Joods Gouda

De
Joden in
Nederland
HOOFDSTUK 6
Al sinds de Middeleeuwen wonen er Joden in
Nederland. Op veel sympathie kunnen ze niet
rekenen. Soms krijgen ze bescherming, maar meestal
worden ze gediscrimineerd. Dit noemen we antisemitisme.
Wat voor veel bewoners van de Lage Landen
gewoon is, is voor de Joden verboden. Ze mogen bijvoorbeeld
geen land kopen of een synagoge bouwen.
In de praktijk komt het er op neer dat het meestal de
plaatselijke machthebber is die beschikt over hun lot.
Men roemt vaak de tolerantie in Holland. Maar als we
eerlijk zijn, is er niet zoveel reden om trots te zijn op
de wijze waarop Joden werden tegemoet getreden.
In de 14 eeuw kregen de Joden in Europa, en dus ook
die in Nederland, de schuld van hongersnood en pest,
een verschrikkelijke ziekte.
Ze werden vervolgd, aangevallen en soms uitgemoord.
De meeste steden verjoegen hun Joodse
inwoners. Na 1500 waren er dan ook bijna geen
Joden meer in ons land.
Door plakkaten in 1532 en 1549 heeft Karel V de
Joden het verblijf in ons land ontzegd. In 1550
moesten alle ‘nieuwe kerstenen’ die niet langer dan
zes jaar in ons land hadden gewoond binnen dertig
dagen vertrekken naar elders. Met die ‘nieuwe kerstenen’
werden de Marranen uit Portugal bedoeld.
Marranen zijn Joden die onder druk tot het christendom
waren overgegaan, maar in het geheim
vasthielden aan hun Joodse geloof en gebruiken.
Vanaf het einde van de zestiende eeuw werden
Portugese Joden wel toegelaten in Amsterdam en
ook elders. Hoogduitse Joden werden minder gastvrij
onthaald in de zeventiende en achttiende eeuw.
Ds. Abraham Costerus behoorde tot de 39 personen,
die door de Dordtse synode in staat geacht werden
om de Bijbel te vertalen. Hij schreef Historie der
Joden (1609) waarin staat dat hij een uitgesproken
tegenstander is van godsdienstvrijheid voor Joden.
Hij waarschuwt tegen het bedrog der Joden en licht
zijn standpunt toe door te schrijven:
‘dat dese onreyne mense een
openbare synagoge willen in
dewelke sij hune dwase en
sotte ceremonies oeffenen en
hunne grouwelijcke Godslasteringhen
tegen Christenen
en de Christelijke overheden
souden mogen uytspouwen.’
Alhoewel in ons land nooit een voorstel is gedaan de
Joden te verdrijven verordende de Staten-Generaal
wel de verboden om
• het christendom in woord en geschrift te smaden
• een christen tot het Jodendom te bekeren
• seksuele omgang met christenvrouwen te hebben.