Columbus Travel editie 96 Inkijkexemplaar

Een zwarte gier zweeft over de uitgestrekte canyon.
Bijen zoemen. De straatjes van het witgekalkte Jordán
zijn verlaten, overgeleverd aan de lethargie van de
middaguren, wanneer de zon op het hoogste punt
staat en de wind stilvalt. Een boer loopt over de hangbrug over
de ruisende rivier, een bepakte muilezel meevoerend aan een
touw. Jordán is een van die charmante Colombiaanse dorpjes,
verstild in de tijd, waar nagenoeg niets gebeurt.
De Grand Canyon van Zuid-Amerika
Jordán ligt op de bodem van de 227 kilometer lange
Chicamocha-kloof, in het oosten van Colombia. De tweeduizend
meter diepe kloof is een van de diepste ter wereld,
dieper dan de Grand Canyon. Dat is even dramatisch als het
klinkt. Steile kloofwanden, die eruitzien als gigantische groene
boomwortels, komen uit bij torentjes van rood gekleurde rots.
En daarachter begint een eindeloos gebergte dat in blauwe
en grijze tinten verschiet. Op de bodem baant de zilverkleurige
Chicamocha-rivier zich een weg door de kloof.
Fotografe Malou en ik volgen een eeuwenoude handelsroute
dwars door de kloof, ooit aangelegd door de inheemse
Guane, die de kloof bevolkten voordat de Spanjaarden
arriveerden. Halverwege de negentiende eeuw werden de
paden nieuw leven ingeblazen door een roemruchte Duitser:
Leo von Lenguerke. Hij had het ambitieuze plan opgevat om
de inheemse routes, over een lengte van 1300 kilometer, te
plaveien en zo gereed te maken voor de export van tabak en
kinine, een stof die afkomstig is uit de schors van de kinaboom
en een koortswerende werking heeft. Ondanks dat
Colombia een tijdje eerder al de onafhankelijkheid had
uit geroepen, doopte de koloniale Duitser zijn ezelspaden om
tot Koninklijke Wegen. Daarnaast vond hij ook nog eens tijd
om de kloof te bevolken met een legioen aan blauwogige en
blonde kinderen van eigen makelij. Volgens de legende liet
hij maar liefst vijfhonderd kinderen na. Het zou zomaar waar
kunnen zijn. ‘Opvallend, die lichte ogen van de bewoners,’
merkt fotografe Malou na een paar dagen op. ‘Waar zouden
ze die toch vandaan hebben?’
Zijn bekendste weg verbindt de dorpen Barichara en
Guane, volgens velen twee van Colombia’s mooiste koloniale
dorpjes. Beide kijken uit over een kloof die werd uitgesleten
door de Suarez-rivier, een zijtak van de Chicamocha.
De dorpjes zijn te herkennen aan hun hellende en met
zandsteen geplaveide straatjes, lage witte huizen met rode
pannen daken en paarse bougainvillea, die weelderig langs
de muren groeien. Guane, zo zeggen de inwoners, behoort
bovendien tot de vredigste plekken van het land. ‘Guane is
misschien wel het enige dorp in Colombia waar het conflict
met guerrillabeweging FARC nooit is aangekomen,’ zegt een
oude man, terwijl hij omhoog schuifelt over de hobbelige keistraatjes,
zijn voeten in platgetrapte espadrilles. ‘De guerrilla
had hier blijkbaar niets te zoeken. Gelukkig maar.’
De heilige fallus
Toch was het hier niet altijd zo vredig. Gids Andrés, een
hyperactieve dertiger met inheemse voorouders, wijst naar
een steen in de vorm van een reusachtige fallus, te midden
van het dorpsplein, waar op heuphoogte een ijzeren ring
aan is bevestigd. ‘Voor de inheemse Guane stond de vrouw
symbool voor moeder aarde, en deze fallus vertegenwoordigde
de man. De steen stond het hele jaar in de zon
om zich op te laden met zonnestralen, waarna ze hem op
21 december omkeerden zodat de energie van de zon de
aarde kon opladen voor het nieuwe seizoen.’ In 1540 kwamen
de Spanjaarden, en zij zetten de gigantische fallus in voor
compleet nieuwe doeleinden. Onder andere voor het bekeren
van de inheemse bevolking. ‘Ze bonden de onwillige bewoners
vast aan de fallus en lieten ze staan in de brandende zon, net
zolang tot ze ‘katholiek’ werden,’ zegt Andrés. ‘Het laatste
stamhoofd, oftewel cacique, weigerde zich te bekeren en is
met een aantal anderen in de kloof gesprongen.’
We zoeken verkoeling in de tienda van Don Chepe, een
kruidenierszaak op het dorpsplein die eveneens fungeert als
drinklokaal. Van vroeg in de ochtend tot laat in de avond
komen de bewoners er samen voor flesjes Poker-bier, te
midden van rollen wc-papier, tomaten en blikken tonijn.
Om ons heen zitten groepjes mannen met hoeden. Meesters
in het vertellen van grappen en het praten over niets.
De drie bovenste knopen van hun overhemd hangen open.
Rond hun nek bungelt een gouden kruis en hun voeten zijn in
bordeelsluipers gestoken. Aan de bar staat een stratenmaker.
Hij drinkt in één teug een literfles Poker-bier leeg, kijkt me
aan en knipoogt. ‘Poker is goed voor je hoofd. Waarom?
Nou, omdat je er dronken van wordt.’ Aangemoedigd door
ons gelach vervolgt hij: ‘Maar alleen als je er geld voor hebt.
Anders kun je er alleen maar naar kijken. Don Chepe, heb je
nog een klein biertje voor me?’
van handelen tot wandelen
Voor handel worden Von Lenguerkes Koninklijke Wegen
allang niet meer gebruikt. Het plan om de Koninklijke
Wegen te verbinden met de Magdalena-rivier, Colombia’s
belangrijkste waterweg, bleek uiteindelijk te ambitieus.
Berooid keerde Von Lenguerke terug naar Duitsland, waar hij
eind negentiende eeuw een roemloze dood stierf. Maar onder
wandelaars blijven de paden geliefd. Zoals die van het op
1680 meter hoogte gelegen dorp Villanueva naar het gehucht
Jordán, twaalfhonderd meter lager, op de bodem van
de kloof. Wij starten de wandeling bij zonsopkomst in
Villanueva. Het pad voert ons zigzaggend over de berghelling
naar beneden. Sommige delen zijn bedekt met rechthoekige
keien en andere met gruis. ‘Zie je hoe de bochten een
perfecte hoek van 45 graden maken? Op die manier viel
de lading van een ezel er niet af in de bochten,’ prijst gids
Andrés het werk van de Duitser.
038