culture

De geschiedenis van de Chinezen in Indonesië
van de Centrale Chung Hua Tsung Hui. 334 Van de leden (uiteraard Chinezen) verwachtte
Soekarno dat zij konden samenwerken met „het Indonesische volk‟ in de strijd tegen de
kolonisators. 335 Deze organisatie werd later gebruikt door de regering als adviserend
orgaan in zaken die te maken hadden met de Chinezen in Indonesië. Een van haar leden,
Dr. Sim Kie Ay, zou Mohammad Hatta als adviseur bijstaan tijdens de Ronde Tafel
Conferentie in Den Haag. 336
Op 20 juli 1947, toen Indonesië geregeerd werd door het kabinet van Amir
Sjarifoeddin, waarin twee Chinezen zitting hadden, 337 lanceerde Nederland zijn eerste
„politionele actie‟, in Indonesië genoemd „militaire agressie‟, een term die veel dichter bij
de werkelijkheid staat. De overrompelde Indonesische troepen trokken zich terug naar het
binnenland, ondertussen alles vernielend wat in hun weg stond in een toepassing van de
tactiek van de verschroeide aarde. In de verwarde en onbeheerste situatie deden zich
excessen voor. Op bepaalde plaatsen in West-, Midden- en Oost-Java werd er geroofd,
geplunderd en huizen, winkels, bedrijven, fabrieken en andere eigendommen van
Chinezen in brand gestoken. Op sommige plaatsen werden Chinezen vermoord onder de
beschuldiging dat zij tot de NICA behoorden. Er waren inderdaad een klein aantal
Chinezen die zich bij het NICA-leger hadden aangesloten. Dit kwam omdat zij zich
wilden verdedigen of wraak wilden nemen nadat hun familie uitgemoord, hun eigendom
geroofd en hun huis verbrand werd door gewapende bendes. 338 In die periode werden de
Chinezen angstig als ze de kreet „Siap! Siap!‟ hoorden, omdat die roep meestal gevolgd
werd door geroof en geplunder, en niet zelden moord. 339 Setiono heeft een volledig
hoofdstuk gewijd aan de massamoorden op de Chinezen tijdens de „Bersiap-tijd‟. Het is
een lange lijst van namen van plaatsen en personen, en van gebeurtenissen die
plaatshadden: vrouwen die verkracht werden, mensen, waaronder baby‟s, die levend
verbrand werden. De ergste excessen vonden plaats, zoals reeds eerder genoemd, in
Tangerang. In het vissersdorp Bagan Si-Api-Api aan de oostkust van Sumatra, waarvan
de bevolking bijna geheel uit Chinezen bestond, vonden 200 mensen de dood in de
handen van de Indonesische krijgsmacht. 340 Chinezen die zich konden redden gingen in
de verdediging. Ongeveer 2000 mensen konden naar Malaka vluchten, in het
tegenwoordige Maleisië. De rovers drongen tot het binnenland door en zetten hun
moordtocht voort. Geen van hen werd berecht, ook niet nadat de Indonesische regering
een speciaal team naar Tangerang had gezonden om de situatie in ogenschouw te nemen
en de premier, Sutan Sjahrir, zijn spijt betuigde over het voorval in Tangerang. 341 Toen de
situatie in 1946 begon te verslechteren, had de Chinese consul generaal reeds geprobeerd
veilige zones te creëren voor de Chinese gemeenschap in Indonesië. De Indonesische
autoriteiten wilden weten welke garantie er was dat de Chinezen de zones niet zouden
gebruiken om Indonesië aan te vallen, waarop het antwoord luidde dat die garantie alleen
334 Setiono 2002, pag. 571
335 Setiono 2002, pag. 572
336 Setiono 2002, pag. 573
337 Siauw Giok Tjhan was Minister voor de Chinezen (Menteri Negara orang Tionghoa) en Dr. Ong Eng Die was
Onderminister van financiën.
338 Setiono 2002, pag. 577-578
339 Siap: gereed, klaar. Setiono 2002, pag. 579.
340 Setiono 2002, pag. 584.
341
Idem. Overigens ging ook de Nederlandse (al was hij wel van Turkse afkomst) kapitein Raymond Westerling, die
verantwoordelijk was voor de moord op misschien wel 40.000 Indonesiërs in Zuid-Celebes van december 1946 tot
februari 1947, vrijuit.
97