culture

De geschiedenis van de Chinezen in Indonesië
koloniale regering aanpassen om te kunnen overleven. Om de zaak nog ingewikkelder te
maken ontdekte de Chinese emigrant dat ook zijn eigen volk in verschillende lagen was
verdeeld naargelang hun Chineeszijn. Zijn eigen identiteit contrasteert met de identiteit
van de mensen in zijn omgeving. Door de omstandigheden die in de meeste gevallen van
persoon tot persoon verschillen, ontwikkelt men een chineesheid die verschilt van de
chineesheid van anderen. Chineesheid verloopt bovendien volgens een continuum, wat
voor gevolg heeft dat iedere Chinees uiteindelijk een individuele identiteit heeft. Toch
zullen we moeten proberen al die Chinezen te plaatsen in een beperkt aantal groepen.
Een van de manieren om de Chinezen in China in te delen is dat op basis van
etniciteit te doen. China en Chinezen worden zo genoemd naar de eerste dynastie die over
een verenigde staat regeerde, de Chins. De Chinezen hebben zich echter zelf nooit zo
genoemd, die naam hebben zij door de westerlingen opgeplakt gekregen. Het was een
ander volk dat hun etnische identiteit bepaalde: de Han. De overgrote meerderheid van de
Chinezen in China zijn Han-Chinezen. Deze worden beschouwd als de „echte‟
Chinezen. 16 De rest van de Chinese staatsburgers zijn Tibetanen, Dai, Miao, Yao en
ongeveer vijftig andere etnisch-onderscheiden niet-Han, en dus niet-Chinese volkeren.
Het middelpunt van dit onderzoek zijn de Han-Chinezen die zijn uitgeweken naar
het Indonesische eilandenrijk, dat in de zeventiende eeuw onder heerschappij van de
Verenigde Oost-Indische Compagnie kwam te staan en Oost-Indië werd genoemd, een
naam overigens die in geschiedenisboekjes voor de Indonesische jeugd niet gebruikt
wordt, 17 en daarna door de Nederlanders werd bestuurd en Nederlands-Indië werd
genoemd. De uitgeweken Chinezen vormen een deel van de overzeese Chinezen die zich
een nieuwe toekomst opbouwden in Zuidoost-Azië, meer bepaald in het Maleise
schiereiland (wat nu Maleisië heet), Singapore, 18 de Filippijnen en Indonesië. Deze
overzeese Chinezen zijn afkomstig uit twee streken aan de kust van de Zuid-Chinese Zee:
Lingnan en de Zuidoost-Kust. Lingnan omvat de provincie Guangxi (Kwangsi) en het
grootste gedeelte van de provincie Guangdong (Kwantung, liggend aan de zuidoostelijke
kust), waar Hong Kong en Guangzhao (Kanton) toe behoren, terwijl de Zuidoost-Kust
gevormd wordt door de provincies Fujian en Zhejiang (Chekiang) en het oostelijke
gedeelte van Guangdong.
Het is niet toevallig dat juist de bewoners van deze kuststreken in groten getale
emigreerden. Zij bevonden zich niet alleen in geografisch, maar ook in etnisch opzicht
aan de rand van China. In de Chinese traditie zijn de Centrale Vlakten van het land het
hart van de Chinese beschaving. Hoe groter de afstand van het middelpunt was, hoe
„barbaarser‟ de bevolking. De „barbaren‟ in het diepe zuiden werden pas tijdens de Tangdynastie
(618-907) geaccepteerd als Chinezen. In die periode vond een verhoogde
omvang en frequentie van volksverhuizingen van het noorden naar het zuiden plaats. De
daardoor nieuw ontstane zuiderse Chinese volkeren ontwikkelden een eigen stijl en een
16 De Han-dynastie (202 v.C.-220 n.C.) is een van de belangrijkste dynasties in de Chinese geschiedenis. Het
boedhisme werd toen in China ingevoerd. In het jaar 65 A.D. werd voor het eerst melding gemaakt van een
boedhistische gemeenschap in P‟eng-ch‟eng, in noordelijk Kiangsu ten zuiden van Beijing. Gernet 1996, pag. 699.
17 De algemene lezing (in Indonesië) van de aanwezigheid van de Nederlanders in Indonesië is dat de Archipel drie en
een halve eeuw lang gekoloniseerd is geweest door de Nederlanders.
18 Maleisië en Singapore werden later samen met andere landen de Nanyang genoemd, voordat de streek bekend zou
staan onder de verzamelnaam Zuidoost-Azië.
40