NFM zomereditie 2020

NUMMER 32 • ZOMER 2020 | WWW.NEWFINANCIALFORUM.NL
new
FINANCIAL
MAGAZINE
GELD EN DIENSTVERLENING, ZO KAN HET OOK!
FAISAL SETOE
SUCCES HEB JE
NOOIT ALLEEN
JASPER VAN BRAKEL
BETEKENISVOL BANKIEREN
HEIDI LEENAARTS
WELKE SAMENLEVING
WENSEN WIJ?
ELINE HESSE
GENOEG IS GENOEG
AMBA ZEGGEN
LESSEN UIT DE
PERMACULTUUR
MAARTEN NIJMAN
OUR NEW ECONOMY
THEMA
Waardering
BERT RORIJE
NAAR DE DOE-MODUS
JACK COX • LAMBERT BECKS • CORINNE VAN ROOIJ • FRANS DE BIE • PETER VAN HOFWEEGEN

New Financial Forum
Doel
De stichting New Financial Forum stelt zich ten doel een
bijdrage te leveren aan het helpen van de financiële sector bij
het uitoefenen van haar belangrijke maatschappelijke functie
op basis van de kernwaarden integriteit en duurzaamheid.
Visie
De financiële sector is de bloedsomloop van de economie. Om
een gezonde bloedsomloop te behouden, is continue actie van
binnen uit de sector gewenst.
Ambitie
Het New Financial Forum bundelt krachten, ideeën,
inspiratie en best practices van positief ingestelde mensen
en bedrijven die gezamenlijk een concrete en wezenlijke
bijdrage leveren aan een gezonde en maatschappelijk
relevante financiële sector. De doelstelling kent drie thema’s:
het zichtbaar maken van de positieve beweging, onderlinge
versterking en inspiratie.
What’s in it for you?
Het New Financial Forum is hét platform waar mensen uit
de financiële sector vrijuit met elkaar de dialoog kunnen
voeren over wezenlijke zaken. Wie deelneemt aan het
Forum kan ideeën lanceren en toetsen, kennis en inspiratie
opdoen en leren van anderen. En zodoende een bijdrage
leveren aan het hogere doel. Hierbij is ook jouw support
keihard nodig. Meld je daarom aan en bouw met ons mee
aan een betere financiële wereld.
Bestuurder van de Stichting New
Financial Forum is oprichter Willem
Vreeswijk (tevens hoofdredacteur VVP).
De Raad van Toezicht bestaat sinds
1 januari 2018 uit: voorzitter Indra
Frishert (Dazure), penningmeester
Douwe Dijkstra, secretaris Robin van
Been (Polis Advocaten) en de leden
Amba Zeggen (Risk & Governance),
Boudewijn van Uden (a.s.r.) en Faisal
Setoe (Aegon).
Aegon, Allianz, a.s.r., Dazure, De
Goudse, HDI Global Specialty,
Nationale-Nederlanden, Nationale
Waarborg, Obvion, Turien & Co., Univé,
Yellowtail en Zwitserleven zijn partners
van de stichting New Financial Forum.
Dankzij hun support komt de missie
van de stichting een stuk dichterbij:
een gezonde en gerespecteerde
financiële sector die werkt aan het
herstel van vertrouwen op basis
van de kernwaarden integriteit en
duurzaamheid.
www.newfinancialforum.nl
Bouw ook mee aan een gezonde en gerespecteerde financiële sector en word Ambassadeur
www.newfinancialforum.nl

WAARDERING
VOORWOORD
Waardering
Het ligt voor de hand om de coronacrises in een Hoogste tijd om te beseffen dat het systeem wat we hebben
themanummer over Waardering te noemen en omarmd ook maar een keuze is en dat we met zijn allen ook
gezien de extreme urgentie doe ik het ook gewoon.
Als er één ding is wat ons de coronacrises steem dat wel recht doet aan onze diepste verlangens, aan
in staat zijn om een heel ander systeem te bouwen, een sy-
(en daarvoor de financiële crisis) heeft geleerd, wat we daadwerkelijk waarderen en wat we van echte waarde
dan is het wel dat alles van echte waarde gratis is. Pas als we de verbinding weer voelen met onszelf, met elkaar
en ons onderdeel voelen van alles dat leeft, kunnen we
is. Denk aan compassie, saamhorigheid, een glimlach, een
aanraking, pretoogjes van een kind, mededogen, zonnestralen
op je huid, een stromende rivier, het geluid van kwet-
Of zoals Charles Eisenstein in zijn boek ‘Een Betere We-
nieuwe stappen maken.
terende vogels in de morgen, de wind in je gezicht en gezondheid.
Deze lijst is bijna oneindig. Ga maar eens na wat prikkels geldt economische groei als iets dat vanzelfsprekend
reld’ zegt: “In het debat over schuldreductie versus fiscale
voor jou de afgelopen tijd, toen je gedwongen thuis zat en/ en onaanvechtbaar is. Bij elke discussie over immigratiebeleid
worden maatschappelijke conventies zoals landsgrenzen
of juist keihard aan het werk was, echt van belang was. Het
zal niet heel veel verschillen van bovenstaande opsomming. als vanzelfsprekend beschouwd. Armoedecijfers uit de Derde
Uiteraard kan geld een uitstekend hulpmiddel zijn om iets Wereld zijn gebaseerd op de notie dat geld een goede maatstaf
te bereiken waar mensen, dieren en planten bij gebaat zijn, voor rijkdom is. De selectie van nieuwsitems in het journaal
maar het wezenlijke waar we naar verlangen heeft niets met wekt de indruk dat dit het belangrijkste en meest relevante is
geld te maken.
dat er is gebeurd. Bordjes met mededelingen als ‘Noodrem –
De corona-epidemie heeft veel mensen veel leed berokkend.
Tegelijkertijd heeft het ook duidelijk gemaakt dat de lijke orde gehandhaafd wordt door straf, net zoals de inmid-
misbruik wordt gestraft’ wekken de indruk dat maatschappe-
meeste mensen naar iets anders verlangen dan we met zijn dels alomtegenwoordige beveiligingscamera’s de indruk wekken
dat mensen in de gaten moeten worden gehouden. Maar
allen gebouwd hebben. Eeuwigdurende economische groei is
een lachertje, sterker nog, je hebt sowieso helemaal niets aan vooral vertelt de vanzelfsprekendheid van de maatschappelijke
routines ons dat deze manier van leven normaal is.”
een groeiende economie als deze mede is gebaseerd op de fabricage
van wapens, het toenemend gebruik van antidepressiva,
etc. Of als onze groeiende economie ten
systeem in tact te houden, is voorbij. Dit is
Het leggen van steeds meer noodverbanden om het oude
koste gaat van de gezondheid van de planeet,
onze kans om een economie te bouwen die
ook als het uit ons zicht gebeurt, of dat de economie
groeit dankzij kinderhanden of slaven.
Zolang we de gezondheid van de planeet in
gevaar brengen, hebben we niets aan groei,
sterker nog, doen we absoluut geen recht aan
de oorspronkelijke betekenis van economie
(zorgen dat het huis gezond blijft
“ALLES VAN
ECHTE WAARDE
IS GRATIS”
recht doet aan al het leven. Doe je mee?
Veel inspiratie toegewenst met dit themanummer
over waardering. n
WILLEM VREESWIJK
willem@newfinancialforum.nl
ZOMER 2020 NFM | 3

COLOFON
NEW FINANCIAL MAGAZINE HÉT PLATFORM
VOOR DE NIEUWE FINANCIËLE WERELD
Een initiatief van Willem Vreeswijk
Nummer 32 van het New Financial Magazine
verschijnt in een oplage van 1500 exemplaren.
UITGEVER/HOOFDREDACTEUR
Willem Vreeswijk 06 10630149,
willem@newfinancialforum.nl
EINDREDACTEUR
Bibi Smissaert, bibi@bluebottle.nu
MEDEWERKERS
Lambert Becks, Jack Cox, Silvia Janssen, Heidi
Leenaarts, Maarten Nijman, Bert Rorije, Ivo
Valkenburg, Renate Voormolen, Amba Zeggen
6 12
FAISAL SETOE SUCCES HEB JE JASPER VAN BRAKEL
NOOIT ALLEEN
BETEKENISVOL BANKIEREN
FOTOGRAFIE
Adrian & Gidi, Peter Beemsterboer, Ruben
Buitenhuis, Dyana van Campen, Frederique
Passier, RSF Social Finance, Sadhana Setoe, Bas
van Tol, Bettina Traas
UITGAVE VAN
Stichting New Financial Forum,
Wapendragervlinder 29, 3544 DL Utrecht
BASISIONTWERP EN VORMGEVING
Peter Beemsterboer, www.beemsfoto.nl
ABONNEMENTEN
Een jaarabonnement (vier nummers) op het
New Financial Magazine kost € 44,95, excl
btw. Bedrijfsabonnementen op aanvraag:
willem@willemvreeswijk.com.
REPRODUCTIE
Overname van artikelen, tekeningen, foto’s
e.d. is slechts mogelijk na schriftelijke
toestemming van de Stichting New Financial
Forum
22 25
JACK COX WONDER
ELINE HESSE GENOEG IS
GENOEG
REALISATIE
Edicola Publishing bv
Postbus 2013, 7420 AA Deventer
info@edicola.nl / www.edicola.nl
COÖRDINATIE
Thea van Dartel
DRUKWERK
Veldhuis Media, Raalte
38 43
PETER VAN HOFWEEGEN / FRANS DE BIE MAARTEN NIJMAN
ACADEMIE IN ZELFVERTROUWEN OUR NEW ECONOMY
4 | NFM ZOMER 2020

INHOUD
THEMA WAARDERING
INTERVIEW
6 Succes heb je nooit alleen | Aan de keukentafel van
Faisal Setoe (HDI Global Specialty)
18
HEIDI LEENAARTS WELKE
SAMENLEVING WENSEN WIJ?
12 Bankieren voor een betekenisvolle economie | Jasper
van Brakel (Gaia Herbs)
25 Genoeg is genoeg | Eline Hesse (Circulair IQ)
38 Een academie in zelfvertrouwen | Frans de Bie en Peter
van Hofweegen (ITvitae)
ESSAY
18 Welke samenleving wensen wij? | Heidi Leenaarts
(United Economy)
32
AMBA ZEGGEN LESSEN UIT
DE PERMACULTUUR
32 Concrete lessen als uit de permacultuur voor financials
| Amba Zeggen (Risk & Governance) en Gé Visser (College
Hageveld)
43 Wat waardevol is wordt bepaald door de bril die je opzet
| Maarten Nijman (Our New Economy)
48 Hoe krijg je deze branche in de doe-modus? | Bert
Rorije (Scale of Significance)
COLUMN
22 Wonder | Jack Cox (Econsenso)
AMBASSADEUR AAN HET WOORD
48
BERT RORIJE NAAR DE
DOE-MODUS
54 Blijf dicht bij jezelf | Lambert Becks (Qees)
LICHT
56 Een feestelijk leven maak je zelf | Corinne van Rooij
ZOMER 2020 NFM | 5

AAN DE KEUKENTAFEL
FAISAL SETOE:
“SCHAKEN MET JE
LICHAAM.”
6 | NFM ZOMER 2020

AAN DE KEUKENTAFEL
“Alles is mogelijk als je je helemaal geeft, niets komt vanzelf, je
moet er hard voor werken en zorg ervoor dat je een ander helpt.
Succes kun je nooit alleen hebben. Succes is pas succes als iedereen
het goed heeft.” Dit tekent Faisal Setoe, Managing Director
HDI Global Specialty.
Succes heb je
nooit alleen
TEKST WILLEM VREESWIJK | BEELD BETTINA TRAAS EN SADHANA SETOE
De keukentafel van Faisal Setoe
(39) staat in Woerden,
maar als gevolg van de coronacrisis
vindt het gesprek
via de telefoon plaats. Ondanks
de afstand komt het
persoonlijk leven toch heel dichtbij.
Zijn kinderen laten tijdens het gesprek
hun huiswerk aan hun vader zien en
stellen af en toe een vraag. Het huiselijke
leven is zelden zo dichtbij als in deze
tijd. “Ik ben dankbaar dat we ’s ochtends
met het hele gezin kunnen ontbijten,
dat onze kinderen overdag even
op schoot komen zitten en vragen kunnen
stellen over hun huiswerk. Deze crisis
vertraagt. Het doet me denken aan
mijn jeugd. Ik herinner me de kleur
van de lucht als ik uit school kwam en
mijn moeder klaar stond met een kopje
thee. Nu zie ik die kleur weer.”
Uiteraard beseft Faisal dat het individuele
leed in deze tijd heel groot is.
“Toch valt me ook op hoe ongelooflijk
flexibel en wendbaar we als mensen
zijn. Als de nood aan de man is, zijn we
in staat het roer om te gooien en zie je
de saamhorigheid en inventiviteit opbloeien.
Wel jammer dat er zoiets ergs
voor nodig is om dit te laten gebeuren.
Tevens maakt een crisis duidelijk dat
er ook mensen zijn die zich stekelig gedragen,
die niet naar links gaan als dat
het beste is voor iedereen en hamsteren
ook al gaat dat ten koste van een
ander.”
Voor Faisal is werken op afstand lastig.
“Natuurlijk heb ik dagelijks contact
met het managementteam, wat prima
gaat met alle hedendaagse technieken,
maar ik mis het contact met de werkvloer.
Ik wil mensen zien, weten hoe het
echt met ze is. Als je niet weet wat mensen
bezighoudt, waarom zou je dan
überhaupt een bedrijf willen runnen?”
“ALS JE NIET WEET WAT
MENSEN BEZIGHOUDT,
WAAROM ZOU JE DAN
ÜBERHAUPT EEN BEDRIJF
WILLEN RUNNEN?”
Op een ander niveau kan deze pandemie
worden gezien als een noodkreet
van de aarde. Faisal las in De Groene Amsterdammer
een prachtig betoog van de
honderdjarige James Lovelock, uitvinder,
holistisch wetenschapper, verbonden
aan het Schumacher College en bedenker
van de gaia-hypothese. “Volgens
hem is de aarde een superorganisme,
waarbij aarde, atmosfeer en levende organismen
zo op elkaar zijn afgestemd
dat ze kunnen voortbestaan. Dat evenwicht
is ernstig verstoord. Je kunt stellen
dat de aarde koorts heeft en de tijd
moet krijgen om zich te herstellen. Als
mensheid moeten we er voor zorgen
dat de aarde weer gezond wordt.”
OCEANEN OVERSTEKEN
Faisal woont met zijn vrouw Sadhana,
met wie hij vijftien jaar getrouwd is, en
hun kinderen Jonas (8), Sofia (7), Noah
(4) en Eva (2) in Woerden. Zelf groeide
hij op in Limburg, waar een groot deel
van zijn familie woont. Voor Faisal is familie
heel belangrijk. Regelmatig wordt
Limburg dan ook aangedaan. Voor Nederlandse
begrippen best een afstand,
maar voor de familie Setoe is dat een
rekbaar begrip. “Ik behoor tot de eerste
ZOMER 2020 NFM | 7

AAN DE KEUKENTAFEL
“WAT IS ER MOOIER
OM EEN BIJDRAGE TE
MOGEN LEVEREN AAN
DE TRANSITIE NAAR
EEN ZINVOL BEDRIJF?”
generatie Surinamers die in Nederland
geboren is. Mijn voorouders komen
echter uit India. Zoals veel arme Indiërs
maakte mijn grootvader de oversteek
naar Suriname om daar een betere
toekomst op te bouwen. Mijn grootvader
mocht zijn vrouw meenemen.
Veel mannen konden dat niet en stapten
van het ene moment op het andere
op de boot, zonder dat tegen hun familie
te kunnen zeggen. Je kan ze zien als
‘contractslaven’ die in feite nooit meer
terug konden als ze zich eenmaal hadden
aangemeld. Toen waren er geen
communicatiemiddelen, dus hun vrouwen
en kinderen bleven in grote onzekerheid
en in armoede achter, wat uiteraard
tot veel bitterheid en boosheid
heeft geleid. Nog steeds is dat merkbaar
in sommige streken in India.”
Zijn grootouders kregen in Suriname
kinderen en zijn grootvader werd
een succesvol ondernemer. Hij had
onder meer een meubelmakerbedrijf,
een houtzagerij en een groothandel
in hout. Hij overleed onverwachts aan
hartfalen, toen zijn zoon nog heel jong
was. Het familiebedrijf werd geliquideerd
en zijn grootmoeder koos er in de
vroege jaren zeventig voor om opnieuw
een oceaan over te steken en in Nederland
een betere toekomst op te bouwen.
“Mijn vader is geboren in de Caraïben,
maar heeft zich, net als vele anderen,
altijd beschouwd als echte Nederlander.
Suriname maakte toen immers
deel uit van Nederland. Hij ontmoette
mijn moeder in Nederland (Schijndel)
en ze kregen twee kinderen. Zij hebben
mij ongelooflijk veel geleerd en meegegeven.
Mijn vader was ongeschoold
en mijn moeder ging na de huishoudschool
aan het werk als schoonmaker.
Zij hebben ons laten zien dat je er wel
komt in het leven als je hard werk, niet
zeurt en mentaal sterk bent. Mijn moeder
schoolde zich al vroeg om tot voedingsdeskundige
en is nog altijd actief
in de zorg als voedingsassistente, ook
tijdens de huidige coronacrisis. Samen
hebben ze in Tegelen een eigen huis
kunnen kopen en hun kinderen kunnen
laten studeren. Ze staan voor iedereen
klaar en worden door iedereen
geliefd. Het zijn zeer behulpzame mensen.
Ik ben trots op mijn afkomst, trots
op hun weerbaarheid, trots op wat ze
ons hebben meegegeven. Het maakt
je nederig als je weet waar je vandaan
komt. Vanzelfsprekend was hun emotionele
vocabulaire niet sterk ontwikkeld,
maar ik heb de kans gekregen om
dat te mogen ontwikkelen. De waarden
die zij ons hebben meegegeven, wil ik
graag mijn kinderen meegeven: alles is
mogelijk als je je er helemaal voor inzet,
maar vergeet nooit dat je er bent
om anderen te helpen. Alleen kun je
geen succes hebben, succes is pas succes
als iedereen het goed heeft.”
INDRUKWEKKENDE BANKEN
De reputatie van de financiële sector
heeft ernstige deuken opgelopen. Pas
de laatste jaren lijkt de sector zich meer
aan te sluiten bij de samenleving. Toch
is het nog niet zo lang geleden dat die
reputatie wel goed was. “Begin jaren
negentig stond de bank nog midden in
de samenleving. De bankier liep nog
gewoon rond in het dorp en was aanspreekbaar.
Voor mij was het bijzonder
om samen met mijn vader naar de
bank te gaan. We dempten onze stemmen,
liepen over een rood tapijt naar
een man achter glas, die na het invullen
van een document en het zetten
van een handtekening geld meegaf.
Vervolgens gingen we naar de winkel
om wat snoep voor mij te kopen. Voor
mij waren banken indrukwekkend.”
Van zijn vader kreeg Faisal de raad om
bij een verzekeraar te gaan werken. Dat
was een garantie om een stabiel leven
op te bouwen. “Als kind haal je dan je
schouders op. Maar mijn vader kreeg
toch gelijk. Na mijn studie Bedrijfskunde
wist ik niet goed wat ik zou gaan
doen. Populair waren de traineeships,
ook al waren de selectiecriteria streng.
Ik dacht, ik probeer het gewoon. Een
traineeship bij Delta Lloyd leek me wel
wat. Tot mijn verbazing werd ik daar
aangenomen. Het werd vier jaar lang
één groot avontuur. Ik kwam er in die
tijd achter dat ik op de een of andere
manier in staat ben mensen met elkaar
te verbinden. In onze financiële wereld
Aan de keukentafel
De financiële sector is people’s business,
zo luidt het cliché. Maar wie
zijn de mensen die in de financiële
sector werken? Wat houdt hen bezig,
wat drijft hen, waar lopen ze
echt warm voor en wat willen ze de
sector meegeven? Door financieel
dienstverleners aan hun eigen keukentafel
aan het woord te laten over
wat hun echt bezighoudt wil de
stichting New Financial Forum de
financiële sector een menselijk gezicht
geven. Eerdere keukentafelgesprekken
waren er onder meer met
Marieke van Zuien van BNP Paribas
Cardif (zomer 2017), Ron Bavelaar
toen nog van Yarden (herfst 2017),
Jeanette Hadderingh van NIBE-SVV
(winter 2017), Maarten Edixhoven
van Aegon (lente 2018), Sjoerd Laarberg
van Allianz (zomer 2018), Geert
Bouwmeester van de Goudse (herfst
2018), Boudewijn van Uden van ASR
(winter 2018), Marguerite Soeteman-Reijnen
van Aon (lente 2019),
Ingrid Visscher van de Vereende (zomer
2019), Antoinette Kalkman van
Nationale Waarborg (herfst 2019),
Carla Muters van NHG (winter 2019)
en Femke Bakker van Turien & Co./
AnsvarIdéa (lente 2020).
8 | NFM ZOMER 2020

AAN DE KEUKENTAFEL
ontbreekt het niet aan inzet, vakkennis
en goede wil. Wel aan onderlinge verbondenheid.
Waar de ratio vaak een
tien scoort, blijft het gevoel nog wel
eens onderbelicht. Daar hoop ik een
verschil te kunnen maken.”
Faisal kijkt dankbaar terug op zijn
periode bij Delta Lloyd. “Tegelijkertijd
zag ik ook dat juist dat menselijke aspect
meer naar de achtergrond verdween en
plaats maakte voor termen als kostenreductie,
schaderatio’s, werkvoorraden en
aantallen fte’s. De medewerkers werden
minder gehoord. Dat doet wat met een
bedrijf. Toen Aegon aanklopte, hoefde
ik niet lang te twijfelen. In die tijd stond
Marco Keim aan het roer en zijn missie
was om van Aegon een bedrijf te maken
met een maatschappelijke rol waar zowel
medewerkers als klanten zich thuis
voelen. Wat is er mooier om een bijdrage
te mogen leveren aan een transitie
naar een zinvol bedrijf?”
MONSTERKLUS
Faisal werkte er ruim 4,5 jaar als Manager
Productmanagement. Toen klopte
HDI aan. “In feite boden zij me de kans
om ondernemer te worden en dat zit
in het familiebloed. Wel moest ik ver
uit mijn comfortzone stappen. De overstap
was de kans om mijn eigen oceaan
over te steken. Een half jaar de tijd
kreeg ik om met HDI Global Specialty
een nieuwe verzekeraar op te richten.
Een monsterklus die we uiteindelijk
hebben geklaard. De Rotterdamse mentaliteit
sprak me direct aan. Natuurlijk
wordt er eerst afwachtend gekeken wat
voor vlees ze in de kuip hebben. Maar
als je laat zien dat je zelf de mouwen
opstroopt, gelooft in wat je doet en op
de bres voor ze staat, dan gaan ze met
je mee en steken ze de handen uit de
mouwen als geen ander. De Rotterdamse
mentaliteit is ijzersterk en past eerlijk
gezegd ook wel bij die van mijn ouders
en voorouders. Voor mij is het belangrijk
dat daadwerkelijk iedereen tot
het team behoort. Toen President John
F. Kennedy het NASA-hoofdkwartier bezocht,
vroeg hij een schoonmaker wat
hij bij NASA deed. De man zei: ‘Ik help
een man op de maan te zetten. Dat
spreekt boekdelen. En zo is het in elk
bedrijf. Ook mijn eigen moeder heeft
als schoonmaker bijgedragen aan het
succes van veel bedrijven.”
Voordat Faisal ‘ja’ zei tegen deze
uitdaging ging hij goed met zichzelf in
gesprek. “We zijn allemaal voorbijgangers.
Ik vroeg me af wat ik wilde en zou
kunnen bijdragen. Ik wil met HDI Global
Specialty binnen vijf jaar de nummer
één positie in ons segment bereiken
en dat met een gezonde groei, blije
klanten en trotse medewerkers. Die
plannen zijn uitgewerkt en we hebben
de handen er voor op elkaar gekregen.
We gaan ervoor!”
ZOMER 2020 NFM | 9

AAN DE KEUKENTAFEL
BROER-ZUS-GEHALTE
“Diversiteit is eindelijk een echt thema
op de bestuursagenda’s van de financiele
dienstverleners. De culturele diversiteit
is echter nog steeds abominabel te
noemen. De feiten spreken voor zich.
Natuurlijk staan diversiteit en inclusiviteit
inmiddels hoog op de bestuursagenda’s,
maar ik weet niet zeker of
het intrinsiek daadwerkelijk wordt omarmd.
Want waarom duurt het anders
zo lang voor er echt beweging is? Wel
zijn er gelukkig meer vrouwen aan de
top, maar dat zijn vooral blanke vrouwen
die op elkaar lijken. Ze hebben eenzelfde
uitstraling, eenzelfde culturele
achtergrond en hun kinderen zitten op
eenzelfde hockeyclub. Begrijp me niet
verkeerd, ik ben een voorstander van
meer vrouwen in de top, alleen hoop ik
“MIJN MOEDER DROEG
ALS SCHOONMAKER BIJ
AAN HET SUCCES VAN
VEEL BEDRIJVEN”
op een wat lager broer-zus-gehalte. Nu
nodigen de broers aan de top bij wijze
van spreken hun eigen zus uit om mee
te doen. Dat schiet nog niet echt op.”
Voor Faisal is het belangrijk dat diversiteit
en inclusiviteit een thema is
geworden in het bedrijfsleven. “Als je
als bedrijf kiest voor echte diversiteit
komt er een enorme power vrij. Dat potentieel
laten de meeste bedrijven liggen.
Helaas is het stereotype denken
diep verankerd in de samenleving. Wie
voorheen googlede op het woord ‘succes’
kreeg veel blanke mannen in beeld,
wie googlede op ‘criminaliteit’ zag
veel zwarte mensen. Inmiddels aangepast,
maar Google is wel ons collectieve
brein. Bijna niemand die zich dan
afvraagt waarom dit gebeurt. Er is nog
een wereld te winnen.”
Faisal is sinds een aantal jaren lid
van de Raad van Toezicht van de stichting
New Financial Forum. “Prachtig
om te zien hoe hier diversiteit werkt.
Zowel de verhouding man-vrouw, jongoud
als de culturele diversiteit is binnen
de Raad uitstekend vertegenwoordigd.”
Voor Faisal is de rol in de Raad van
Toezicht belangrijk. “De stichting New
Financial Forum draagt bij aan een bewuste,
gezonde en betekenisvolle financiële
sector. Dat vind ik van groot belang
en daar draag ik graag mijn steentje
aan bij. Bovendien geeft het me veel
voldoening om met een aantal prachtige
mensen binnen de Raad van Toezicht
een echte relatie aan te gaan en
mooie initiatieven te ontwikkelen en
tot uitvoering te brengen waar de hele
sector baat bij heeft.”
SCHAKEN
Naast zijn werk- en gezinsleven maakt
Faisal ook graag tijd vrij voor sport
en dan met name vechtsport (MMA).
In zijn jeugd heeft hij veel prijzen gewonnen
met judo en taekwondo. “Ik
ben niet groot van stuk en op de basisschool
werd ik ermee geplaagd. Mijn
vader raadde aan op een vechtsport te
gaan. Met enige tegenzin heb ik dat gedaan,
maar ik bleek talent te hebben.
Een vechtsport leert je niet zozeer om
van je af te slaan. Als mensen gewelddadig
boos zijn dan kun je daar doorgaans
niet tegenop. Waar het wel om
gaat, is de beheersing van je zelf en hoe
je om kunt gaan met stressvolle situaties.
Een vechtsport leert je te schaken
met je eigen lichaam.” n
10 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
JASPER VAN BRAKEL:
“VAN EGO NAAR ECO.”
12 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
Jasper van Brakel (1974) ziet het bedrijfsleven bij uitstek als een geschikt middel om bij te dragen aan
maatschappelijke vernieuwing. In 2018 werd hij ceo van het Amerikaanse RSF Social Finance. Met meer
dan 1.900 cliënten en sinds 1984 een bedrag van meer dan 750 miljoen dollar aan leningen is RSF een
schoolvoorbeeld van ethisch ‘bankieren’. Investeerders, spaarders en sociale ondernemers die geld nodig
hebben, bepalen samen de prijs van het geld. Meer dan 70 procent van de gefinancierde projecten
worden geleid door vrouwen. Een omgekeerd beeld van Wall Street.
Bankieren voor
een betekenisvolle
economie
TEKST IVO VALKENBURG | BEELD DYANA VAN CAMPEN EN RSF SOCIAL FINANCE
“De mensen die mij het
meeste inspireren zijn
degenen die een radicaal
idee omhelzen dat
het belang dient van de
mens en de aarde en dat ook concreet
weten uit te voeren. Ik houd ervan om
hoogstaande idealen samen met anderen
te transformeren in praktische oplossingen
op de werkvloer. Alleen als we
onze abstracte droombeelden kunnen
vertalen in waarde-creatie voor alle betrokkenen,
dan realiseren we echte verandering”,
aldus Van Brakel die geboren
en getogen is op het Brabantse land.
In 2008 verhuisde hij met zijn gezin
naar de Verenigde Staten om Weleda
Noord-Amerika te gaan leiden. “Weleda
is een wereldwijd concern dat natuurzuivere,
mens- en diervriendelijke
verzorgingsproducten en geneesmiddelen
produceert. De bedrijfsvoering
staat volledig in het teken om bij te dragen
aan de gezondheid van de aarde en
haar bewoners. De grondstoffen zijn afkomstig
van de biologisch-dynamische
of biologische landbouw en uit in het
wild verzamelde planten. Er wordt veel
aandacht besteed aan klimaatneutraal
ondernemen en om energieverbruik,
afval, milieuvervuiling en schadelijke
stoffen te minimaliseren. Het bedrijf is
opgericht in 1921 door Rudolf Steiner,
de grondlegger van de antroposofie. De
Nederlandse arts Ita Wegman was medeoprichter.”
“IN ALLES WAT WE
DOEN WILLEN WE EEN
KATALYSATOR ZIJN VOOR
POSITIEVE IMPACT OP DE
KWALITEIT VAN LEVEN”
ORGANISATIE-ONTWIKKELING
Een scherpe en integrale kijk op de wereld,
onder meer te vinden in de antroposofie,
is Van Brakel met de paplepel
ingegoten. Van huis uit is hij bekend
met de praktische toepassingen van de
antroposofie. Denk aan de Vrije School
die de vrije ontwikkeling van kinderen
wil waarborgen, de geneeskunde die
de kennis en praktijken van reguliere
artsen wil verbreden met een integrale
kijk op zowel de lichamelijke als geestelijke
aspecten van het ‘mens-zijn’ en
de biologisch-dynamische landbouw
die zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen
werkt en ervan uitgaat dat de
aarde een levend wezen is, waarop de
kosmos invloed heeft.
“Zoals dat wel vaker gaat tussen ouders
en hun kinderen, moest ik in het
begin niets hebben van het antroposofisch
gedachtegoed. Wel koesterde ik
van jongs af aan idealen over een betere
wereld. Tijdens mijn studie bedrijfseconomie
aan de Erasmus Universiteit
ZOMER 2020 NFM | 13

WAARDERING
te Rotterdam werd ik echter verrast
door het openingswoord van Prof. Dr.
Cees Zwart tijdens een hoorcollege over
organisatieontwikkeling. Hij zei tegen
een volle zaal economiestudenten: ‘U
bent allemaal een beetje helderziend,
alleen u bent het weer vergeten’. Dat
maakte iets wakker in mezelf. Hij raadde
me allerlei boeken over organisatieontwikkeling
aan en zo ben ik via mijn
studie toch terechtgekomen bij een holistische
kijk op ondernemen en de samenleving.
Een nieuwe cultuur van
werken stond daarin centraal, menswaardig,
rekening houdend met zowel
de materiële als immateriële aspecten
van het leven.”
SOCIALE DRIEDELING
In Nederland en Duitsland zijn Triodos
Bank en GLS Bank mooie voorbeelden
van banken als afspiegeling van het
economische leven zoals beschreven in
de sociale driedeling van Steiner. Steiner
maakt namelijk onderscheid tussen
het economisch leven, het rechtsleven
en het culturele leven. Elk gebied
heeft haar eigen wetmatigheden, ook
al zijn ze met elkaar verweven. Als geld
deze drie verschillende sectoren ondersteunt,
draagt het bij aan een gezonde
economie. Steiner spreekt koopgeld,
leengeld en schenkgeld. Bij het kopen
geven we geld aan een ander en verwachten
we daar direct iets voor terug.
Bij het lenen van geld verwachten we
dat we er later iets voor terugkrijgen
en ontstaat er een schuldverhouding
en bij het schenken geven we geld en
verwachten we niet dat we er iets voor
terugkrijgen. Schenkgeld is van essentieel
belang om het culturele en geestelijke
leven in de samenleving vitaal te
houden.
“De sociale driedeling vind je volledig
terug in het werk van RSF. Alhoewel
we feitelijk geen bank zijn, doen
we alles wat een ethische bank in essentie
hoort te doen. We trekken enerzijds
spaargeld en investeringsgeld
aan en anderzijds verlenen we kredieten
aan sociale ondernemers die actief
werken aan het welzijn van mens, natuur
en samenleving. Daarnaast faciliteren
we het maatschappelijk leven
met ‘schenkgeld’. In alles wat we doen
willen we een katalysator zijn voor positieve
impact op de kwaliteit van leven
en zijn we gericht op de langetermijnwinst
op sociaal, economisch en
ecologisch gebied. Wij onderzoeken
wat het betekent om een bijdrage te
leveren aan een betekenisvolle economie
gebaseerd op vrijgevigheid en onderlinge
verbondenheid. Geld zien we
als middel om een regeneratieve economie
te bevorderen die economie,
ecologie en investeringen met elkaar
in harmonie brengt. Onze geldkeuzes
hebben enorme invloed op de kwaliteit
van ons leven.”
VAN EGO NAAR ECO
“Als we een aquarium met mooie vissen
als een metafoor nemen voor een
organisatie, dan zie je dat bij veel ondernemingen
de meeste aandacht uitgaat
naar de vissen, die goed bij elkaar
moeten zwemmen en op tijd eten moeten
krijgen. Ik kijk vooral naar de kwaliteit
van het water. In essentie focus
ik op een beweging van ‘ego naar eco’.
Geld moet altijd een zinvolle betekenis
dienen. Niet alleen op hoog niveau.
Juist als de missie ook tot in de kleinste
dingen binnen de organisatie tot uitdrukking
komt, dan voedt dat een cultuur
van mensen die niet alleen werken,
maar ook de liefde zichtbaar maken
in hun werk. Je kunt zulke mooie
boeken lezen of theorieën of modellen
aanhangen, maar het valt of staat met
het welzijn en de intrinsieke motivatie
van mensen.”
Jasper van Brakel
Jasper van Brakel (1974) is geboren en
getogen in Nederland. Na de afronding
van zijn masteropleiding economie
(richting bedrijfseconomie)
aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam,
werkte hij vier jaar lang voor
Ormit op het gebied van talentontwikkeling
van mensen binnen organisaties.
Daarna verhuisde hij naar
Duitsland om zes jaar lang voor Weleda
te werken in verschillende managementfuncties
op het gebied van
sales en marketing. In 2008 werd hij
succesvol ceo Weleda Noord-Amerika.
In 2011 studeerde hij af aan de
Harvard Business School. In 2013 en
2014 gaf hij leiding aan een herpositionering
van Weleda’s Nederlandse en
Belgische dochterondernemingen.
Vervolgens werd hij partner van Newpark
Capital en was hij adviseur bij
Armonia, beide actief op het gebied
van investeren met een positieve impact
op de samenleving.
Hij is getrouwd en heeft vier
kinderen. Momenteel is Van Brakel
naast zijn rol als ceo van RSF Social
Finance ook president commissaris
van Gaia Herbs en is hij lid van de
raad van commissarissen van Teton
Waters Ranch.
GEZAMENLIJKE PRIJSBEPALING
“Het is mooi om te praten over een paradigmaverschuiving,
maar wat uiteindelijk
telt zijn de praktische daden. Met
RSF doen we ons uiterste best om onze
visie op menselijkheid, onderlinge verbinding
en samenwerking in alle facetten
van het bedrijf te integreren. In het
bedrijfsleven zijn we gaan geloven dat
concurrentie de beste prijs oplevert. Bij
RSF kiezen we radicaal om concurrentie
te vervangen door samenwerking.
Neem de manier hoe wij de prijs vaststellen
van een lening, ofwel het rentepercentage.
Al meer dan tien jaar brengen
we elk kwartaal een afvaardiging
van spaarders, investeerders en sociale
ondernemers bij elkaar in zogenoemde
Community Price Gatherings. In een door
ons gefaciliteerde dialoog wordt het
rentepercentage van de leningen vastgesteld.
Dat is echt heel bijzonder. Stel
je voor, je bent investeerder, dan is het
te begrijpen dat je vanuit jezelf toch de
neiging hebt om er een zo’n goed mogelijk
rentepercentage uit te slepen. Voor
de sociale ondernemer geldt het omgekeerde.
Zo laag mogelijk is het beste. En
14 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
Hoofdkantoor RSF Social Finance.
dan zitten wij als RSF er nog met een
prijskaartje tussen om de dienstverlening
als intermediair zo goed mogelijk
te faciliteren. Een lagere rente heeft direct
gevolgen voor de manier waarop
we ons werk kunnen doen, of de hoogte
van onze salarissen.”
RSF heeft een methode ontwikkeld
om tot afspraken te komen waar iedereen
zich in kan vinden. “We spreken
openlijk en oprecht over de gevolgen
van een rentewijziging. Wat betekent
dat voor de investeerder? Wat betekent
dat voor de ondernemer? Mensen zijn
in staat om daar gezamenlijk een antwoord
op te formuleren, met respect
voor ieders behoeften en mogelijkheden.
Dat zijn voor mij altijd weer ‘kippenvelmomentjes’.”
Investeerders wegen ook goed mee
waarin wordt geïnvesteerd, wat het belang
is voor de gemeenschap. “Op die
manier ontstaat er begrip voor elkaar.
De investeerder weet dat zijn geld goed
terechtkomt en de ondernemer die
geld nodig heeft, heeft respect voor de
investeerder. Zonder dergelijke investeerders
zouden talloze bedrijven hun
betekenisvolle functie niet langer vervullen.
De investeerder leert de sociale
betekenis van het werk van de ondernemer
waarderen en vice versa. Beide partijen
komen in een sessie van 1,5 tot 2,5
uur tot een gezamenlijke aanbeveling
over de hoogte van de rente. Vrijwel altijd
wordt deze aanbeveling door RSF
overgenomen.”
MISSION-FIRST BUSINESS MODELS
“Om tot een menswaardige economie
te komen is tevens een herziening van
“INVESTEERDERS LEREN
DE SOCIALE BETEKENIS
VAN HET WERK VAN DE
ONDERNEMER WAARDEREN
EN VICE VERSA”
eigendomsstructuren en businessmodellen
nodig. Je hoeft alleen maar te kijken
naar de systeemcrisis waarin we als
samenleving verkeren – van klimaatverandering
tot inkomensongelijkheid
– om te zien dat het bedrijfsleven voor
een groot deel onderdeel is van het probleem.
We hebben de revolutie van aandeelhouderswaarde
naar stakeholderswaarde
hard nodig. We kunnen niet
langer afhankelijk zijn van de welwillendheid
van een paar ceo’s.”
Van Brakel ziet wereldwijd een toenemende
interesse voor ‘mission-first
business’ modellen die gefundeerd zijn
op de principes dat winst altijd de betekenis
van een onderneming behoort te
dienen, dat stakeholders actief betrokken
zijn en ‘de macht’ hebben om besluiten
te nemen en dat het economische
eigendom en de stemrechten van
elkaar gescheiden zijn. “Dit soort modellen
zijn allang geen theorie meer.
Kijk bijvoorbeeld naar het grote Duitse
Bosch concern met ruim 400.000
medewerkers. Het is voor 92 procent
in handen van een vereniging zonder
winstoogmerk die enerzijds beschermt
ZOMER 2020 NFM | 15

WAARDERING
“Altijd weer ‘kippenvelmomentjes’ als investeerders
en ondernemers samen uitstijgen
boven het eigenbelang.”
dat het bedrijf niet zomaar in verkeerde
handen terechtkomt en anderzijds
zorgt dat de winsten worden gebruikt
om talloze nuttige zaken in de samenleving
te bevorderen, zoals gezondheidszorg,
wetenschap, onderwijs, cultuur,
etc.”
Ander praktijkvoorbeeld is Triodos
bank, die omwille van een evenwichtige
relatie tussen de aandeelhouder en
de missie van de bank haar aandelen
heeft gecertificeerd, zodat aandeelhouders
van de bank aandelen kunnen kopen
(eigendom) zonder dat het direct
stemrecht oplevert. “Deze bank heeft
zich ook beschermd tegen een overname
door een ongewenste partij. Dat is
niet bedoeld om niet langer winst te
maken. Winst is nu eenmaal de zuurstof
voor een onderneming, alleen
winst is niet de doelstelling, maar het
mooier maken van de wereld. Binnen
ons netwerk stimuleren wij dit soort
nieuwe modellen en zien ook dat ze
volop worden toegepast.”
GEEF-ECONOMIE
“In traditionele business modellen
wordt een donatie gedaan aan een goed
doel en die instelling bepaalt dan wat
er met het geld wordt gedaan. Dit is big
business geworden. Wij kiezen voor een
andere weg, waarbij de controle over de
fondsen verschuift van de donors naar
de Shared Gifting Circles waarin experts
participeren vanuit verschillende donorinstellingen.
Deze groepen gaan
met elkaar in dialoog om tot de juiste
verdelingen te komen. Op deze manier
wordt de collectieve wijsheid van
de totale groep gebruikt in plaats van
de machtsbelangen van het goede doel
of instelling zelf. Ook hier transformeren
we de concurrentie tussen verschillende
goede doelen tot een vereniging
“EEN ORGANISATIE IS NIETS
ANDERS DAN EEN MIDDEL
OM BOVEN HET EIGEN EGO
TE LEREN UITSTIJGEN”
van krachten ten gunste van het collectieve
welzijn.”
HET GEHEIM VAN HET SUCCES
“Evenals in puur marktgerichte organisaties
werken we met goed opgeleide
vakmensen. Als ik een boekhouder
zoek, dan zoek ik iemand die goed kan
boekhouden en niet iemand die alleen
iets heeft met ons gedachtegoed, maar
het vak van boekhouden nog moet leren.
Je ziet vandaag de dag, met bijvoorbeeld
het honderd jarig bestaan van de
antroposofische geneeskunde, het positieve
effect daarvan. Elke antroposofische
arts is volledig als arts opgeleid
en is ervaren. Daar is niets ‘alternatiefs’
aan. Alleen is hun reguliere kennis
en ervaring verbreed met een integrale
kijk op de mens, die niet alleen
naar het fysieke lichaam kijkt, maar
onder andere ook naar de individualiteit.
Wij doen het niet anders. We werken
met professionals die breder kijken
dan hun eigen opleiding alleen. Een organisatie
is niets anders dan een middel
om boven het eigen ego te leren uitstijgen
en ons licht te laten schijnen in
deze wereld.” n
16 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
– e s s a y –
Welke samenleving
wensen wij?
Nu de oude systemen afbrokkelen en we veel nieuwe maatregelen genomen zien worden
met geld, is het tijd ons bewustzijn te vergroten over wat geld is, wat geld doet en hoe het
anders kan. Dit is hét moment om onszelf de vraag te stellen wat voor samenleving we
wensen en hoe geld daar dienstbaar aan te maken. Maatschappelijke dialoog hierover is
een logische eerste stap. Doe je mee? De hashtag #AllUnited is hiervoor beschikbaar.
TEKST HEIDI LEENAARTS
Hoe zou onze samenleving eruit zien als je geld even
wegdenkt. Corona bracht ons in de situatie dat velen
van ons thuis moesten blijven. Want dat is dan
het beste wat we kunnen doen. Maar dat geldt niet
voor iedereen. De vitale functies moeten doorgaan,
dus daar zijn de mensen volop aan het werk. Zorg, voedsel,
drinkwater, noem maar op. Deze mensen zorgen dus voor degenen
die thuis blijven.
Waarom betekent de corona-crisis ook een economische crisis?
Als we in staat zouden zijn de samenwerking tussen mensen
(en bedrijven) te organiseren zonder geld, dan zouden we
precies hetzelfde doen als we nu doen. Een zo groot mogelijk
deel zou thuis blijven en de rest zou zorgen voor de primaire
behoeften van het geheel. Maar met één verschil: in
”IN EEN DENKBEELDIGE WERELD
ZONDER GELD ZOUDEN WE GEEN
ECONOMISCH PROBLEEM HEBBEN”
de denkbeeldige wereld zonder geld zouden we geen economisch
probleem hebben. We zouden slechts zien dat we ons
gezamenlijke gedrag tijdelijk afstemmen op een nieuwe en
heftige werkelijkheid. De reden dat we het in economische
zin niet als een probleem zouden ervaren, is omdat de vitale
functies gewoon doorgaan. Niemand zou economisch tekortkomen.
Mensen in de vitale functies doen hun werk en op die
manier zorgen zij dat het voor de anderen mogelijk is thuis te
blijven (want de thuisblijvers leveren daarmee hun beste bijdrage
aan het geheel).
In de denkbeeldige wereld zonder geld zouden we dus
precies hetzelfde doen als in de werkelijke wereld. Maar in
onze werkelijke wereld is er wél een economisch probleem.
Hoe kan dat?
Het is goed te weten dat er in de historie van de mens hele
economieën geweest zijn zonder geld. Tegenwoordig denken
we vaak dat geld en economie vrijwel hetzelfde zijn, maar dat
is niet zo. Economie wil zeggen dat mensen zich organiseren
en samenwerken op zo’n manier dat in ieders behoeften en
wensen wordt voorzien (als het goed is). Toen mensen in stammen
woonden waar iedereen elkaar kende, waren dat ook al
georganiseerde samenlevingen. Doordat de mensen elkaar
kenden en elkaar aanspraken op hun verantwoordelijkheid,
kon zo’n gemeenschap prima functioneren zonder geld. Geld
18 | NFM LENTE ZOMER

WAARDERING
werd vooral gebruikt voor het ruilen tússen stammen (want
dan kende je elkaar minder goed).
Werkelijk sámen leven, we zijn het niet verleerd
Heel interessant is dat we in de corona-crisistijd veel voorbeelden
zien van samenwerkingen waar geen geld aan te pas
komt. Zoals taxichauffeurs die zorgpersoneel gratis vervoeren.
En horecabedrijven die overgebleven voedsel weggeven.
Onze instincten om werkelijk sámen te leven, doen het blijkbaar
nog goed. Overal zien we voorbeelden dat geld zeker niet
de enige drijfveer is die mensen ertoe beweegt wat voor elkaar
te doen. Sterker nog, intrinsieke drijfveren zetten aan tot
enorme creativiteit, innovatie en waardecreatie. Desalniettemin
is onze samenleving nog overwegend gebaseerd op geld.
Geld is een ruilmiddel (althans dat zou het moeten zijn). Een
middel om op grote schaal samen te kunnen werken. Maar
doel en middel zijn verstrengeld geraakt. Geld werd steeds
vaker een doel op zich. In uitvergrote vorm zien we dat terug
in de enorme hoeveelheden geld die omgaan in de speculatieve
markten. Daar is geld geen ruilmiddel meer, maar een
speculatiemiddel. Een manier om met geld nog meer geld te
verdienen.
Maar ook op kleinere schaal en dichtbij zien we dat geld
vaak dominant is. Het is onze mindset gaan overheersen: we
laten (of lieten) ons grotendeels leiden door geld. Dáár zit de
verklaring waarom onze samenleving een economisch probleem
heeft wanneer we tijdelijk – en met een duidelijke reden
– afzien van horecabezoek etc. In onze mindset heeft de
overtuiging postgevat dat als iemand geen geld verdient, hij
of zij het dan ook niet verdient om in z’n levensonderhoud te
voorzien. Als dát het uitganspunt is van een samenleving, dan
is het volkomen logisch dat mensen (en bedrijven) in paniek
raken wanneer ze tijdelijk niet in staat zijn geld te verdienen.
Wanneer dat op grote schaal gebeurt, zoals nu, dan mondt dat
uit in een economische crisis. We voorzien dan een toekomst
waarin heel veel mensen en bedrijven niet in staat zijn te verkrijgen
wat ze nodig hebben om te functioneren. Met enorme
consequenties zoals faillissementen, armoede, werkloosheid,
leegstand, stress, polarisatie etc. Dat is opvallend, omdat we
hierboven zagen dat als we geld buiten beschouwing laten, er
voor niemand een tekort zou zijn. Nu niet en ook niet in de
toekomst. In de ingebeelde samenleving zonder geld, zou de
periode na de coronacrisis economisch heel soepel verlopen:
iedereen zou gewoon weer opstarten en gebruik maken van elkaars
diensten. De economie zou moeiteloos vanuit een tijdelijke
‘laagstand’ weer meer toeren gaan draaien (in de zin van
meer economische uitwisseling tussen mensen en bedrijven).
In economische zin zou er niets aan de hand zijn, behalve dat
onze onderlinge uitwisselingen tijdelijk op een wat lager pitje
hebben gestaan doordat veel mensen tijdens de corona-crisis
inactief waren. Dat is niet erg, want in de periode van de verminderde
economische bedrijvigheid was er tijdelijk ook geen
vraag naar uitgaansmogelijkheden etc.
HEIDI LEENAARTS:
“GELD HEBBEN WE IN
WEZEN NIET NODIG.”
ZOMER 2020 NFM | 19

WAARDERING
Wat kan onze beschaving aan?
Kunnen we het zonder geld? Hoe mooi zou dat zijn! Maar ik
weet niet of we als mensheid en beschaving daar al ver genoeg
voor ontwikkeld zijn. Zolang een samenleving zonder geld
nog niet haalbaar is, zullen we het mét geld moeten stellen.
En daar zijn goede mogelijkheden voor, zoals ‘circulair geld’.
Kort gezegd is circulair geld een ‘tussenvorm’; een veel dienstbaarder
soort geld dan de euro. Een vorm van geld waarbij
de onderlinge economische uitwisseling nog steeds in geld
wordt uitgedrukt, maar waarbij het geld echt een ruilmiddel
is. Zonder rente, speculatie en groeidwang. Zonder commerciële
banken die het geld creëren en die aandeelhouderswinst
willen behalen met het gecreëerde geld. En ook zonder speculatieve
markten die dreigen om te vallen zodra de economie
het – om welke reden dan ook – even wat rustiger aandoet.
Circulair geld is geld ván de gemeenschap, dienstbaar áán de
gemeenschap.
Arm door geld
Wat we uit bovenstaande kunnen leren, is dat het ‘gewone’
geld het als ruilmiddel (of smeermiddel) lang niet altijd zo
goed doet als we denken. STRO heeft ooit een boekje geschreven
met de titel ‘Arm door geld’. Dat is precies wat er in onze
“CIRCULAIR GELD IS GELD VÁN
DE GEMEENSCHAP, DIENSTBAAR
ÁÁN DE GEMEENSCHAP”
euro-economie ten tijde van een economische crisis gebeurt:
mensen leven in armoede, bedrijven gaan failliet, en dat is
niet te wijten aan een reëel tekort, maar uitsluitend aan een
tekort aan circulerend geld in de samenleving. Door het tekort
aan circulerend geld hapert de economische uitwisseling tussen
mensen en bedrijven en dat heeft hele echte en pijnlijke
gevolgen. Zoals armoede en daling van welvaart en welzijn.
We hebben geen geld nodig, we hebben elkaar nodig
Kort gezegd: geld vervult een belangrijke functie in onze vergaand
georganiseerde en wereldwijd verbonden economie en
samenleving. Maar geld doet dat helaas lang niet altijd optimaal.
Zo’n periode zit er nu ook weer aan te komen. Hopelijk
trekken we (blijvend) lessen uit de corona-crisis en realiseren
we ons dat we in essentie niets anders nodig hebben dan elkaar
en de natuur om een waardevol, rijk en vervullend leven
te leiden. Geld hebben we in wezen niet nodig. Wel kan het
zeker handig zijn om (onder andere) gebruik te maken van
het middel geld, maar dan moet dat geld wel dienend zijn
aan de samenleving (en niet omgekeerd).
Nu de oude systemen afbrokkelen en we veel nieuwe maatregelen
genomen zien worden met geld, is het tijd ons bewustzijn
te vergroten over wat geld is en wat geld doet. En hoe het
anders kan. Dit is hét moment om onszelf de vraag te stellen
wat voor samenleving we wensen en hoe geld daar dienstbaar
aan te maken. Maatschappelijke dialoog hierover is een logische
eerste stap. Iedereen die wil kan dat oppakken. Doe je
mee? De hashtag #AllUnited is daarvoor beschikbaar. n
Heidi Leenaarts, initiatiefnemer en directeur coöperatie United Economy,
www.unitedeconomy.nl
20 | NFM ZOMER 2020

COLUMN
22 | NFM ZOMER 2020

COLUMN
Wonder
Hoe wonderbaarlijk is taal. Woorden die we in een
bepaalde volgorde zetten waardoor we elkaar begrijpen.
Zo zijn we in staat om op eenduidige wijze
informatie met elkaar te delen. We kunnen gewoon
niet zonder. Zonder taal leefden we waarschijnlijk
nog in een stenen tijdperk.
TEKST JACK COX | BEELD SACHA RULAND
Een belangrijke voorwaarde bij communicatie is dat
woorden hetzelfde betekenen voor diegene die ze
deelt als voor diegene die ze ontvangt. Soms gebeurt
iets wonderbaarlijks met een woord. Het verandert
van betekenis bij gebruik als zelfstandig
naamwoord of als werkwoord.
Neem als voorbeeld het zelfstandig naamwoord ‘wonder’.
Op het moment dat iemand roept; “het is een wonder” mag
je er vanuit gaan dat de situatie niet veel mooier kan worden.
Onze meest positief denkbare ervaringen duiden we aan met
het woord ‘wonder’.
Veranderen we ‘wonder’ vervolgens in een werkwoord
dan blijft er van deze uiterst positieve associatie niet zo veel
meer over. ‘Bewonderen’ varieert in betekenis van aanschouwen,
tot met ontzag kijken naar.
‘Verwonderen’ wordt veelal gebruikt in de betekenis van
verbazing. Nu is een wonder vaak een gevolg van een verbazing,
maar een verbazing is bij lange na nog geen wonder.
Verwondering ligt wel meestal ten grondslag aan een verandering.
In de economische taal veranderen woorden ook op een
wonderbaarlijke manier van betekenis. Denk hierbij aan het
zelfstandig naamwoord ‘groei’. Economisch betekent groei
dat je groter of rijker wordt. Daarentegen bedoelen we met
persoonlijke groei eigenlijk ontwikkeling.
In de economie heeft het woord groei inmiddels de status gekregen
van een heilige graal. Indien onze economische groei
afzwakt of zelfs negatief dreigt te worden dan valt mijn mond
vaak open van verwondering als ik de woorden zie die dagbladen
of nieuwsprogramma’s gebruiken om dit te duiden.
Onheilspellend woordgebruik lijkt het medicijn te zijn
om dit potentiële gevaar in de kiem te smoren.
Deze eenzijdige focus op groei maakt dat we niet verder
kijken dan onze neus lang is. Weinig woorden worden er vuil
gemaakt in hoeverre economische groei ten koste gaat van
toekomstige generaties. Of dat groei de mate van ongelijkheid
in inkomen en vermogen vergroot of ten koste gaat van
het klimaat.
Groei weten we eenvoudig te vatten in een cijfer, zoals het
bruto binnenlands product, het bbp. Al vanaf midden van de
vorige eeuw het meest gebruikte cijfer om de staat van een
economie te meten. Wonderbaarlijker is het dat we geen vergelijkbare
en eenduidige maatstaf hebben ontwikkeld waarin
de negatieve gevolgen van groei tot uitdrukking komt, een zogenaamde
ontwikkelingsmaatstaf.
Hier kunnen we onze ecologische voetafdruk in meenemen,
de schuldpositie van een land en de mate van inkomens-en
vermogensongelijkheid. Allemaal bepalende factoren
voor de ontwikkeling van een economie.
We zouden op basis hiervan kunnen besluiten om met
minder groei genoegen te nemen als we zien dat dit ten gunste
komt van onze planeet of kinderen en kleinkinderen.
Om deze ontwikkelingsmaatstaf te kunnen bewerkstelligen,
zullen we ons eerst dienen te verwonderen, zodat we
kunnen veranderen en het resultaat hiervan kunnen bewonderen
en de complimenten ontvangen van toekomstige generaties
dat het eigenlijk een wonder is dat we ons zo hebben
weten te ontwikkelen. n
Jack Cox is oprichter/eigenaar Econsenso financiële duurzaamheid en
auteur van De Vlindereconomie.
ZOMER 2020 NFM | 23

WAARDERING
Genoeg is
genoeg
“In hoeverre zijn generaties solidair? Deze vraag, die me al langer bezighoudt,
is in deze tijd van corona zeer urgent geworden. De babyboomers hebben
enorme welvaart gecreëerd, maar inmiddels is ook overduidelijk geworden
dat dit ten koste is gegaan van het welzijn van de planeet. Dit is het moment
om wakker te worden en ons af te vragen hoe we de wereld met elkaar
dan wel willen inrichten. Business-as-usual maar dan een beetje duurzamer
is de oplossing allang niet meer. Zowel babyboomers als millennials zullen
zichzelf de vraag moeten stellen: wanneer is genoeg genoeg?
TEKST WILLEM VREESWIJK
Aan het woord is Eline Hesse
(29), die parttime werkzaam
is bij Circular IQ, een platform
dat organisaties helpt
de transitie naar een regeneratieve
circulaire economie
te activeren en te versnellen, en lid
is van de Sustainable Advisory Board
van ABN Amro MeesPierson. Over haar
maakte Robin Vogel de indrukwekkende
film ‘Petrol dollars for a different engine’.
In de film, die in 2019 verscheen
en waaraan drie jaar is gewerkt, wordt
Eline gevolgd in haar zoektocht naar
een duurzame belegginsportfolio en
tegelijkertijd komen haar eigen levensvragen
nadrukkelijk in beeld.
ZOEKTOCHT
Wat was het geval? Stel, je krijgt op
jonge leeftijd een investment portfolio
ter waarde van 150.000 euro van je
vader cadeau, die onder meer bestaat
uit aandelen Shell en McDonalds. Je vader
heeft zijn leven lang met plezier bij
Shell gewerkt en het gezin heeft overal
waar olievoorraden waren in luxe gewoond.
Je bent een bevoorrecht mens,
maar maakt andere keuzes. Je studeert
af als CreActiviste bij de Design Academy,
je bent vegetariër, stemt links, je
bent begaan met de wereld, wil graag
“BUSINESS-AS-USUAL
MAAR DAN EEN BEETJE
DUURZAMER IS DE
OPLOSSING NIET”
een bijdrage leveren aan een planeet
die leefbaar is voor toekomstige generaties
en je werkt in die tijd als straatverkoper
bij een groen en duurzaam
energiebedrijf. Je verdient op dat moment
700 euro per maand, je kunt er
niet van rondkomen en moet beslissen
wat je met het investment portfolio
gaat doen.
Dit overkwam Eline Hesse. De film
‘Petrol dollars for a different engine’ belicht
veel meer dan alleen het samenstellen
van een duurzame of groene beleggingsportefeuille.
De film gaat over
haar innerlijke zoektocht hoe ze haar
eigen leven wil inrichten, over de band
tussen vader en dochter en hun totaal
andere kijk op de wereld en over haar
rol bij Follow This, de activistische groep
aandeelhouders die Shell wil stimuleren
een andere koers te varen, waar
VPRO Tegenlicht een item aan wijdde.
ZOMER 2020 NFM | 25

WAARDERING
Ook gaat de film over haar eigen angsten
voor tekorten, over haar zoektocht
naar een concreet doel in haar leven,
over haar verlangen om een bijdrage te
leveren aan een leefbare wereld en over
haar wens naar erkenning.
Naar aanleiding van al deze vragen
schreef ze het Manifest of Enough. Een
indrukwekkend manifest, dat aan het
einde van de film aan bod komt. Staande
op een zeepkist sprak ze de tekst onder
meer uit in The City van Londen, de
Zuidas van Amsterdam, in de community
in Nieuwegein waar ze woont en in
het appartement van haar vader. In dit
manifest spreekt ze alle mensen aan,
ook zichzelf, omdat iedereen een deel
van de oplossing kan zijn. En juist omdat
er geen panklare oplossingen zijn,
spreekt ze ook haar toekomstige kinderen
aan. Ze hoopt dat er een tafel wordt
gemaakt waar plaats is voor iedereen
om na te denken over concrete stappen
naar een menselijke en milieuvriendelijke
samenleving. De tekst, geschreven
in het Engels, staat symbool voor de
hoop en wanhoop van veel millennials
(zie pagina 28)
WAARDERING
Inmiddels is het ruim een jaar geleden
sinds de film is verschenen. Eline
is trots op het resultaat maar vond
het ook een lastige tijd. “Ikzelf wilde
vooral een journalistiek verslag maken
van een zoektocht naar duurzame beleggingsmogelijkheden
in de financiële
sector. Dat is het zeker ook geworden,
maar het werd tevens een dialoog
en soms een clash tussen generaties.
Dat maakt de film misschien wel interessanter,
maar het was ook heftig om
Eline Hesse bij haar moestuin in Nieuwegein:
“Nieuw verhaal nodig.”
drie jaar lang op deze manier gevolgd
te worden.”
We spreken haar in april – uiteraard
op veilige afstand – voor haar huis in
een woongemeenschap in Nieuwegein.
Ze noemt dit een periode van reflectie
en geniet enorm van haar moestuin.
“Steeds meer ervaar ik dat juist ogenschijnlijk
kleine dingen zo waardevol
zijn. Ik geloof ook dat het de kunst is
om hiervan als mensen weer te leren
genieten. Natuurlijk begrijp ik maar al
te goed dat de coronacrisis voor individuen
enorm veel leed heeft berokkend
en dat kan alleen maar treurig stemmen.
Tegelijkertijd is er ook iets gaan-
26 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
de dat ons allemaal een stap verder kan
helpen. Het virus laat ons niet alleen
zien dat we sterfelijk zijn, onderdeel
zijn van de natuur en dat het leven niet
altijd maakbaar is. Tevens leert het ons
ook het kleine te waarderen. Zelf ben
ik ontroerd als ik zie hoe een zaadje in
mijn moestuin ontkiemd. Ook geniet ik
van de stilte, de heldere blauwe lucht,
de saamhorigheid.”
Onder de indruk was ze van trendvoorspeller
Lidewij Edelkoort, die aan
het woord kwam in VPRO Tegenlicht.
Zij zegt dat de meeste mensen consumptie
niet zullen missen in hun quarantaine,
dat we die rommel die we kopen
eigenlijk al jaren al jaren spuugzat
zijn en dat minder consumeren nu eenmaal
beter is voor de aarde. Zij is van
mening dat deze crisis ons helpt een
schoner leven te leiden. In China is de
lucht opgeklaard en sterven nu minder
mensen aan luchtvervuiling dan voor
het virus. Het water in Venetië is weer
zo helder, dat je de vissen ziet zwemmen.
Volgens haar brengt het virus ook
iets goeds, want het maakt duidelijk
wat we allemaal allang weten: minder
vliegen, minder reizen, minder rotzooi,
meer tijd voor elkaar. Pas nu durven we
die sprong te wagen.
“Dat is hoopgevend. We worden allemaal
gedwongen om onszelf af te vragen
wat nu echt belangrijk is in ons leven
en wanneer genoeg genoeg is. Het
laat ons voelen dat we biologische wezens
zijn, onderdeel van de natuur en
dus sterfelijk zijn. Het laat ons op een
ander niveau inzien dat de systemen
die we hebben gebouwd helemaal niet
zo vanzelfsprekend zijn als we vaak hebben
gedacht. Het geeft inzicht dat globalisering
niet de oplossing is, maar ons
heel kwetsbaar maakt, het laat zien dat
de beurs niet meer is dan een globaal
casino waarin bijna uitsluitend niet bestaand
geld omgaat waar nog meer niet
bestaand geld mee wordt gecreëerd. Hopelijk
helpt dit virus ons door de angst
voor tekorten heen te breken. Die angst
“DE CORONACRISES IS EEN
WAKE-UP CALL DIE WE
SERIEUS MOETEN NEMEN”
om niet voldoende te hebben, zie je zowel
bij arme als bij rijke mensen. Ik
hoop dat we gaan inzien dat er voor iedereen
genoeg is, mits we het op een andere
manier gaan inrichten. We moeten
eigenlijk nieuwe manieren vinden om
solidair te zijn. Dat betekent soms dat
degene die meer hebben ook wat meer
kunnen geven. Die herverdeling wordt
ook een taak van de overheid. Waarom
hebben we zolang beroepen in de zorg
zo slecht gewaardeerd en waarom telt
in onze economie alleen betaald werk
mee? Misschien zou iedereen in staat
moeten worden gesteld om korter te
werken zodat er tijd vrijkomt voor andere
zaken dan werk alleen. Misschien
kunnen we al die vrijwilligers op een
andere manier gaan waarderen en krijgen
we meer waardering voor al die inspanningen
van een moeder of vader
voor haar of zijn kind.”
Een moestuin als bron van dankbaarheid.
ZOMER 2020 NFM | 27

WAARDERING
NIEUW VERHAAL
Eline heeft de portfolio die ze van haar
vader kreeg kunnen verduurzamen. “Ik
wil graag, hoe beperkt dat dan ook mag
zijn, een bedrage leveren aan meer gelijkheid
in de wereld, een beter klimaat,
het versterken van de positie van
vrouwen in de wereld en meer bewustzijn
over de impact van ons handelen
op deze aarde.”
Na een zoektocht in de financiële
wereld herinvesteerde ze haar portfolio
voor veertig procent in Triodosfondsen,
voor veertig procent heeft ze via haar
ABN Amro rekening een aantal verschillende
duurzame fondsen geselecteerd
(zie foto) en voor twintig procent
direct een Duurzaam Regionaal fonds,
een crowdfunding project en Fastned
obligaties.
“In feite ben ik helemaal niet meer
zo met die koersen bezig, wel weet ik
dat de fondsen op mijn ABN Amro rekening
het momenteel juist niet goed
doen. Ook dat past perfect in de wake-up
call van deze tijd. Voor mij is het echter
nog veel meer de vraag wat de concrete
waarde is van een groene of duurzame
belegging. Business-as-usual maar dan
wat duurzamer is allang de oplossing
niet meer.
Net als Joris Luyendijk beschrijft
in zijn boek Dit kan niet waar zijn was
Eline ook verrast dat er zoveel aardige
mensen met goede intenties in de bankensector
werkzaam zijn en dat tegelijkertijd
de mechanismen in de bankenwereld
zo destructief zijn. “De mensen
zijn het probleem niet. Ze overzien het
geheel niet en werken hard om ergens
bij te horen, gewaardeerd te worden
en te zorgen voor hun gezin. Op zich
is daar niets mis mee, ook al vinden
veel mensen in die wereld van hun eigen
baan dat het een bullshit baan is
en is er vaak weinig bewustzijn over de
impact die ze als bank hebben op deze
wereld. Als bank kun je niet alleen zelf
kiezen voor groen of duurzaam beleggen,
maar je kunt ook kiezen om alleen
met klanten in zee te gaan die dit
onderschrijven en ernaar handelen. In
mijn zoektocht naar duurzaamheid
heb ik veel gesprekken gevoerd met financieel
dienstverleners. Opmerkelijk
vond ik dat het juist de traders waren
in The City die nog het meest oprecht
en eerlijk waren over hun rol. Ik denk
ook dat de banken scherp moeten gaan
nadenken wat hun rol is in de samenleving.
Met greenwashing kunnen ze
post-corona echt niet meer wegkomen.
Hoogste tijd om te gaan investeren in
dingen die echt nuttig en duurzaam
zijn.”
“Het verhaal van de huidige economie
is een oud verhaal. Omdat steeds
meer mensen duidelijk wordt dat het
huidige systeem stuk is, is er een nieuw
verhaal nodig. Dat moeten we samen
creëren. In feite is dat ook de oproep in
mijn manifest.”
Manifest of Enough
Well let me introduce
myself, I am the privileged
and the fortunate.
I am the 10
percent. I am everything
that caused the
destruction of humankind, and everything
that may solve it. I am better,
more educated, more privileged than
the 99% of this planet. Not even, because
I chose it, but because I was born into
it. I stand before you, a human, a Homo
Sapien, A millennial. Lazy, narcissistic
and lover of avocados. a snowflake that
will drip with the sun. Self-righteous:
a Guttmensch. A child of the 90s and
an adolescent of the financial crisis. A
millennial. I vote left, but pay right. I
eat vegetarian, but still pollute. I take
public transportation, but cannot resist
the temptation to fly. A millennial.
a hypocrite.
We are all hypocrites. Homo sapiens
have the unique capability of living
comfortably with their contradictions,
for centuries.
Then what is it that we can do to
make us be better to ourselves, and the
“JUIST DE TRADERS IN
THE CITY WAREN NOG
HET MEEST OPRECHT EN
EERLIJK OVER HUN ROL”
planet? ...To the earth, that gave us everything,
even every particle in your
body. It even gave us the idea of money,
a product of our own imagination. And
we managed to collectively agree to believe
this myth and generate wealth
and powerful institutions.
The financial sector, is the vascular
system of the world. What the financial
sector sells is trust, trust in the future,
and in 2008, the world lost it, collectively.
Causing the greatest destruction
of imaginary wealth to date. So now
they come up with all sorts of ways to
convince us, especially Millennials, to
trust them again. The system plays on
our needs to always want more, and
better.
It is a story as old as humankind
itself. If you have a small television,
28 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
why not get a bigger one? Why not get
a bigger house, another car, just like
your parents did? Isn’t it our task to become
better versions of them?
Meanwhile, perverse incentives parasitize
the system. The truth is most
investors and trading bots don’t care.
And are not designed to care. The ideology
is the bottom line. In a way, one
could say it is an honest and clear approach.
What is the stock market not but
a mirror for our greed? Since 2008 we
learned this, but soon forgot, and tried
miraculously to use the same system
with a spanking NEW flavor, a mirage
of a sustainable economic future.
There are some signs of a turn in
the tide. With impact investing, green
equity and green bonds. Indeed, it is oh
so tempting, to color your investments
green. Meanwhile, we must be wary of
the perils of FEEL GOOD CAPITALISM.
Which is: investing and expecting
the same return, feeling good about
yourself, without asking too many
Eline Hesse op de zeepkist in The City: “Let
us ring the bell for a new era, a new rebellion,
a new standard, an era of Enough.”
questions about impact or the sustainability
of the system. These well intentioned
acts give an end to our worries,
and compensate our history for our
massive wealth accumulation at the expense
of others, colonial slavery included.
Us millennials, often blindly buy
into this feel good bullshit.
We need to question the reasons for
our demise, a morally corrupt financial
system, which works with a pyramid of
return, which forces us to demand endless
growth with a knock on effect. Every
bank is a part of this scheme. This
system of return forces us to demand
and be addicted to the idea of endless
growth.. The idea that the pie, infinitely
gets bigger. But this is not true, the
pie CANNOT get any bigger, only our
imagination can.
It is our imagination for more that
needs to be stopped. We are all prisoners
of this imagination, the systemic
pressure of return. We are held hostage
by the profiteers for whom the system
has worked. I am also a prisoner, because
I became aware of the walls around
me. But as an investor, I am also a profiteer.
We are all prisoners and profiteers.
We are prisoners of the thoughts
of our institutions, our friends,
and most importantly our parents. We
are prisoners of their expectations and
high standards of life. We need to find
the key out. We must accept a new reality,
a reality where climate change is
real, a reality where inequality is real,
where our chances for survival are….
different.
We are at the point where an
wealthy older generation has to decide
to what extent, they REALLY FEEL
solidarity with us before they die. To
ask themselves, what planet are they
leaving behind their children? And
what capabilities and capital they are
ZOMER 2020 NFM | 29

WAARDERING
giving us to fix it. In the US alone 68
trillion dollars will pass hands from
the babyboomers to the millennial generation.
A sublime gift, but also a sublime
challenge. How do we utilise the
same capital and resources, with different
ideals and tools? Will we succumb
to the same old human destructive tendencies?
Millennials stand blindfolded
in the dark.
I don’t have all the answers, but we
can find them together. We must enlighten
ourselves and come together.
But who am I to say that? Don’t we all
just want to be different?
A Guttmensch has no other option
than to fail in his or her revolutionary
task, to constantly be a few steps away
from achieving his or her goal, an infinite
striving for something better. It
makes life exciting and worthwhile. I
am no different. I am a Guttmensch,
but not a salon socialist. With my investment
portfolio I have tried to balance
the needs of the world with my own.
But honestly, I haven’t 100% succeeded.
I too, am an investor, and have sought
to create positive impact and return on
my investments. It is a tricky balance,
and in the current system impossible to
succeed. And yes, I also face an uncertain
porcelain world, with uncertain
job opportunities and environmental
catastrophe next door.
We stand here as the children of paradise,
but we must know that it is vulnerable
like a porcelain vase.
To my parents I must say: I love you
but I will never be like you. I never can
be like you, and I never will be. And to
my children I must say: I give you my
love but not my thoughts, for you have
your own thoughts. And no, you are
not going to get new clothes or toys,
you are only going to get second hand.
Parents and children, brothers sisters,
mothers of other mothers, fathers of
other fathers, let’s build a table together
where we can talk with each other.
With a cup of tea and a cookie.
To counter this bizar overtly decadent
and greedy world. Let us ring the
bell for a new era, an new rebellion, a
new standard, an era of Enough. Because
the most radical thing we can do is
to stand still and say it is all enough.
Because this earth is enough. What we
have is enough. We are enough. I have
enough, I am enough, we are enough.
Enough enough enough. n
De portfolio van Eline.
Meer informatie over de film:
www.petroldollarsfilm.com
Film kijken? Ga naar vimeo on demand:
https://vimeo.com/ondemand/
petroldollars?autoplay=1
30 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
– e s s a y –
Concrete lessen uit
de permacultuur
voor financials
Wat kan de financiële sector leren van de twaalf ontwerpprincipes van de permacultuur? Niets, is
waarschijnlijk het eerste wat je te binnen schiet. Hoezo heeft het wroeten in aarde en aanverwanten
agrarische zaken iets te maken met het verkopen van verzekeringen, investeren van kapitaal
en het maken van winst? Verassend genoeg is juist het tegenovergestelde waar. De financiële sector
kan ontzettend veel leren van de principes waarop de permacultuur is gestoeld. En dit wordt
geen esoterisch verhaal over geheimzinnige energiekrachten en magische boswezens. Maar juist
een analyse gebaseerd op pure logica en natuurwetten. Voor de analytische mens in de financiële
sector een waardige inspiratiebron om echte structurele verandering te realiseren.
TEKST AMBA ZEGGEN EN GÉ VISSER | BEELD BAS VAN TOL
Verandering is nog steeds nodig in de financiële sector.
Zeker, 2008 was een wake-up call voor hoe het
ervoor stond in de sector. Business as usual had afgedaan.
Oude vertrouwde gedragingen zoals focus op
de korte termijn, alleen sturen op winstmaximalisatie
in euro’s en niet transparant handelen waren rijp voor de
schroothoop. Net als het negeren van mens, milieu en maatschappij
bij het maken van plannen en keuzes. Het moest
echt anders. Althans dat was het idee. Alleen als we de ontwikkelingen
bekijken van de afgelopen twaalf jaar is de verandering
eigenlijk heel beperkt.
Grootste probleem van het niet van de grond krijgen van
een echte fundamentele verandering ligt bij het niet overtuigd
zijn dat een andere koers mogelijk is. Deep down verscholen
in de ziel van de sector is de overtuiging nog steeds dat de traditionele
aanpak eigenlijk de enige is om te overleven. En ja er
is wel iets misgegaan in 2008, maar dat kwam door onverantwoordelijk
gedrag van bestuurders en inhalige consumenten.
Oftewel: een nieuwe weg inslaan, is ongewis en eng.
Tijd dus voor de introductie van een systeem dat al jaren
heeft bewezen echt te werken. Een mooie bron om van te leren
en wellicht de eerste stappen naar anders denken en doen
makkelijker te maken.
PERMACULTUUR
Permacultuur (in agrarische zin) is het bedrijven van landbouw
waarbij je gebruikmaakt van de omgevingsfactoren zoals
ze zijn. Je handelen en doen om bijvoorbeeld voor een goede
oogst te zorgen, is in balans met de omgeving en vereist
zo min mogelijk onnatuurlijke hulpmiddelen. Voordat je begint
met bebouwing observeer je de omgeving om te zien welke
omgevingsfactoren zoals zon, wind, water maar bijvoorbeeld
ook dieren de locatie beïnvloeden. Bij de keuzes voor
het planten van gewassen hou je rekening met deze factoren.
32 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
Kortom je handelt in balans met de omgeving en tegelijkertijd
profiteer je van diezelfde omgeving. Zonder de omgeving
geweld aan te doen. Sterker nog, je maakt slim gebruik van de
elementen die aanwezig zijn.
Je plant bijvoorbeeld expres notenbomen in de buurt van
koeien die baat hebben bij de schaduw van deze boom. De
bladeren van deze schaduwrijke boom zijn een uitstekende
maaltijd voor de koeien en goed voor de kwaliteit van de bodem.
Erg leuk en sympathiek allemaal maar hoe en wat kan de
financiële sector hiervan leren? Het gaat nog steeds over planten,
bomen en beestjes. Niet echt de wereld van haute finance.
Waar zit de link precies?
DE TWAALF PRINCIPES
Het adagium van Patrick R. Vickers, autoriteit op het gebied
van permacultuur, vat de te leren lessen prachtig samen: ‘Live
as though you’re going to die tomorrow but farm as though you’re
going to live forever’. Vervang het woord ‘farm’ door bank of
verzekeraar of, doe eens gek, private equity en klaar is kees.
Als je elk besluit langs deze meetlat legt, komen oude vertrouwde
pilaren zoals het kortetermijndenken vanzelf in een
ander daglicht te staan. Immers als je horizon oneindig is en
je bent daar verantwoordelijk voor dan is het minder interessant
hoeveel winst je volgende kwartaal denkt te behalen. De
vraag ‘hoe kun je ervoor zorgen dan je er over vijftig of honderd
jaar nog bent?’ wordt dan veel belangrijker.
Een mooi voorbeeld van permacultuur en langetermijnvisie
is een voedselbos. Zo’n eetbaar bos kan door slim te beplanten
met verschillende lagen fruit, bessen en noten nagenoeg
op eigen houtje bloeien en groeien en tegelijkertijd een
gezin of een heel dorp van voedsel voorzien, generaties lang.
Maar er is meer te leren. De twaalf ontwerpprincipes zijn
een uitstekende leidraad voor de financiële sector om de juiste
koers te pakken en te behouden. Oftewel in permacultuur
terminologie: een leidraad voor het waarnemen, analyseren
en handelen. Of dit nu gaat over het bepalen van strategische
doelen, het wel of niet verkopen van producten aan klanten
of het personeelsbeleid.
De twaalf principes starten bij het uitgangspunt (vrij vertaald)
dat je rekening houdt met de belangen van alle stakeholders
inclusief milieu en maatschappij. Of dit nu leden zijn
uit de eigen groep (te vertalen naar collega’s vanuit de organisatie),
de gemeenschap in het geheel (te vertalen naar klanten,
aandeelhouders, toezichthouders, sectorgenoten en de
maatschappij), of de belangen van de aarde zelf.
BANKIERSEED
Maar hé wacht eens even, een dergelijke tekst is eerder gesignaleerd
in de financiële sector! Dit is zo ongeveer de MVO-ambitie
van menig financiële organisatie. Sterker nog, de tweede
regel van de bankierseed (“Ik zweer/beloof dat ik een zorgvuldige
afweging maak tussen de belangen van alle partijen
Amba Zeggen
AMBA ZEGGEN:
“EERSTE ZAADJE
NAAR ECHTE
VERANDERING.”
Amba Zeggen (1971) heeft als wiskundige/actuaris ruim
twintig jaar ervaring in de financiële sector. Vanuit diverse
rollen heeft zij goede én slechte voorbeelden gezien.
Deze ervaring heeft haar gesterkt in haar overtuiging dat
Good Governance en uitstekende resultaten hand in hand
kunnen en moeten gaan. Met haar adviesbureau Risk &
Governance helpt zij organisaties deze overtuiging te realiseren.
Naast haar advieswerk is Amba docent aan de Amsterdam
Business School en verzorgt zij commentaar op het
financieel en economisch nieuws voor het programma
Goed ingelichte kring op NPO radio 1. Tevens maakt Amba
Zeggen deel uit van de Raad van Toezicht van de stichting
New Financial Forum.
ZOMER 2020 NFM | 33

WAARDERING
die bij de onderneming zijn betrokken...”) is geschoeid op het
kernprincipe van de permacultuur. Dat maakt de lessen te
leren van de twaalf principes alleen maar toegankelijker (en
noodzakelijker). Want blijkbaar is de wil aanwezig op papier,
maar het doen is niet eenvoudig.
Laten we een paar principes onder de loep nemen om te
laten zien dat de grondslagen van permacultuur zo gek nog
niet zijn.
ZELFREGULERING
Een van de belangrijkste principes is het zelfregulerinsgprincipe:
‘Gebruik zelfregulering en accepteer terugkoppeling’.
Zelfregulering binnen de permacultuur betekent dat systemen
zichzelf kunnen bedruipen door te leren van positieve
en negatieve terugkoppeling binnen het systeem. Bijvoorbeeld
door te veel te oogsten verliest een bodem zijn vruchtbaarheid
en biodiversiteit. De volgende oogst zal stukken
“LIVE AS THOUGH YOU’RE GOING TO DIE
TOMORROW BUT FARM AS THOUGH YOU’RE
GOING TO LIVE FOREVER”
minder zijn. Om het om te buigen, moet je dus op zoek naar
een effectieve balans tussen oogsten en behoud van bodemkwaliteit.
Het systeem kan zichzelf steeds bijsturen door de
terugkoppeling uit het systeem te gebruiken.
Een ander belangrijk onderdeel van permacultuur-zelfregulering
is het hanteren van een langetermijnhorizon, vrij
van egocentrisme. Keuzes die je vandaag maakt hebben een
positieve impact op toekomstige generaties. Of zoals de oude
Grieken zeiden: “A society grows great when old men plant
trees in whose shade they know they will never sit”.
Hoe moet je dat vertalen naar een bank of verzekeraar?
Heel simpel, organiseer je eigen feedback en doe er ook iets
mee. Er zijn genoeg bronnen aan te wijzen van klanten, medewerkers
en andere betrokkenen die feedback geven over
het handelen en doen van een organisatie. Bijvoorbeeld de
zorgvuldigheid die (niet) is gehanteerd bij het adviseren over
derivaten. Voor veel Mkb-ers kunnen we gerust concluderen
dat het zorgvuldig adviseren niet erg goed is verlopen. Die
feedback is in ieder geval afgegeven. Maar is daar nu ook iets
mee gedaan? En daar bedoelen we niet mee de maatregelen
afgedwongen door de AFM. Ook leuk, maar het gaat juist om
een interne motivatie om het echt goed te doen.
Een mogelijkheid is bijvoorbeeld het invoeren van de ‘eigen
oma-lakmoesproef’. Met andere woorden, zou je dit product
ook aanbevelen aan je eigen familie? Onder vergelijkbare
omstandigheden. Wellicht dat je nu dan minder omzet
34 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
maakt omdat je niet alles wat los en vast zit kan verkopen. Tegelijkertijd
zorg je door goed en zorgvuldig advies op de langer
termijn voor een robuust financieel systeem.
CULTIVEER DIVERSITEIT
Landbouw op basis van één soortgewas voor het hele land
klinkt als een slecht plan en dat is het ook. De Ierse hongersnood
midden 18e eeuw is een mooi (of eigenlijk lelijk) voorbeeld
waarom diversiteit van gewassen belangrijk is. De Ierse
bevolking was tweehonderd jaar geleden afhankelijk van
slechts één soort aardappelplantje. Een plantenziekte met een
verwoestend effect op juist deze aardappelplant veroorzaakte
een totaal mislukte oogst. Één miljoen mensen stierven van
de honger en nog eens één miljoen mensen emigreerden.
Het probleem van de Ierse landbouw destijds was de focus
op één soortgewas. Het cultiveren van verschillende aardappelgewassen
had een effectieve natuurlijke bescherming kunnen
zijn tegen deze specifieke aardappelziekte. Verschillende
gewassen kunnen meerdere plantenziektes overleven. Een
deel van de oogst zal dan wellicht mislukken maar zeker niet
alles. Het diversiteit principe: “Gebruik en waardeer diversiteit”,
is een belangrijke pilaar binnen de permacultuur.
Ook in het tegenwoordig zo hippe voedselbos worden bewust
tientallen verschillende soorten gewassen door elkaar
geplant. Die mix levert een gezond, sterk en weerbaar systeem
op. Niet alleen beter bestand tegen ziekteverwekkers
maar ook beter bestand tegen extremere weersomstandigheden
die steeds vaker voorkomen.
Het diversiteitsprincipe is één-op-één te vertalen naar de
financiële sector. In eerste instantie naar een van de belangrijkste
beleggingsstrategieprincipes. Namelijk portefeuillediversificatie.
Iedereen snapt dat het oliekoekendom is om al je
kapitaal te investeren in één productsoort. Geen enkel weldenkend
bestuur stopt al zijn vermogen in aandelen Unilever
of Heineken. Een gezonde, robuuste beleggingsportefeuille
bevat financiële producten uit verschillende sectoren met verschillende
looptijden en rendementsverwachtingen. Waarom?
Heel simpel, als zich een schok voordoet op de markt is
de kans kleiner dat je gehele portefeuille onderuitgaat.
Maar ook de diversiteit van een organisatie en met name
daar waar de besluiten worden genomen, is belangrijk. Er zijn
legio onderzoeken waaruit blijkt dat diverse teams (divers in
gender, afkomst, leeftijd, expertise etc.) vele malen succesvoller
zijn dan homogene peers. Niet één visie of denkrichting
overheerst. Verschillende standpunten worden gedeeld. Keuzes
worden fijn geslepen aan diverse inzichten.
Overigens is het essentieel het volledige diversiteitprincipe
na te leven. Namelijk dat je het moet gebruiken en waarderen.
In modernen managementtaal heet dat inclusiviteit. Je kan
namelijk nog zoveel diversiteit nastreven en allerlei programma’s
optuigen om andersdenkenden te stimuleren om mee te
doen, maar als je die input niet gebruikt noch waardeert blijf
je een monocultuur behouden. Met alle gevolgen van dien.
Gé Visser
GÉ VISSER:
“GROEI IS NIET PER
DEFINITIE GOED.”
Gé Visser (1968, Haarlem) heeft vijfentwintig jaar onderwijservaring
als docent en teamleider op College Hageveld
in Heemstede. In zijn vrije tijd is hij fervent moestuinier
en komt via deze weg in aanraking met het begrip
permacultuur. Na het volgen van enkele theoretische en
praktische voedselbosopleidingen behaalt hij zijn Permaculture
Design Course diploma. Bij deze opleiding ligt de
focus op het ontwerpen van systemen die de regels van de
natuur volgen. Gé is gegrepen en ontdekt dat de onderliggende
principes zich niet beperken tot de landbouw.
Vanuit de vraag ‘Hoe kunnen we met deze ontwerpregels
in de hand strategieën ontwikkelen om gezonde,
duurzame relaties, bedrijven en werkvelden op te bouwen?’
richt hij zijn trainingsbureau ‘de Voedingsbodem’
op. Gé is lid van het kernteam van Voedselbos Houtrak,
een openbaar eetbaar plukpark in aanleg tussen Amsterdam
en Haarlem.
ZOMER 2020 NFM | 35

WAARDERING
MEER PRINCIPES
En zo zijn er nog meer principes die je concreet kunt vertalen
naar de sector en waar je hele eenvoudige acties aan kunt verbinden
om een eerste stap naar verandering te zetten. Op de
website www.permacultuurnederland.org en https://permacultuurnetwerk.eu,
kun je alle principes van permacultuur
terugvinden. Een boeiende exercitie om deze principes te vertalen
naar ons denken en handelen in de financiële sector.
Wat betekent het principe: ‘Gebruik kleine en trage oplossingen’.
En zijn we hier al mee bezig? Wat houdt ons tegen als
dit nog geen onderdeel is van onze werkwijze? En hoe kunnen
we wel voldoen aan dit klein en traag principe? Het kan
soms verfrissend zijn om niet vanuit starre opgelegde regels
en ander juridisch kader te kijken naar hoe je evenwichtig en
duurzaam kunt opereren met behoud van winst in euro’s en
tevreden klanten en medewerkers.
CONCLUSIE
Van het ‘wroeten in de aarde met principes’ kunnen we dus
ontzettend veel leren in de financiële sector.
Diversiteit helpt. En dan niet vanuit het parasiteren op
andermans vermogen maar door op een gelijkwaardig niveau
gebruik te maken van elkaars verschillen.
Groei is niet per definitie goed. Niet elke weg om je marktaandeel
te vergoten is ook verstandig of voegt iets toe aan de
organisatie die je volgens eigen ethische principes wilt zijn.
“IN DE FINANCIËLE SECTOR ZIJN DE
VERANDERINGEN NA DE FINANCIËLE
CRISIS EIGENLIJK HEEL BEPERKT”
Langetermijnfocus is belangrijk. Niet alleen omdat het beter
is voor klanten of het functioneren van een maatschappij
maar ook omdat het op de langere termijn beter en duurzaam
resultaat in euro’s oplevert.
Dit klinkt als Kumbaya. Copy-paste deze sympathieke
principes en alles is weer pais en vree. Maar dat is niet helemaal
het geval. Een essentieel verschil is namelijk het gedrag
van de natuur, de omgeving. Een gemiddelde boom denkt
niet ‘ha ha ik ga nu eens lekker profiteren van de zon en ik
deel niets met andere bomen of beesten’. Zou de boom dit wel
doen, dan is het waarschijnlijk snel afgelopen. Bijvoorbeeld
omdat de biodiversiteit verdwijnt. Andere gewassen en organismen
die doorgaans de boom beschermen tegen ziektes of
zorgen voor essentiële voedingsstoffen zijn verdwenen.
Maar een boom denkt niet (kortzichtig en egoïstisch). In
ieder geval niet zonder consequenties. De natuur zal zich
niet ongestraft kunnen gedragen als irrationele megalomane
narcist. Alhoewel die vervelende Covid-19 aardig in de buurt
komt. Tegelijkertijd als iedereen het loodje legt, heeft een virus
ook geen mensen meer om voort te bestaan en sterft zelfs
Covid-19 uit.
Kortom, verkeerd gedrag binnen de permacultuur wordt
vroeg of laat afgestraft. Waarbij de veroorzaker van de situatie
er (ook) onder lijdt. En dat is niet vanzelfsprekend in de
financiële sector. Als er problemen zijn worden reddingsplannen
opgetuigd door de overheid of men haalt extra kapitaal
op bij de aandeelhouders die zich geen verlies meer kunnen
permitteren. Een echte correctie bijvoorbeeld, ander soort bestuurders,
andere producten, of de organisatie opknippen in
kleinere delen vindt niet plaats. Of in ieder geval onvoldoende.
De zelfregulerende werking hapert op sommige momenten.
Met alle kwalijke gevolgen van dien. Dus dat laatste zetje
moeten we dan maar als inspiratie ophalen uit de ontwerpprincipes
van de permacultuur. Het eerste zaadje naar een
echte verandering is hiermee geplant. n
36 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
PETER VAN HOFWEEGEN EN FRANS DE BIE:
“WERKGEVERS WAAR WACHTEN JULLIE OP?”
38 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
Ruim de helft van de studenten van ITvitae is in het reguliere onderwijs
met meer dan één opleiding gestart, maar konden deze niet
succesvol afronden, ondanks hun bovengemiddelde intelligentie. Ze
lopen vast tijdens de studie omdat er geen rekening wordt gehouden
met hun autismeprofiel en vallen uit. Ruim 20.000 verborgen talenten
komen op deze manier zonder perspectief werkloos thuis te zitten.
Dat kan anders, dachten sociaal ondernemers Frans de Bie en
Peter van Hofweegen. In 2013 richtten zij ITvitae op.
Een academie in
zelfvertrouwen
TEKST RENATE VOORMOLEN | BEELD RUBEN BUITENHUIS
ITvitae is gespecialiseerd in het
opleiden, coachen en bemiddelen
van ICT-talenten met autisme
en hoogbegaafden. Doel is om de
afgestudeerde kandidaten te begeleiden
naar een duurzame baan en
tot hun recht te laten komen op de arbeidsmarkt.
Je eigen inkomen verdienen,
meedoen in de maatschappij en
gewaardeerd worden om wie je bent.
Binnenkort wordt de 300 ste kandidaat
bemiddeld.
De social enterprise is gevestigd
in het rustieke Eemklooster in Amersfoort.
Vanuit heel Nederland komen de
studenten voor het volgen van een intensief
en praktijkgericht opleidingsprogramma
voor software developer,
cyber security specialist, software test
engineer of data scientist.
Frans de Bie, directeur ITvitae Learning:
“Een van onze mooiste werkzaamheden
is het kennismakingsgesprek
met de belangstellende kandidaat. Dat
zijn gesprekken van hoop. Jongeren die
vastgelopen zijn tijdens hun studie en
niet meer weten hoe nu verder. Soms
zitten ze al jaren thuis. Door te appelleren
aan hun talenten zien we hen al
tijdens het eerste gesprek opbloeien.”
ACADEMIE IN VERTROUWEN
Ruim 90 procent van de studenten
rondt de opleiding af en wordt succesvol
bemiddeld als ICT-professional. Een
uitzonderlijk resultaat. Wat is het geheim
van dit succes? Frans de Bie: “Aandacht
en geduld. Wij leiden mensen
met autisme in kleine groepen op tot
volwaardige ICT’ers met erkende diploma’s.
ITvitae focust op het talent van
haar studenten en op de specialisatie.
Wij bouwen deze mensen, die vele teleurstellingen
rijk zijn, langzaam weer
op. Het hervinden van zelfvertrouwen,
aan de slag kunnen met je talent, waardering
krijgen en perspectief op een
mooie baan, maakt dat onze studenten
opbloeien en met ongekend enthousiasme
werken aan hun toekomst. Ik omschrijf
ITvitae vaak als een ‘academie in
zelfvertrouwen’.”
Angel Sevilla Camins, hoofd Data
Science bij ICT-onderneming Anchormen,
geeft les aan studenten van ITvitae
en onderkent dit enthousiasme.
“De feedback en vragen van deze studenten
dagen mij elke keer weer uit om
de materie en details goed te kennen.
De vragen die ze stellen zijn steevast
“ORGANISATIES MET EEN BEWUST NEURODIVERS-BELEID
GROEIEN IN PRODUCTIVITEIT, KWALITEIT, INNOVATIE EN
BETROKKENHEID VAN MEDEWERKERS”
ZOMER 2020 NFM | 39

WAARDERING
moeilijk en gedetailleerd. Ze willen het
liefste elke stap van een proces snappen.
Het is mooi om te zien hoe ITvitae
erin slaagt om deze studenten in hun
kracht te zetten en vervolgens helpt bij
de start van hun carrière.”
RABOBANK
De afgestudeerde ICT-specialisten gaan
aan de slag bij het MKB, grote organisaties
en overheden in heel Nederland.
Ook de financiële dienstverlening toont
belangstelling voor ITvitae. Zoals bij de
Rabobank waar inmiddels zes ICT-professionals
werken. Rita Grootendorst,
projectmanager Rabo Inclusief: “ITvitae
bereidt de kandidaten op professionele
wijze voor om te kunnen werken
op hun eigen intellectuele niveau. De
instroom van collega’s met een extra
uitdaging past binnen de strategie van
Rabobank en is een concrete invulling
van growing a better world together. Werkgevers
die op zoek zijn naar ICT-professionals;
blijf niet praten, ga doen! Deze
kandidaten zijn van toegevoegde waarde
voor uw organisatie.”
INNOVATIEVE OPLOSSINGEN
Frans de Bie: “Bij veel mensen bestaat
helaas nog een eenzijdig beeld over autisme.
Tv-programma’s bevestigen dit
stereotype beeld door gasten met een
klassiek autismeprofiel uit te nodigen.
Onze studenten ondervinden daar last
vast. Velen schamen zich om met anderen
te delen dat zij een vorm van autisme
hebben. We vinden het belangrijk
dat er meer bekend wordt over autisme
en de diversiteit ervan. Gelukkig
zien we ook dat steeds meer werkgevers
de meerwaarde van medewerkers met
hoogfunctionerend autisme onderschrijven.
Hun andere manier van denken
zorgt voor innovatieve oplossingen.
Uit onderzoek blijkt dat organisaties
die een bewust neurodivers-beleid
voeren, groeien in productiviteit, kwaliteit,
innovatie en betrokkenheid van
medewerkers. Werkgevers, waar wachten
jullie nog op?”
Oud-student Luke aan het werk bij Achmea
Oud-student Luke (29) werkt sinds
januari 2020 als DevOps Engineer
bij Achmea. Luke heeft het
hier naar zijn zin en vindt de
onderlinge contacten prettig.
Bij ITvitae heeft hij het C# Software Developer
opleidingstraject gevolgd. Voordat
Luke bij ITvitae begon had hij een
onrustige schoolcarrière achter de rug.
In totaal startte hij met drie verschillende
hbo-opleidingen maar kon deze keer
op keer niet afmaken.
Luke: “Achteraf gezien is het te begrijpen
dat ik stukliep, maar op het
moment zelf nam ik het mezelf kwalijk
dat het maar niet wilde lukken en werd
hier depressief van.
VERTROUWEN
Na de havo begon ik met de opleiding
Communicatie & Multimedia Design.
Ik reisde elke dag in de spits van Arnhem
naar Utrecht. Voordat de lessen
begonnen was ik al compleet uitgeput.
Ik wilde hier niet aan toegeven en ging
door totdat het echt niet meer ging en
ik uitviel. Ik besloot een tussenjaar te
nemen en tot mezelf te komen en nam
een baantje in de horeca. Het willen
studeren bleef knagen en ik startte een
jaar later met nieuwe moed met International
Business & Language. Ook hier
ging het mis. Mijn zelfvertrouwen werd
enorm aangetast. Dacht dat het mezelf
te verwijten viel. Om de lopende rekeningen
en schulden te kunnen betalen
ben ik toen weer gaan werken in de horeca.
Na twee jaar wilde ik het weer proberen.
Een studie die heel dicht bij mij
stond zou toch moeten lukken? Ik koos
voor Voeding & Diëtiek. De combinatie
exacte vakken met sociale componenten
leek me ideaal. Daarbij heb ik een
voorliefde voor koken. Maar ook deze
“ITVITAE LEIDT MENSEN MET AUTISME IN KLEINE GROEPEN
OP TOT VOLWAARDIGE ICT’ERS MET ERKENDE DIPLOMA’S”
opleiding bracht geen succes en ik viel
weer uit.”
Dat het niet aan zijn inzet lag of
aan de gekozen studierichting werd
Luke pas in 2016 duidelijk toen autisme
werd geconstateerd. “Dit heeft me
veel helderheid geboden en ook wel een
soort van opluchting. Maar ja, dan ben
je er nog niet. Ik ging in therapie en
moest weer aan het werk. Ik kreeg het
advies niet in de horeca te gaan werken.
De alternatieven die mij toen geboden
zijn, zoals in een callcenter werken of
bij een werkgever aan de andere kant
van het land, pasten mij natuurlijk ook
niet. Eigenlijk ben ik toen niet goed geholpen
door de uitkeringsinstantie.”
NIEUWSUUR
“Een kennis van mijn ouders zag een
uitzending over ITvitae bij Nieuwsuur
en tipte mij daarover. Was dit niet iets
voor mij? De uitzending bij Nieuwsuur
was niet onopgemerkt gebleven. Ik
maakte kennis met de organisatie samen
met nog tientallen andere belangstellenden
en hun ouders. Wat mij is
bijgebleven is dat de jongeren met autisme
vrij en openlijk over hun situatie
40 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
LUKE: “DAT HET NIET AAN MIJN INZET LAG OF
DE GEKOZEN STUDIERICHTING WERD DUIDELIJK
TOEN AUTISME WERD GECONSTATEERD.”
spraken en dat juist de neurotypische
ouders zich af en toe ongemakkelijk
voelden. Omgekeerde wereld dus.
Nadat ik was geslaagd als software
developer heb ik eerst een werkervaringsplaats
gekregen. Ik denk dat de
werkgever ervan uitging dat ik vanwege
mijn autisme graag alleen wilde werken.
Ofwel, ik zat op mijn eigen eilandje
en had weinig contact met anderen.
Ze wilden het goed voor me doen, maar
voor hij had dit een averechtse uitwerking.
Bij Achmea ben ik veel meer op
m’n plek, het is hier menselijker, ik
voel een klik. Alhoewel communiceren
zeker niet mijn zwakste kant is, is
het in bepaalde situaties ook mijn valkuil.
Zo kan ik er lang over doen om
een vraag te formuleren. Deze moet namelijk
perfect zijn zodat ik optimaal
antwoord krijg op mijn vraag. Dit heeft
dan ook weer een positieve kant. Ik ga
niet met aannames een probleem te
lijf. Mijn opdrachtgever moet hierdoor
ook goed nadenken over de vraag.”
Op het werk krijgt Luke hulp bij
het scheiden van hoofd- en bijzaken.
“Ik heb nu eenmaal de neiging om
echt álles maar óók álles heel gedetailleerd
te willen doen. Vanuit ITvitae heb
ik maandelijks een afspraak met mijn
coach en elke twee maanden spreken
we met mijn werkgever en een directe
collega erbij. Dit werkt heel goed.” n
ITVitae Studiefonds
ITvitae is een particuliere sociale onderneming.
Om ook jongeren met
onvoldoende eigen financiële middelen
de mogelijkheid te geven aan
een ICT-Leertraject naar Werk deel
te nemen is het ITvitae Studiefonds
opgericht in samenwerking met de
Fundatie van Renswoude. Het fonds
is afhankelijk van giften. In september
2019 nam Merel van Vroonhoven
afscheid van AFM als bestuursvoorzitter.
“Ik ben enorm geraakt
door wat ITvitae heeft bereikt voor
jongeren die helaas niet altijd vanzelfsprekend
meedoen in onze
maatschappij. De gerichte aanpak
van ITvitae werkt. Dit bracht me op
het idee om bij wijze van afscheidscadeau
bij AFM aan de genodigden
een gift voor het ITvitae Studiefonds
te vragen zodat hopelijk meer jongeren
van deze vorm van onderwijs
gebruik kunnen maken.”
Meer informatie:
itvitae.nl/studiefonds
ZOMER 2020 NFM | 41

ZORG AAN DE BASIS
Emergency Management
of Severe Burns (EMSB)
Omdat de behandeling tijdens het eerste uur van levensbelang is
goed te behandelen. En dit is juist zo belangrijk voor
brandwondenslachtoffers. Daarom wil de Nederlandse
Brandwonden Stichting artsen en verpleegkundigen
van reguliere ziekenhuizen opleiden. Artsen leren van
professionals uit de drie Nederlandse brandwondencentra
hoe zij brandwondenslachtoffers het beste
kunnen behandelen en levens kunnen redden.
Voor brandwondenslachtoffers is het van levensbelang
dat de artsen en verpleegkundigen direct
op de juiste manier behandelen. De beslissingen
die de arts op dit kritieke moment neemt, hebben
cruciale gevolgen. Hoeveel vocht is nodig? Moet
er beademd worden? Moet de patiënt worden
doorverwezen naar een brandwondencentrum?
Deze beslissingen maken het verschil tussen leven
en dood.
Helaas wordt er in medische opleidingen te weinig
aandacht besteed aan de complexe brandwondenzorg.
Daardoor ontbreekt het veel artsen en verpleegkundigen
in reguliere ziekenhuizen aan de juiste
kennis en handvatten om brandwondenslachtoffers
AnsvarIdéa en Turien & Co. Assuradeuren weten als
brandverzekeraars hoeveel impact een brand kan
hebben. Natuurlijk, wij proberen een klant na een
brand zo goed mogelijk te helpen, maar dit komt in de
praktijk toch neer op ontlasten en financieel schadeloos
stellen. Uiteraard is dat belangrijk en fijn om te
mogen doen, maar het valt in het niets met het leed
dat een brand teweeg brengt als er mensen gewond
raken of komen te overlijden. Daarom ondersteunen
wij de Brandwondenstichting en maken het zo samen
met hen mogelijk om 125 artsen en verpleegkundigen
uit reguliere ziekenhuizen op te leiden. Zodat zij, op de
afdeling spoedeisende hulp (SEH) van het ziekenhuis,
echt het verschil kunnen maken!
Nederlandse Brandwonden Stichting:
IBAN: NL78INGB0000202122

WAARDERING
– e s s a y –
Wat waardevol is
wordt bepaald door
de bril die je opzet
Amsterdam hernoemde zich recent tot circulaire stad, geïnspireerd door de Donut
Economie van Kate Raworth. Dit boek heeft veel discussie losgemaakt. Is de Donut
zo bijzonder, of gaat het in bredere zin over Nieuwe Economische perspectieven?
TEKST MAARTEN NIJMAN
Kate Raworth biedt ons een nieuwe bril om naar onze
economie te kijken en de problemen en weeffouten
in het systeem op te lossen. We zijn allemaal op zoek
naar de ideale bril: dat ene model of die theorie die
alle problemen kan oplossen. Spoiler: het is niet erg
waarschijnlijk dat één bril voldoende is om alle problemen in
één keer op te lossen. Het opzetten van de bril gaat namelijk
tegelijk met de vraag wat je eigenlijk onder een probleem verstaat.
Is het verminderen van biodiversiteit een probleem of
niet? Is armoede een probleem, en voor wie dan? Er is altijd
sprake van een normatieve blik en een daarbij passende bril.
Zelfs voor bestuurders die luchtig opmerken dat ze niets hebben
met ‘ideologie’.
De manier waarop onze economie in de loop van tijd is
ingericht – denk aan bestuur, recht, wetgeving, wetbescherming,
fiscaliteit – heeft effecten op het dagelijkse leven van
mensen. Positieve effecten, zoals onze immense materiële
welvaart in de 21 ste eeuw. Maar ook negatieve effecten, zoals
de vraag naar voedselbanken, plastic soup in de oceaan of het
verdwijnen van biodiversiteit.
In Nederland zie je dat de inrichting van onze economie
een gemengde economie is, maar met een duidelijk accent
op de markteconomie. De effecten die voortkomen uit dit
marktdenken zijn op dit moment bijvoorbeeld dat verreweg
de meeste mensen een prettig verwarmd huis hebben, veel
Nederlanders een smartphone bezitten, grote hoeveelheden
afval, een hoge CO 2
-uitstoot en een scheve inkomensverdeling.
Het kan goed zijn dat jij een aantal van deze effecten
afkeurt, ze belemmeren immers het ‘goede leven’ voor alle
mensen.
Stel: als burger verlang je een ingreep om minder afval in de
openbare ruimte te zien. Een ingreep is mogelijk binnen de
bestaande economische inrichting. Denk in het voorbeeld van
afval aan mechanismen als ‘statiegeld’. Statiegeld past prima
binnen een gemengde markteconomie en geeft een prijsprikkel
aan het hergebruik (of eigenlijk aan het inzamelen) van
verpakkingen. En dat is natuurlijk een prima initiatief (dat
zeggen we er meteen maar bij).
DWEILEN
Er zijn – naast afval – veel negatieve effecten van een markteconomie
die op voorhand niet te voorzien waren. Vaak zijn
die negatieve effecten achteraf eenvoudig te verklaren van-
ZOMER 2020 NFM | 43

WAARDERING
uit het denken volgens welke de economie op dat moment
functioneert, zoals de voorkeur voor vrije markten. Je kunt
één voor één aan deze negatieve effecten gaan sleutelen, zonder
het economisch denken ter discussie te stellen en zonder
een debat te hebben over morele vraagstukken die daarboven
hangen. Dat blijft dweilen met een spreekwoordelijke openstaande
kraan.
Dweilen met een open kraan is een vermoeiend proces,
waarbij je vaak in discussie moet gaan met medeburgers die
de positieve effecten ervaren en minder last hebben van de
negatieve effecten. Effecten hangen immers met elkaar samen.
Kijk maar naar het statiegeld voorbeeld.
Binnen de huidige spelregels hebben producenten minder kosten,
dus meer winst. In een markteconomie komt dat voor een deel terecht
bij de aandeelhouders en voor een deel in lagere prijzen voor
consumenten. Producenten, maar ook consumenten, kijken dus
naar de prijs van de verpakking en niet naar hoe eenvoudig het
afval te verwerken is. Het invoeren van statiegeld is voor de producent
en consumenten een kostenpost. Ook de aandeelhouders
zijn dan ontevreden en zij zullen samen met de producenten hun
macht inzetten om deze aantasting van de winstopbrengsten te
beperken. Dit machtsspel wordt gespeeld zolang de spelregels telkens
maar een klein beetje veranderen.
Zolang je geen statiegeld invoert, blijven sommige mensen verpakkingsafval
in de openbare ruimte gooien. Het opruimen van
het afval lijkt een taak van individuele burgers die het afval netjes
in de afvalbak behoren te gooien als onderdeel van hun consumptie
van goederen. En het is een gezamenlijke taak van burgers om
de openbare ruimte schoon te houden en te zorgen voor goede inzameling,
verwerking en recycling van afval.
Er is een noodzaak voor het verminderen van afvalmateriaal,
zoals eenmalige verpakkingen van voedsel en goederen. Ook is het
prettig als je als burger makkelijk het afval op juiste wijze kwijt
te raken. Maar volgens de huidige economische spelregels hoeven
producenten zich geen zorgen te maken over inname, statiegeld
en recycling van grondstoffen.
ANDERE INRICHTING
Je kunt de effecten ook veranderen door op basis van het morele
vraagstuk voorstellen te doen om de inrichting van de
economie bij te sturen. Zouden we gelijk een flinke set spelregels
kunnen aanpassen? Hoe doe je dat dan? Uiteraard is dit
niet op een regenachtige donderdagmiddag geregeld, hoewel
er in de geschiedenis natuurlijk wel voorbeelden van dergelijke
revoluties zijn.
Er ontstaat met een nieuwe set spelregels wel een geheel
nieuwe situatie van effecten; positief en ook negatief. Misschien
moet je dus eerst morele keuzes maken. Want als je
begint met de spelregels van een communistische economie,
dan ben je niet gelijk van je afvalprobleem verlost. Is het mogelijk
om een inrichting van een economie zo bij te sturen
“WE ZIJN ALLEMAAL OP ZOEK
NAAR DE IDEALE BRIL.”
44 | NFM LENTE ZOMER

WAARDERING
MAARTEN NIJMAN:
“BUSINESS AS USUAL
IS OVER.”
dat die voor een zo groot mogelijke groep burgers – en de
hele planeet – het ‘goede leven’ bevordert? Experimenten van
het Sovjetcommunisme lijken wel een duidelijk waarschuwing
daartegen, maar Scandinavische landen laten voorbeelden
van socialisme zien die wel werken. De eerste vraag is
dan ook gelijk een morele: wat is het goede leven? De tweede
vraag is dan: welke analytische bril zet ik op om te komen tot
een juiste inrichting? En de derde vraag: hoe we dit kunnen
realiseren?
HOE DAN?
Een Nieuwe Economie is niet iets dat op de tekentafel ontstaat
en je vervolgens ‘implementeert’. De verandering gaat
geleidelijk en lang niet alles is direct stuurbaar. Het huidige
dominante economische denken is ook geen recept. Er zijn
economen die ervan uit gaan dat mensen zich als egoïstische
marktspelers gedragen en alleen reageren op financiële prikkels:
de Homo Economicus. Soms is dat zo, maar mensen vertonen
wisselend gedrag. Soms gedragen ze zich als prijsbewuste
consument, soms als vriend, collega, ouder, kortom:
als burger. Kijk naar je eigen gedrag, dan zie je dat het per
situatie verschilt.
Het is interessant omdat burgers soms meer petten op
hebben: als medewerkers in een bedrijf dat streeft naar maximalisatie
van winst, maar als buurtbewoner ontstemt over
rondslingerend afval.
Stel je voor dat we regels gaat definiëren waarbij we bedrijven
verantwoordelijk maken voor zowel hun werknemers als hun
grondstoffen. Je kunt bijvoorbeeld denken aan een coöperatief
bedrijf (waarbij de medewerkers tegelijk de aandeelhouders
zijn) dat fiscale voordelen geniet. Het fiscale beleid is ook gericht
op hergebruik van alle grondstoffen. Alle werknemers hebben
dan belang bij circulaire productie, afval in de openbare ruimte
achterlaten is niet meer logisch, dat wordt een grondstof lek voor
het bedrijf. Dan zouden alle randvoorwaarden voor de huidige
discussie rondom statiegeld veranderen. Die discussie zou misschien
zelfs niet meer bestaan.
ANDERE BEELDEN
We hebben andere beelden nodig om mensen los te weken uit
huidige ingesleten patronen. Als er al een geschikt moment is
voor verandering van denken dan is dat wel nu tijdens de coronacrisis.
Dit is ook de reden dat inzichten van economen zoals
Kate Raworth waardevol zijn. Deze economen zijn niet aan
het bijsturen binnen de huidige inrichting van de economie,
maar stellen deze inrichting ter discussie en komen met voorstellen
voor een alternatieve inrichting. Te beginnen met het
ter discussie te stellen van een aantal basisaannames van onze
huidige economie. En of dat nou met een Donut moet, of met
iets anders… dat is niet het belangrijkste punt van het debat.
ZOMER 2020 NFM | 45

WAARDERING
EN DAN…
We moeten het samen gaan hebben over waarden en doelen;
wat willen we dat onze economie voor de mens en de Aarde
betekent? Er is een grondige analyse nodig van het veelzijdig
fenomeen dat economie nou eenmaal is. Kijk naar zaken als
werk en inkomen, verdelingsvraagstukken (nationaal en internationaal),
de belastingen, gebruik van grondstoffen en de
Aarde, het economieonderwijs. We kunnen besluiten dat we
niet meer gaan meten ‘hoe hard we gaan’ in termen van een
BBP. Het is heel inspirerend om te kijken welke zaken we dan
moeten gaan meten en zo te komen tot nieuwe beleidsinstrumenten.
De coronacrisis levert daarvoor het moment om de
vertaling naar beleid door te voeren. Staatsteun aan bedrijven
kan worden gekoppeld aan voorwaarden voor verduurzaming,
de overheid kan het complexe vraagstuk van toeslagen
vertalen naar een andere inkomensvoorziening als bijvoorbeeld
een basisinkomen.
Maar economie komt als wetenschap wel weer in verbinding
met de samenleving waar zij zo’n belangrijk onderdeel
van is. Business as usual is over. Samen met politiek, burgers en
ondernemers zal de toekomstige richting van de economie
helder moeten worden. Dat is wat we bij Our New Economy
voor ogen hebben. n
Maarten Nijman is directeur van Our New Economy.
“EEN NIEUWE ECONOMIE IS NIET IETS
DAT OP DE TEKENTAFEL ONTSTAAT EN JE
VERVOLGENS IMPLEMENTEERT”
ONE
Our New Economy – ONE – streeft naar vernieuwing van
de economie. ONE doet dit door nieuw economisch denken
te stimuleren in het onderwijs, in onderzoek en in
de praktijk.
ONE staat op in een tijd waar de mens wordt geconfronteerd
met problemen als vervuiling, verspilling en
wereldwijde ongelijkheid. ONE stelt zich de vraag: hoe realiseren
we een economisch systeem dat voldoende goederen
produceert voor een goed leven voor alle mensen
binnen de ecologische grenzen van de aarde?
Om hier antwoorden op te vinden onderneemt ONE
activiteiten die bijdragen aan vernieuwing van het onderwijs,
verbreding van het onderzoek en inspirerende experimenten.
ONE stelt fundamentele vragen over ons huidig
economisch denken en ontwikkelt met denkers en
doeners praktijkoplossingen en theorieën die aantonen
dat het fundamenteel anders kan.ONE wil voorbij een
economie waarin iedereen elkaars concurrent is en iedereen
er alleen voor staat. ONE bepleit diversiteit en wil
broederschap terugbrengen in het economisch denken.
Zo hopen we een economie te realiseren die welvarende
levens voor alle wereldburgers mogelijk maakt binnen de
ecologische grenzen van de aarde.
Zie: https://www.ourneweconomy.nl
46 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
BERT RORIJE:
“WIJ HEBBEN HAAST.”
BERT RORIJE
Bert Rorije is een van de initiatiefnemers van de Scale of
Sinificance (het instrument waar het hierover gaat) maar
ook van Schluss, Manifesto, Over Rood en Wunderbar.
Stuk voor stuk betekenisvolle initiatieven die de wereld
een beetje mooier en duurzamer maken. Meer informatie:
www.bertrorije.com
48 | NFM ZOMER 2020

WAARDERING
– e s s a y –
Hoe krijg je deze
branche in de
doe-modus?
Over een nieuwe wijze van waarderen en een daaraan gekoppelde nieuwe standaard,
waarmee je bedrijven op hun intrinsieke waarden kunt beoordelen en waar geld niet
meer dan een middel is om die waarden te vergaren. Maar ook hoe je daar je voordeel
mee kunt doen, maar dat gek genoeg nog steeds amper of niet gebeurd.
TEKST BERT RORIJE | BEELD ADRIAN & GIDI
I
k zit met een probleem. En jullie, de lezers van dit magazine,
kunnen me waarschijnlijk helpen. Dus doe ik, bij
deze, een beroep op jullie. Want als financiële professionals,
als mensen die elke dag met geld bezig zijn en daar
ook nog eens de verlichte voorhoede van zijn, weten jullie
als geen ander dat dat verhaal over die eindeloze economische
groei een sprookje is, dat de basis onder ons huidige economische
model op drijfzand is gebaseerd en dat de rol van
geld door decennia neoliberaal beleid te groot is geworden.
Jullie weten dat we alles – zonder goed over de gevolgen te
hebben nagedacht – zijn gaan privatiseren en economiseren,
dat we aan alles een prijskaartje hebben gehangen, ook aan
voor ons mensen zulke belangrijke zaken, dat een prijskaartje
als onethisch moet worden beschouwd. Denk bijvoorbeeld
aan de natuur, om maar direct het meest belangrijke onderwerp
beet te pakken. Onze natuur die inmiddels aan alle kanten
wordt bedreigd, verwaarloosd, geëxploiteerd en kapotgemaakt
met een ecologische crisis als resultaat. We stonden
erbij en keken ernaar.
INWISSELBARE GROOTHEDEN
De meeste van jullie zijn hoogopgeleid, steken intellectueel
boven de middelmaat uit en beseffen cognitief dat de mensheid
zonder natuur niet kan leven, alleen al om het simpele
feit dat wij daar zelf een onlosmakelijk onderdeel van uitmaken.
De Britse schrijver en voormalig milieuactivist Paul
Kingsnorth betoogt zelfs dat natuur en leven eigenlijk inwisselbare
grootheden zijn. Door in dit neoliberale denken mee
te gaan, zijn we in feite jarenlang bezig geweest onszelf en
onze naasten maar ook alle andere mensen op aarde langzaam
maar zeker van het leven te beroven. Zonder het ons te
realiseren.
GRATIS HEEFT GEEN WAARDE
En zo blijft alles bij het oude en is er blijkbaar niemand die
uit deze bevindingen consequenties trekt. Elke dag gaan we
gewoon weer aan het werk en doen we net alsof dat wat iets
kost ook de waarde van iets is. Met als gevolg dat alles waar je
niet voor hoeft te betalen dus ook geen waarde heeft. Zouden
we daarom zo respectloos met de aarde omgaan, het min of
meer normaal zijn gaan vinden onze planeet net zo lang te
exploiteren tot die is uitgeput? Of zo sterk op te warmen tot
het leven eruit is verdwenen? En dit allemaal op basis van een
economisch denken dat al lang over de uiterste houdbaarheidsdatum
is, maar ons desondanks nog steeds dwingt om
maar door te blijven groeien en zo regelrecht op een catastro-
ZOMER 2020 NFM | 49

WAARDERING
“FINANCIËLE SECTOR
HEEFT DE SLEUTEL
IN HANDEN.”
fe af te stevenen. Of is het uit gewoonte? Kunnen of durven we
ons na al die jaren neoliberaal ondernemen geen voorstelling
meer te maken over een alternatief. Terwijl dat er natuurlijk
wel degelijk is.
INERT
Vorig jaar oktober organiseerde de stichting New Financial
Forum samen met Dazure de vierde Positive Finance Day met
als thema ‘Gewoon Doen! Betekenis in de praktijk’. Er werden
mooie presentaties gehouden, mooie vergezichten gepresenteerd
door bevlogen sprekers en er werd veel geklapt door
de aanwezigen. Je mocht aannemen dat de aanwezigen achter
de inhoud stonden. Maar ondanks dat het motto duidelijk
uitnodigde om in actie te komen, gebeurde er niets. Niemand
stond op en zei: “Ik wil iets betekenisvols doen en ik heb een
plan.” Ook de dagen erna gebeurde er niets. Zelfs na een paar
weken was het nog steeds oorverdovend stil. Ik lette op de artikelen
die na deze gedenkwaardige dag op het platform van
het New Financial Forum verschenen, maar ook daar werd
geen betekenisvol plan gepresenteerd. De betekeniseconomie,
die met haar nadruk op intrinsieke waarden een waardige
opvolger van ons huidige economische model is, was in
geen velden of wegen te bekennen.
Kort daarvoor werd bij ASR, ook onder auspiciën van
het New Financial Forum de film ‘Normal is over’ van Renée
Scheltema vertoond. In deze film worden we om de oren geslagen
met de consequenties van ons destructieve gedrag. De
gesprekken na afloop waren niet zo levendig als iedereen gewend
was. Iedereen was murw. Maar ook toen gebeurde er
niets. Was er geen follow-up.
EERSTERANGS ENTREEKAARTEN
Ik besloot de stoute schoenen aan te trekken en zelf maar te
reageren, een uitgebreid stuk te schrijven op het platform
van het New Financial Forum over een betekenisvol idee dat
voor de financiële wereld niet alleen een mooie kennismaking
was met een nieuw economisch denken, maar dat deze
branche ook in één klap van haar geblutste imago af zou helpen
en haar in één machtige beweging van maatschappelijke
hekkensluiter tot rolmodel voor andere branches zou maken.
Ik vroeg om ondersteuning bij de verdere ontwikkeling van
de Scale of Significance. Opnieuw werd er niet of nauwelijks
op gereageerd. Geen enkele organisatie gaf te kennen met dit
initiatief mee te willen doen of het te willen steunen. En de
steun had heel concreet kunnen zijn. Bijvoorbeeld door een
aantal medewerkers één of meerdere dagen per week vrij te
maken om het idee te helpen uitwerken en verder te ontwikkelen.
Daarmee ondersteunde je niet alleen een belangrijk
initiatief maar stelde je een aantal medewerkers in de gelegenheid
om kennis over de nieuwe economie en haar principes
op te doen. Andere mogelijkheid was om de stichting
waarin wij ons initiatief hadden ondergebracht te steunen
met een donatie. Tot nu toe hebben wij met alleen maar vrijwilligers
aan dit immense project gewerkt en de kosten die
50 | NFM LENTE ZOMER

WAARDERING
BETEKENISECONOMIE
Bij de betekeniseconomie, ook wel purpose-economie of
waardeneconomie genoemd, draait het om het genereren
van brede waarde. Daarom streven betekenisvolle bedrijven
niet alleen naar zakelijke, maar ook naar maatschappelijke
en persoonlijke winstdoelstellingen.
Dit integrale winststreven maakt dat betekenisvolle bedrijven
fundamenteel anders opereren dan traditionele organisaties.
Om betekenisvol te opereren moet het conventionele
business-paradigma worden verlaten. Krijgt geld een
andere rol. Staat het niet meer centraal maar wordt het een
middel om intrinsieke waarden te vergaren. Deze waarden
zijn het nieuwe eigen vermogen van zo’n organisatie. Dit alles
betekent niet dat geld dan onbelangrijk wordt, want betekenisvolle
ondernemers willen natuurlijk ook financieel
duurzaam kunnen ondernemen.
De financiële winst die een betekenisvol bedrijf maakt,
mag nooit ten koste gaan van de maatschappelijke en persoonlijke
waarden. Alle drie moeten met elkaar in evenwicht
zijn. En dat is het grote verschil met traditionele bedrijven,
waarvan sommigen ook nu al aandacht hebben
voor maatschappelijke en persoonlijke zaken, maar alleen
zolang dat niet ten koste gaat van het zakelijke resultaat
(het liefst moet het er zelfs aan bijdragen).
SCALE OF SIGNIFICANCE
De Scale of Significance is een instrument dat de maatschappelijke
en persoonlijke waarden van organisaties,
zichtbaar, meetbaar en vergelijkbaar maakt en uiteindelijk
een volwaardige opvolging van de traditionele balans wordt
(die een onderliggende financiële verantwoording wordt).
Daarmee gaat de Scale of Significance een stuk verder dan
de impactmetingen waar steeds meer bedrijven nu mee
werken. De Scale of Significance gaat zich uitdrukken in de
hoeveelheid Liefde die een organisatie heeft of ontbeert, op
een schaal van min tot plus tien.
Er wordt straks gemeten met een set gevalideerde vragen
die aan diverse groepen zowel binnen als buiten de
organisatie worden voorgelegd. Denk hierbij aan directie,
medewerkers, toeleveranciers, klanten, maar ook vertegenwoordigers
uit de samenleving en organisaties die de aarde
representeren (de z.g. rightholders). Eind dit jaar is het eerste
deel van dit instrument (het onderdeel dat de waarden
van een bedrijf zichtbaar maakt) klaar om getest te worden
bij drie organisaties. Van wat zo’n meting teweegbrengt bij
de mensen die er werken wordt een uitgebreide documentaire
gemaakt.
SAMENHANG
Daarmee zijn de betekeniseconomie en de Scale of Significance
sterk met elkaar verbonden, kun je de Scale of Significance
zelfs beschouwen als de thermometer van de betekeniseconomie.
Ook kan dit instrument straks gebruikt
worden om bijvoorbeeld onterechte betekenisvolle claims
(greenwashing) van organisaties te ontmaskeren en in dit
proces zouden accountants een grote rol kunnen spelen.
Uiteindelijk zullen er benchmarks ontstaan waar organisaties
de hoeveelheid liefde die ze genereren met elkaar kunnen
vergelijken.
Ook kan in de toekomst met de score van de Scale of Significance
concreet worden aangetoond hoeveel liefde bijvoorbeeld
fossiele bedrijven ontberen. Hoeveel geld ze vergaren
ten koste van de maatschappij, samenleving, natuur en
aarde (en dus onze toekomst). En zo internationale instanties
objectieve (gevalideerde) handvatten aanreiken waarmee
deze bedrijven aangeklaagd kunnen worden voor ecocide.
we maakten uit eigen zak betaald. Dit beperkte onze armslag
en maakte dat we onze ambities steeds verder naar beneden
moesten bijstellen. Ook was er niemand die vond dat je bij
de ontwikkeling van zo’n belangrijk project, maar beter mee
kon doen om op z’n minst een vinger aan de pols te houden.
Het gaat immers wel om het creëren van nieuwe (wereld)standaarden
op het gebied van waardering. Geen enkele financiële
dienstverlener investeerde in ons initiatief. Vreemd, want
ik kan me bijna geen duurzamere investering voorstellen. Dat
was dus flink slikken, want ik beschouwde onze handreiking
naar de financiële wereld als eersterangs entreekaarten voor
de betekeniseconomie, een waardige opvolger van het huidige
economisch model.
VAN GELD NAAR WAARDEN
Terug redenerend ben ik inmiddels tot de conclusie gekomen
dat iedereen die dit stuk gelezen heeft, er rationeel gezien de
voordelen van moet hebben ingezien. Dat kan bijna niet anders.
Op cognitief niveau moeten de lezers hebben begrepen
dat wanneer een verandering onafwendbaar is – zoals nu,
met deze paradigmawisseling van geld naar waarden het geval
is – je maar beter voorop kunt lopen in plaats van een achterhoedegevecht
aan te gaan. Ook kan het je, wanneer je in
de financiële wereld werkzaam bent, niet zijn ontgaan dat de
betekeniseconomie snel in omvang toeneemt en de oude neoliberale
principes steeds meer weerstand oproepen en niet alleen
bij de voorlijke groepen in de samenleving.
VAN WETEN NAAR HANDELEN
Dus wat deed ik verkeerd? Wat moet ik doen en misschien
ook wel laten om de discrepantie tussen weten en handelen te
overbruggen en deze branche enthousiast te krijgen voor een
idee dat goed beschouwd alleen maar voordelen heeft? Er verschijnen
steeds meer artikelen in de media waaruit blijkt dat
ZOMER 2020 NFM | 51

WAARDERING
accountants, investeerders, banken en verzekeraars grote behoefte
hebben aan dat wat wij ontwikkelen: een nieuwe wijze
van waarderen en een daaraan gekoppelde nieuwe standaard,
waarmee je bedrijven op hun intrinsieke waarden kan beoordelen
en waar geld niet meer dan een middel is om die waarden
te vergaren. Want dat een balans allang niet meer voldoet
om een bedrijf te waarderen, omdat die louter de financiële situatie
laat zien, hoef ik bij jullie niet te onderbouwen.
“MET DE SCALE OF SIGNIFICANCE ZAL
OOK CONCREET WORDEN AANGETOOND
HOEVEEL LIEFDE BEDRIJVEN ONTBEREN”
DOE-MODES
Dus vraag ik opnieuw en in alle ootmoed: wat is er nodig om
deze branche in de doe-modes te krijgen? Wat heb jij of wat
heeft jouw organisatie nodig om deze uitgestoken hand aan
te pakken? Wat weerhoud je ervan om mee te doen? Ik heb
er veel voor over om van jullie te leren, erachter te komen
waarom je niet meedoet? Ik drink graag een koffietje met om
naar je te luisteren. Ik kom met alle liefde bij jouw organisatie
langs om een presentatie geven, om te laten zien hoe dit
instrument werkt, in welk stadium de ontwikkeling is, maar
ook wat het je zou opleveren als je mee zou doen.
GELD IN HANDEN
Ik kan me voorstellen dat je ondertussen denkt, waarom ik en
alle anderen die bij dit project betrokken zijn, bijna smeken
met ons mee te doen? Het is dezelfde reden waarom vermaarde
wetenschappers en andere knappe koppen met ons mee
doen en hun kostbare vrije tijd spenderen om dit instrument
te realiseren. Omdat wij geloven dat de financiële wereld – opnieuw
zonder het te beseffen – de sleutel in handen heeft van
de grote systeemverandering die nu gaande is. Niet alleen omdat
deze branche bekend staat als conservatief en behoudend
– en dus dat andere branches denken dat wanneer zelfs de financiële
wereld een stap zet, iedereen dat zou moeten doen –
maar ook omdat geld nog steeds door bedrijven en overheden
als reden wordt aangevoerd om nog maar even niets te hoeven
doen. Jullie hebben dat geld in handen, beslissen over investeringen,
kennen leningen toe en verzekeren projecten. Jullie
weten ook, net als wij, dat hoe langer je wacht, hoe hoger de
kosten zullen zijn, en hoe groter de schade die aan onze habitat
wordt toegebracht. Maar ook dat het tegen die tijd wellicht
al te laat is, omdat er processen ingang zijn gezet die niet
meer te stoppen zijn. Daarom hebben wij haast. Daarom zijn
wij dwingend. Daarom hebben wij er zoveel voor over. n
52 | NFM LENTE ZOMER

AMBASSADEURS
Ambassadeurs over waarde(n) van de financiële sector
Blijf dicht bij
jezelf
TEKST LAMBERT BECKS | BEELD FREDERIQUE PASSIER
Het New Financial Magazine
stelt in iedere editie een Ambassadeur
een aantal vragen over de
waarde(n) van de financiële sector.
Wat gaat goed, wat kan beter
en hoe verhogen we de nietfinanciële
waarde van de sector?
Ditmaal Lambert Becks, manager
van Qees.
Hoe ziet de dienstverlening in de financiële
dienstverlening er idealiter uit?
Idealiter moet iedereen in de keten
een toegevoegde waarde bieden aan
de eindconsument. Een tussenpersoon
– in de traditionele betekenis van het
woord –heeft dan ook geen meerwaarde
voor de consument. Immers, distributie
biedt voor de consument geen
meerwaarde. Een adviseur die met gedegen
vakkennis de belangen van de
klant daadwerkelijk dient, heeft die
meerwaarde wel. Maar dat is lastig in
het bestaande model. Immers, de klant
is opdrachtgever, maar de verzekeraar
betaalt de werkzaamheden van de adviseur
en wekt op deze manier het idee
invloed te hebben op diens werk. In een
nieuw model zouden dergelijke scheve
verhoudingen niet mogen bestaan. Ook
dienen adviseurs zich meer te specialiseren.
Jet kunt nu eenmaal niet overal
even goed in zijn.
Welke kernwaarden horen hierbij?
De kernwaarden van een ideale financiële
sector zijn: transparantie, toegevoegde
waarde, efficiënte processen en
afhankelijkheid. Ik gebruik bewust het
woord afhankelijk. Alles en iedereen
roept onafhankelijk te zijn, alsof dat
een groot goed is als adviseur. Ik geloof
dat je naast de klant moet staan en dus
ben je afhankelijk van de wensen, doelen
en verwachtingen van je klant.
Gelukkig zijn er in de branche steeds
meer adviseurs die zo werken en het
zullen er meer worden. Dat heeft tijd
“BEHANDEL JE KLANT
ZOALS JE ZELF BEHANDELD
ZOU WILLEN WORDEN”
nodig. Meer wetgeving werkt niet in
mijn ogen. Je moet het eerst daadwerkelijk
begrijpen om volgens een nieuw
model te kunnen werken. Nieuwkomers
werken al anders en ook bedrijven
die worden overgenomen gaan vaak
volgens nieuwe waarden werken. Daarmee
zijn we goede stappen aan het zetten.
Daarnaast moet de keten efficiënt
zijn ingericht, zodat de kosten zo laag
mogelijk zijn. Ook hier zijn nog de nodige
stappen in te zetten.
Welke boodschap zou je de sector willen
meegeven om de reputatie (verder)
te verbeteren?
Is het aan mij om aan de sector mee
te geven hoe ze hun reputatie moeten
verbeteren? Dat zou erg pretentieus
zijn. Als ik al iets wil meegeven, is
het: blijf dicht bij jezelf en behandel je
klant zoals je zelf behandeld wil worden.
Hoe vaak kom je zelf niet bij een
winkel en word je niet behandeld zoals
je zou willen. Als je die ervaring meeneemt
en met de ogen van een consument
naar je eigen bedrijf kijkt, zou je
best eens kunnen schrikken. Kijk onbevangen
naar je eigen bedrijf en zet
je in voor je klant. Ik geloof oprecht
dat wanneer je van waarde bent voor
54 | NFM ZOMER 2020

AMBASSADEURS
je klant en waarde toevoegt met wat je
doet, het financiële resultaat volgt. No
doubt about that!
Wat is het belang van ethiek in de financiële
sector en waar liggen de uitdagingen?
Ondanks een aantal goede initiatieven
staan we vaak nog met 2-0 achter door
wat er in het verleden is gebeurd. Dat
betekent dat we in de financiële dienstverlening
nog beter ons best moeten
doen om elke schijn van belangenverstrengeling
en zelfverrijking te voorkomen.
Wees je bewust dat je gedrag uitstraalt
op de branche als geheel, wees
je bewust van de impact van je advies
voor je relaties, zowel in voor- als tegenspoed.
Noem een aantal voorbeelden waar de
sector zich bewuster van zou mogen
worden als het om ethiek gaat?
Door het verleden is er minder vertrouwen
in de branche, dus moeten
we meer dan anderen ons best doen
om toegevoegde waarde te leveren. Misschien
zijn de afdelingen bijzonder beheer
geldverstrekkers exemplarisch
voor hoe de branche bewuster zou mogen
zijn van haar rol in de maatschappij.
Nog steeds lijkt het voorkomen van
verlies belangrijker dan het belang van
de klant.
In hoeverre onderschrijf je de betekeniseconomie
en welke mogelijkheden
zie je voor de financiële sector om hier
(meer) invulling aan te geven?
Door te zien, echt te zien wat de betekenis
is van ons werk. Elke ondernemer
zou een bijdrage moeten leveren aan
het elke dag iets mooier maken van de
branche en de samenleving. Dit bereik
je niet met behulp van mooie rapporten
en reclamecampagnes, maar wel
door ieder besluit te toetsen aan deze
opdracht.
Wat draag je zelf bij aan een betere financiële
sector?
Daar mogen anderen over oordelen.
Ik doe iedere dag mijn stinkende best
LAMBERT BECKS:
“STA NAAST JE KLANT.”
voor mijn klanten en ben dankbaar
voor hun vertrouwen. Laatst kregen we
een dik compliment van een relatie die
het vertrouwen in onze branche volledig
kwijt was. Daarom was ze ook extra
kritisch op onze beloftes. We hebben
drie maanden nodig gehad om dat
wantrouwen om te buigen. Uiteindelijk
kregen we een compliment waar wij
blosjes van op de wangen kregen. Hoe
klein de impact voor de branche ook is,
voor mij persoonlijk is dat een grote bijdrage
aan een betere financiële sector.
Wij doen geen beloftes die we niet na
kunnen komen. We houden de klant
een aantal opties voor en bespreken de
voor- en nadelen. We communiceren
open en transparant.
Voor ondernemers die zelf niet beschikken
over een afdeling personeelszaken,
pakken we alle personeelsgerelateerde
vraagstukken op. Dat wordt
gewaardeerd door zowel werkgevers als
werknemers.
Wat is de belangrijkste les die je in het
afgelopen jaar hebt geleerd?
Elke dag leer ik. Mijn belangrijkste les
is dat ik meer mag durven vertrouwen
op mijn eigen wijsheid en oordeel. Als
anderen beginnen te sputteren, heb ik
soms de neiging om gas terug te nemen.
Ik mag meer het vertrouwen hebben
dat hobbeltjes er bij horen en ook
tot mooie resultaten kunnen leiden.
Door trouw te blijven aan mezelf zijn
we gekomen waar we nu zijn en daar
mogen we best trots op zijn. De komende
maanden gaan we dit verder uitbouwen.
Je gaat nog veel van ons horen. n
ZOMER 2020 NFM | 55

LICHT
“ALS JE JE ECHT LAAT
RAKEN, DAN ERVAAR
JE LIEFDE.”
56 | NFM ZOMER 2020

LICHT
In deze rubriek gaan we op zoek naar het licht in de financiële sector.
We bevragen een financieel dienstverlener over haar spiritualiteit,
haar innerlijke reis, haar inspiratiebronnen en hoe haar licht haar
werk inspireert. Deze keer Corinne van Rooij, actuaris en meer.
Een feestelijk leven
maak je zelf
TEKST SILVIA JANSSEN
Als je Corinne ontmoet, kun je
niet anders dan lachen. Haar
vrolijke energie is aanstekelijk.
Ze kijkt in je ogen en ze
neemt je mee. Met Corinne
is geen enkele ontmoeting gewoon.
Prachtig hoe ze dat in haar werk als actuaris
inzette en hoe zij transformeerde
tot een nieuw vakgebied van verbindingen
leggen. Een moedig en persoonlijk
verhaal over écht contact maken.
VERANDEREN
Haar bewustwordingsproces werd ingegeven
door de wens tot meer lichamelijke
beweeglijkheid en zelfliefde. En zij
inspireerde zichzelf door te doen alsof
ze nog een half jaar te leven zou hebben.
Via dansen, zingen, een spoedcursus
meditatie, yoga nidra, metamorfose
massage, een eigentijds festival en nog
veel meer gekke ervaringen stapte zij in
de wereld van spiritualiteit. Een speelse
ontdekkingstocht, die onbekend was
voor de vrolijke actuaris en die leidt tot
innerlijk leiderschap en groei.
LATEN RAKEN
Vrij snel heeft zij synchroniciteit ervaren,
alsof haar pad zich als vanzelf voor
haar ontvouwde. Ze stapte er vol vertrouwen
in en haar onbevangenheid en
lach opende de harten bij andere mensen.
Ze liet zich op alle manieren inspireren
en experimenteerde zelf met het
leggen van nieuwe contacten. De ‘eye
gazing’ van Charles Eisenstein raakte
haar. “Als je je echt laat raken, dan ervaar
je liefde. Je leest het als je iemand
in de ogen kijkt!”
CONTACT MAKEN
Het leven zelf is voor haar de grote leerschool.
Haar nieuwe verhaal is het openen
van mensen. Mensen durven niet,
het is niet gewoon. Mensen kijken van
elkaar weg. Als het normaal is contact
te maken zonder doel of bedoeling dan
durven ze opeens. Dan merk je dat het
geluk voor het oprapen ligt. Mensen
kunnen elkaar zo mooi raken. “Zo mooi
om te ervaren. Ook al denk je genoeg
contacten te hebben of er geen tijd voor
te hebben, het voegt meer toe dan je
denkt.”
“DOE EENS GEK EN LEG
MEER CONTACT”
FEESTEN
“We zijn allemaal druk met gezond
eten en bewegen”, aldus Corinne,
“maar de kern van een rijk leven is heel
simpel. Maak contact met elkaar! Raak
elkaars hart. Meer borrelen, koffie drinken
en feest vieren: dat is de clou! Het is
de bron voor geluk.”
Uit onderzoek blijkt dat contact
maken het geheim is van een goede gezondheid.
“Doe eens gek en leg meer
contact.”
Een mooie reflectie in het anderhalve
meter tijdperk. n
LIGHT & DINER
De rubriek Licht is ontstaan vanuit
Light & Diner; een ontmoetingsplek
voor financieel dienstverleners waar
het veilig is en waar je elkaar inspireert
om de sector mooier te maken,
zonder dat geld een rol speelt.
Meer informatie over dit platform:
Silvia Janssen (Onkar Compliance):
info@onkar-compliance.nl. Zij verzorgt
deze rubriek Licht in de wens
om het licht (in de financiële sector)
zichtbaar te maken.
ZOMER 2020 NFM | 57

AMBASSADEURS
Ambassadeurs van het
• Dick-Jan Abbringh | Purpose
Newfinancialforum.nl/dick-jan-abbringh
• Roy van den Anker | MultiSafe
Newfinancialforum.nl/roy-van-den-anker
• Martin van Arendonk | Univé
Newfinancialforum.nl/martin-van-arendonk
• Bjørn Aris | Return on People
Newfinancialforum.nl/bjorn-aris
• Jeroen Bais | Next Step Factory
Newfinancialforum.nl/jeroen-bais
• Ferdinand Bakker | Schouten Zekerheid
Newfinancialforum.nl/ferdinand-bakker
• Pieter van den Ban | Univé
Newfinancialforum.nl/pieter-van-den-ban
• Jelle Bartels | Next Step Factory
Newfinancialforum.nl/jelle-bartels
• Ewald Bary | Lindenhaeghe
Newfinancialforum.nl/ewald-bary
• Ron Bavelaar | Univé
Newfinancialforum.nl/ron-bavelaar
• Lambert Becks | Qees
Newfinancialforum.nl/lambert-becks
• Robin van Beem | Polis Advocaten
Newfinancialforum.nl/robin-van-beem
• Johanneke Behrend | AEGON
Newfinancialforum.nl/johanneke-behrend
• Toon Berendsen | VVP
Newfinancialforum.nl/toon-berendsen
• Egbert Berkhoff | NNEK
Newfinancialforum.nl/egbert-berkhoff
• Joke Bijleveld | Achmea Academy
Newfinancialforum.nl/joke-bijleveld
• Ria Blok-Leenheer | Zwitserleven
Newfinancialforum.nl/ria-blok-leenheer
• Olette Bollen | Connect4Value
Newfinancialforum.nl/olette-bollen
• Thom Boot | Thomorrow LifePlanning
Newfinancialforum.nl/thom-boot
• Yvonne Bouman | Florijn College
Newfinancialforum.nl/yvonne-bouman
• Jules Brader | De Goudse
Newfinancialforum.nl/jules-brader
• Nanda Bramer | MY Organization
Newfinancialforum.nl/nanda-bramer
• Michiel Brandt | SVC Brandt Advies
Newfinancialforum.nl/michiel-brandt
• Wendy Broek | BSB
New Financial Forum/wendy-broek
• Arno Brons | Avéro Achmea, Voorzie
Newfinancialforum.nl/arno-brons
• Mark de Bruijn | Obvion
Newfinancialforum.nl/mark-de-bruijn
• Wilma de Bruijn | Eurapco
Newfinancialforum.nl/wilma-de-bruijn
• Christel van Capelleveen | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/christel-van-capelleveen
• Urjan Claassen | Quilify
Newfinancialforum.nl/urjan-claassen
• Jos Claessens / result-is
Newfinancialforum.nl/jos-claessens
• Klaas Coolen | Coolen Expertise
Newfinancialforum.nl/klaas-coolen
• Marcel Coopman | Next Step Factory
Newfinancialforum.nl/marcel-coopman
• Jack Cox | Econsenso
Newfinancialforum.nl/jack-cox
• Kim Cramer | Emotone
Newfinancialforum.nl/kim-cramer
• Gijs Dalen Meurs / Eyevestor.com
newfinancialforum.nl/gijs-dalen-meurs
• Ralph van Dam | Centraal Beheer Achmea
Newfinancialforum.nl/ralph-van-dam
• Gary Damen | Paradigma Groep
Newfinancialforum.nl/gary-damen
• Petrosjan Damen | Sintering
Newfinancialforum.nl/petrosjan-damen
• Chris Das | Taurus Financiële Belevingen
Newfinancialforum.nl/chris-Das
• Douwe Dijkstra
Newfinancialforum.nl/douwe-dijkstra
• Jan Donselaar | DMA
Newfinancialforum.nl/jan-donselaar
• Frank van den Dungen Bille
Newfinancialforum.nl/frank-van-den-dungen
• Peter Dussel | Figlo
Newfinancialforum.nl/peter-dussel
• Wilko Emmens | Allianz Nederland
Newfinancialforum.nl/wilko-emmens
• Madelon Engels | Achmea International
Newfinancialforum.nl/madelon-engels
• Patrick Eppink | Turner
Newfinancialforum.nl/patrick-eppink
• Jolanda Franken | Obvion
Newfinancialforum.nl/jolanda-franken
• Erik Friedeberg | Manifesto
Newfinancialforum.nl/erik-friedeberg
• Indra Frishert | Dazure
Newfinancialforum.nl/indra-frishert
• Nancy Gaertner | Schouten Zekerheid
Newfinancialforum.nl/nancy-gaertner
• Karin van Geelen | Yellow communicatie
Newfinancialforum.nl/karin-van-geelen
• Steven Geldof | Inspirerende Hutspot
Newfinancialforum.nl/steven-geldof
• Annemarie Gerritsma | GAPP
Newfinancialforum.nl/annemarie-gerritsma
• Jacky van de Goor | Legende
Newfinancialforum.nl/jacky-van-de-goor
• Peter van Geijtenbeek | Turien & Co
Newfinancialforum.nl/peter-van-geijtenbeek
• Claudia Goossen | AEGON
Newfinancialforum.nl/claudia-goossen
• Frank Jan de Graaf | Hogeschool van Amsterdam
Newfinancialforum.nl/frank-jan-de-graaf
• René de Haan | acht!
Newfinancialforum.nl/rene-de-haan
• Roger Hagen | Rebels in Finance
Newfinancialforum.nl/roger-hagen
• Jan Hamburger | Turien & Co
Newfinancialforum.nl/jan-hamburger
• Aloys Harmsen | Pensioen Support Nederland
Newfinancialforum.nl/aloys-harmsen
• Kees Haverkamp | Newest Industry
Newfinancialforum.nl/kees-haverkamp
• Maurice van den Hemel | All-Insure
Newfinancialforum.nl/maurice-van-den-hemel
• Robin Heuten | VLPN
Newfinancialforum.nl/robin-heuten
• Jac Hielema | Economy Transformers
Newfinancialforum.nl/jac-hielema
• Marco Hoekstra
Newfinancialforum.nl/marco-hoekstra
• Liesbeth Hogervorst | Energizer
Newfinancialforum.nl/liesbeth-hogervorst
• Jack Hommel | Centraal Beheer Achmea
Newfinancialforum.nl/jack-hommel
• Ton van Hooft | Kompas Financiën
Newfinancialforum.nl/ton-van-hooft
• Rowan Hordijk | Dutch
Newfinancialforum.nl/rowan-hordijk
• Fred Huibers | Hogeschool van Amsterdam
New Financial Forum/fred-huibers
• Gerard Hulsman | docent wiskunde en economie
Newfinancialforum.nl/gerard-hulsman
• Arno Groot Koerkamp | Future of Finance
Newfinancialforum.nl/arno-groot-koerkamp
• Chantal Inen | The Punchy Pack
Newfinancialforum.nl/chantal-inen
• Sylvia Janssen | Onkar Compliance
Newfinancialforum.nl/sylvia-janssen
• Jelle Jansons | Nationale-Nederlanden
Newfinancialforum.nl/jelle-jansons
• Jorad Jongeneel | AEGON
Newfinancialforum.nl/jorad-jongeneel
• Femke de Jong
Newfinancialforum.nl/femke-de-jong
• Gert de Jong | Hogeschool van Amsterdam
New Financial Forum/gert-de-jong
• Bas Jongeling | Wildgras
Newfinancialforum.nl/bas-jongeling
• Mark Jordens | Edmond Halley
Newfinancialforum.nl/mark-jordens
• Antoinette Kalkman | Nationale Waarborg
Newfinancialforum.nl/antoinette-kalkman
• Roland van Kemenade | Roland Advies
Newfinancialforum.nl/roland-van-kemenade
• Ron van Kesteren | Stv
Newfinancialforum.nl/ron-van-kesteren
• Zairah Khan | Blue02
Newfinancialforum.nl/zairah-khan
• Jan Willem Kirpestein | Spirit, Heart & Mind Corpus
Newfinancialforum.nl/jan-willem-kirpestein
• Pepijn van Kleef | MoneyView Research
Newfinancialforum.nl/pepijn-van-kleef
• Kees Klomp | Karmanomics
Newfinancialforum.nl/kees-klomp
• Wibo Koole | Create2connect
Newfinancialforum.nl/wibo-koole
• Theo Kocken | Cardano Group
Newfinancialforum.nl/theo-kocken
• Alexander Koene | BR-ND
Newfinancialforum.nl/alexander-koene
• Erna Knipscheer | Lifebalance4u
Newfinancialforum.nl/erna-knipscheer
• Wiro Kuipers | Zin in de Zaak
Newfinancialforum.nl/wiro-kuipers
• Stef Kuypers | Happonomy
Newfinancialforum.nl/stef-kuypers
• Sjoerd Laarberg | Allianz Nederland
Newfinancialforum.nl/sjoerd-laarberg
• Denise Land | Financial life planner
Newfinancialforum.nl/denise-land
58 | NFM ZOMER 2020

AMBASSADEURS
New Financial Forum
• Heidi Leenaarts | United Economy
Newfinancialforum.nl/heidi-leenaarts
• Michel van Leeuwen | Flanderijn
Newfinancialforum.nl/michel-van-leeuwen
• Peter Paul Leutscher | RedZebra Group
Newfinancialforum.nl/peter-paul-leutscher
• Wouter van Leusen | Stan&Wende
New Financial Forum/wouter-van-leusen
• Joke Lodewijk | Urban Knowmads
Newfinancialforum.nl/joke-lodewijk
• Nicolette Loonen | Fidet Finance Professionals
Newfinancialforum.nl/nicolette-loonen
• Pieter Lugtigheid | AEGON
Newfinancialforum.nl/pieter-lugtigheid
• Michael Mackaaij | Verne Business Excellence
Newfinancialforum.nl/michael-mackaaij
• Thom Mallant | Allianz Nederland
Newfinancialforum.nl/thom-mallanT
• Damaris Matthijsen | Economy Transformers
Newfinancialforum.nl/damaris-matthijsen
• Gilbert Mattu | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/gilbert-mattu
• Maria Mazarakis | Maria Mazarakis Levensverhaal Inzicht
Newfinancialforum.nl/maria-mazarakis
• Jaap van der Meer | VLPN
Newfinancialforum.nl/jaap-van-der-meer
• Hubrien Meijaard | Hubrien financieel advies 2.0
Newfinancialforum.nl/hubrien-meijaard
• Patrick Meijn | Proteachting
Newfinancialforum.nl/patrick-meijn
• Richard Meinders | SVC Groep
Newfinancialforum.nl/richard-meinders
• Saskia Michels | W’aarde controlling
Newfinancialforum.nl/saskia-michels
• Hans Ludo van Mierlo
Newfinancialforum.nl/hans-ludo-van-mierlo
• Constant Moolenaar | Rabobank
Newfinancialforum.nl/constant-moolenaar
• Marc de Moor | Sandstreet Consultants
Newfinancialforum.nl/marc-de-moor
• Kaj Morel | De Zaak van Betekenis
Newfinancialforum.nl/kaj-morel
• Saskia van Muijsenberg | BiomimicryNL
Newfinancialforum.nl/saskia-van-den-muijsenberg
• Carla Muters | NHG
Newfinancialforum.nl/carla-muters
• Natasja Naron | Garbriël Financiële Bescherming
Newfinancialforum.nl/natasja-naron
• Ton Nijenhuis | Tonsultancy
Newfinancialforum.nl/ton-nijenhuis
• Arjan Nollen | Nationale-Nederlanden
Newfinancialforum.nl/arjan-nollen
• Harrie-Jan van Nunen | De Financiële Makelaar
Newfinancialforum.nl/harrie-jan-van-nunen
• Thera van Osch | OQ consulting
Newfinancialforum.nl/thera-van-osch
• Jeroen Oversteegen | Nationale Hypotheekbond
Newfinancialforum.nl/jeroen-oversteegen
• Desirée Paalvast | The Leader Inside
Newfinancialforum.nl/desiree-paalvast
• Monique Pereij | meerbewust
Newfinancialforum.nl/monique-pereij
• Li An Phoa | Drinkable Rivers
Newfinancialforum.nl/li-an-phoa
• Monique Piet | Manifesto
Newfinancialforum.nl/monique-piet
• Gilbert Pluym | Onderlinge ‘s-Gravenhage
Newfinancialforum.nl/gilbert-pluym
• Peter Post | MoneyView Research
Newfinancialforum.nl/peter-post
• Richard Qaiser | HDI Global Specialty
Newfinancialforum.nl/richard-qaiser
• Kathy Reinerie | Vivendi Financieel Advies
Newfinancialforum.nl/kathy-reinerie
• Mundo Resink | Astronauts on Earth
Newfinancialforum.nl/mundo-resink
• Hamid Ressang | RedZebra Group
Newfinancialforum.nl/Hamid-ressang
• Paul Rijns | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/paul-rijns
• Tim Rijvers | DAK Intermediairscollectief
Newfinancialforum.nl/tim-rijvers
• Marije Romeijn | Zwitserleven
Newfinancialforum.nl/marije-romeijn
• Peter Ronteltap | Zwitserleven
Newfinancialforum.nl/peter-ronteltap
• Tamara Ronteltap | Purpose Coaching
Newfinancialforum.nl/tamara-ronteltap
• Katja van Roosmalen | MKB journalist
Newfinancialforum.nl/katja-van-roosmalen
• Bert Rorije | Bert Rorije Directions
Newfinancialforum.nl/bert-rorije
• Rolf Rozestraten | Obvion
Newfinancialforum.nl/rolf-rozestraten
• Han de Ruiter
Newfinancialforum.nl/han-de-ruiter
• Gerard van Santen | Inventiv
Newfinancialforum.nl/gerard-van-santen
• Faisal Setoe | HDI
Newfinancialforum.nl/faisal-setoe
• Pauline Sibbel | Courage to move
Newfinancialforum.nl/pauline-sibbel
• Peggy van der Smitte | Marcel van der Smitte en Partners
Newfinancialforum.nl/peggy-van-der-smitte
• Ansfried Snijders | Meerwaarde en meer
Newfinancialforum.nlansfried-snijders
• Kyon Soons | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/kyon-soons
• Patrick Steehouwer | DAK Intermediairscollectief
Newfinancialforum.nl/patrick-steehouwer
• Ellen Steijvers | Senvy Consulting
Newfinancialforum.nl/ellen-steijvers
• Pieter van Stratum | FIDIB
Newfinancialforum.nl/pieter-van-stratum
• Fred Toussaint | Human Capital Services
Newfinancialforum.nl/fred-toussaint
• Minke Tromp | Bureau voor Toegepaste Filosofie
Newfinancialforum.nl/minke-tromp
• Boudewijn van Uden | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/boudewijn-van-uden
• Ivo Valkenburg | Valkenburg bv
Newfinancialforum.nl/ivo-valkenburg
• Gert Vasse | Ockto
Newfinancialforum.nl/gert-vasse
• Tjibbe van der Veen | Oare Wei
Newfinancialforum.nl/tjibbe-van-der-veen
• Cas Verhage | Nh 1816 Verzekeringen
Newfinancialforum.nl/cas-verhage
• Pauline Versteegh | Create Your Future
Newfinancialforum.nl/pauline-versteegh
• Jan Verstegen | Eerste stap.nl
Newfinancialforum.nl/jan-verstegen
• Carla Verwijmeren | Smartvoices
Newfinancialforum.nl/carla-verwijmeren
• Hans Visser | Zwitserleven
New financial forum.nl/hans-visser
• Valentina Visser | Havelaar & Van Stolk
Newfinancialforum.nl/valentina-visser
• Jack Vos
Newfinancialforum.nl/jack-vos
• Willem Vreeswijk | NFF/VVP
Newfinancialforum.nl/willem-vreeswijk
• Owen de Vries | Heartful Banking
Newfinancialforum.nl/owen-de-vries
• Michiel van Vugt | NNEK
Newfinancialforum.nl/michiel-van-vugt
• Esther Vuijsters | NNEK
Newfinancialforum.nl/esther-vuijsters
• Petra van der Wal | Petra van der Wal Detachering
Newfinancialforum.nl/petra-van-der-wal
• Ruud van der Wal | Monuta
Newfinancialforum.nl/ruud-van-der-wal
• Ozewald Wanrooij | Neutralis
Newfinancialforum.nl/ozewald-wanrooij
• Rinus van Warven | Uitgeverij Van Warven
Newfinancialforum.nl/rinus-van-warven
• Judith Webber | Pure Human
Newfinancialforum.nl/judith-webber
• Carolien Wegener | Wire Group
Newfinancialforum.nl/carolien-wegener
• Johan Wempe | VU/FEWEB
Newfinancialforum.nl/johan-wempe
• Arnoud Wennekus | AOV-ZZP.nl
Newfinancialforum.nl/arnoud-wennekus
• Richard Weurding | Verbond van Verzekeraars
Newfinancialforum.nl/richard-weurding
• Angelo Wiegmans | Bedrijf Plus
Newfinancialforum.nl/angelo-wiegmans
• Marijn Wiersma | Arise
Newfinancialforum.nl/marijn-wiersma
• Enno Wiertsema | Adfiz
Newfinancialforum.nl/enno-wiertsema
• Marc Wilhelmus | Life Design Coaching
Newfinancialforum.nl/marc-wilhelmus
• Peter Wormskamp | Helder Beheerd
Newfinancialforum.nl/peter-wormskamp
• Patricia Wouda | Patricia Wouda
Newfinancialforum.nl/patricia-wouda
• Diana Zandbergen | WIFS
Newfinancialforum.nl/diana-zandbergen
• Meino Zandwijk | dutch
Newfinancialforum.nl/meino-zandwijk
• Amba Zeggen | Risk & Goverance
New financial forum.nl/amba-zeggen
• Marieke van Zuien | BNP Paribas Cardif
Newfinancialforum.nl/marieke-van-zuien
• Harry van der Zwan | Nationale-Nederlanden
Newfinancialforum.nl/harry-van-der-zwan
ZOMER 2020 NFM | 59

NEW FINANCIAL MAGAZINE
Het meest inspirerende en vooruitstrevende
magazine voor financieel dienstverleners
Boordevol Crazy Ones, Young Ones, Innovatie,
Diversiteit, Leiderschap, Taboes, Betekenis,
Rendement en Pure winst
Het magazine is een van de uitingen van de stichting New Financial Forum.
De stichting bundelt krachten, ideeën, inspiratie en best practices van positief
ingestelde mensen die gezamenlijk een bijdrage leveren aan een gezonde
en gerespecteerde financiële sector. Het Forum organiseert bijeenkomsten,
workshops, faciliteert dialogen, is aanjager van vernieuwing, voegt betekenis
toe en is de stem van een innovatieve en betrokken financiële sector.
WEES VERZEKERD VAN PURE INSPIRATIE EN BEST PRACTICES EN MELD
JE AAN OP WWW.NEWFINANCIALFORUM.NL