze roadtrip met Ome Tinus is het
Dwingelderveld, het grootste en natste heidegebied van West-
Europa. Het landschap kenmerkt zich door hoogteverschillen.
Droge zandruggen en natte slenken wisselen elkaar af. In de laaggelegen
delen hebben zich ruim veertig vennen gevormd. Veel van
die vennen ontstonden in de ijstijd, andere zijn het resultaat van
veenafgravingen. Tijdens een wandel- of fietstocht door het gebied
kom je geheid Drentse heideschapen en grote grazers tegen.
De dieren zorgen ervoor dat de heide ook daadwerkelijk een heide
blijft; zonder hen zouden bomen en struiken het gebied overwoekeren
en op den duur volledig in bos veranderen. In augustus
verandert de Dwingeloose Heide in een prachtige zee van paars.
Wij parkeren Ome Tinus bij het bezoekerscentrum en stappen
over op de fiets. De fietsroute die we hebben uitgekozen wordt
geflankeerd door jeneverbesstruwelen en voert ons via het vredige
dorp Dwingeloo naar de zandheuvels in de Anserdennen, over
de heide en door het bos. Water is hier nooit ver weg; de vele
plassen en vennen in dit gebied zijn een paradijs voor vlinders en
reptielen. Wie heel stil is, kan een ringslang of adder zien wegstuiven
in het water of hoort de unieke roep van de kraanvogel.
Links en rechts van de paden grazen Drentse heideschapen.
De adder, kraanvogel en het Drentse heideschaap behoren samen
met de das en ree tot de lokale Big Five.
DE SMAAK VAN NOSTALGIE
Na ons fietsavontuur kruipen we weer achter het stuur van Ome
Tinus. We rijden in zuidwestelijke richting, langs prachtige knotwilgen
en perenbomen. In het dorp Ruinerwold maken we een
korte stop voor het kruidenierswinkeltje Opoe’s Erfenis. Op het
moment dat we binnenstappen reizen we zo’n zestig à zeventig
jaar terug in de tijd. Aan het plafond hangen borstels en andere
curiositeiten, achter de toonbank ligt nostalgisch stemmend
keuken textiel en op de vensterbank staan ongeopende flessen Exotalimonade
uit de jaren veertig. Als je op zoek bent naar meer van
dit soort authentieke taferelen, kun je in de omgeving ook nog
plaatsen als Meppel, Steenwijk, Hoogeveen en Giethoorn bezoeken.
Laatstgenoemde is met afstand de populairste. Het karakteristieke
straatbeeld van Giethoorn wordt bepaald door tal van
grachten, typische hoge, houten bruggetjes en rietgedekte
boerderijen. De schilderachtige aanblik van het langgerekte
dorp, dat vooral de laatste jaren veel Chinese en Japanse toeristen
044
trekt, is de reden voor de bijnaam ‘Venetië van het Noorden’.
Het vervoer verloopt nog op de ouderwetse manier: met de
Gieterse zeilpunter. ‘Straten, dat is pas iets van de laatste honderd
jaar,’ weet Jan Beenen, eigenaar van Hotel de Harmonie, even ten
noorden van Giethoorn. ‘Op een mooie zomerdag lopen hier zo’n
zevenduizend man.’ Op de balie van zijn hotel tekent Jan een fietsroute
voor ons uit – eentje die géén onderdeel uitmaakt van de
populaire knooppuntenroute en buiten de gebaande paden treedt.
‘De bekende routes gaan om de dorpen heen. Maar daar moet je
juist dóórheen.’
RIET, RUST EN RUIMTE
We besluiten om Jans advies ter harte te nemen en stappen weer op
de fiets. Al na enkele minuten slaan we linksaf naar het Noorderpad,
waar we ons voor even alleen wanen. Langs de kant staan
grazende lakenvelder-runderen en in de sloten dobberen donzige
babyeendjes. In Giethoorn voegen we in op de knooppuntenroute.
De route loopt om het nabijgelegen meer, de Bovenwijde, heen
en verbindt Giethoorn met dorpjes als De Klosse en De Kolk. Wij
kiezen er echter voor om af te wijken van de populaire route, en
ook de zuidelijkere delen van Giethoorn te verkennen. Eerst fietsen
we over het Binnenpad en daarna slaan we de Dominee Hylkemaweg
in, om uiteindelijk aan te komen bij de Beulakerwijde.
De Beulakerwijde is het grootste meer in het noordoostelijke
deel van de provincie. Op de oevers ligt sinds 2010 een natuurontwikkelingsgebied
met verschillende vakken, die worden
gescheiden door zogenaamde ribben, smalle stroken land waarop
het gestoken turf te drogen werd gelegd. Elk vak heeft zijn eigen
waterstand en daardoor is een gevarieerd landschap ontstaan – het
ene vak is open water en het andere riet- of grasland. Het wateroppervlak
glinstert in de zon als wij bij het meer aankomen.
De drukte heeft hier plaatsgemaakt voor riet, rust en ruimte.
TUSSEN WEREN EN RIBBEN
In de verte zien we een ijzeren bouwwerk. Het blijkt de top van
een kerktoren te zijn die herinnert aan het verhaal van het
verdronken dorp Beulake. Een dijkdoorbraak werd het dorp en
haar inwoners in de achttiende eeuw fataal. Het land, dat door
turfwinning afgegraven was, kwam door de watersnoodramp
blank te staan en zo ontstonden de Weerribben-Wieden.
Je zou het niet verwachten met zo veel natuurschoon, maar de
Weerribben-Wieden zijn volledig door mensenhanden gemaakt.
De vele waterwegen, die zo kenmerkend zijn voor het gebied, zijn
in de negentiende eeuw ontstaan door langdurig turfsteken.
De afgegraven kanaaltjes werden ‘weren’ genoemd. Om de
045
Net als het Drents
heideschaap
kenmerkt
het Schoonebeker
heideschaap zich
door de kleuren
en aftekeningen.

Groningen
Delft
Eindhoven
Haarlem
Tilburg
DUTCH DESIGN CITIES
5 stedentrips om je creativiteit
de vrije loop te laten.
SCHRIJVER YALOU VAN DER HEIJDEN
074 075
Strijp S, Eindhoven

2
{
9x TILBURG
Tilburg wordt door velen als de underdog van Brabant gezien.
Maar waar het de binnenstad door de bombardementen van de
Tweede Wereldoorlog aan klassieke charme ontbreekt, vormen
de rafelrandjes een stimulerende mix van creatieve hotspots,
groen en indrukwekkend industrieel erfgoed.
4. VERDWAAL IN KUNST
Meta Maze is een plek die zich maar
moeilijk in woorden laat vatten. Je stapt
hier eigenlijk één groot kunstwerk binnen,
bestaande uit kamers vol surrealistische
kunst. Een doolhof om in te verdwalen,
doloris.nl/meta-maze
TILBURG – NOORD-BRABANT
Industrie,
design en
natuur lopen
naadloos in
elkaar over
1. BEZOEK HET TEXTIELMUSEUM
Begin je bezoek aan Tilburg in het
Veemarktkwartier. In de oude fabriekshallen
van de voormalige textielfabriek vind
je nu het Textielmuseum, dat de ontwikkeling
van textieltechnieken en -machines uit
de doeken doet. Daarnaast zijn ontwerpers
in het Textiellab druk in de weer met het
experimenteren met stoffen en kun je zelf
textielworkshops volgen, textielmuseum.nl
2. GA NAAR DE BIEB
Het nieuwe culturele hart van de stad
luistert naar de naam Spoorzone.
Op dit terrein naast het NS-station zijn
restaurants, theaters en andere creatieve
bedrijfjes neergestreken in oude loodsen.
Het paradepaardje is de LocHal, een
kathedraalachtige locomotiefloods waar
nu de openbare biblotheek zit en in de
centrale ruimte publieke evenementen,
exposities en debatten worden gehouden.
Klein maar fijn is Sooss, een café waar ook
je terecht kunt voor massages en meditatie.
Bij RAW (Restaurant Altijd Welkom) klop je
aan voor een lekkere lunch of een heerlijk
biefstukje in de avond.
3. EET IN EEN OUDE WAGON
Met de komst van de stoomtrein kwam
Tilburg als textielstad in een st(r)oomversnelling.
Een enkel treinstel uit 1930
staat nog in de Spoorzone geparkeerd
en is omgebouwd tot Eetbar de Wagon.
Je kunt hier de hele dag terecht, van ontbijt
tot avondmaal. All aboard!
eetbardewagon.com
5. GA HET DAK OP VOOR
EEN DRANKJE
Sluit je dwaaltocht in Meta Maze af met een
hapje en drankje in de Doloris Rooftopbar.
Geniet van het indrukwekkende uitzicht op
de skyline van de stad, bestel een cocktail
en laat de ervaring op je inwerken. Geen zin
in Meta Maze? Je kunt ook direct door naar
Doloris, doloris.nl/rooftop
6. ONTHAAST AAN HET WATER
Honderd jaar geleden was de Piushaven het
handelscentrum van Tilburg. Tegenwoordig
is het vooral een plek om te relaxen — je zit
hier zo in de natuur. Villa Pastorie, de huiskamer
van het havengebied, is de perfecte
plek voor een gezellig etentje aan het water.
Je kunt hier ook slapen, met uitzicht op het
water of juist teruggetrokken in een bedstee.
In de ochtend geniet je van een lekker
ontbijtje en kun je in een bootje stappen om
op verkenningstocht te gaan — via de villa
huur je een luxe sloep met schipper,
villapastorie.nl
5
3
7. ONTDEK DE
DUURZAAMHEIDSVALLEI
Vanuit Tilburg kun je een 14 kilometer lang
wandelpad volgen dat je door het westelijke
deel van Nationaal Landschap Het Groene
Woud leidt. Stichting Duurzaamheidsvallei
zet zich in dit gebied in voor natuurbehoud
en -ontwikkeling en behoudt het historische
erfgoed. Kunstwerken vertellen onder
andere de geschiedenis van Huize
Moerenburg, Tilburgs eerste stenen
gebouw uit 1310, moerenburg.info
8. BEZOEK EEN VAN DE BESTE
MODERNE KUNSTTEMPELS
VAN NEDERLAND
Liever binnen kunst kijken? Dat kan
bij Museum de Pont. In een oude wolspinnerij
wordt hedendaagse kunst van
internationaal formaat gepresenteerd.
De monumentale fabriek met zijn grote,
lichte zaal en intieme ‘wolhokken’ vormt een
inspirerend decor voor honderden kunstwerken
van onder andere Marlene Dumas,
Bill Viola en Anish Kapoor, depont.nl
9. TRAKTEER JEZELF OP EEN
VEGETARISCH ETENTJE
Sluit je dag af bij Focus Foodbar, een 100%
plant-based foodbar in hartje stad. Eerlijke
en ambachtelijke ingrediënten van hoge
kwaliteit staan hier centraal. Onze favoriet:
de Tempehburger. Met een kleine tien
minuten lopen ben je bij het NS-station,
zodat je kunt uitbuiken in de trein naar huis,
focusfoodbar.com
084
7

DE MOOISTE REISERVARINGEN IN HET BOS
9
bossen
DE MOOISTE
EN WANDELROUTES
VAN NEDERLAND
Van oerbossen en okergele bladertapijten tot
sprookjesachtige bomen en kronkelende wandelwegen:
ontdek de negen mooiste bossen van Nederland.
De Veluwe, Gelderland. Foto: Jurjen Drenth in samenwerking met Visit Arhem Nijmegen
002 003

DE MOOISTE REISERVARINGEN IN HET BOS
Natuur en geschiedenis zijn in
het Holtingerveld onlosmakelijk
verbonden. Op een vroegere startbaan
bloeien orchideeën, in een
bomkrater zwemmen salamanders en
boven op grafheuvels groeien bomen
1. Holtingerveld, Drenthe
Holtingerveld is het kleine en onbekende zusjes van het Dwingelderveld
en het Drents-Friese Wold. Het biedt een bijzonder afwisselend
landschap vol wandel- en fietspaden. Maar vooral ook rust – iets dat
je in de Randstad, en zelfs in de centraler gelegen natuurgebieden,
wel kunt vergeten. Natuur en geschiedenis zijn in dit gebied
onlosmakelijk verbonden. Op een vroegere startbaan bloei- en
orchideeën, in een bomkrater zwemmen salamanders en boven
op prehistorische graf heuvels groeien bomen, holtingerveld.nl
2. De Kaapse Bossen, Utrecht
De Kaapse Bossen bij Doorn liggen in het hart van een van de
bosrijkste gebieden van Nederland: de Utrechtse Heuvelrug.
Het gebied is gezegend met brede beukenlanen, kronkelende
bos paadjes, stuifzand- en heidegebieden. Beklim in elk geval de
25 meter hoge uitkijktoren De Kaap. Als je boven staat heb je een
fantastisch uitzicht over de Utrechtse Heuvelrug. De donkerblauwe
wandelroute (9 km) rijgt de bijzonderste plekken van de Kaapse
Bossen aaneen, waaronder een enorme zwerfkei, de Doornse Kei,
en een zandafgraving, het Doornse Gat, natuurmonumenten.nl
3. Het Speulder- en Sprielderbos,
Gelderland
Boswachterij Speulder- en Sprielderbos is een aaneengesloten bosgebied
in het noordwesten van de Veluwe. Het gebied valt grofweg
op te delen in een ‘donker’ bos, vol douglas- en fijnsparren, en
een ‘licht’ bos, vol dennen en berken. Veel van de grote eiken- en
beukenbomen hebben grillige vormen en zijn deels met elkaar
vergroeid. Je vindt hier ook het Solse Gat, een diepe kuil uit de ijstijd,
die ontstond door toedoen van een draaikolk in het gletsjerwater.
Met een bezoek aan het gebied ben je gemakkelijk een dag
zoet. Zeker als je de observatieplatformen meepakt en de cultuurhistorische
bezienswaardigheden – grafheuvels, houtwallen en
oude jachtwegen – bezichtigt. In het omvangrijke natuurgebied
komen bovendien tal van wilde diersoorten voor, zoals dassen,
edelherten, everzwijnen en slangen. Een van de mooiste wandelroutes
(17 km) loopt van Putten, via het kleine dorpje Drie en het
Solse Gat, richting de Ermelose Heide, wandelvanuit.nl
4. Nationaal Park Drents-Friese
Wold, Friesland & Drenthe
Nationaal Park Drents-Friese Wold is het op een na grootste bosgebied
van Nederland. Maar dat wil niet zeggen dat er alleen
maar bomen en struikgewas te vinden zijn. Het landschap wisselt
beboste gebieden af met moerassen en grassen, heide, stuifzanden
en plassen. En daar blijft het niet bij; de grote diversiteit aan dieren
– we noemen de ree, haas, konijn, egel, eekhoorn, hermelijn,
bunzing en boommarter – maakt het plaatje compleet. De 7,3 kilometer
lange Natte neuzenroute werd speciaal aangelegd voor
wandelaars met honden. Je loopt een flink stuk door het bos en
passeert een ‘spartelvijver’ voor honden. Doe jezelf een plezier en
leg alvast een handdoek gereed in de auto, staatsbosbeheer.nl
5. De bossen van Kroondomein
Het Loo, Gelderland
De bossen van Kroondomein Het Loo behoren tot de mooiste van
Nederland. Vooral de afwisseling is prijzenswaardig. Het ene
moment loop je tussen de beuken door, het andere moment tussen
de eiken en weer even later tussen de berken. Je vindt hier ook de
hoogste boom van Nederland: een douglasspar van bijna vijftig
meter. De Trage Tocht Hoog Soeren is een fraaie wandelroute (11
km) langs de mooiste plekjes van het bos, wandelzoekpagina.nl
006
007

DE MOOISTE SLAAPPLEKKEN
KLEIN
MAAR
fijnDE 10 MOOISTE TINY
SLAAPPLEKKEN VAN NEDERLAND
Tiny houses stimuleren jou als reiziger om
bewuster na te denken over je impact op
het milieu en gelukkiger te zijn met minder.
En: ze staan garant voor uniek weekje of
weekendje weg. Ook in Nederland kun je
op de kleintjes letten.
1
Tiny trekkershut en bouwkeet DRENTHE
De Voscheheugte is vergelijkbaar met een vakantieliefde; tijdens een kortstondig verblijf op dit natuurkampeerterrein raak je volledig in
de ban van de omgeving en de rust. Op het langgerekte perceel aan de rand van het Mantingerzand zijn dertig staplaatsen ingericht
en zes bijzondere natuurhutten gebouwd. De Fazant (afgebeeld) is gemaakt van sloophout en beschikt over een heerlijk terras met een
vuurplaats en een prachtig uitzicht op de ondergaande zon, vanaf € 122 per nacht voor twee personen. Keetje hoort boven aan de
zoekresultaten te staan als je ‘knus’ googelt. Logeren in deze schaftkeet betekent back to basics; je klooft je eigen hout en gebruikt
water uit een jerrycan, vanaf € 78 per nacht voor twee personen – óók te boeken via tralaluna.nl. Elders op het terrein ligt een charmant
eethuis met een lommerrijk terras. In de jaren vijftig deed het gebouw dienst als kippenhok, maar sinds een aantal jaren kun je er
terecht voor lokale, biologische en seizoensgebonden gerechten – of een kop koffie met zelfgemaakte taart, voscheheugte.nl
002 003

1
BOERENZWALUW
2
KOEKOEK
2
GIERZWALUW
1
KOOLMEES
TEAM KOOLMEES
In mijn team mogen alleen
vogels die net zo stoer zijn
als ik: de blijvers die het zelfs
bij tien graden onder nul nog
niet koud hebben. Zie je een
vogel die met zijn snavel naar
links staat? Die moet ik hebben!
Kleur zijn shirtje oranje.
Alle shirts gekleurd?
Vul dan hier alle namen
van mijn teamgenoten in.
TEAM BOERENZWALUW
In mijn team mogen alleen vogels die net
zo stoer zijn als ik: de reizigers die soms
tot voorbij de Sahara trekken. Zie je een
vogel die met zijn snavel naar rechts staat?
Die moet ik hebben ! Kleur zijn shirtje
blauw. Alle shirts gekleurd? Vul dan hier
alle namen van mijn teamgenoten in.
3
KRAANVOGEL
KOOLMEES 1
2
3
4
1
BOERENZWALUW
5
2
3
4
5
4
BLAUWE
REIGER
4
PURPER-
REIGER
3
MEREL
6
7
6
6
7
5
5 WILDE
EEND
SLECHTVALK
6
VISDIEF
7
IJSVOGEL
Deze puzzelpagina’s komen uit het Roots Doe-boek Vogels. Ook verschenen: het Roots Doe-boek
Insecten en het Roots Natuur Doe-boek. Verkrijgbaar via rootsmagazine.nl/shop.
BLAUW
BORST
DE TREKKERS
TEGEN DE BLIJVERS
Sommige vogels vliegen elk najaar duizenden
kilometers naar het zuiden. En in het voorjaar maken
ze de hele reis weer terug. Stoer! Andere blijven.
Van de ijzige kou trekken ze zich niks aan. Ook stoer…
De zwaluw en de mees willen
ieder een eigen team.
Stel jij hun teams samen?
7
GAAI
002 003