culture
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
De geschiedenis van de Chinezen in Indonesië
keuzes. Uiteindelijk zijn het echter buitenstaanders die mensen identificeren als Chinees
dan wel niet-Chinees. Hoeveel moeite ze zich ook hebben getroost om tot de
geassimileerden te behoren door het afzweren van hun taal, tradities, naam en geloof, hoe
loyaal ze zich ook voordoen aan hun geboorteland, zolang ze door het publiek beschouwd
worden als Chinees, zijn ze niet geassimileerd en dus nog steeds „Chinees‟. Na de
definitie van antropoloog en China-deskundige William Skinner te hebben beschouwd, 36
die wel klopte in vroegere tijden, toen de Chinezen nog een Chinese naam droegen maar
achterhaald raakte toen vele Chinezen Indonesische namen aannamen, definieert Coppel
Indonesische Chinezen als „persons of Chinese ancestry who either function as members
of, and identify with, Chinese society or are regarded as Chinese by indigenous
Indonesians (at least in some circumstances) and given special treatment as a
consequence‟. Verder beklemtoont hij dat „zo‟n definitie personen omvat die zichzelf
beschouwen als Indonesiërs en die zich distantiëren van de Chinese gemeenschap, maar
op grond van hun Chinese afkomst (of Chinees uiterlijk) in sociaal en politiek opzicht op
een andere manier behandeld worden‟. 37
Heidhues onderscheidt drie groepen Chinezen in Indonesië: de peranakans, die
meestal op Java leven, de totoks van Java, en de gemeenschappen op de andere eilanden.
Deze derde groep Chinezen is het Chinees nog machtig en heeft een andere historische
ontwikkeling meegemaakt, resulterend in bijzondere soorten van aanpassingen. 38
In 1930 (de laatste volkstelling tijdens de Nederlandse tijd) was ruim een derde van
alle in Nederlands-Indië woonachtige Chinezen totok, dat wil zeggen dat ze eerstegeneratie
Chinezen waren. Bijna twee derde was peranakan. Er waren twee maal zoveel
derde-generatie als tweede-generatie Chinezen.
1ste generatie 2de generatie 3de generatie Totaal
Immigranten immigranten immigranten
Regio 1000 x % 1000 x % 1000 x % 1000 x %
Java en Madura 120 20,6 93 15,9 370 63,5 582 100
Sumatra 259 57,8 111 24,7 78 17,5 449 100
West-Kalimantan 17 25,1 14 20,6 36 54,3 67 100
Elders 37 40,6 25 27,5 29 31,9 92 100
Totaal 434 36,4 243 20,4 514 43,2 1190 100
Tabel: Chinezen in Indonesië volgens generatie en regio (1930) 39
Volgens Heidhues waren er in 1930 ongeveer 77.000 Chinezen contractkoelies
buiten Java. 40 De meesten zullen op Sumatra in de rubber- en tabaksplantages hebben
36 De definitie van Skinner is de volgende. „In Indonesia a person of Chinese ancestry is Chinese when he functions as
a member of, and identifies with Chinese society. The only reliable cultural sign of this self-identification as Chinese
and of alignment, with a Chinese social system is the use – at least in some form and some circumstances – of a
Chinese surname‟. Aangehaald in Coppel 1983, pag. 4. Nadat Soeharto aan de macht kwam werden de Chinezen
aangemaand hun Chinese naam te veranderen in een Indonesische. Daarmee zouden ze hun loyaliteit tonen tegenover
de Indonesische staat. Ze werden er niet toe gedwongen, zoals sommige onderzoekers, o.m. Lohanda (2009, pag. 51)
aangeven.
37 Coppel 1983, pag. 5.
38 Heidhues 1998, pag. 151.
39 Coppel 1983, pag. 2.
46