culture

De geschiedenis van de Chinezen in Indonesië
begrafenissen werd nog steeds een watermeloen op straat stukgesmeten, als de stoet het
rouwhuis verliet. 30 In Chinese clantempels wachtten geduldig de leeuwen en draken op
het moment dat ze weer op de straten mochten dansen. Dat moment brak aan toen
Abdurrahman Wahid aan de macht kwam. Deze bijna blinde president en devoot moslim
zei van Chinese afkomst te zijn. Hij vaardigde een besluit uit dat een vorig presidentieel
verbod (tijdens de regering van Soeharto) op het vieren in het openbaar van het Chinees
nieuwjaar tenietdeed. Vanaf 2000 mochten de Chinezen weer openlijk Chinees zijn. Het
Chinees nieuwjaar werd een facultatieve vrije dag, hetgeen wil zeggen dat men op die
dag vrij mocht nemen als men dat wenste. Twee jaar later riep President Megawati
Soekarnoputri het Chinees nieuwjaar uit als officiële feestdag, een rood getal op de
nationale kalender. 31 Alles scheen weer te mogen. De Chinezen kropen uit hun schulp.
Gedwongen geassimileerden werden weer Chinees. Van Groep D keerden ze terug naar
Groep C.
De bovenstaande definitie van de overzeese Chinezen zoals ze genoemd is in de
The Encyclopedia of the Chinese Overseas is niet van toepassing op de Chinese
Indonesiërs. Juist de niet-aflatende discriminerende behandeling die deze mensen hebben
ondergaan van de overheid en de autoriteiten hebben veroorzaakt dat ze geneigd zijn zich
van de staat af te keren. Het kan zijn dat de band met de voorouders in kracht is
afgenomen – maar het is zeker niet het geval dat de loyaliteit tegenover de Indonesische
staat in dezelfde verhouding groter is geworden.
In analogie met het cirkeldiagram van Pan heb ik een soortgelijk diagram gemaakt
voor de Chinezen in Nederlands-Indië. Dit diagram is ook van toepassing op de huidige
situatie in Indonesië, hoewel het aantal Chinese aspirant-emigranten naar Indonesië tot
bijna nul is gedaald.
30 Volgens Oei Hong Kian is het stuksmijten van een watermeloen bij het vertrek van de rouwstoet een poging om de
goden van de onderwereld gunstig te stemmen, zodat zij het de geest van de overledene niet al te lastig maken. Oei
1998, pag. 131-133.
31 Het Chinees Nieuwjaar werd niet erkend als nieuwjaar van de Chinezen als etnische groep, maar van de
confucianisten, zoals ook de nieuwjaars- en vergelijkbare feestdagen van de christenen, de moslims, boeddhisten, en
Balinese hindoeïsten officiële vrije dagen zijn. Suryadinata 2008, pag. 10.
44