culture

De geschiedenis van de Chinezen in Indonesië
Chinezen uit allerlei groeperingen. De mogelijkheid werd besproken een algehele staking
te houden. Deze ging niet door omdat de Engelse autoriteiten toegaven dat de troepen
verkeerd hadden gehandeld en het in beslag genomen voedsel teruggaven. 330
Het bestuur van de NICA (Netherlands Indies Civil Administration) werd gevormd
onder leiding van luitenant-gouverneur-generaal H.J. van Mook. In december 1945-
januari 1946 nam Nederland de positie over van Australië, die eerst het beheer voerde
over Oost-Indonesië.
Op 20 januari 1946 werd een Chinese sociale vereniging opgericht, Sin Ming Hui
(Vereniging Nieuw Licht). De veertig oprichters maakten zich bezorgd over het lot van
de Chinezen die veel geleden hadden tijdens de Japanse bezetting. De vereniging groeide
snel en telde in korte tijd 7000 leden. Ze kon zich meteen al nuttig maken voor de
Chinezen, speciaal voor degenen die het slachtoffer werden van de raciale onlusten in
Tangerang bij Jakarta in mei 1946, waarbij meer dan 600 Chinezen gedood werden en
meer dan duizend huizen verbrand. In het vacuüm dat ontstond door de oprukkende
Nederlandse troepen en zich terugtrekkende revolutionairen, vielen gewapende bendes
radicale moslims de Chinezen aan. In die tijd waren de Chinezen nauwelijks meer te
onderscheiden van de lokale bevolking behalve door verschil in geloof en hogere
economische status. 331 Tienduizenden Chinese vluchtelingen overstroomden Jakarta. Een
gedeelte van hen werd opgevangen in het verenigingshuis van Sin Ming Hui. Er werd een
hulpcomité voor Chinese slachtoffers en een polikliniek opgericht die niet alleen de
slachtoffers uit Tangerang, maar ook uit andere plaatsen opving. 332
In Linggadjati, West-Java, werden op 12 november 1946 onderhandelingen
gehouden tussen de regeringen van de Republik Indonesia en Nederland. Het resultaat
was een overeenkomst waarin Nederland beloofde het gezag van de Republiek over Java,
Madura en Sumatra te erkennen. Er werd ook overeengekomen dat beide partijen met
elkaar zouden samenwerken om de Verenigde Staten van Indonesië op te richten, die
zouden bestaan uit de Republik Indonesia, de Staat van Kalimantan en de Staat van Oost-
Indonesië. De Verenigde Staten van Indonesië zou met Nederland, Suriname en de
Nederlandse Antillen een unie vormen met aan het hoofd het Nederlandse koningshuis.
De rest van Nederlands-Indië zou Nederlands-Indië blijven.
De overeenkomst zou geen lang leven beschoren zijn. Er onstonden conflicten over
de uitvoering evan. Op 20 juli 1947 zei de Nederlandse regerig de overeenkomst op,
waarna militair ingrijpen volgde met de eerste van de zogenaamde politionele acties.
Ondertussen hield de NICA, onder leiding van Van Mook, samen met de NEFIS
(Netherlands Eastern Forces Intelligence Service, of Netherlands Expeditionary Forces
Intelligence Service) allerlei conferenties in delen van het land. Van Mook probeerde ook
de peranakan Chinezen daarin te betrekken. Voor somige delen lukte dat. 333 Om een
evenwicht te zoeken voor Van Mooks acties werd op initiatief van de Indonesische
regering in Yogyakarta op 17-19 september 1946 een comité opgericht ter voorbereiding
330 Setiono 2002, pag. 560
331 Purdey 2005a, pag. 7-8.
332 Setiono 2002, pag. 565-566. De stichting Sin Ming Hui bestaat nu nog onder de naam Candra Naya. Ze stichtte een
ziekenhuis en scholen en uiteindelijk op 1 oktober 1959 een universiteit (Tarumanegara) die grote nationale bekendheid
verwierf. De vereniging was gehuisvest in de voormalige woning van de laatste majoor der Chinezen, Khouw Kim An,
in Jakarta. Zie Priyomarsono 2008.
333 Setiono 2002, pag. 570
96