culture

De geschiedenis van de Chinezen in Indonesië
gehouden. 273 De bevolking ging op vele plaatsen tot rampokken 274 over, maar waren diep
onder de indruk van de kracht van de Japanners. 275
Historicus en Azië-deskundige Ethan Mark heeft mondelinge getuigenissen
verzameld over de Japanse bezetting. Een van de geïnterviewden was Prof. Ahmad
Sabaruddin, later oprichter van de Islamitische Universiteit van Noord-Sumatra. Hij
vertelde over de eerste dag dat de Japanners binnentrokken in Medan. Overal heerste
wanorde en chaos en vonden er plunderingen plaats. Volgens Sabaruddin was hun
voornaamste doelwit 19 Nederlandse huizen. Vijf dagen nadat het Japanse bestuur
arriveerde, kondigde het aan dat alle gestolen goederen ingeleverd moesten worden. Wie
dat niet deed zou gearresteerd worden. Na verloop van tijd werden er vijf Chinezen
gearresteerd die toevallig in de buurt woonden. Op de Teluk Betungweg werden ze voor
de toeschouwers gesleept, ze moesten in de berm knielen, hun handen werden op hun rug
gebonden, hun keel werd doorgesneden en hun hoofden werden daar op een rijtje gezet.
„Bijkbaar om de Indonesiërs angst aan te jagen‟, aldus Sabaruddin. Toen heerste er vrede
„onder ons‟, want toen wist iedereen dat de Japanners verschrikkelijk wreed en sadistisch
waren. 276
Het is een merkwaardig verhaal, omdat het meestal juist de Chinezen waren van wie
de eigendommen geplunderd werden, hoewel zij in die eerste dagen van maart 1942 niet
de enige slachtoffers waren van de „rampokkers‟, zoals blijkt uit het verslag van de
leidster van een armenkolonie in Midden-Java, opgenomen in Nederlandsch-Indië onder
Japanse bezetting. Gegevens en documenten over de jaren 1942-1945. In de meeste
gevallen, aldus de samenstellers van het boek, De Graaf, Joustra en Vromans, moet men
wel aannemen dat de inheemse bevolking bij het tijdelijk wegvallen van het gezag uit de
band sprong. Het werk van de vernielingsploegen die voorraden en kostbare installaties
vernietigden, moet de plunderzucht hebben aangewakkerd, vooral toen men begon met
het uitdelen van te vernietigen voorraden onder de omstanders. 277 De betrokkenheid van
de Indonesiërs bij het plunderen van de bezittingen van de Nederlanders, Chinezen en
rijke Indonesiërs kan echter volgens Mark ook worden gezien als een poging om aan te
sturen op radicale sociale en economische verschuivingen, die mogelijk leken door de
komst van de Japanners. 278
De leidster van de armenkolonie vertelt dat de duizenden rampokkers die niet ver
van haar huis reeds alle Chinese toko‟s en huizen hadden leeggeroofd en afgebroken,
later ook haar huis totaal leegplunderden. De kleren werden haar letterlijk van het lijf
getrokken. 279 Ze had gehoord van haar opzichters dat rampokkers met duizenden tegelijk
kwamen aanzetten, maar hun komst was vrijwel onhoorbaar, waardoor men zich moeilijk
tegen een overval kon wapenen, en verder verrichtten zij hun werk zwijgend. 280
273 De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 18.
274 rampokken: roven, plunderen. Vandaar ook het woord rampokker: rover, plunderaar. Het rampokken had
hoofdzakelijk plaats langs de opmarswegen van de Japanners. De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 19.
275 De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 18.
276 Mark 1999, pag. 79.
277 De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 119.
278 Mark 1999, pag. 81.
279 De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 124.
280 De Graaf, Joustra en Vromans 1960, pag. 120. Zie ook het verhaal „Ngawang‟ van Beb Vuyk, besproken in
Dharmowijono 2001b.
89