Pro Shots Magazine Q3 2020

MAGAZINE
Q3 | 20
KWARTAALTIJDSCHRIFT
NR 3 • VIJFDE JAARGANG
BOUDEWIJN ZENDEN
BLIKVANGER •
PIM RAS
EN VERDER
PERSVOORLICHTER •
10 JAAR GELEDEN

INHOUD
3 Column
4 Mediapartners: Cooperatie eerste divisie
8 10 jaar geleden
10 De keuze van: Boudewijn Zenden
20 Achter de schermen: Pim Ras
26 Het sportmoment van: David Endt
28 Editor's Choice
33 Persvoorlichter Perry Hendriks
36 Harry Lavreysen
41 Blikvanger
4
10
20
33
Connect with us:
www.facebook.com/ProShots
https://twitter.com/ProShotsNL
www.instagram.com/proshots.nl
Verantwoordelijke uitgever: BS Promotions, Diemen
Ontwerp & Lay Out: Idee-Fix, België
SEO optimalisatie: Microdesign, Scheveningen
Vormgeving:
Marcel van Dorst
Vaste medewerkers: Nicky van Achthoven, Clifford William,
Marcel van Dorst, Remko Kool,
Nathalie Nuiten, Mike van Damme
Social Media:
Thomas Bakker
Eindredactie:
Marcel van Dorst
Hoofdredacteur:
Stanley Gontha
Fotografie:
Pro Shots
Verspreiding:
E-mail & social media
Het Pro Shots Magazine is bedoeld
voor medewerkers in de mediawereld
die dagelijks gebruik maken van
sportfoto’s uit de database van Pro
Shots. Het blad is uitsluitend als een
digitaal bladerbare PDF te lezen en
dus niet in hard-copy verkrijgbaar.
Een kwartaaleditie heeft tussen de 13
miljoen en 15 miljoen pageviews (!)
2

COLUMN
Toen ik onlangs voor een lang weekend in Berlijn was, zag ik een aantal dikke
seizoengidsen liggen met de teampresentaties van de Bundesliga, de Zweitliga en de
Regionalliga. Uiteraard viel mijn oog meteen op de teamfoto’s, allemaal traditioneel
geschoten en dus schouder aan schouder.
In Nederland houden wij ons keurig aan de overheidsvoorschriften en om dat aan te
tonen heeft een aantal clubs bedacht de jaarlijkse groepsfoto met anderhalve meter
onderlinge afstand te maken. De ene club koos ervoor om op de tribune te gaan staan,
de andere maakte een piramide vorm op het veld en weer een andere club koos voor
het halve cirkelmodel. De verscheidenheid aan foto’s zou de seizoengids van VI op
voorhand al tot een bewaarnummer hebben gemaakt, maar VI heeft er wijselijk voor
gekozen om dit jaar de teamfoto’s maar helemaal weg te laten.
Wat Corona duidelijk heeft gemaakt is het gebrek aan consistentie in het betaalde
voetbal. Dat klinkt misschien als goedkope retoriek van iemand die van afstand
meekijkt, maar in dit geval is het niet zo. Herhaaldelijk heb ik gevraagd wie er nu
ECHT de leiding heeft in deze crisistijd. Is het de KNVB, de FBO, Foxsports, de clubs of
iemand anders. Wie dan ? Het feit dat ik verschillende antwoorden kreeg zegt genoeg.
Vanaf mei ben ik namens Pro Shots betrokken bij diverse ‘praatgroepen’ met
vertegenwoordigers van de media en van de clubs. Toen In Duitsland in mei de
competitie werd hervat en wij hier al lang waren gestopt, heb ik iedereen ervoor
gewaarschuwd om in september hier het wiel niet opnieuw uit te vinden. “Kijk goed wat
er in het buitenland is gebeurd zodat je een aantal stappen straks kunt overslaan”, was
mijn motto. Zo hebben alle landen om ons heen de toegang van het aantal fotografen
in eerste instantie extreem beperkt, om uiteindelijk de competitie af te sluiten met
normalere aantallen. Ik zag bij de laatste thuiswedstrijd van Juventus begin juli weer
een hele rits fotografen achter de goal met inachtneming van de juiste onderlinge
afstand. Maar wel plaats voor iedereen.
Helaas is er met mijn advies niet veel gedaan, de clubs in de Eredivisie hebben
besloten om nog maar 8 fotografen toe te laten tot hun terrein. Voor Pro Shots
als persbureau houdt het in dat we niet meer in staat zijn om alle wedstrijden met
twee fotografen te verslaan (ons handelsmerk) waardoor we journalistiek cruciale
momenten kunnen missen. Ook fotografen die al langer aan ons verbonden zijn gaan
het in hun portemonnee voelen, iedereen moet vaker op de bank plaats nemen. En dat
alles voor een anderhalve meter maatregel die door de voetballerij zelf is opgeblazen
tot Bijbelse proporties. Als je dan toch voor de Buhne handelt, vraag dan gelijk aan je
spelers om geen muurtje meer op te stellen bij een vrije trap op de 16-meter. Schouder
aan schouder, levensgevaarlijk.
Stanley Gontha
3

MEDIAPARTNER
COOPERATIE EERSTE DIVISIE
De belangen van de clubs in de Eerste
Divisie worden centraal geregeld door de
Coöperatie Eerste Divisie (CED). Midden
in de Zeister-bossen en gevestigd in het
oude koetshuis aan de overkant van de
Woudenbergseweg waar het KNVB Campus
van de KNVB is gevestigd, werkt een team
van zes medewerkers voor de clubs in
de Keuken Kampioen Divisie. Twee jaar
geleden kwam er plots een einde van een
samenwerking tussen de CED en Pro Shots
vanwege andere beleidsmatige keuzes.
Gelukkig is met ingang van dit seizoen
de oude samenwerking weer hersteld.
Wesley Montijn
(PR en Communicatie Manager CED):
“Na een kort uitstapje zijn we blij dat Pro
Shots weer de fotografie gaat verzorgen
voor de Coöperatie Eerste Divisie (CED). Alle
Keuken Kampioen Divisieclubs zijn verenigd
in de CED en dat zorgt ervoor dat alle clubs in
de Keuken Kampioen Divisie gebruik kunnen
maken van de diensten van Pro Shots. We
streven ernaar om de Keuken Kampioen
Divisie steeds verder te ontwikkelen en goede
fotografie is daarbij essentieel. Helemaal
in Corona-tijd, wanneer er slechts beperkt
publiek welkom is bij de wedstrijden, is het
belangrijk om de wedstrijden goed in beeld te
brengen en we zijn ervan overtuigd dat Pro
Shots ons op een juiste manier kan bedienen.”
Tekst : Clifford William
Fotografie: PRO SHOTS / Paul Meima
4

5

VOETBAL INTERNATIONAL START ONLINE TALK S
Voetbal International is een online talk show gestart dat via een live stream is te
volgen op het eigen YouTube kanaal. De eerste uitzending was op 6 september met
Wesley Sneijder als gast aan tafel.
Volgens Pieter Zwart van VI bestond de ambitie om een talk show te maken met
eigen verhalen en expertise al langer, per slot van rekening werden de journalisten
van VI al jarenlang bij andere programma’s uitgenodigd, van Studio Voetbal tot
Veronica Inside en van M tot De Tafel van Kees. De ambitie om het nu zelf te doen
met Kees Jansma als tafelheer was er al lange tijd.
“Het doel van de show is om op een serieuze manier over voetbal praten zonder
onszelf serieus te nemen. Op die manier willen we kijkers binden aan het merk VI en
de kwaliteit die daarbij hoort. De eerste uitzending is net als alle begin best moeilijk,
maar wij zijn erg tevreden. Inhoudelijk was het een sterke show, de reacties waren
positief en we liepen voorop in het maken van nieuws. Dat smaakt naar meer en als
Wesley Sneijder over enige tijd weer wil aanschuiven, dan is hij uiteraard meer dan
welkom ”.
6

HOW
Foto: Pro Shots / Stanley Gontha
7

10 JAAR GELEDEN
In juli, de 11e om precies te zijn, was het 10 jaar
geleden dat het Nederlands elftal de WK-finale
speelde tegen Spanje. Drie keer is scheepsrecht
luidt het gezegde. Na de verloren finales van 1974
en 1978 gunde iedereen Oranje de lang verdiende
Gouden Plak. Behalve de Spanjaarden dan. Zij
hadden twee jaar ervoor voor het eerst een grote
prijs gewonnen en kwamen naar Zuid Afrika als de
Europees Kampioen. Dat smaakte naar meer voor
mannen als Iniesta, Xavi, Busquets, Sergio Ramos
en Casillas. Casillas ? Oja, Casillas. Het teentje van
Casillas. Als hij schoenmaat 38 had gehad, dan
waren we wereldkampioen geweest. Net als de
paal die Rob Rensenbrink in Buenos Aires in de
weg stond. En zo werd Oranje de eeuwige tweede,
net als Joop Zoetemelk. Maar die kon dan ook niet
voetballen.
8

Fotografie: PRO SHOTS / Henk-Jan Dijks
9

DE KEUZE VAN
10

BOUDEWIJN ZENDEN
In deze rubriek ‘de keuze van’ laten we
(ex-) voetballers aan het woord over een
aantal momenten in hun voetballoopbaan.
Weinig Nederlandse voetballers kunnen zeggen
dat ze hebben gespeeld in de competities van
Engeland, Frankrijk en Spanje. Finales hebben
gespeeld van de Champions League of 54 keer
het shirt hebben mogen dragen van Oranje.
Boudewijn Zenden is een van die spelers.
Iemand die zich ook als mens steeds heeft
willen ontwikkelen. Naast het Engels, Duits,
Frans en Spaans, is de inmiddels 44 jarige
Limburger ook de Italiaanse taal machtig.
Die talenknobbel kan hem wel eens van pas
komen in zijn carriere als voetbaltrainer.
“SPAANS LEREN IN BARCELONA IS
LASTIG ALS JE PRIVELERAAR
VOORAL WIL WETEN WAT ER BIJ
BARCELONA GEBEURT”
11

DE KEUZE VAN
Fotografie: Stanley Gontha
12

BOUDEWIJN ZENDEN
PSV
Ik kwam in de jeugdopleiding van PSV toen ik 13
jaar was. Heb nooit intern gezeten in Eindhoven
omdat ik ervoor koos om gewoon elke dag vanuit
Maastricht met de trein op en neer te reizen. In het
begin had ik geen tijd om na schooltijd nog even
snel naar huis te gaan. Gewoon hup meteen de
trein naar Eindhoven. Ik wist niet beter maar dat
komt omdat je iets doet wat je leuk vindt.
Pas op mijn 17e had ik het idee dat voetbal wel eens
mijn beroep kon worden. Aad de Mos was inmiddels
de hoofdtrainer en tijdens een buitenlands
toernooi vroeg hij hoe ik het vond om het volgende
seizoen de overstap te maken naar de selectie,
als profvoetballer dus. Mijn ouders stonden niet
meteen te juichen, ik zat in het examen jaar van
HAVO5 en dat ging toch echt voor. Als ik wat
punten tekort kwam op mijn rapport zeiden mijn
ouders vroeger dat ik misschien maar een dagje
minder moest trainen. Mijn ouders maakte het niet
zo veel uit, judo of voetbal, als ik maar goed was
in wat ik deed. Nu heb ik wel een bekende vader
(judocommentator Pierre Zenden red.) dus dat
stukje de beste te willen zijn heb ik wel van hem.
Overigens heb ik zelf ook de zwarte band Judo. Bij
PSV heb ik te maken gehad met Kees Rijvers die
even het stokje overnam van Aad de Mos totdat
Dick Advocaat vrij was. Ik verliet PSV in 1998 voor
Barcelona en was toen pas 21 jaar.
Barcelona
Louis van Gaal was inmiddels trainer en was bezig
om daar een aardige kolonie Nederlanders neer te
zetten. Ik kwam daar als vierde Nederlander bij de
club en een jaar later waren dat er al 9. Je voelde
wel aan dat het tegen je ging werken als het een
keertje tegen zat. Nu was het eerste jaar voor mij
wel het mooiste jaar omdat we toen kampioen
werden. Maar toen we een jaar later tweede
werden, de bekerfinale verloren en er in de halve
finale van de Champions League uit lagen, was het
einde verhaal voor Louis. Technisch gezien nam hij
zelf ontslag omdat hij zich solidair opstelde met de
vertrekkende voorzitter Nunez. In drie seizoenen
Barcelona heb ik ook een aantal classico’s mogen
spelen, een hoogtepunt voor iedere voetballer. Zo
herinner ik mij een editie in Bernabeu waarbij wij
moesten winnen om in te lopen op Real Madrid.
Bij een stand van 2-2, scoorde Rivaldo 2-3. Dat
doelpunt werd afgekeurd waardoor het 2-2 bleef.
Die drie punten maakten op het eind dus wel het
verschil.
Natuurlijk zijn de verhalen bekend dat Madrid altijd
bevoordeeld wordt, maar je kan het nooit hard
maken. Bovendien wil je ook niet steeds worden
uitgemaakt als die zeikerds uit Catelonia. Het leven
in Barcelona heeft mijn leven uiteraard verrijkt.
Ik nam alle tijd om mij de Spaanse taal eigen te
maken. Alleen was het jammer dat de privéleraar
een Barca-fan was die vooral alles van de club
wilde weten. Schoot ook niet echt op, hahaha.
Chelsea
Het vertrek uit Barcelona was niet echt een
‘moetje’. Je hebt nu eenmaal een tijd van komen
en een tijd van gaan. Ik kreeg de kans om naar
Chelsea te gaan op dat moment een ambitieuze
subtopper. Als je denkt dat Barcelona een grote
stad is, London is natuurlijk vele malen groter.
Ook qua voetbal waar je met 8 of 9 clubs op het
hoogste niveau acteert. In mijn eerste wedstrijd
scoorde ik gelijk een goal tegen Newcastle United.
Mooi ook hoe dat publiek in Engeland te keer kan
gaan. Ik zal die eerste corner die ik nam niet snel
vergeten. Schreeuwen, schreeuwen. Elke corner
zien ze als een halve kans. Maar tegelijkertijd
ook dat respect naar spelers toe. Toen we een
keer gelijk speelden in een thuiswedstrijd, moest
ik na de wedstrijd langs de fanshop lopen met al
die fans nog op het voorplein. Hoe ga ik dat nou
doen dacht ik nog ? Maar ik kreeg niets anders dan
lof en aanmoedigingen. Volgende week pakken
we ze gewoon, kreeg je van alle kanten te horen.
Ik speelde de FA cupfinale tegen Arsenal en die
verloren we helaas. Helaas heb ik ook te maken
gehad met een vervelende spierblessure. Een
beetje zacht gezegd, want uiteindelijk hebben
ze de hele spier volledig moeten hechten en dus
het hele bovenbeen moeten open snijden. Teddy
Sheringham van Tottenham zette met gestrekt
been een sliding in die vol op mijn bovenbeen
terecht kwam. Dat zag er niet alleen akelig uit,
het was ook akelig. Vaak hoor je dan dat de speler
in kwestie na de wedstrijd het slachtoffer belt of
zelfs opzoekt. Niks van dat alles. Sheringham heeft
nooit wat van zich laten horen.
Middlesbrough
Inmiddels was Abramovich bij Chelsea dus al flink
met de geldbuidel aan het rinkelen en voelde ik
wel aan dat mijn kansen om te spelen slonken. Het
was George Boateng die mij belde. Hij speelde bij
Middlesbrough en zei: kom naar ons, kom naar ons.
13

DE KEUZE VAN
Fotografie: ProShots/Voetbal International
14

BOUDEWIJN ZENDEN
Ik had er wel oren naar, zeker nadat coach Steve
McLaren mij uitnodigde om eens te komen kijken
bij de club. Toen ik dus besloot om met de trein
naar Middlesbrough af te reizen kwam McLaren mij
persoonlijk ophalen van Darlington Station. Ik was
verbaasd omdat zij diezelfde dag een wedstrijd
moesten spelen. Maakt toch niet uit zei hij, we
hebben tijd zat, en hij liet mij alles zien van de club.
Dat voelde meteen als een warm bad. Mijn eerste
jaar was nog op huurbasis van Chelsea, het tweede
jaar tekende ik een contract. McLaren vond ik een
goede trainer en een goede peoples manager. Bij
deze club kreeg ik voor het eerst te maken met
een spitsentrainer, iets wat ik nu bij PSV dus doe.
De winst van de League Cup in het Millennium
Stadium in Cardiff was voor de club een absoluut
hoogtepunt en dus voor mij ook. Echt fantastisch.
Daardoor gingen we ook Europa in. Het laatste
seizoen speelde ik nagenoeg alle wedstrijden, ik
was transfervrij en ging uiteindelijk naar Liverpool.
Liverpool
Toen ik er kwam hadden ze net die legendarische
Champions League finale gespeeld tegen AC Milan.
3-0 achter en toch nog winst na penalties. Dat was
in 2005. Twee jaar later speelde ik de Champions
League met Liverpool, ook weer tegen Milan. Die
verloren we met 2-1. Liverpool is een club met up
and downs. Dat gold voor mij ook. Ik scheurde mijn
kruisband af in een wedstrijd tegen Betis Sevilla.
Ik herinner mij dat ik naar Amerika vloog voor de
operatie, precies op de dag dat mijn team naar
Tokyo vloog voor de wereldbeker.
Olympique Marseille
Djibril Cisse was een collega bij Liverpool waar
ik het goed mee kon vinden. Hij belde me suf om
mij over te halen om naar Marseille te komen. Ik
voelde er wel voor, was weer eens iets heel anders.
Alleen was Marseille toch heel anders dan ik mij
had voorgesteld. Vooral in positieve zin dan. Als
je gaat eten in Spanje bijvoorbeeld dan komen
ze gewoon naar je toe voor een handtekening. In
Engeland laten ze je met rust en wachten tot je
klaar bent, maar in Marseille pakken ze een stoel
en gaan gewoon naast je zitten. Ik zeg ook altijd
dat Marseille het Napels is van Frankrijk. De gekte
die je daar ziet zie je overal terug in Frankrijk tot
in de Franstalige delen van Zwitserland aan toe.
Toen wij een uitwedstrijd moesten spelen in Noord
Frankrijk tegen Metz, begon hun publiek voor ons
te klappen bij de warming up. Ik dacht nog, huh wij
spelen toch uit ?
Paris Saint Germain is natuurlijk de gehate vijand,
daarom is het ook zo mooi om daar te winnen met
1-3 en zelf de openingsgoal te scoren.
Nederlands elftal
Het debuut was op op 30 april 1997 uit tegen San
Marino, we wonnen met 6-0 en ik zorgde voor
drie assists. Van de drie eindtoernooien vond
ik het WK98 in Frankrijk het mooiste om mee te
maken. Gezien de entourage en de stadions zoals
in Marseille waar we vier keer speelden. Tegen
Argentinie stond ik klaar om in te vallen voor
Arthur Numan die kramp had. Pakt die een tweede
gele kaart. Hiddink keek me aan ik wist genoeg, ik
kon weer zitten. Wel scoorde ik nog in de wedstrijd
om de derde en vierde plaats tegen Kroatie. Maar
het heilige vuur was er uit, wij werden vierde. In
2000 speelde ik eigenlijk alles vanaf de wedstrijd
tegen Denemarken, maar in 2004 kwam ik in de
openingswedstrijd tegen Duitsland in actie. Ik had
liever het scenario gezien als in 1988 met Marco
van Basten, die juist de eerst wedstrijd vanaf de
bank begon toen hij John Bosman voor moest
laten gaan.
John Heitinga
John en ik waren als internationals samen op
weg naar het EK2004 in Portugal. We kenden
elkaar nog niet zo goed, hadden zelfs nooit tegen
elkaar gespeeld. In Portugal huurde ik een huis
voor mijn familie zodat zij van daaruit naar de
wedstrijden kon gaan. Mijn zus Charlotte Sophie
was daar ook bij en ergens tijdens die trip hebben
ze elkaar ontmoet en ik geloof dat ik daar nog
wel een handje in heb gehad ja. Grappig genoeg
kwamen John en ik elkaar later tegen toen ik met
Olympique Marseille tegen Atletico Madrid speelde
in de Champions Leaque (2008 red.)
Trainerschap
Ik ben nu spitsentrainer bij PSV. Ik heb van Gaal,
Advocaat, van Basten en Rijkaard bijvoorbeeld
meegemaakt. Allemaal trainers met een andere
benadering zowel qua voetbal als qua mens. Zelf
moet ik nog mijn Pro License diploma halen, mijn
laatste, maar ik hoef niet perse over twee of drie
jaar ergens hoofdtrainer te zijn.
Tekst: Clifford William
15

DE KEUZE VAN
Olympique Marseille
“In Engeland laten ze je met rust en wachten tot je klaar
bent, maar in Marseille pakken ze een stoel en gaan gewoon
naast je zitten. Ik zeg ook altijd dat Marseille het Napels is
van Frankrijk. De gekte die je daar ziet zie je overal terug in
Frankrijk tot in de Franstalige delen van Zwitserland aan toe. ”
LIVERPOOL
“Toen ik er kwam hadden ze net die legendarische Champions
League finale gespeeld tegen AC Milan. 3-0 achter en toch
nog winst na penalties.”
16

BOUDEWIJN ZENDEN
PSV
“Ik kwam in de jeugdopleiding van PSV toen ik 13 jaar was.
Heb nooit intern gezeten in Eindhoven omdat ik ervoor
koos om gewoon elke dag vanuit Maastricht met de trein
op en neer te reizen.”
JOHN HEITINGA
“John en ik waren als
internationals samen op weg
naar het EK2004 in Portugal.
We kenden elkaar nog niet zo
goed, hadden zelfs nooit tegen
elkaar gespeeld. In Portugal
huurde ik een huis voor mijn
familie zodat zij van daaruit
naar de wedstrijden kon gaan. ”
BARCELONA
“In drie seizoenen Barcelona heb ik ook een aantal classico’s mogen
spelen, een hoogtepunt voor iedere voetballer. Zo herinner ik mij
een editie in Bernabeu waarbij wij moesten winnen om in te lopen
op Real Madrid.”
17

18

19

Pim Ras
In deze rubriek maken we normaal
gesproken ruimte voor fotografen die
‘vast’ aan ons verbonden zijn. Toch
kunnen we met trots melden dat
sinds kort meervoudig winnaar van
Zilveren Kamera prijzen Pim Ras zijn
bijdrage levert aan Pro Shots. Met
name voor het maken van coverfoto’s
van tijdschriften doet Pro Shots een
beroep op de 54-jarige Hoofddorper.
Het voelt aan alsof Ajax Lionel Messi
voor een aantal topwedstrijden per jaar
kan inhuren, om maar weer eens een
metafoor te noemen.
Eigenlijk is het doodzonde om zo veel te
moeten schrappen in het gesprek met de
meester zelf. Hij heeft veel te vertellen, is zo
bevlogen en loopt over van de anekdotes.
Maar een artikel over Pim Ras, zou vooral over
zijn foto’s moeten gaan. We doen een poging
om tekst en beeld in balans te brengen.
Tekst: Clifford William
20

ACHTER DE SCHERMEN
“In de persruimte wees Michael me erop dat
ik moest kiezen voor de foto waar je eigenlijk
alleen maar het groene gras en het lijnenspel
om Bergkamp zag. Dat zag hij goed, was de
volgende dag de voorpagina van de krant.”
21

ACHTER DE SCHERMEN
22

INTERVIEW MET
PIM RAS
Alweer 35 jaar in het vak Pim?
“Bijna. Ik ben in 1986 begonnen om voor de
Ajax programmabladen in de Meer de foto’s
te verzorgen. Een van meest bekende foto’s
die ik maakte was van Frank Rijkaard met een
wedstrijdmascotte van 8 jaar of zo. Bleek later
een groot talent te zijn, Patrick Kluivert. Pas
later toen ze samen gingen spelen bij Ajax kwam
ik deze foto weer tegen.”
En dat voor een Rotterdammer.
“Ja haha, ik was een jaar of 12 dat ik met mijn vader
naar de Kuip ging om Feyenoord te zien. Al heel
vroeg had ik in de gaten dat het fotograferen van
sport iets heel moois moest zijn. Ik lette ook echt
op de fotografen naast de goal, wist wie ze waren,
een beetje een tik van mij om de namen van alle
fotografen te kennen. Toen al ! De legendarische
Robert Colette van Voetbal International kwam
langs op school voor een lezing en kort daarna
ontmoette ik ook Piet van der Klooster op de
redactie van VI. Hij vond dat ik voor een 15-jarige
een veel te grote mond had en adviseerde me
om maar bakker te worden. Uiteindelijk is het
helemaal goed gekomen want via het Persbureau
van Cor Vos waar ik ontzettend veel heb geleerd,
kwam ik uiteindelijk terecht bij het Algemeen
Dagblad.”
Bij het WK98 was je nog geen 1e fotograaf voor
het Algemeen Dagblad.
“Nee dat klopt, ik had Michael Kooren voor me,
iemand die alle spelers kende. De krant vond dat
een voordeel. Ik ging alsnog met een Technische
Accreditatie mee naar Frankrijk om Michael te
helpen. Je mag ook gewoon fotograferen maar
dan wel vanaf de tribune. Op die manier heb ik
ook de beroemde foto kunnen maken van Dennis
Bergkamp tegen Argentinië. Hij liep met de handen
voor zijn ogen juichend richting de cornervlag en
ik dacht de foto’s met al die spelers kroelend over
hem heen, het beeld van de wedstrijd was. In de
persruimte wees Michael me erop dat ik moest
kiezen voor de foto waar je eigenlijk alleen maar
het groene gras en het lijnenspel om Bergkamp
zag. Dat zag hij goed, het was de volgende dag de
voorpagina van de krant.”
Is jouw manier van werken altijd hetzelfde
gebleven?
“Vroeger was ik vooral bezig met het maken van
een mooie foto. Wat erop stond was iets minder
belangrijk. Maar als je voor een krant als het
AD gaat werken dan merk je dat ze vooral de
‘momenten’ willen hebben die de het verhaal
vertellen. Doelpunten en juichen. Dat maak je niet
als je alleen maar met een supertelens vanaf de
cornervlag richting het middenveld fotografeert.
Daarom zit ik nu altijd vlak naast de goal.”
Kenners roemen jou om jouw ‘drive’. Hoe zou
jij die zelf omschrijven.
“Haha ja. Een fotograaf van het ANP, jonge kerel
begin 30, zei dat hij hoopte dezelfde drive te
hebben als ik als hij zelf 54 is. Kijk voor mij gaat er
niets boven een krantenpublicatie. Natuurlijk, je
hebt social media en zo, maar je eigen foto terug
te zien in de krant blijft het allermooiste. Het is
ook een constante hunkering naar erkenning.
Ik doe ook elk jaar mee met inzendingen voor
de Zilveren Kamera en heb daar al 47 keer een
prijs mee gewonnen, waaronder de hoofdprijs
in 2009 (Karst T. aanslag met dodelijke afloop
in Apeldoorn red.) Ik heb mijn vrouw gezegd
dat bij de 50e prijs ik zelf in de jury wil zitten.”
Het kampioenschap van Feyenoord, vertel.
“De Kuip is nog steeds het mooiste voetbalstadion
om te fotografen. De achtergrond en je positie
achter de goal. Met dat kampioenschap van
Feyenoord kon ik twee weken van te voren
niet slapen. De druk die ik mezelf opleg om de
juiste foto’s te hebben voor de krant. Dus vlak
voor het einde van de kampioenswedstrijd is
mijn focus volledig gericht op Dirk Kuyt. Die
moet ik gewoon hebben. Gelukkig heb ik mijzelf
op TV niet terug gezien, want ik weet dat het
bijna misdadig is hoe wij als fotografen soms
tekeer gaan. Maar goed, je weet dat als Kuyt
voorbij komt, dat JIJ die foto moet hebben.”
Die drang om de krant te halen gaat som wel
heel ver.
“Aah je doelt op de WK finale Nederland-Spanje.
Tsja ik baalde van de gemiste kansen van Spanje
in de tweede helft. Ik wilde perse dat er geen
verlenging kwam. Dus of Nederland of Spanje
zou scoren maakte me toen niet uit, als mijn
deadline maar niet in gevaar kwam. Anders
zou de krant voor een foto van een persbureau
kiezen. Maar luister, natuurlijk had ik liever Oranje
in de verlenging wereldkampioen zien worden.
Dan maar met een foto van iemand anders.”
De verkeerde wissel van Sven Kramer.
“Het was een geluk dat ik ervoor koos om te gaan
zitten voor de tribune waar zijn vriendin Naomi
van As zat. Precies in die lijn kwam de balende
Kramer zijn 10 kilometer uitrijden. Je moet
natuurlijk wel blijven kijken anders had ik de foto
niet kunnen maken dat hij kwaad zijn bril wegsmijt.”
23

24

25

ACHTER DE SCHERMEN
WK finale
“Of Nederland of Spanje zou scoren maakte me toen niet uit, als
mijn deadline maar niet in gevaar kwam. Anders zou de krant
voor een foto van een persbureau kiezen.”
Sven Kramer
“Precies in die lijn kwam de balende Kramer zijn 10 kilometer
uitrijden. Je moet natuurlijk wel blijven kijken anders had ik
de foto niet kunnen maken dat hij kwaad zijn bril wegsmijt.”
26

PIM RAS
Dirk Kuyt
“Met dat kampioenschap van Feyenoord kon ik twee weken
van te voren niet slapen. De druk die ik mezelf opleg om
de juiste foto’s te hebben voor de krant. Dus vlak voor het
einde van de kampioenswedstrijd is mijn focus volledig
gericht op Dirk Kuyt. Die moet ik gewoon hebben.”
Rijkaard en Kluivert
“Een van meest bekende
foto’s die ik maakte was
van Frank Rijkaard met een
wedstrijdmascotte van 8 jaar
of zo. Bleek later een groot
talent te zijn, Patrick Kluivert.
Pas later toen ze samen
gingen spelen bij Ajax kwam
ik deze foto weer tegen.”
Zilveren Kamera
“Ik doe ook elk jaar mee met inzendingen voor de Zilveren Kamera
en heb daar al 47x een prijs mee gewonnen, waaronder de hoofdprijs
in 2009 van de aanslag met dodelijke afloop in Apeldoorn.”
27

HET SPORTMOMENT VAN
David Endt werkte twintig jaar lang als
persvoorlichter en later teammanager van Ajax.
Altijd is hij blijven schrijven. Boeken, maar ook
artikelen. Met vaak een net andere insteek dan
zijn collega’s op de perstribune. Zo ook bij AC
Milan-Napoli op 3 maart 1991.
Hij had zich al helemaal kunnen uitleven met
hetgeen op het veld gebeurde. AC Milan-Napoli
was een krachtmeting tussen twee giganten
in het Italiaanse voetbal. En een tussen de
drie Nederlandse sterkhouders (Ruud Gullit,
Marco van Basten en Frank Rijkaard) in het
rood-zwart en ene Diego Armando Maradona
in het helder Napelse blauw. En dat in een
afgeladen en zonovergoten San Siro, waarin
de thuisploeg met 4-1 won. Afgetekend.
Maar David Endt was door
De Volkskrant naar
Milaan gestuurd om
een ander soort
verhaal te maken.
Meer in lijn van
een boek over
het Italiaanse
voetbal dat
hij eind jaren
t a c h t i g
schreef, de
Schaduwen
van San
Siro, in
a a n l o o p
naar het
WK van
1990 in het
Zuid-Europese
land. En dus gaf
hij op 3 maart
1991 zijn ogen de
kost, op zoek naar
nieuwe schaduwen.
Bijna dertig jaar later kan Endt nog
altijd heerlijk verhalen over die middag in San
Siro. “Ik zat op de perstribune schuin achter
de nestor van de Italiaanse sportjournalistiek,
Gianni Brera. Hij zat op een bankje, met een
hoed op, een pijp in zijn mond. Naast hem zat
een langbenige jonge dame. Hij dicteerde,
zij schreef. Dat vond ik al geweldig te zien.”
Alle ogen op de perstribune waren toch vooral
gericht op Maradona. Waar velen oordeelden,
observeerde Endt alleen maar. “Maradona
28
was zeker in het noorden van Italië de
gebeten hond na het WK van een jaar eerder.
In de halve finale speelden Italië en Argentinië
tegen elkaar, en werden de mensen in Napels
opgeroepen voor Italië te zijn. Maradona
sprak daar, zichzelf inmiddels Napolitaan
voelend, schande van, omdat Napels het hele
jaar beschimpt werd door de rest van Italië.
Zijn reactie viel weer niet goed in de rest
van Italië. Het hielp ook niet dat Argentinië
de onderlinge strijd won.”
Na afloop van de wedstrijd
zag Endt dat een van
de beste voetballers
ooit aan magie
niets ingeboet
had. Ondanks
de harde
kritieken,
o n d a n k s
de pijnlijke
nederlaag
die middag.
“De mixed
zone was
in een gang
naar de
kleedkamers
toe, van zo’n
25 meter lang.
Er stonden denk
ik wel meer dan
honderd journalisten,
die allemaal een quote
van Maradona wilden.
Hij kwam aangelopen, zag
er vermoeid en aangeslagen uit,
maar stond iedereen te woord. Ik zag een
diamantje in zijn oor zitten, dat nog altijd
flonkerde. Ik dacht: dit is ook Maradona.
Hij is veel meer dan alleen een voetballer
op het veld, hij is een fenomeen, ook in
het noorden van Italië, waar ze hem haten.
En dat diamantje bleef maar flonkeren.
Langzaam kwam hij dichterbij. Ik had zelf
geen behoefte iets aan hem te vragen, maar
het spektakel was al fascinerend te zien.”
Tekst: Mike van Damme
Portret: Annemieke van der Togt
Foto: PRO SHOTS/VI

29

30

EDITORS CHOICE
Foto: SIPA USA
31

EDITORS CHOICE
Pro Shots doet tegenwoordig meer dan
sport alleen. De fotografie strekt zich uit van
regionaal nieuws en entertainment, tot politiek
en buitenlandse nieuwsonderwerpen. Dagelijks
gaat het al om meer dan 1.100 onderwerpen(!)
en dat moet allemaal worden gestroomlijnd
door een team van 5 fotoredacteuren
vanuit ons hoofdkantoor in Hoofddorp. Zij
kiezen in deze rubriek hun favoriete foto uit.
Het nieuwe normaal
Foto: Toin Damen
Apache kijken in Hank
Foto: Marcel van Dorst
32

Black lives Matter Eindhoven Foto: Thomas Bakker
Londen tegen
Coronamaatregelen
Foto: SIPA USA
33

Wist je dat?
Wist je dat?
Wist je dat?
Voetbalshop de trotse sponsor
is van vele voetbalverenigingen
in de Benelux.
Je jouw club ook heel
eenvoudig kunt aansluiten
bij Voetbalshop.
Je voor alle materialen voor
jouw voetbalvereniging ook bij
Voetbalshop terecht kunt.
Teamwear specialist Mick
34

PERSVOORLICHTER
"IK KAN NIET 90 MINUTEN LANG
NAAR VOETBAL KIJKEN"
35

DAGELIJKS, WEKELIJKS EN SEIZOEN
WIN GELDPRIJZEN
SPEEL MEE EN
REGISTREER NU!
SPEEL VOOR JE PLEZIER
RUIM 25.000 SPELERS GINGEN U VOOR
Op dit moment organiseert Zweeler Ltd meer dan 1.500 spellen op jaarbasis. Voetbal, en wielrennen zijn met
voorsprong de meest populaire sporten, maar ook de fans van Tennis, Darts, Golf, Skiën, Biathlon, NBA, NHL, MMA,
Cyclocross, Snooker, Olympische Spelen, Rugby, Handbal, Schaatsen, Formule 1, MotoGP en Dakar kunnen hun hart
ophalen met de vele spellen die elke maand worden opgezet.
AL MEER DAN €3.000.000
AAN PRIJZEN UITGEKEERD
Voor een klein bedrag (variërend van 1 tot 25 euro) kan je dagen,
weken of zelfs maandenlang spelplezier hebben. Wanneer je de
meeste andere spelers verslaat, kan je kleine en hele grote
geldprijzen winnen. Het volgen van sportevenementen wordt
hierdoor nog leuker en vooral spannender.
BONUSSEN
■ 1 e stortingsbonus
van minimaal € 25
en maximaal € 250.
■ Tell a Friend bonus van
€ 15 euro per nieuwe vriend.
■ Geregeld gratis spellen met
bonussen.
VEILIGHEID
■ SSL codering (https).
■ Er worden geen
Creditcardgegevens
opgeslagen.
■ Cryptografie van persoonlijke
gegevens.
■ Spelersbescherming.
■ Jaarlijkse security audits.
FAIRPLAY
€
■ Limiet aan het
aantal teams
per spel.
■ Verplichte verschillen
tussen eigen teams.
■ Geen automatische upload
van teams toegestaan.
■ Spelers ervarings indicator.
36

PERRY HENDRIKS
Op TV worden de voorlichters in de voetballerij
nogal eens verweten te braaf te zijn, te voorzichtig,
niet ruimdenkend genoeg. Dan hebben ze het
duidelijk niet over Perry Hendriks. Hij lijkt outof-the-box
denken uitgevonden te hebben en
volgt vol overgave zijn eigen pad. En dat pad
bracht hem op bijzondere plekken, tegenwoordig
te aanschouwen en te beluisteren in Almere.
We kennen je vooral uit de tijd bij FC Utrecht en
NAC, maar voorheen werkte je lange tijd bij de
Amsterdam Admirals.
“De Amerikaanse NFL is het walhalla van PR.
Bovendien was en is het een prettige werkgever.
In Amsterdam was onderling veel kameraadschap,
omdat we allemaal achter de missie stonden om
de American football sport in Nederland te laten
groeien. Er is veel dat de voetbalwereld kan leren van
de Amerikaanse sporten, alhoewel ik steeds meer
ruimte zie voor innovatie, mede ingegeven door
KNVB Expertise. Ook op gebied van PR & marketing
is Amerika een voorbeeld. Ik pluk daar af en toe nog
steeds een idee vandaan. Bij NAC en FC Utrecht
vond ik topcatering voor de pers noodzakelijk.”
Hoe ben je bij Almere City terecht gekomen?
“Dat was per toeval. Nadat mijn werkzaamheden
bij FC Utrecht klaar waren, heb ik een tijdje rust
genomen om voor mijzelf te bepalen wat de
volgende stap zou worden. Ik heb toen bewust rond
maart – april diverse voetbalstadions bezocht. Om te
kijken of ik nog in de voetballerij terug wilde keren,
maar ook om te kijken of er nog een interessante
uitdaging tussen zat. Zo ging ik ook bewust naar
de wedstrijd Almere City FC – Telstar. Ik werd
meteen gegrepen door de skyline van Almere.”
Is het commerciële deel goed te combineren met
media en een deel van de communicatie?
“Ja en ik vind het zelfs een must. Vanuit mijn
positie kan ik altijd goed onderbouwen wat goed
is voor communicatie en wat soms handig is om
te gebruiken in de pers. Vanuit mijn loketfunctie
heb ik alles in eigen hand. Op mijn positie kan ik
dus werken aan marketing en branding, terwijl
ik tegelijkertijd ook de pers kan uitnodigen voor
verhalen die passen bij wat we willen uitstralen.”
Doe je bij Almere City veel zelf ?
“Bij Almere City FC doen we het met een klein
groepje. In tegenstelling tot het grote team bij
FC Utrecht, waar ik zeven mensen aanstuurde,
sta ik hier meer met mijn voeten in de klei. Ik heb
gemerkt dat ik het prettig vind om zelf creatief
bezig te zijn en bemoei mij dus met van alles.”
Hoe ben je zelf en de club de Coronatijd
doorgekomen?
“Ondanks veel familieleden met ‘onderliggend
lijden’ zijn wij gelukkig nog ongeschonden door
de coronacrisis gevaren. Almere City FC is nog
niet zover dat de verkoop van seizoenkaarten en
losse kaarten een instrumenteel onderdeel van
de begroting is. Daar komt de komende jaren wel
verandering in. Met Project 4.501 bieden wij alle
seizoenkaarten aan voor €45,01. Het is typisch
Almere City FC om een eigenwijs en ambitieus
plan te lanceren tijdens de pandemie. We hopen
met dit concept alle 4.501 beschikbare plekken
in het stadion vullen wanneer dat weer mag. De
voortekenen zijn prima. Inmiddels hebben we
3.075 seizoenkaarten aan de man gebracht.”
Is het lastig werken met alle beperkingen?
“Lastig is het niet, maar het beperkt je natuurlijk
wel in heel veel opzichten. Het is aan de organisatie
om daar creatief mee om te gaan. Met de collega’s
is het altijd nog gelukt een interessante draai
te geven aan zaken waarvan we lang niet altijd
dachten dat ze realiseerbaar zouden zijn. Ook
daar zijn weer nieuwe ideeën uit ontsproten die
we voor de toekomst goed kunnen gebruiken.
Uiteindelijk heeft de pandemie zo ook nog
waardevolle zaken opgeleverd die blijven hangen.”
Je hebt zelf ook als journalist gewerkt.
“Ja, ik kan heel goed inschatten wat een journalist
wil. En ik probeer ze daarin zoveel mogelijk te
faciliteren, omdat ik goed journalistiek werk ook
waardeer. Dan heb ik het niet over de copy-andpaste
sites die journalistieke producties in een
ander jasje gieten en onder een clickbaitkop
recyclen. Journalisten moeten aan de andere kant
ook begrijpen dat niet alles voor de openbaarheid
is. Dat is een spel van geven en nemen. Soms
met geschreeuw en spanning, maar wel altijd
vanuit respect voor elkaar en voor elkaars vak.”
Wat verwacht je voor komend seizoen?
“Ik hoop natuurlijk op de beoogde promotie naar de
Eredivisie. Het is het vijfde jaar van ons prestigieuze
vijfjarenplan en stiekem begin ik het hoogste niveau
in Nederland wel te missen. Wij hebben de selectie
naar horen zeggen goed op orde, alhoewel mij de
kennis ontbreekt om daar goed over te oordelen.
Het klinkt gek uit mijn mond, maar ik kan niet
90 minuten lang naar voetbal kijken. Tijdens de
voorbereiding heb ik mij echter opperbest vermaakt
en met plezier gekeken, dus dat stemt hoopvol.”
Tekst : Nathalie Nuiten
Fotografie: Ron Baltus
37

38

BOEKPRESENTATIE
111 LEGENDARISCHE VOETBALHELDEN
SINDS 1920 – RAF WILLEMS
Honderd voetballers. Tien keepers. Eén uitzonderlijk
fenomeen.
Raf Willems koos zijn 111 meest aansprekende spelers en
schetste hun leven en werken. Daaruit blijkt niet alleen dat
het voetbal in minder commerciële tijden op en naast het
veld bijzonder kleurrijke figuren telde die het niet altijd
even ernstig namen met de het trainingsethos. Het maakt
hun vaak liederlijke leven alleen maar boeiender.
Wie zijn die honderd beste spelers uit de geschiedenis van
het wereldvoetbal? Die tien keepers? Dat uitzonderlijk
fenomeen?
Voetbalschrijver Raf Willems (1960) ging er naar op zoek.
Zowel persoonlijk als professioneel. Die tocht overspant
bij hem al een halve eeuw: in 1970 keek hij, net als de
rest van de wereld, met open mond naar de Braziliaanse
sambadans van Pelé, Gerson, Jairzinho, Tostao en Rivellino
op de Mexicaanse Mundial. Het mooiste voetbal aller
tijden, zo bleef het bij hem hangen. Sinds 1990 bestudeert
hij beroepshalve de levens van de ‘legendarische
voetbalhelden’.
Anno 2020 was voor hem het juiste moment om dit boek
te brengen. Hoewel er als sinds 1850 in competitieverband
tegen een balletje wordt getrapt, beschouwt men de
Olympische Spelen van 1920 in Antwerpen als het begin
van het moderne spel. Precies honderd jaar geleden
wonnen de Rode Duivels goud en was Louis – Luigi,
wegens vijf jaar Milan – Van Hege de eerste vedette. Na
hem volgden helden als Andrade, Sindelar, Meazza, Braine,
Happel, Puskas, Di Stefano en Garrincha. Vanaf de jaren
zestig van de twintigste eeuw barstte het voetbal open.
De wereld maakte kennis met Best, Charlton, Yashin, Pelé,
Cruijff, Van Hanegem, Van Himst, Beckenbauer en Netzer.
Later passeerden Maradona, Dalglish, Platini, Gullit, Van
Basten, Ceulemans, Pfaff, Romario en Zidane de revue.
Sinds 2000 scheerden Giggs, Lahm, Iniesta, Xavi, Neuer,
Cristiano Ronaldo, Messi, Robben en De Bruyne de hoogste
toppen.
De auteur maakt in dit boek een wereldreis van een eeuw,
een ontdekkingstocht waarin de helden van vroeger en nu
worden samengebracht in een meeslepende vertelling.
111 Legendarische Voetbalhelden sinds 1920 – 272
pag – hardcover – ISBN 978 949 2419 545 – 35 euro
– Willems Uitgevers – te bestellen via de boekhandel of
online.
39

40

HARRY LAVREYSEN
Het uitstel van de Olympische Spelen in Tokio heeft
niets veranderd aan de torenhoge doelstelling
van baanwielrenner Harrie Lavreysen. De
drievoudig wereldkampioen gaat ook in 2021 voor
drie keer olympisch goud, om zo in de voetsporen
te treden van de legendarische Chris Hoy.
"Als de Spelen nu wel waren begonnen, was
drie keer goud het doel geweest. En het klinkt
misschien lomp, maar dat is het ook gewoon
in 2021. Als het op een WK kan, dan moet het
ook op de Spelen kunnen", aldus de 23-jarige
Lavreysen, die vlak voor de uitbraak van COVID-19
wereldkampioen werd op de keirin, de sprint en
met de Nederlandse formatie op de teamsprint."
"In 2019 werd ik al wereldkampioen sprint en
teamsprint en Europees kampioen op de keirin.
Volgens mij was het Han Kock van de NOS die toen
met de term 'Harries Hattrick' kwam en de vraag
of dat ook op één toernooi kon. Dat klonk toen nog
onwerkelijk voor me, maar op het WK bleek dat
het mogelijk was. Hopelijk lukt het ook in Tokio.”
Mocht Lavreysen een of meer keer goud pakken in
de Japanse hoofdstad dan is dat de kroon op een
bizar sneller opmars, nadat hij eigenlijk als BMX'er
Tokio had willen halen. Een schouderblessure
dwong hem de overstap te maken naar de baan,
waarop hij in 2015 pas zijn eerste wedstrijd
reed. Hij bleek een natuurtalent. Probleem kan
wel zijn dat er voor Lavreysen voorlopig geen
wedstrijden op het programma staan. Het eerstvolgende
evenement is de EK in november.
"Maar ik verwacht niet dat dat doorgaat", zegt
Lavreysen, die tijdens de coronapauze zijn studie
bedrijfskunde weer heeft opgepakt. "Ik denk dat
ik nog maanden alleen studeer en train. Ik mis de
wedstrijden wel en dan vooral het streven om alles
tot in detail goed te doen. En als ik veel wedstrijden
achter elkaar rijd, dan merk ik dat ik tactisch
steeds sterker word. Daar is niet op te trainen."
Toch denkt Lavreysen zich met louter trainen door
te kunnen ontwikkelen. Het feit dat Nederland
momenteel de sterkste baanwielrenselectie
ter wereld heeft, is daarbij volgens hem een
groot voordeel. "Mijn grootste concurrent is
Jeffrey Hoogland. Wij hebben in Nederland
acht of negen toprenners, waardoor we
een nationale wedstrijd kunnen houden op
wereldniveau. Dat kan een voordeel zijn richting
Tokio. Ik denk dat andere landen jaloers zijn."
nationale wedstrijd kunnen houden op
wereldniveau. Dat kan een voordeel zijn richting
Tokio. Ik denk dat andere landen jaloers zijn.”
Tekst : Rypke Bakker
Fotografie: PRO SHOTS/Remko Kool
41

42

Nee Arjen, je gaat geen afscheid nemen.
Beetje blessure prima, maar stoppen
nee. Je had ons net weer een extra jaar
beloofd bij de FC Groningen. We zijn al niet
meer zo verwend de laatste tijd, dus kop
op, lekker trainen en doe voorzichtig. Het
Nederlandse publiek wil nog blijven genieten
van je mooie dribbels, je passie en je goals.
BLIKVANGER
43