culture

De geschiedenis van de Chinezen in Indonesië
verzetsstrijders in Makassar beschoren. De doodvonnissen gingen gepaard met
verbeurdverklaring van goederen. 290
In juli 1942 constateerde het militair bestuur op Java een stijging van de prijzen. Uit
rapporten van Indonesiërs over de economische moeilijkheden in 1942 blijkt dat de
Chinese en Arabische groothandelaren daarvan de schuld kregen. Het was volgens een
verslag zeer moeilijk om aan koopwaar te komen voor de vroegere arbeiders, die nu een
bestaan probeerden te vinden in de kleinhandel. Dat kwam enerzijds door een tekort aan
goederen en anderzijds omdat de groothandelaren de opgeslagen partijen niet openlijk
wilden verkopen. Zij zouden de goederen vasthouden met de bedoeling ze later met een
zo hoog mogelijke prijs van de hand te doen. Volgens deze Indonesiër leed ook de
dorpsbevolking daaronder. De dorpsbevolking kon haar landbouwproducten niet meer
kwijt aan de arbeiders omdat die geen verdiensten meer hadden, terwijl de landbouwers
geld nodig hadden voor het betalen van belasting en het aanschaffen van noodzakelijke
levensbehoeften. Ze waren daardoor genoodzaakt hun waar tegen lage prijzen van de
hand te doen aan Chinezen en Arabieren, die de goederen zeer goedkoop inkochten en
dan opsloegen tot de nood onder de bevolking zo hoog was gestegen dat zij goede
winsten konden maken. 291 Een andere Indonesiër klaagde er onder andere over dat
Chinezen en Arabieren bij de organisatie van de handel en distributie van
levensbehoeften ruime kansen kregen, zodat zij gemakkelijk de handel konden
beheersen. 292 De rijstdistributie was een andere reden tot ontevredenheid, want nagenoeg
95% van het aantal rijstpellerijen was in handen van de Chinezen. Omdat de padi 293
slechts aan de pellerijenbond verkocht mocht worden, was het voedsel van de bevolking
geheel in handen van de Chinezen. Om ervan overtuigd te zijn dat zij geen
belemmeringen zouden leggen in de belangrijke taak van voedseldistributie, was het
volgens de schrijver van het verslag van belang zekerheid te hebben omtrent hun
politieke mentaliteit en hun gevoelens ten opzichte van Java en de Indonesiërs. 294 Verder
zijn er ook klachten over de uitdragers die alles wat van hun gading was tegen minimale
prijzen probeerden in te kopen. De uitdragers vroegen hogere prijzen dan gewone toko‟s
die de prijzen niet durfden op te drijven. De handelaars en tokohouders verkochten hun
waar via de uitdragers. Achter deze handel in tweedehandsgoederen zaten volgens de
rapporteur de Chinezen en Arabieren, want om de woekerrente te kunnen betalen, werden
door de uitdragers „ongehoord hoge prijzen‟ gevraagd. 295
In september 1943 werden in Noord-Sumatra en elders uitgebreide razzia‟s
gehouden die zich uitstrekten tot in de interneringskampen. Een groot aantal Europeanen,
Chinezen en Indonesiërs werden verdacht van anti-Japanse activiteiten. Vele
gearresteerden werden terechtgesteld of stierven in de gevangenis. 296 Vooral op Borneo
lieten de Japanners zich gaan in een wat Heidhues noemt „unique orgy of cruelty‟. 297
Tijdens de zogenaamde „Pontianak Affair‟ in oktober 1943 hadden grootschalige
290 Setiono 2002, pag. 526.
291 De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 486.
292 De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 488.
293 Padi: rijstplant of ongepelde rijst.
294 De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 490. Deze beschuldiging zien we terug in de gebeurtenissen rond mei
1998, toen Chinese handelaren ervan verdacht werden brandstof en voedsel op te slaan en er ook aan hun nationalisme
getwijfeld werd.
295 De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 491.
296 De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 51.
297 Heidhues 2003, pag. 209.
91