GVV Unitas 1938-1948

__
WV_Hv
_N_
___
__
Z___v_____
m
_m‘ W
C
_n
w
kw
_h
n
0
wt
_@
______‘M
A_‘V
__L ’ _
___ _‘_ _
___
___
__A %__ ‘
_____ _”__U:
_:_
_
iiA _,
>M jigEggV f
Iml H6
1
A
__
I
_ r
_ _
VMV
H*
__
0
w
W_
___U_‘__‘_
_
_'_
V_:___ _ _
1_ ’
__
__i
%
M: _ _
___
_V
_ii,_,
,_ ,
;i
1” ”H
_____
_
__
i
_
L_

1
L/
sportéhistorie in Gorcum 62 UNITA5 100jaar
, \/
I\/Ir. L.R.J. ridder van Rappard ' $55 5; ii; 5% § ,5-1;;
E ==§ .=.= i‘
Burgemeester van Gorinchem van 15 september
1939 tot 1 augustus 1971
n
0
0
I
0
.=_
§
5 =1;-.=—__ "= * “E: E ? _ § Z; E
2 L? _r-?—=jii 2 ii+§—'—§-Li
En toen kwam Ok
De heer Mr. L.R.J. ridder van Rappard, geboren ’te
Oven/een, gemeente Bloemendaal Op 15 juli 1906,
Aangezien de competitie al in maart was afgelopen, Werden nog diverse vriendwonende
te Zoelen, wordt bij Koninklijk Besluit van
I'
o
n
0
HET SEIZOEN 1938-1939 BEGON WAT Unitas 1 betreft met een uiterst magere
oefenperiode. Dat beloofde wat voor de competitie! De Tweede Klasse van de
KNVB was Waarachtig niet mis met ploegen als SVV, Neptunus, VDL, Emma,
streekgenoot Sliedrecht, Excelsior, Hollandiaan, Fluks en DCL. Op 18 september
1938 startte Unitas tegen Sliedrecht dan ook met een 2-1 nederlaag. Memorabel
was de volgende wedstrijd op 25 september tegen Hollandiaan, niet zozeer vanwege
de 4-2 Winst maar meer omdat in deze wedstrijd de razendsnelle Nico van Zuidam
zijn debuut maakte. Helaas betekende het meteen de laatste wedstrijd van midvoor
Toon Duijnhouwer. I-Ii] was uit vorm; wat aanleiding was voor een hetze van de
plaatselijke pers en een aantal supporters. Het onsportieve gedrag van enkele medespelers
was nog een reden voor Zijn besluit om te stoppen. Al met al sloot Unitas de
eerste competitiehelft af met een voorlaatste plaats. In januari 1939 volgde het
debuut van Aart Smits in Unitas 1 en of het nu de inspirerende werking van Aan
was is voer voor sportpsychologen, maar dit was het begin van een daverende eindspurt
(uit 6 wedstrijden 12 punten), waardoor een vijfde plaats werd behaald. Piet
van Deursen, Andries Bronkhorst, Tom Groenenberg, Rienus van Gelder, Wim
Breur,]an de Vnes, Klaas Sterk, Tom Geerlings, Aart Smits, Frank Wels, Gerard
Wels, ]an Ruijsch, Coen Prenger, Toon Duijnhouwer, Frans Muller en Nico van
Zuidam waren de matadoren die het rood en wit van Unitas mochten verdedigenv
schappelijke wedstnjden georganiseerd waarin junioren als Frans Rousse en Jan van
7 september 1939 met ingang van 15 september E Brouwershaven zich mochten bevvijzen. 1
1939 benoemd tot burgemeester van Gorinchem als De juniorenafdeling ontwikkelde zich namelijk steeds beter, gegeven het feit dat
opvolger van de heer G. Kootstra. Daarvoor was hlj Unitas A kampioen werd met slechts 1 verliespunt en een doelsaldo van 111-6. In
sedert 15 augustus 1932 burgemeester van de
dit elftal speelden veel jongens die later in Unitas 1 furore zouden maken. Door de
Gelderse gemeente Zoelen.
activiteiten van de trainingsfondscommissie bereikte Unitas eind april 1939 een
overeenkomst met Ok Fonnenoy, oud-speler van Sparta en het Nederlands elftal.
De heer van Rappard bezoekt in Tiel het Stedelijk
De Rotterdammer zou wekelijks twee keer naar Gorcum komen voor het “riante”
gymnasium, Waar hij Zijn Studie in 1925 met SUCCGS salaris van zestien gulden per week, inclusief reiskosten. Achteraf bleek de aanstelafsluit.
Daarna gaat hij in Utrecht studeren en
ling van Formenoy een gouden greep voor Unitas, want hij werd niet alleen een
voltooit Zijn rechtenstudie aan de Rijksuniversiteit op . goede en succesvolle trainer, maar bovenal een Unitasser in hart en nieren!
21 september 1931 door met gunstig gevolg zijn
doctoraal examen in de rechtswetenschappen at te
leggen.
Ook op bestuurlijk niveau kende Unitas problemen; met ondenneer de ruzie tussen
Baltus Meijer en penningmeester Arie de jong over een vervoerscontract met de
Nederlandse Spoorwegen. Het geschil ging over een contract tussen Unitas en de
Nederlandse Spoor-wegen inzake het collectief reizen van de Unitaselftallen. De NS
In oktober 1931 vangt hij een advocatenloopbaan had Jilles van Mourik aangewezen als tussenpersoon om hierover te onderhandelen
aan in Nijmegen. Op 17 november 1931 wordt hij E met Unitas. Bestuurslid De jong was van mening dat die onderhandelingen rechtstvoor
het gerechtshof in Arnhem als advocaat en
reeks met de NS dienden te geschieden. Baltus Meijer had geen bezwaar tegen Jilles
procureur ingeschreven en beédigd. Maar Zijn van Mourik mits Unitas daar geen nancieel nadeel van zou ondervinden. In de
advocatenloopbaan wordt afgebroken door Zijn
daarop volgende discussie liet Baltus Meijer zich de woorden ontvallen "Dat is
benoeming tot burgemeester van Zoelen. Op dat 1 onzin”, waarop De jong gepikeerd de vergadering verliet. In de bestuursvergadering
moment is de 26-jarige ridder van Rappard de
van 13 september 1938, die Baltus Meijer bij afwezigheid van voorzitter Van Tilburg
jongste burgemeester van Nederland.
voorzat, werd gepoogd het geschil op te lossen. Deze poging mislukte: De Jong
ging zelfs zover om mede te delen dat hij vergadenngen, die onder leiding zouden
De installatie tot burgemeester van Gorinchem
staan van Baltus Meijer, niet meer zou bijwonen. Op 27 september 1938 werd in de
wordt verricht door de toenmalige wethouder en 3 bestuursvergadering medegedeeld dat Baltus Meijer als bestuurslid had bedankt.
\

xx
100jaar UNITA5 63 sportéhistoe in Gorcum
\/
Grote beroering in Unitaskringen en op de algemene vergadering van 7 oktober
1938 werd hier dan ook uitvoerig over gediscussieerd. De vergadering en de meerderheid
van het bestuur stonden achter Baltus Meijer, maar hij bleef bij z’n besluit.
loco-burgemeester Mr. E.J.E.G.Vonkenberg, die
onder meer zegt, dat in de geruchtenstroom van
kanshebbende kandidaatburgemeesters de naam
Dat gold trouwens ook voor Arie de Jong. : van de heer van Rappard niet is gevallen. Diens
ln decernber 1938 bestond DOSB vijfentvvintig jaar wat gevierd Werd met een feest- benoeming iS dus uit de lucht komen vallen. Op dat
avond in de Roxy. Waarschijnlijk een laatste stuiptrekking van deze Gorcumse
moment kan niemand bevroeden, dat deze burgevoetbalvereniging,
want in het vooijaar van 1939 ging DOSB ter ziele. Verschillende
meester door Zijn manier van functioneren Gorcum
oud-leden kwamen weer op het Unitas-nest temg. E en zichzelf regelmatig in de publieke belangstelling
Mei 1939 kwarn een einde aan de scheidsrechtersloopbaan van Unitasser Siem
Stasse. Na maar liefst vijftien seizoenen de kleuren van Unitas te hebben verdedigd,
Werd hij in 1923 scheidsrechter en dat ging hem uitstekend af, want Siem floot
zal brengen.
BURGEMEESTER IN OORLOGS- EN BEZETTINGSTIJD
jarenlang in de hoogste afdeling van de Nederlandsche Voetbalbond, leidde Wed- De enthousiaste en voortvarende 33-jarige '
strijden om het kampioenschap van Nederland en intemationale Wedstrijden als
Antwerpen-Rotterdam en Amsterdam-Brussel. Verder was hij ook meennalen
grensrechter bi] interlands. De legendarische Bep Bakhuis en Wim Andriessen,
jarenlang internationals, noemden Siem Stasse in hun “ Voetbalherinneringen” een
uitstekende scheidsrechter!
A-junioren 1938/1939
Staande v.l.n.r.: Scheidsrechter R. Mik - B. van Duffelen - H. Verhoeven - F. Rousse - P. H00m-
weg -]. Snoek - Geknield:]. Neuschwanger - A. Roza - W. Bronhhorst.
burgemeester Van Rappard die dus van een platte-
landsgemeente met 25 O0 inwoners naar een stad
met 14.000 inwoners is gepromoveerd, wordt
Spoedig met buitengewone omstandigheden
geconfronteerd. In ons land wordt de mobilisatie
afgekondigd met alle daarbij behorende problemen,
zoals bijvoorbeeld distributie van levensmiddelen en
vorderingen door militaire instantiesqln theorie kan
met een vijandelijke Duitse inval gerekend worden,
alhoewei de reéle mogelijkheid daan/an doorivelen
onwaarschijnlijk wordt geacht. In de nacht van 9 op
10 mei 1940 wordt Nederland en dus ook Gorcum
met de verbijsterende realiteit geconfronteerd: het is
ooriogl Nog maar acht maanden is Van Rappard in
functie en hij ziet zich nu gesteld voor het nemen van
maatregeien, die hij bij zijn benoeming nauwelijks
voor mogelijk had kunnen houden. Het is deze fase
in zijn burgemeestersloopbaan, waaraan wij niet
kunnen voorbijgaan. Want Gorcums burgemeester
gaat een besiuit nemen, dat vergaande consequenties
heeft.
EEN FOUTIEF EVAcUAT'EBEVEL'
N8 vier oorlogsdagen VFGGSI de heer van Rappard
Zittend: j. Gmiters -j. van Brouwershaven -j. v.d. Berg - A. Vreeswijk - B.]. Lether. § een rechtstreekse aanvai vanuit het westen op onze
Mobmsae
I-let seizoen 1939-1940 zou één van de meest bewogen en moeilijkste seizoenen
uit de historie van Unitas worden. Want Wat was het geval? Op 1 september 1939
u stad. Pogingen om met de Nederlandse militaire
0
instanties verbinding te krijgen, mislukken.
De onafvvendbaarheid van een evacuatie tot
vrijwaring van de bevolking voor rechtstreeks
oorlogsgeweid, dwingt hem tot het nemen van
viel Duitsland Polen binnen met het gevolg dat Franknjk en Engeland op 3 september E maatregelen. Na een gesprek met de Ieiding van de
de Duitsers de oorlog verklaarden. De Tweede Wereldoorlog was begonnen! In
Nederland Werd een algehele mobilisatie afgekondigd, waardoor tientallen Unitas-
sers Gorcurn rnoesten verlaten. De chaos was groot: van veel Unitassers werd pas
weken later vemomen waar zij zich bevonden. Tegenover het vertrek van veel
Unitasspelers stond de komst van vrij veel militairen die in Gorcum Werden gelegerd
De bevolking moet met achterlating van alle beZiten
onmiddellijk lid van Unitas konden Worden, dankzij een versoepelde oversch1'ij-
vingsprocedure. Nog onwetend van Wat ons allemaal te Wachten stond Werd er in
ter plaatse gelegerde militaire autoriteiten en na
overleg met de wethouders vaardigt hij via de
stadsradio (het "Wonder van Gorinchem") het
evacuatiebevel uit.
tingen onmiddeilijk een goed heenkomen zoeken in
de richting Meerkerk met bestemming het open veld
1939 nog een degelijk oefenprogramma afgewerkt. Er Werd goed en pittig getraind van Lexmond. Nog dezelfde dag komt burgemeester
onder leiding van Ok Forrnenoy, die tevens een veijonging van het eerste begon
Van Rappard tot de pijnlijke ontdekking, dat hij een

sportfyhistorie in Gorcum 64 W65 lOOjaar
\/
0
A
grote fout hee1"t gemaakt. Hij heeft duizenden
inwoners eigenlijk uit hun huis gejaagd, wat
niet nodig bleek te zijn. Van Rappard heeft =
namelijk onvoldoende acht geslagen op de
bestaande geheime officiéle voorschriften,
waarin is opgenomen, dat een evacuatie alleen
kan worden uitgevaardigd door de hoogste
bevelvoerende militaire instantie. En het is de
Bevelvoerend Commandant van de vesting
Holland, die op 10 mei 1940 de evacuatie
cueerde bevolking is door militairen bij Meer-
afgelast. Een deel van de inmiddels geévadoor
te voeren. In de noodcompetitie,
die op 24 september
1939 van start ging, was Unitas
ingedeeld bij Sliedrecht, Emma,
Fluks, ODS, DCL, Excelsior,
Neptunus, Ovennaas en
Gouda. De eerste competitiewedstrijd
tegen Emma ging met
7-O verloren, een wedstrijd
waaraan onze huidige ere-voorzitter
Arie Roza zeker zal
terugdenken, omdat hij zijn
kerk tegengehouden en naar Gorcum teruggestuurd. Noodcompetitie ’39/’40 debuut maakte. Na de inval van
Het andere deel komt later. E de Duitsers Op 10 mei 1940,
Hoewel blij weer in eigen huis terug te zijn, is men E waama ons land na xdjf dagen oorlog Capituleerde, besloot de KNVB de resterende
teleurgesteld en zelfs kwaad als men verneemt dat
het bevel ’tO’t evacuatie een fout van de burgemeester
is geweest. Vele Gorcumers gaan naar de Grote
wedstrijden niet meer te laten spelen. Op dat moment stond Unitas op de achtste
plaats. Hoe rommelig een en ander toeging in die pen'ode blijkt wel uit het feit dat
Unitas 2 mim dertig spelers nodig had om een elftal op de been te kn]gen.
Markt Om die ontstemming daar te uiten. Voorzitter Van Tilburg die als reserveofcier reeds eerder was gemobiliseerd, had te
Gelukkig konden de mensen 00k We| de humor van
de situatie inzien.
Door de Historische Vereniging "Oud Gorcum" iS
een bundel verhalen over de belevenissen van diverse
Gorcumers tijdens de oorlog en de bezetting door
de Duitsers uitgegeven. Daarin hebben Wij gelezen,
dat een evacuatie SOmS vermakelijk kan Zijn, achteraf
dan...
Andries Scheepstra schrijft daarin:
kennen gegeven om na tweeendenig jaar de leiding te vvillen overdragen. Een
besluit dat aan de ene kant werd betreurd, maar aan de andere kant door bestuur
en leden werd gerespecteerdi Voor al zijn verdiensten was hij in 1938 benoemd tot
ere-voorzitter. Een titel die Van Tilburg zondermeer toekwam. Op 29 november
1939 werd A. Lammers in zijn plaats gekozen. Behalve de voorzitter, waren ook
penningmeester Arie de jong en commissaris Kees Verduin aftredend. In de plaats
van Verduin werd Teunis van den Anker gekozen doch voor penningmeester Arie
de jong waren schriftelijk geen tegenkandidaten gesteld. Daar echter het geschil
tussen Baltus Meijer en Arie de jong bij veel leden nog vers in het geheugen lag en
Unitas Baltus graag zag terugkomen, werd staande de vergadering een tegenkandidaat
gesteld in de persoon van Jan Snoek. Maar tijdens de vergadering trok Snoek zijn
”l\/lij iS als de_dag van gisteren bijgebleven het beeld kandidatuur weer in, waardoor - tot ergenis van velen — Arie de Jong weer Werd hervan
de Kweekschoolleraar, die tijdens de één dag
durende evacuatie van Gorcum met de vluchtelingen
meefietste richting Meerkerk, met een emaillen pan-
netje op zijn hoofd, de oren verbonden met een
onder zijn kin vastgeknoopte stropdas. Hij had in
ieder geval een "helm" op."
E
kozen. Een herverkiezing met gevolgenl (Voor secretaris Bogers reden om twee weken
later te bedanken als bestuurslid, waarop Teunis van den Anker het secretanaat op
__ ___ __ _____ ___ _ 7 _______ _ _ __ ______________,___._ __, I __.‘__
\
v
l
In dezelfde bundel vertelt Andries Scheepstra de
anecdote van Kee en Barend. Voor de waarheid van
dit verhaal staat hij niet in:
"Een grote platte bakfiets wordt voortgedreven
door broodmagere Barend, die in lompen en oude
metalen doet. ln de bak zit zijn zeer mollige vrouw
Kee met een Leger des Heilshoed op. Dichtbij Arkel
slaat het noodlot toe. Even wat minder bomen en
laag oven/liegende Duitse vliegtuigen. Als een
lopend vuurtje gaat door de rijen het dwingendep
bevel: "Dekken! " Barend gehoorzaamt blindelings E Unitas 2 1939-1940.
en stuurt zijn vervoermiddel pardoes de hoge dljk Staande v.l.n.r.: Coen Mile (grensrechter) - Arie van Ieperen - Bob den Besten - Wim de Ruiter -
af... De bakfiets belandt half en Kee helemaal in de Manus de Goey - Frans Rousse - Bas Slijkoord - Mari van Wijk — Arie Roza.
SlOO’[. Zij gaat kopje onder, maar heeft de "Leger-
Gel2nield:]ack v.d. Ven - ]an Ruijsch - Karel Neubaurer - Gerard jens - Wout Sterlz.

sport 67- historie in Gorcum
Unitasjunioren B ’39/’4O
hoed” vanwege de stormband nog keurig
Staande v.l.n.r.: B. Bronkhorst -
op, als zij luid proestend weer boven water
F. van Lamoen - H. Benoist -
komt. En ten/vijl ze afwisselend vervvijtend
H. Vreeswijh - H. Schenau - H. Osenga -
naar Barend en naar "boven" kijkt, zegt
P. Greidarius - Gekield: ]. Baks - W. Adriaanse -]. Sack - F. Elkerbout - L. Romijn. _ ze: "Heb ik de heie weg zitten bidden, dat GOd me
bewaren zal en nou donder ik toch nog in de s|oot".
zich nam). Ti] dens deze vergadering werd bestuurslid Tinus Rovers tot lid van
verdienste benoemd. Rovers, reeds veertig jaar lid van Unitas, was jarenlang de
DE HOUDWG VAN DE BURGEMEESTER TUDEN5 DE DUWSE
doelverdediger van Unitas 1 geweest en had zich als terreincommissaris bijzonder
BEZHTING
verdienstelijk gemaakt.
Na 10 mei 1940 streeft een groot aantal Nederiandse
In maart 1940 ontstond er ook nog een verschil van mening tussen Baltus Meijer E burgemeesters, ook die van Gorcum, er naar op min
en voorzitter Larnrners met als gevolg dat Baltus Meijer — zij het voor korte duur Of meer loyale wijze met de bezertende machit mee
— zelfs voor Unitas bedankte! Op 4 juni 1940 was er een buitengewone ledenver- te werken. Een belangrijke 0ver\Neging voor deze
gadeiing. Voorzitter Lammers kon mededelen, dat in de Unitasfamilie gelukkig houding iS, dat daarmee de benoeming van NSBgeen
slachtoffers van de oorlog waren te betreuren. Verder werd een brief van
burgemeesters Wordt tegengehouden. Maar aan die
Baltus Meijer voorgelezen, waarin stond dat hij zich tijdens de evacuatie van de medewerking komt langzamerhand een einde. De
Gorcumse burgers had verzoend met penningmeester Arie de jong en dat ook het "Arbeitseinsatz”, een maatregei van de Duitse
bezetter waan/oor een opgave moet worden verstrekt
van de mannelijke invvoners van de jaarklassen
1918-1922 en de ”jeugdrazzia’s” zijn voor de
burgemeesters een reden tot verzet tegen de Duitse
machthebbers. De Burgemeesterskring Gorinchem
en Omstreken, waarvan de heer Van Rappard
voorzitter is, protesteert tegen deze mensonwaardige
maatregelen.
lntussen werpt burgemeester van Rappard zich in
1942 op als bemiddeiaar in het conflict tussen Unitas
en haar NSB-penningmeester A.de Jong. Dit conflict
resulteert in het gegeven, dat Unitas ophoudt te
bestaan. Als daarna hardnekkige geruchten
ontstaan, dat de bezittingen van Unitas zoals de
Staande v.l.n.r.: Arie Weibie - Adii Vreeswijk - Eef Groeneveld - jan Ruijsch - Wim Bronkhorst - tribune, de kieediokalen en andere opstallen geveild
Henk van der Heijden - ]an de Groot. 5 zuilen worden, doet de burgemeester een nieuw
Zittend: Wim de Ruijter - Or Snoek - Pier van Driel - ]0 van Emmerik -jaap Kleppers.
bemiddelingsvoorstel, dat in de ledenvergadering
van Unitas van 4 december 1942 aanvaard Wordt.
geschil met voorzitter Lammers was bijgelegd. De oorlog had hem het betrekkelijke E En met het aanvaarden van dit compromisvoorstel is
van alles doen inzien en Unitas kon weer voor de voile honderd procent op Baltus Unitas weer een voetbalvereniging!
Meijer rekenen.
Unitas had het dus rnoeilijk, niet alleen op bestuurlijk gebied, maar ook sportief De protesten van burgemeester Van Rappard en zijn
en (de geschiedenis herhaalt zich) nancieel. In oktober Waaide een schutting op minder Ioyale medewerking met de Duitse bezetter
het Unitasterrein orn, een schadepost van achtenvijftig gulden die niet was op te Zijn niet onopgemerkt gebleven. De heer Van Rapbrengen!
Een bestuursbesluit van december 1939 onderstreepte de nanciele peri- pard Wordt Op 24 februari 1943 gearresteerd. Hij
kelenz het bestuur vond dat spelers bij uitwedstrijden in Rotterdam en Den Haag Wordt naar Rotterdam gevoerd en opgesioten in een
zelf de kosten voor de tram moesten betalen. E isoieercei in het politiebureau Het Haagse Veer. Op 3
Het leven van bestuurders was dus niet gemakkelijk, maar soms kwam er ook
mei 1943 wordt hij Onislagen als burgemeester van
Wel eens een aardig onderwerp op tafel (hoewel dit niet al te letterlijk moet Worden Gorinchem. Op Z7 mei 1943 mag Van Rappard de
genornen): in de bestuursvergadering van 5 maart 1940 Werd de vraag gesteld, of gevangenis veriaten, maar Wordt meteen weer
er iets kon Worden gedaan orn het un'neren tegen de achterkant van de tribune te gevangen genomen en naar het gijzelingskamp
voorkomen. Besloten werd om een bord te plaatsen met “Verbooden te urineren!” St. Michelsgestei vervoerd. Als hij toestemming
Al kort na de inval van de Duitsers werd de invloed van de bezetters ook op sp0rt- krijgt bij de begrafenis van Zijn oudste broer die in
gebied merkbaar. De KNVB mocht de K van Koninklijk niet meer voeren en werd E Nijmegen door de Duitsers is doodgeschoten, aan-

sport G historie in Gorcum
wezig te zijn, viucht Van Rappard en duikt onder.
We schrijven dan eind september 1944.
TWEE PRO-DUITSE INTERIMBURGEMEESTERS
Na het ontslag van de heer Van Rappard wordt een
waarnemer benoemd in de persoon van de NSB-er
J.G. van Houten, die een paar maanden later al
benoemd wordt tot burgemeester van Dordrecht. , —--
Per 2 oktober 1943 wordt de NSB-er ir. H. Holtke tot § junioren A kampioen 1940-1941.
burgemeester van Gorinchem benoemd. M81
ingang van 15 oktober 1944 wordt deze uit zijn ; - H. Schenau - D. van Maanen (scheidsreciner).
O
0
I
I
n
0
I
n
u
u
0
0
0
0
Staande v.1.n.r.: T. v.d. An1zer- A. Blokland - W. Roza - H. Benoist - A. Zwijsen - B. Bronkhorst
functie ontheven, W81 6611 gevolg ZOU zijn QEWEGSI Geknie1d:]. Sack - W. Adriaanse - H. van Mouk - F. van Zanten - P. Greidanus. i
van Holtkes overhaaste vlucht op ”Do11e dinsdag"
(15 september 1944), als Radio Oranje de bevrijding weer NVB. Verder werden op last van de Duitsers de Katholieke en Christelijke
van Breda aankondigt.
Holtkes opvolger per 16 februari 1945 is de Duitsgezinde
E. A. Kolkers, die tot 5 mei 1945 in dienst
blij.
Door het Tribunaal te Gorinchem i5 Héltke veroor-
I
Q
Q
0
n
0
Voetbalbond en de Arbeiderssportbond geliquideerd en ondergebracht bij de NVB.
Alles was anders
Door de NVB was er voor het seizoen 1940-1941 weer een “normale” competitie
deeld ’t0’t een internering voor de duur van zeven 1 ingesteld. Unitas 1 was ingedeeld in de Tweede Klasse A met veel oude bekenden
jaar onder aftrek van de tijd in internering door-
gebracht. In augustus 1949 is hij vrijgelaten. Kolkers
seizoen zich weer door een bijzonder slechte start, iets waarop Unitas zo 1angzaiS
van mei 1945 ’tO’t oktober 1946 ge'|'nterneerd
geweest.
BURGEMEESTER VAN RAPPARD TREEDT WEER 'N FUNCHE
Na een gedwongen afwezigheid van 26 maanden
en met het gepromoveerde Martinit uit Schiedam. Helaas kenmerkte ook dit
merhand patent leek te hebben. Eind maart 1941 bungelde Unitas onderaan de
ranglijst, maar de al even befaamde eindsprint had tot resultaat, dat Unitas de
degradatiedans vvist te ontspnngen.
Trouwens ook het tweede, derde en vierde elftal van Unitas draaiden een matig
seizoen. De junioren A deden het beter: zij werden kampioen en Unitas B eindigde
keert burgemeester van Rappard op 5 mei 1945 in ; als vierde.
Gorcums stadhuis terug. Vanaf dit moment kan de In het seizoen 1940-1941 was Ok Fonnenoij a1 weer voor het derde seizoen als
39-jarige burgemeester onder meer normale
omstandigheden laten zien, Wat hij Waard is.
Van Rappard ontpopt ZiCh meteen als een uitstekend
spreker, iemand met grote retorische gaven en als
een man die niet gauw bereid is Om Zijn mening prijs
In januari 1941 traden Teunis van den Anker en ]an Lether toe tot de c1ubb1adte
geven en die de strijd niet schuwt.
Hij werpt Zich met groot elan op de problemen,
trainer aan Unitas verbonden. Er werd alleen ‘s zomers getraind, maar Ok begon
voorzichtig een balletje op te gooien om ook ‘s winters buiten te trainen. Het
bestuur was wat huiverig om hier aan te beginnen: men was bang voor schadelijke
gevolgen voor spelers en ve1d!
commissie. 1-lelaas was hun functioneren niet van lange duur want in augustus
1941 verbood de bezetter het uitgeven van clubbladen. De Unitasser van 2 augustus
waan/oor de stad Gorinchem zich na de oorlog i 1941 was het laatste nummer
gesteld ziet. De ontstellende woningnood is het E Staande: H. Benoist -]. Baks - L. van Bmggen - dat gedurende de oorlogstijd
grootste probleem, waarmee het gemeentebestuur L. Romijn - H. Sinnema. Geknield: C. van Leeuwen - verscheen.
geconfronteerd wordt. De burgemeester aarzelt niet P. Mulder - R. Kleykamp - F. Elkerbout. Zoek dekking
om de slechte huisvesting van talloze inwoners aan E Zittend:]. Legemaate - F. van Lamoen - G. Golverdingen
de kaak te stellen en de noodzaak van de bouw van E - N. van Klei. Van 1 juli 1941 tot en met
veel nieuwbouw te bepleiten. Een aarzelend begin
Veer-boot Gorinchem V op 28 oktober door de Duitsers beschoten.
30 augustus 1941 vond de
Duitse bezetter het nodig een
voetbalverbod af te kondigen,
zodat er nauwelijks een oefenprogramma
voor het seizoen
1941-1942 kon Worden
afgewerkt. Het aantal ploegen in
deze competitie werd temggebracht
tot tien, waarbij nummer
laatst zou degraderen en nummer

100jaarlW|rT5
\/ I
voorlaatst degradatiewedstrijden zou moeten spelen. Unitas kreeg te maken met de
volgende tegenstanders: Sliedrecht, Fluks, Martinit, ODS, Ovennaas, SVV, CVV,
Neptunus, Excelsior en het gepromoveerde SVW. Na een moeilijk seizoen eindigde Bevrijding 1945
Unitas met Martinit, Sliedrecht en SVW op de voorlaatste plaats; alle ploegen met
zestien punten. Unitas moest in een halve competitie met SVW, Martinit en
Sliedrecht uit gaan mal

sporté-historiein Gorcum 68 W1? 100jaar
\/
Aan de hand van het voorgaande is het niet moeilijk § * 9
om van Gorcums eerste burger voor hen, die hem f t
slechts op afstand gevolgd hebben, of die hem niet
gekend hehben, een persoonsbeschrijving te geven: ' A
De aristocraat Van Rappard, die zichzelf een geboren 1
bestuurder vindt, maar niettemin tactische fouten
maakt, wat hem ongetvvijfeld zijn promotie naar een
grotere gemeente heett gekost. Zijn aanhaling van
de wijsgeer Plato in zijn nieuwjaarsrede van 28 januari 1
1966 zegt genoeg: " Plato gaf destijds reeds een I
karakterschets van de goede regeerder, dat deze, wi|- : 9
de hij aan zijn opdracht kunnen voldoen, van vurige
aard zou moeten zijn en van wijsgerige ins|ag." §
De voortvarende, hardwerkende Van Rappard, aan , a 9
wie bijzondere kwaliteiten kunnen Worden ' r
toegeschreven en die voor de stad en haar inwoners
van grote betekenis is geweest.
I
_
5
E
'
D6 i

\_/
100 jaar UNITA5 69 sportéhistorie in Gorcum
\/ '
heren Dop en Duijser. Na een uiteenzetting van Unitaszijde die welwillend Werd
Hoewel een deel van de raadsleden zich aan het in
aangehoord, brak een heetgebakerde Duijser los. Hij noemde de niet-herverkiezing 1946 genomen besluit gehouden voelt, weet de
van De jong een politieke zaak. Unitas had maar te voldoen aan de voorgeschreven burgemeeester de raad in de vergadering van Z5
eisen. Op 2 rnei 1942 ontving Unitas een brief van de Commissaris Voor Niet januari 1952 toch achter Zich te krijgen. Dit no0dl0t—
Commercieele Stichtingen en Vereenigingen, waarin werd gesteld dat Unitas
tige raadsbesluit is voor Unitas aanleiding 0m zich
onverwijld gehoor moest geven aan de eerder gegeven aanwijzingen inzake de
met een beroepschrift tOt Gedeputeerde Staten van
benoeming van De jong. Toch besloot het bestuur het besluit van de ledenvergade- Zuid-Holland te Wenden met het verzoek om het
nng te handhaven en dit dwangbevel te negeren. Zondenneer een zeer moedige
betreffende raadsbesluit niet goed te keuren. Maar
daad van het Unitasbestuur, want voor de minste vonn van verzet of vergrijp tegen deze Haagse instantie heeft volgens een later
de Duitse bezetters of de NSB werd men opgepakt en afgevoerd naar een concen- ontvangen bericht geen aanleiding gevonden Om
tratiekamp.
aan het raadsbesluit goedkeuring te onthouden.
Een verzetsdaad
Aan de medewerking van de raad tot verplaatsing
Tijdens de bestuursvergadering van 23 juni 1942 stapte oud-penningmeester en van Unitas wordt bij monde van de heer Vonken-
NSB-er Arie de jong binnen en overhandigde de voorzitter een brief, waarin stond berg (raadslid A.R.P.) de voorvvaarde verbonden, dat
vermeld dat hij in alle besluiten van het bestuur de eindbeslissing had en dat
het College van Burgemeester en Wethouders een
vergaderen zonder hem verboden was. De voorzitter sloot hierop onmiddellijk de schadevergoedingsverordening zal opstellen, die de
vergadenng met de mededeling, dat hij op de trainingsavond van 25 juni 1942 het basis moet leggen voor een vergoeding aan Unitas
standpunt van het bestuur aan de leden en aan De jong zou mededelen.
wegens geleden schade, als de vereniging ter zijner
Vele Unitassers waren op 25 juni aanwezig, Want in de kleine Gorcumse gemeen- tijd zal moeten vertrekken.
schap Wist een ieder al snel Wat er allemaal speelde. Na aoop van de training deelde Aardig is het Om de discussie over het voorstel van
voorzitter Lammers in korte bewoordingen mee, Wat er was voorgevallen en over- het college in de raadsvergadering van Z8 november
handigden alle bestuursleden aan De jong schriftelijk hun besluit waarbij zij 1952 — Zij het verkort —— weer te geven. De felheid,
bedankten als bestuurslid en als lid van Unitas. Hiema overhandigden bijna alle
waarmee de discussies tussen met name raadsvooraanwezigen
een haastig opgedoken papiertje, waarop zij mededeelden dat zij
zitter Van Rappard en raadslid Vonkenberg in die tijd
bedankten als lid. In de daarop volgende dagen bedankten ook de resterende leden _ is gevoerd, geven een goed beeld van de heel’ Van
en zo was NSB-er Arie de jong gemachtigde van een club die niet meer bestond!
Rappard als voorzitter van de raad.
De houding van Unitas had in Gorcum en ver daarbuiten bijzonder veel sympathie
opgewekt. De buurtvereniging "Indie" stelde haar sponveld beschikbaar om de
DUEL OM EEN SCHADEVERGOEDINGSVERORDENING.
voonnalige Unitasleden toch de gelegenheid te bieden hun conditie op peil te houden. Decor: Gorcums raadszaal met achter de tafels het
Helaas kwam de NSB erachter en ook dat werd verboden. Verder had de NSB aan College van Burgemeester en Wethouders en de
de NVB verboden om voonnalige Unitassers over te schnjven naar een andere ver- raadsleden.
eniging.
Eind 1941 had burgemeester Ridder van Rappard aan Unitas een voorstel gedaan Hoofdrolspeiers: Mr. L.R.J. ridder van Rappard, VOOl'—
om tot een oplossing van het geschil te komen. Het bestuur had dit van de hand zitter van de raad en gewezen advocaat en procugewezen.
Toch gaf Ridder van Rappard niet op en verzocht het afgetreden bestuur
en Baltus Meijer om 29 juni 1942 opnieuw over zijn voorstel te komen praten met
reur en Mr. E.J.E.G. Vonkenberg, raadslid en van
beroep advocaat en procureur.
als voomaamste punten dat het bestuur een buitengewone a1gemeneledenvergadering
zou uitschnjven, De jong weer als bestuurslid zou opnemen en het Unitasbe-
Entourage: een volledig bezette publieke tribune
stuur haar ontslagname zou intrekken. Van Rappard zou op de ledenvergadering met in hoofdzaak Unitasaanhangers.
ook aanwezig
Bestuur supportersvereniging in 1942. zijn. Het raadslid Vonkenberg (ARP) gaat meteen in de
Staande v.l.n.r.: H. Potters - G. v.d Hoogen - G. Schouwenburg - De Duitse bezet- 3 aanval: "Meneer de VOOi'Zl1.“[E'f, het voorstel van
]. Verhagen - Zittend: L. Nap - D. van Maanen - R. dejongh. ter moest eerst § B.&W. is voor mij onaanvaardbaar. Unitas heeft er
toestemming : totaal niets aan. Uw verordening spreekt van eigegeven
voor deze naren en Unitas is huurder."
vergadenng, die E Van Rappard pareert deze aanval: "lk heb er rege|op
17 juli 1942 matig op gewezen, dat Unitas geen belang heeft bij
in de Roxy 5 een schadevergoedingsverordening. De huurder
werd gehouden. heeft een veel beperkter recht op vergoeding van
Aanwezig E schade. De toezichthoudende instanties zullen een
waren maar 5 dergelijke verordening niet goedkeuren. Unitas kan

. ’-P
sportéhistorie in Gorcum 70 lmm 100jaar -
geadviseerd". § Unitas te behouden en ik hoop dat \ ,( -s
Vonkenberg ageert fei: Als uw betoog juist is, staat ; de leden de haat jegens mij opzij /7 ' ’
: \/
4"
U
‘ .
9:.
Q I
alleen maar geholpen worden met een speciaie liefst 110 senioren, 30 junioren, 16 d0na- N <
regeling. En die hebben B.& W. toegezegd voor het teurs en 1 buitenlid. Nadat voorzitter \§ -'9 \
moment, dat werkelijk schade wordt geleden. § Lammers de vergadering had geopend \\\\” I ‘\§»’7 W
.
lk heb geen boosaardige bedoelingen gehad, ook ai V
Z en de gehele voorgeschiedenis had _~
amuseert het me, dat men onderdehand wel zal gememoreerd, kreeg Arie de jong i ' A
moeten t0egeven,dat ik destijds goed heb het woord: “Ik heb getracht om ‘~ § f?‘
"5
_..fvoor
de raad maar een weg open, 8fT‘lEi|jk bi] de ; willen zetten en alleen aan Unitas \ 3’, Q’ 3 -
\ openbare behandeling van het uitbreidingsplan door E denken, want het zou mij zeer ter ‘.
Gedeputeerde Staten door een raadsafgevaardigde § hane gaan als Unitas zou sneuvelen.” /
i
te laten vragen om het plan niet goed te keuren. Uw E ]an de Vries vroeg, of men vrijuit kon 1\
"7
bezvvaren Zijn juridisch en praktisch nietjuist! " spreken. De burgemeester antwoordde dat Wij 7
' -
Z t ' ‘
i
J
7
Van Rappard reageert nijdigi "De eventuele schade 3 als Nederlanders ons altijd de vrijheid moeten toekennen om op volwaardige wijze
valt buiten het uitbreidingspian. lemand naar Den
Haag Sturen Om Unitas te he|pen,is onwezenlijkl De
te zeggen Wat We te zeggen hebben. Daama kreeg Huub Sterkenburg het woord.
Hij vond dat De jong niet meer in het bestuur thuishoorde en sprak daarbij de veelraad
zal niet Z0 dom Zijn Om dat te doen. Ik begrijp I zeggende woorden: “Gij jongeren zult uw spott niet kunnen beoefenen. Dat offer
niet, Waarom er Z0'n radau gemaakt WOl'd’t. ik heb
duidelijk laten uitkomen, dat u nie’t5 aan de
verordening heeft! "
Vonkenberg, in Wie de raadsvoorzitter een tegen-
stander van formaat heeft, nu 00k bOOS2 ”Dat houdt
niet in, dat ZO'n verordening onbestaanbaar ZOU
Zijn.”
Van Rappard getergd: "Schadevergoedingsaanspra-
ken van Unitas kunnen eerst erkend worden Op het
moment, dat schade geleden wordt. lk vind deze
zult ge moeten brengen. Denk aan uw clublied waarin wij zingen: Wij gaan voor
niemand uit de weg. Denk ook aan uw Ere-voorzitter Van Tilburg die in Sint
Michelsgestel zijn offer brengt. Ik ben ook bereid een offer te brengen.” Nadat
Baltus Meijer en Jan de Vries hun mening hadden weergegeven, vroeg Van Rappard
het woord en diende zijn voorstel in. Alvorens tot stemming Werd overgegaan,
vroeg Huub Sterkenburg nogmaals het woord. Hij herhaalde "De Jong lusten wij
niet meer” en hij ontzegde de burgemeester het recht om een voetbalvereniging
voor te schrijven Wat er gedaan moest worden. Nadat nog enkele personen hun
mening kenbaar hadden gemaakt, Werd er gestemd. Er werden 108 stemmen
uitgebracht, Waarvan 62 tegen en 46 stemmen voor de motie van Van Rappard.
schadevergoedingsverordening een Sinterkiaassurp- E Conclusie: Unitas was en bleef ontbonden! -
rise! "
Unitas was denitief van het toneel verdwenen, Wat bleek uit de Sportkroniek, het
Enkele raadsleden maken bez\Naren tegen deze ui't- ofciele orgaan van de Nederlandsche Voetbal Bond, waarin op 18 september 1942
lating. Gemor op de tribune, het wordt rumoerig.
De voorzitter dreigt met ontruiming.
Het raadslid Pennings: "Meneer de voolzitter, ik Wil
werd venneld dat de voor Unitas vastgestelde wedstrijden kwamen te vervallen.
In november 1942 ontstonden er geruchten, dat de Unitaseigendommen geveild
zouden worden. Baltus Meijer nam een snel besluit: hij bezocht een aantal Unitassers
even wijzen op uw toespraak tijdens de receptie van E en had in de konste tijd tienduizend gulden bijeen. Zijn zwager, de heer Verheul,
Unitas in 1948". I zou als stroman fungeren om zodoende de bezittingen van Unitas veilig te stellen.
Van Rappard in vuur en vlamz "Wat door enkelen is
Dat het menens was bleek uit het feit dat er al verenigingen waren die naar de toegepubliceerd,
is nog geen bewijs voor Wat ik gezegd
stand van onze tribune hadden geinformeerd. Ook de burgemeester was op de
heb. lk heb het niet ZO gezegd en ook niet Z0 : hoogte en hij deed opnieuw een poging de zaak op te lossen. Hij vroeg of het eerder
bedoeld, Wat men mij nu in de Schoenen schuift."
gedane voorstel van Unitaszijde - het huidige bestuur treedt af, er komt een nieuw
bestuur zonder de huidige bestuursleden, maar ook zonder De jong - nog van
In één van de raadsvergaderingen werd besloten tot aankoop I kracht Was. I-Iet antwoord hierop was bevestigend en Van Rappard nam weer contact
van het industrie-terrein Schelluinsestraat. De pn'js was ; op met de NSB. De NSB ging in pnncipe accoord, mits er een neutraal persoon
f 307.000,- dit zeer tot ongenoegen van de raad, maar
benoemd zou worden, die er toezicht op zou houden dat er niet aan politiek
burgemeester Van Rappard zette toch zijn zin door. Tegen-
gedaan Werd binnen de vereniging.
woordig is de hoofdsponsor van Unitas, Attema, hier gevestigd. 2 Op 4 december 1942 was er weer een algemene ledenvergadering in Tavenu, Waar
het voorstel behandeld zou worden. Behalve een groot aantal leden waren ook
Karel Lotsy, Van Rappard en De jong aanwezig. Na een openingswoord van
voorzitter Lammers kreeg burgemeester Van Rappard het woord, die het voorstel
aan de vergadering voorlegde. Nadat ook Karel Lotsy nog een opwekkend woord
had gesproken Werd het voorstel met algemene stemmen aanvaard. DE STRIJD
WAS TOT EEN GOED EN EERVOL EINDE GEBRACHT!
Het nieuwe bestuur Werd als volgt samengesteld: Baltus Meijer, voorzitter; Jan

100 jaar lFr§ 71 sportéhistorie in Gorcum
\/
Sterkenburg, tweede vooizitter; Cees Verduin, secretaris;]an Snoek, penningmeester;
Aan de discussie komt tensiotte een einde als de
Th. Prins, Genitjochems en Thomas Kraayveld, leden. Tot toezichthouder werd E gemeenteraad besluit om het voorstel van B.& W.
een goed vaderlander benoemdz de heer Migchelsen, consulent voor de lichamelijke
oefening inspectie Gorinchem. Als erkenning voor haar moedige houding in de
terug te geven en te Wijzigen in overeenstemming
met de wensen van de gemeenteraad.
oorlog ontving Unitas in 1973, bij het 75-jarig bestaan, een koninklijke 0nderschei- In de raadsvergaderingen van 23 januari 1953 en 27
ding: de Erepenning van Verdienste. I-Ielaas heeft Huub Sterkenburg die in dit c0n-
februari 1953 wordt opnieuw Over deze schadeverict
zo’n moedige rol had gespeeld dit met de dood moeten bekopen. In zijn betoog goedingsverordening gediscussieerd. In de |aatstgein
de vergadering van 17 juli sprak hij de woorden: “Ik ben bereid een offer te
noemde vergadering wordt de aangepaste
brengen.” Hij werd na enige tijd gevangen genornen en afgevoerd naar een concen- verordening met 1 1 stemmen voor en 4 stemmen
tratiekamp en bracht inderdaad zijn offer. Het offer van zijn leven. Huub Sterkenburg,
een Unitasser die Wij nooit mogen vergeten! Tot slot Arie de jong. Na de oorlog
Werd hij geroyeerd als lid van Unitas en voor het ieven de toegang tot het terrein
ontzegd. Toch was hij na verloop van tijd weer op het Unitasveld te vinden, wat
door het toenrnalige bestuur oogluikend werd toegelaten. In Unitas-knngen was
men er namelijk van ovenuigd dat niet De jong, maar zijn baas NSB-kringleider
tegen aangenomen.
Burgemeester Van Rappard deelt de raad vervolgens
mee, dat hij het raadsbesluit bij de Kroon ter '
vernietiging zal voordragen, zijnde in strijd met de
wet c.q. met het algemeen belang. Op 4 augustus
1953 krijgt de burgemeester van Gorinchem bericht,
Bakker, de kwade genius achter de hele affaire was. § dat naar het oordeel van de Minister van Binnen-
Een late start.
Iandse Zaken geen termen aanwezig zijn voor
§ vernietiging van het onderhavige raadsbesluit. De
§ heer van Rappard doet hien/an mededeling aan de
In de periode van 17 juli 1942 tot 4 december 1942 was Unitas ontbonden en E raad: " De sportiviteit gebiedt te erkennen, dat de
mocht eerst op 6 december 1942 weer stanen in de Tweede Klasse. De spelers had-
den ongeveer zes maanden niet gevoetbald of getraind en de competitie was al bijna
voor de helft afgewerkt! Met dat gegeven moesten onze jongens aan de bak. Toch
juridische mening van de heer Vonkenberg boven de
mijne heett gezegevierd Een succes dus voor de
Unitas-pieitbezorger Vonkenberg, die deze mededewist
Unitas haar eerste thuiswedstrijd met 3-O te winnen. Alle doelpunten kwamen E ling met genoegen zal hebben vernomen. Een succes
van de voet van Adrie Vreesvvijk. Dit was meteen zijn laatste hattrick, want kort
00k voor Unitas, dat ZiCh nu verzekerd Weet van
daama werd hij verplicht te werk gesteld in Duitsland voor de Arbeitseinsatz. Kort E schadevergoeding, als het vertrek van " De Toekomst”
daarop brak ]an van Brouwershaven zijn kuitbeen en tot overmaat van ramp raakte
ook Frank Wels behoorlijk geblesseerdi Een forse aderlating dus. Maar er zat
ondanls alle problemen een stijgende lijn in de prestaties. Mogelijk omdat Unitas
veel thuiswedstrijden speelde (op last van de bezetter speelden verschillende Rotter-
damse clubs tweemaal in Gorcum). De jonge veelbelovende ploeg wist uiteindelijk
toch een vijfde plaats te bereiken! Het seizoen 1942-1943 was achter de rug!
Kampioen, ooh in de oorlogl
De oorlog was in volle gang - problemen waren er voldoende - en toch werd er
"I‘
'
'41 92" __ I J
v\,i.,
werkelijkheid zal worden.
Jaren later zal Unitas tOCh verhuizen, naar Molenvliet
om preCieS te Zijn. Maar dan is er al lang geen sprake
meer van strijd; Unitas Zet de schouders onder deze
grote klus en weet dat in korte tijd met behulp van
5 tailoze vrijwilligers te klaren.
f
Over de opening van het Unitassportpark ”Molen-
viiet" op 30 September 1967 schrijft burgemeester
E van Rappard in zijn jaarrede: "Deze opening sluit
een langdurige periode van deels geschillen en deels
R‘ overeenstemmend inzicht af met een investering van
i“__ _ '4 E f. 750.000 door de gemeente. Hiermede hee de
\$’ E § gemeente op royale wijze al haar beloften vervuld.
Op zichzeif zou dit nog geen reden van voldoening
§ zijn, wanneer er adequaat niet een vorm van zelf-
; werkzaamheid van een uiterst vitale leefgemeenschap
zelf zou zijn geweest, die na een 15-jarige periode
§ van wetenschap, dat er verhuisd zou moeten worden,
E
een hoeveelheid van interne kracht wist te mobilise-
ren, waardoor uiteindeiijk een terreinencomplex
ontstond, dat menige gemeente van veel grotere
omvang ons slechis kan benijden“.
Toeschouwers (4000) - Unitas-CVV, Unitas 1 kampioen
: Voor zijn pensionering in 1971 wordt de burgemeester
van Gorinchem nog één keer middelpunt

i
: \/
100jaar
nog gevoetbald. In het seizoen 1942-1943 speelde Unitas met SVV, Ovennaas,
(IVV, Excelsior, Sliedrecht, Neptunus, Coal, SVW en ODS in de competitie. En zie,
een herboren Unitas moest al op Z7 febniari 1944 met de Rotterdamse concurrent
Gymnasium Camphusianum
CVV uitmaken, wie kampioen zou worden. Ruim 4000 toeschouwers bevolkten
het terrein aan De Toekornst en zagen een Unitas dat CVV met 2-O aan de zegekar
van een ieders aandacht:
wist te binden. Unitas was kampioen! Een resultaat dat mede te danken was aan de
We schrijven woensdagavond 20 november 1968. enorme inzet en kunde van trainer Ok Fonnenoy en de fantastische mentale begeln
het Gorcums stadhuis wordt een absoluut record E leiding en peptalks van Baltus Meijer en Gilles van Helden. Unitas kon niet direct
gevestigd! Enkele honderden belangstellenden Op
deelnemen aan prornotiewedstrijden. De KNVB had namelijk bepaald dat Neptunus,
de publieke tribune, op de gang en zelfs op de trap- E de kampioen van het seizoen 1942-1943, en Unitas, de kampioen van het seizoen
pen van het gebouw. De landelijke pers, de radio en 1943-1944, middels twee beslissingswedstrijden moesten uitmaken wie er prom0tiede
televlsie Zijn ruimschoots vertegenwoordigd. wedstrijden kon gaan spelen. Helaas miste Unitas in deze ontmoetingen de 1
Allen Willen getuige zijn van het felt dat bestuurders geblesseerde Frank Wels en de geschorste Wim Breur. Beide keren trok Neptunus
van een gemeente elkaar in de haren vliegen. De
aan het langste eind. Doch in Unitaskringen Werd niet lang getreurd: het behaalde
Slechte verhouding tussen burgemeester Van Rappard kampioenschap was prachtig, maar nog prettiger was het gegeven dat Unitas over
en de fractie van de Partij van de Arbeid en een paar een {link aantal jonge spelers beschikte, Wat veel beloofde voor de toekomst. I-let
leden van de Christelijke fraCtieS is alom bekend. Het kon niet op in 1944, want ook Unitas 2 Werd karnpioen. Een dubbel kampioengrote
ongenoegen van een deel van de gemeente— schap, voor vele Unitassers een lichtpunt in deze sombere oorlogstijd. Ter herinneraad
resulteert in een motie tegen burgemeester ring aan de behaalde kampioenschappen werden de spelers van Unitas 1 en 2
Van Rappard, waarin scherpe afkeuring wordt E gezamenlijk op de foto gezet. Trainer Ok Fonnenoy, die inmiddels lid van Unitas
uitgesproken Over de strekking van een aantal was geworden en pro deo trainde, kreeg een ets aangeboden.
opmerkingen, die hij in een interview met het
Ook de leden kregen hun kampioensfeest om precies te zijn op 15 juni 1944. ln de
Nieuwsblad voor Gorinchem en Omstreken heeft
zaal van De Doelen werden de junioren (Unitas kende een grote toeloop van junioren
0
4 \
gemaakt. De raad iS van oordeel dat door toedoen _ en beschikte inmiddels over vijljeugdelftallen) onthaald op het toneelstuk ‘Pit en
van de burgemeester de bestuurlijke verhoudingen Pet” en ’s avonds waren de senioren aan de beurt met een cabaret-revue avond. Piet
geschaad Zijn. AIS een getergde Ieeuw verdedigt de Meijer zong daar twee liedjes gewijd aan de jongens in Duitsland. De muziek Werd
heer Van Rappard zich. Maar hij kan niet verhinderen, op die avond verzorgd door het Gorcumsch Dansorkest onder leiding van Koos van
dat de motie wordt aangenomen.
Brouwershaven. Eigenlijk heette dit orkest The Rambling Moochers, maar Engelse
De strijdlust van de ridder is Ongekend. Tien raads-
namen waren verboden, vandaar.
leden staan vervolgens op, pakken hun tassen en § Gerard Jens en ]ac van de Ven hadden na een uitwedstnjd van Unitas 2 door luchtverlaten
de raadzaal. " Dan gaan Wij over ’t0t de orde alann de trein gemist. Daar stonden ze: de volgende trein zou pas uren later vervan
de dag. Maar aangezien er geen orde meer is, E trekken en Gerard en Jae vergingen van de honger. Daarom besloten ze, voor zover
sluit il< de vergadering",zegt Van Rappard als raads- dat mogelijk was, een “lekker happie” te gaan eten. Nadien kwamen Gerard en jac
v00rZit'ter. En lachend: "Waarbij lk u hartelijk dank op de bestuursvergadering vragen of Unitas de gemaakte kosten vvilcle vergoeden.
zeg voor uw aanwezigheid..."
' Na een diepgaande discussie besloot het bestuur de vergoeding inderdaad te geven
De volgende dagen trekken krantenkoppen als
maar “Dit was de eerste en de laatste keer, beide heeren moesten maar met dingen
RAAD IN GORCUM LICHT DE RIDDER EEN BEENTJE als luchtalann rekening houden. .
en BRIESENDE BURGEMEESTER VAN RAPPARD
K
SCHAADT DE BESTUURLIJKE VERHOUDINGEN de Unitas-1 en 2 beide lzampioen in l944.l _a__
aandacht. E611 deel van de lezers zal bedenkelijk het In het midden bovenaan trainer
hoofd hebben geschud. Een ander deel zal het i Ok Formenoy. Unitas 1 linherkant van
v
mogelijk met de Gorcumse burgemeester eens zijn § defoto: Harry Benoist - Frans Rousse - __ ' _
ff
geweest. Waarschijnlijk zullen velen hun lach moeilijk E Bas van Du elen -
hebben kunnen onderdrukken. In hun ogen was ; Rienus van Gelder - Wim Breur - ‘ - - .
e ? € ii 3 €‘ el
Van Rappard de man, die leven in het veelal duffe 5 jan de Vries - Klaas Sterk -
politieke bedrijf bracht. Om het verhaal compleet te Q Frank Wels -jan van Brouwershaven - 1
maken: bij die tien raadsleden sloot zich nog een elfde Jan van Aartrijk - jan Ruysch - __
aan. Zij stelden allen hun raadslidmaatschap ter I Nico van Zuidam. =_ A --
" -
beschikking. Unitas 2 rechterzijde van defoto:
1
Tijdens de 32-jarige ambtsperiode van Van Rappard 2 jan van Rijswijk - jan Lether - Cor van Ree - Cor Scheepmaker -jac v.d Ven - Piet den Adel -
mogen de raadsvergaderingen dan wel niet bol Z Arie Roza - Eef Groeneveld - K005 de jong - Piet Kemper - Rien Boulenois - Gerardjens.
gestaan hebben van dit soort schermutselingen, zij

sport G historic in Gorcum
E
kwamen wel regelmatig voor. De raadsvergadering
van 20 november 1968, waarin de meerderheid van
. de leden het voor gezien hield en wegliep, was
E
uiteindelijk de climax.
: Maar burgemeester Van Rappard is van tijd tot tijd
1- ook bereid geweest om de verzoenende hand te
5 E reiken. Een voorbeeld daan/an uit zijn nieuwjaarsrede
van 30 januari 1970, die hij ais volgt beéindigt:
2 apnl 1944. Unitas - Neptunus beslissingswedstrijd om een plaats in de le hlasse. Uitslagl - 3. E "Mag ik dan mijn woorden besluiten met uiting te
geven aan mijn vaste overtuiging,dat wij niet enkel
De Gorcumse lmers Bob Wickenhagen en Jan Borstlap vertoonden voor de Unitas- mogen volstaan Om onszeif in te prenten, dat Wij
junioren met veel succes de Bowi-lm “De Voetbalkampioen” met Jan van Aanrijk, aan een goed geweten een zekere beloning zullen
de midvoor van Unitas, in de hoofdrol. E ontlenen en evenmin tevreden mogen zijn met het
ai dan niet zeifgenoegzame besef, dat de geschiede-
. E nis uiteindelijk onze daden zai rechtvaardigen, maar
Een pumhoop .
E dat daarnaast een voor ons allen onmisbare phcht
De Nederlandsche Voetbalbond had voor het seizoen 1944-1945 nog wel een
bestaat Om ’tenNi||e van de goede stad Gorinchem,
competitie-indeling gemaakt, maar de omstandigheden waren van dien aard dat er die 0nS t0Ch Z0 dierbaar iS, de hand Zelfs weer te
niet meer werd gevoetbald. Eerst na de bevrijding - op 5 mei 1945 - zou het voetbal- E reiken aan hen,waarmee wij naar het oordeel van de
gebeuren weer langzaam op gang komen. Eind januari 1945 voltrok zich een ramp buitenwacht Ogenschijnlijk als onverzoenlijke tegenover
Unitas. De Duitse bezetters hadden onze gehele accommodatie gesloopt en Standers Weigerden samen te Werken. "
met de grond gelijk gemaakt. Pogingen van bestuursleden om dit tegen te gaan,
Een retorische handreiking die nog eens iaat zien
resulteerden alleen maar met bedreiging van gevangenneming. Was dit de wraak
hoe beeldend Van Rappard met de Nederlandse taal
van de Duitse bezetter op Unitas na de standvastige houding van de club tegen hun kon omgaan.
N.S.B.-handlangers? I-Iadden de N.5.B.-leiders de Duitsers getipt? We weten het ;
niet, feit was wel dat Unitas helemaal niets meer bezat. Ondanks alle ellende kwam Maar het iS tijdens de ambtsperiode van Mr. L.R.J.
het Unitas-bestuur in maart 1945 toch weer bijeen ten huize van Baltus Meijer en E ridder van Rappard niet alleen bij woorden gebleven;
toonde de voorzitter al tekeningen voor een nieuw clubgebouw. Tevens werd er
er is veel, bijzonder veel gerealiseerd tijdens zijn
reeds gesproken over noodvoorzieningen op het veld om direct na de oorlog met burgemeesterschap, Zowel op het terrein van de
de trainingen te kunnen beginnen. Notulistjochems besloot deze bespreking met: woningbouw ais op het gebied van maatschappelijke
“Tot waardig besluit van deze bespreking levert onze gastvrouw, mevrouw Meijer, vooizieningen.
nog de ongelooijke prestatie om ieder bestuurslid een stukje vooroorlogsche zeep Z0 Werden er ruim 5000 Woningen gebouwd en
cadeau te doen, zoomaar helemaal voor niets. Deze gave wordt met groote vreugde werd het inwonertal (1 januari 1946114830) bijna
aanvaard. Het voorbeeld van penningmeester Jan Snoek, die het kostbare rondje verdubbeld met als opmerkelijk gegeven dat Op 8
voorzichtig in zijn zakdoek wikkelt, vindt algemeen navolging." De blijdschap voor januari 1968 de Z5.000e inwoner van Gorinchem ter
zo’n presentje was verklaarbaarz er heerste een groot gebrek aan de meeste1emen- wereld kwam. Wel zijn in deze periode ongeveer
taire levensbehoeften. § 800 krotten en bewoonde ruimten in de binnenstad
En dan is daar de vijfde mei 1945, de bevrijdingsdag. De bevrijding met de paradox aan bewoning onttrokken, Wat gepaard ging met
van de enorme vreugde omdat de Duitse bezetting was afgelopen en het grote ver- § een ontstellende ontvolking van de oude stad; een
driet van de vele duizenden Nederlanders die met de Wreedheid van de oorlog
binnenstad die in 1946 nOg ca. 8500 inwoners telde
waren geconfronteerd. Na de vreugde diende zich na verloop van tijd ook de realiteit en eind 1970 nog 5259!
van alledag aan. Terug naar Unitas, naar een bestuur dat zich voor bijna onoplosbare
problemen zag gesteld. Wat te doen met de schulden, die nog rusten op onze ver-
In het kader van de regiofunctie van Gorinchem was
nielde accommodatie? Hoe komt Unitas aan vergunningen, geld en materialen voor de Opening van het Streekziekenhuis "Prinses Beatrix”
de wederopbouw? Wat hield de bekendmaking in dat het terrein door de gemeente in 1960 een grote stap vooruit. Markant voor Gorinin
een uitbreidingsplan was opgenomen? Neemt het eerder in de oorlog vrijwillig Chem was — eveneens in 1960 - de bouw van de
afgetreden bestuur de leiding weer over? Wat voor maatregelen
Torenat met haar viervoudige
moesten worden genomen om weer aan de competitie deel
functie van bejaardenhuis,
te kunnen nemen?
woningen, dakrestaurant en
.-.,_
.-' ‘Y’ . —‘~ . 4
Op een bestuursvergadering van 15 mei 1945 waren zowel
2/ ‘Y1\ ondergrondse garage. De
Merwedebmg - in 1961 opengesteld voor het verkeer.
skyline van Gorcum werd toen

W175 100jaar Thomas Kraajveld
\/
Streekziekenhuis Prinses Beatrix - in 1960 geopend.
het toenmalige als het afgetreden bestuur aanwezig.
nadrukkelijk veranderd. De toren van de Grote Kerk E Besloten werd om no: aan de volgende jaarvergadering
was niet de enige blikvanger meer!
met een Combinatie van "oud" en "huidig” bestuur verder
Belangrijk voor het culturele leven van Gorinchem en E [6 gaan. Bij her gemeentebestuur van Gorcum werd het
Omgeving was de ingebruikname van schouwburg verzoek ingediend om het terrein aan De Toekomst buiten
De Nieuwe Doelen in 1961.
de uitbreidingsplannen te houden en na moeizame
OOk de bereikbaarheid van Gorinchem werd in 1961 onderhandelingen Werd dit verzoek uiteindelijk door de
duidelijk verbeterd, dat gebeurde door de openstelling E gemeente ingewilligd. Unitas kon aan de Wederopbouw
van de brug over de Merwede.
beginnen. Met als eerste resultaat dat het bestuur eind
augustus 1945 een paar keten vvist te bemachtigen.
HEr GURRECUMSE VOLKSLIED 3
In het kader van de Brugfeesten (ter gelegenheid van E Bevrijdingsfeesten 0p de Volksweerbaarheid.
de openstelling van de Men/vedebrug) in 1961 is een
zogenaamde "burgerdag" gehouden. “Ve|e 0ud- 9
Gorcumers waren zich," zo schrij burgemeester
Van Rappard in zijn nieuwjaarsrede over 1961, "de
'
E
aanhankelijkheid voor hun oude woonplaats weer : 1.
bewust geworden en hadden spontaan de pe|grims- ' x
tocht naar Van Arkels Oude Veste ondernornen." :
Deze verbroederingsbijeenkomst vond tenslotte haar ;
hoogtepunt in de sonore samenzang van het originele *
Gorcumse volkslied. Uit oogpunt van historische
documentatie is het verantvvoord om de juiste tekst
vast te leggen:
E
Z0 kraait de boer zijn haantje. De kwartel die slaat, :
die slaat. En de visjes al in die stromen. Had je me 3 ‘ *
maar, had je me maar, onder die groene bomen. En
de koekkoek, die roept overal, overal, 0vera|!!
Unitas kon weer aan voetballen denken!
Gelukkig Werd er 00k n0g gekeken naar het "oude" Op 18 augustus 1945 werd de eerste naoorlogse algemene ledenvergadering
Gorcum. Daan/an getuigt de beslissing uit 1962 Om gehouden. In zijn openingswoord ging voorzitter Baltus Meijer uiteraard in op de
de Lingehaven open te houden en de restauratie van oorlogsjaren en de bevrijding. Uitvoerig stond hij stil bij die Unitassers, die ons in
het oude Doelengebouw en het Burgen/veeshuis in
de oorlog waren ontvallen en na een minuut stilte werd hetWi1helmus gezongen.
de Molenstraat.
Het bestuur werd als volgt vastgesteld: Baltus Meijer, voorziner; Teunis Walraven,
Op Spogebied bleef Gorinchem 00k niet achter. Al tweede voorzitter; Teunis van den Anker, secretaris; Jan Snoek, penningmeester en
eerder werd gememoreerd dat Unitas in 1967 naar verder de leden Arie Roza, Bob den Besten, Henk v.d. Heijden en Piet de Bekker.
het prachtige sportpark Molenvliet verhuisde. SV\N
en GKV vestigden zich op het al even fraaie Mol|enburg.
In 1970 werd met de opening van deVan
Rappardhal en het in gebruiknemen van het Wipm0-
lenbad het sportieve plaatje redelijk gecompleteerd.
AFSCHHD VAN BURGEMEESFER
MR" L'R-J- R'DDER VAN RAPPARD
Unitas in De Kuip
Er werd ook nog gevoerbald, oefenwedstrijden orn precies te zijn. Bijvoorbeeld
een heuse derby tegen S.V.W. Bijna 1700 toeschouwers woonden deze vriendschappelijke
wedstrijd bij. De opbrengst van de Wedstnjd werd door Unitas
afgedragen aan de “Snchting 1940-1945”. I-let seizoen 1945-1946 stame met
regionale bekerwedstrijden om de KNVB-beker. Gezien de problemen als opbouw
Met ingang van 1 augustus 1971 wordt aan de heer van accommodaties, moeizame Lreinenloop, gebrek aan voetbalschoenen, ballen,
Mr. L.R.J. ridder van Rappard op diens verzoek eervol kleding enzovoorts had de Voetbalbond besloten om eerst “dicht bij huis te b1ijonfslag
verleend als burgemeester van Gorinchem ven”. En dus besloot de Bond om eerst maar de regionale bekerwedstrijden te spewegens
het bereiken van de pensioengerechtigde E len. De echte compenne zou pas in november starten. En zo speelde Unitas op 4
Ieeijd. Maar liefst 32 jaren heeft hij in Gorinchem november 1945 haar eerste na-oorlogse cornpetitiewedstrijd thuis tegen Hilversurn,
gewerkt. Een burgemeester die landelijke bekend- een Wedstrijd die eindigde in een doelpuntrijk gelijkspel (4-4). Unitas kende de
heid genoot, die duidelijk véérstanders En tegen-
volgende opstelling Frans Rousse, Bas van Duffelen, Rienus van Ge1der,Wim Breur,
Standers had, maar zeker door een groot deel van de Jan de Vries, Piet den Adel, Frank Wels, Gerard Wels, jack Pnnssen, Jan Ruijsch en

V
; 75 sport G historic in Gorcum
15:?
Nico van Zuidam. In de
volgende wedstrijd
speelde Jan van Brou-
van Duffelen geblesseerd, verzorger Toon de Lang had Bas op het veld behandeld
Gorcumse bevoiking (met name de échte Gurcumers)
op handen werd gedragen.
Van Rappard was overduidelijk _de stuwende kracht
wershaven in de plaats Unitasveld - na de bevrijding. Z achter Gorcums spectaculaire uitbreiding. Hij is het
van Jan de Vries die
geweest die met medewerking van de gemeentehelaas
op doktersadvies rust moest nemen. Voor Jan Brouwershaven was dat de
start van een glanzende can-iere als midhalf, zoals dat toen werd genoemd. Een
gegeven. Naast de oude stad is met de N0ordWesteprima
seizoen rn_et uitstekende resultaten volgde. Op 19 mei 1946 speelde Unitas
thuis de beslissende wedstrijd om het kampioenschap tegen HVC. Het Amers-
raad Gorcum na de OOl'|Og een ander gezicht heeft
Iijke uitbreiding een nieuwe stad ontstaan. Hierin is
duideiijk de hand van een voortvarend beleid te Zien.
foortse HVC dat het gehele seizoen aan kop had gestaan, struikelde in deze E De scheidende burgemeester hee hierop zijn stemlaatste
wedstrijd en verloor met 1-0 van Unitas door een doelpunt van Wim
pel gedrukt. Van Rappard gaat Weg, bewonderaars
Breur. Ruim 7000 toeschouwers woonden deze wedstrijd bij, waaronder vele
en vijanden achterlatend. Hoe dan 00k... een Waardig
prominenten zoals Karel Lotsy, voorzitter van de KNVB. De wedstnjd stond
afscheid heeft hij meer dan verdiend. Ook raadsleden,
_ . onder leidin8
van Benus Aussems, een van de beste scheidsrechters uit die tijd. die Op het scherpst van de snede met hem gevochten
Unitas was kampioen, maar ' hebben, Zijn van mening, dat Zijn ambtsperiode met
Daar een protest van Elinkwijk (tijdens de wedstnjd Unitas-Elinkwijk raakte Bas
een Waardig afscheid dient te Worden afgesloten.
terwijl het spel gewoon doorging en Unitas ook nog scoorde!) nog niet behandeld Dat afscheid vindt piaats in De Nieuwe Doelen Op 30
was, kon het echte kampioensfeest nog niet Worden gevierd.
Om de zaak nog ingewikkelder te maken diende ook HVC een protest in. Wat was
er gebeurd? Kon voor tijd loste Wim Breur van grote afstand een schot op het
HVC- doel. Onze midvoor jack Prinssen kopte naar de bal en de HVC-keeper
stompte naar de bal en beiden misten. Volgens HVC had jack de keeper gehinderd,
juii 1971. Opvallend in deze bijeenkomst is de milde
en positieve toon van de vele toespraken. De
voorzitter van het afscheidscomité, de heer H.F. van
Peer, brengt de burgemeester namens de bevolking
dank en biedt hem een Peugot 504 en een cheque
waardoor het doelpunt van Wim Breur een feit was. E aan. Een groots cadeau, waarin de grote waardering
Op 25 mei 1946 werden de protesten van Elinkwijk en HVC gelijktijdig behandeld;
beide protesten werden afgewezen. Het bestuur had echter besloten deze beslissing
voor de buitenwacht geheim te houden, want men Wilde op het veld het kampioens-
feest vieren en niet achter de bestuurstafel. Op 26 mei 1946 speelde Unitas de laatste
in Zijn uitgebreid antwoord hierop houdt de burgecompetitiewedstrijd
uit bij Gouda, won met O-3 en toen was Unitas écht kampioen!
Een schitterend seizoen, waarin natuurlijk ook trainer Ok Fonnenoij, voorzitter
Baltus Meijer en mentaal begeleider Gilles van Helden hun aandeel hadden, was
met een kampioenschap afgesloten.
Unitas moest promotiewedstrijden spelen tegen karnpioen Excelsior en VUC dat op
de laatste plaats in de Eerste Klas was geeindigd. De eerste wedstrijd Excelsior-Unitas
van veei inwoners voor zijn langdurige en nuttige
arbeid voor de Stad Gorcum overduidelijk tot uiting
wordt gebracht
meester Zich aan de teneur van de bijeenkomst. Ook
zijn dankwoord iS mi|d en positief. De ambtsperiode
van burgemeester Van Rappard eindigt in een
harmonieuze sfeer.
MAAR TOcH' - '
Van de heer Van Rappard kan moeilijk vervvacht
1945 - 1946, Unitas 1 kampioen. worden, dat hij als een "rustend” burger de bestuur-
Staande v.l.n.r.: Gerrit Groeneveld - Arie van Hertum - Wim Breur - Rienus van Gelder - g lijke zaken in Gorcum Op 8fS118|'1d blijl bezien. Hij
Frans Rousse - jan van Brouwershaven - Bas van Duffelen - Piet den Adel - Nico van Zuidam -
K005 van Sitteren - Gehurkt: ]an van Rijswijh - Frank Wels - Gerard Wels - jack Piinssen -
grijpt de mogelijkheid aan om ZiCh bij de raadsver-
kiezingen in 1978 als lijsttrekker Op de |ijS'[ Stadsbejan
Ruijsch - jan van Aartrijk (laatst genoemde was invaller voor de niettte Nico van Zuidam). iang te Iaten zetten. Deze |ijSt haalt 4 raadszetels en
l
o
o
0
0
van Rappard wordt fractievoorzitter. Twee raadsperiodes
heeft hij namens Stadsbelang in de Gorcumse
gemeenteraad zitting gehad.
De heer Mr. Louis Rudolph Jules ridder van Rappard
overlijdt op 5 januari 1994 te Leusden op 87-jarige
leeftijd. Hij
was Officier
in de Orde
van Oranje
Torenat

sport 6 historie in Gorcum
; 1 6/‘.
76§
Nassau en drager van de erepenning van de
gemeente Gorinchem.
Ter afsluiting burgemeester Van Rappard aan het
Q
0
I
E
woord in hetjubileumboek van Unitas, uitgegeven §
ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van Unitas
in 1948:
E
DE BURGEMEESTER VAN GORINCHEM FELICITEERT UNITAS
E
Sportverenigingen van algemenen aard, zomede
culturele organisaties, wier doelsteilingen zich niet
beperken tot een bepaalden maatschappelijken
E
E
E
'
kring, plegen, ter gelegenheid van hun belangrijke § Unitas-HVC 1-0 Uriitasjgnpioen
jubilea de waarde, welke zij hechten aan een goede 3
verhouding met de plaatselijke overheid te illiustreren ' werd gespeeld in het Feijenoordstadion en Unitas ging itsend van start en Excelsior
door het opnemen van een bijdrage van het
werd overspeeld. Het enige verweer van Excelsior was hier met grof geweld tegen in
Gemeentebestuur in hun jubileumnummer. Het is
te gaan, waardoor Gerard Wels en Henk van Dijk geblesseerd raakten. Unitas was
begrijpelijk, dat deze goede gewoonte 00k ditmaal zwaar aangeslagen en ging uiteindelijk met 4-O ten onder. De andere wedstrijden
door het bestuur van Unitas Werd gevolgd. Ais
leverden slechts een punt op, dus geen promotie naar de Eerste Klasse.
Burgemeester dezer Gemeente heb ik dan 00k niet Natuurlijk werd het kampioenschap uitbundig gevierd. Z0 organiseerde het bestuur
geaaizeld Om aan het vriendelijk verzoek, dat mij Z een heus kampioensbal in De Doelen met de volgende invitatie: “Waarde clubgevanwege
de Redactiecommissie ter zake bereikte, te noot, Het is ons een genoegen U, met dame, uit te nodigen tot het bijwonen van het
voldoen. ' Kampioensbal dat gegeven zal Worden op zaterdag 3 augustus a.s., des avonds om
9 uur in Schouwburg De Doelen.” De spelers van het kampioenselftal hadden voor
Zowei voor als tijdens de eerste drie bezettingsjaren, het bal al genoten van het Kampioensdiner in cafe Reijns op het Eind. De spelers
heeft er tussen het Gemeentebestuur en Gorinchem's moesten voor dat diner wel een vleesbon van 100 gram inleveren bij sigarenmagazijn
oudste voetbalclub altijd een prettig en op wederzijds Jilles van Mourik.
vertrouwen gebaseerd contact bestaan. Bepaalde
I-Iet voetbal was dus weer op gang gekomen, ook voor de lagere elftallen. Maar
terreinperikelen, verbandhoudend met het gemeen- problemen waren er nog altijd. Vervoersproblemen bijvoorbeeld. Z0 reisde Unitas 5
telijk uitbreidingsplan brachten o.a. met Zich, dat dit in oktober 1945 per paard en wagen naar Meerkerk. Kosten Gorinchem-Meerkerk
na de bevrijding weer opgenomen contact niet
v.v.: de somma van zes guldenl
steeds van den meest aangenamen aard is geweest. Ook de supportersvereniging deed van zich spreken, zo werd door diverse acties
Dank Zij het tegemoetkomend beleid, dat van de Zijde ruim dneduizend gulden opgehaald en aan het Unitasbestuur afgedragen. Een
der Gemeente te dien opzichte werd gevoerd, beho- E welkom geschenk in die moeilijke tijden!
ren de daardoor gerezen controversen thans gelukkig De vereniging Unitas begon langzamerhand weer op gang te komen. De commissies
voor goed tot "t verleden. Zowei ambteiijk als
waren goed bemand, de supportersvereniging hielp waar zij helpen kon, het clubpersoonlijk
heb ik herhaaidelijk mogen constateren, blad de Unitasser verscheen medio 1946 weer en tensiotte werd ook nog op initiatief
dat de geest in Unitas gedragen werd door een E van Piet de Bekker de Veteranenafdeling Unitas opgencht. Het seizoen 1945-1946
hechte kameraadschap, een grote offervaardigheid, had veel geboden. Vreugde om sportieve hoogtepunten. Verdriet om de chaos, die
een voortdurende dienstbaarheid en een onuitb|us- de Duiters hadden achtergelaten. De eenheid en opofferingsgezindheid die bestuur,
bare clubliefde. Dit onmiskenbare esprit de corps
leden, donateurs en supporters hadden getoond, was hattverwarmend en zorgde
steide steeds weer de elkaar opvolgende besturen in E ervoor dat Unitas weer Unitas was!
staat de gevaariijke klippen te omzeilen, die het '
verenigingssehip zovvel in de bezetting als in de-]6l'G'l’1 E Feijenoord de zegekm
na de b8Vf|jd||'1g dreigden te doen stranden. Unitas IS
thans gelukkig weer in veilige haven. De schade
-u
E
Aan het begin van het seizoen 1946-1947 ontving Unitas de eervolle uitnodiging
Van Rappardhal - geopend in 1970 door het om deel te nemen aan het Zilveren Baltoemooi te Rotterdam. Unitas had deze
geweld der 3 invitatie vooral te danken aan de twee achtereenvolgende kampioenschappen in de
misdadige
seizoenen 1943-1944 en 1945-1946. Op 25 augutus 1946 moest Unitas aantreden
eiementen tegen het toen al machtige Feijenoord. Maar zie, Unitas wist met 4-2 van Feijenoord
aan haar te winnen! Frans Rousse maakte zich in die wedstrijd onsterfelijk door een straf- -
tuigage ’t0e- schop te stoppen. De zege van Unitas was de stunt van het jaar en de landelijke pers

~ -e
was dan ook vol lof. Verslagen begonnen
met kreten als "De sensatie van hetjaar" en
"Een lust voor het oog om de Gorcumers te zien voetballen”. Het
rnoet gezien, Waarbij
gebracht, is vrijwel geheel hersteld en in vergelijking
Vrije Volk sloeg alles met de tekst ”]oe1ende beroering verwekte f met het noodzakelijk herstel van de ontelbare andere
de klap, waarmee Unitas 10 minuten na de rust Feijenoord groggy
sloeg. De kolos ging er van op de knieén, versufd van de felheid
waannee Unitas hem had geraakt en verdoofd door de juichkreten,
De vernielde terrein-accommodatie zal n.|. geremwaannee
het duizendkoppige Rotterdamse publiek de “David” uit
Gorcum aanmoedigde. Met een slag Wonnen de Gorcumse jongens
daannee de harten van het gehele Rotterdamse publiek.” Na deze
Schouwburg De Oude Doelen - Moienstraat / De Nieuwe Doelen - Haarstraat, in 1960 geopend.
a
I
I
0
0
0
0
0
0
1
I
oorlogsslachtofters, verkeert deze Gorinchemse
Voetbalclub zelfs in een zeer bevoorrechte positie.
placeerd Worden door een heel wat betere dan die,
waarover vroeger kon Worden beschikt, tenNij| Zij nu
al een geheei nieuwe tribune bezit, waarom menig
geweldige start werd natuurlijk de competitie zeer hoopvol tege— E ie klasser haar met recht zou kunnen benijden.
In den bezettingstijd heb ook ik, tijdens een der
zvvaarste stormen, welke Unitas teisterden, als loods
op het bedreigde schip mogen fungeren, Ik ben
altijd nog dankbaar, dat mede door mijn persoonlijke
bemiddeiing tijdens het beruchte bezettingsconflict
uiteindelijk toch nog een aanvaardbaar en eervol
resuitaat kon worden bereikt. lk heb in dien tijd Unitas
bij wijze van spreken van binnen en van buiten leren
kennen en toen pas goed begrepen, waarom deze
club voor duizenden Gorinchemse burgers een
troetelkind was en zou blijven. Een goed bestuurde
a ‘ h Iininse Honi ede Langebmg 5 voetbalciub, waarin de leiding niet enkel let op de
— “d” eér stadwaarts
via Sc 6
* i i Naide wed5mJ W Unitas met VUC, 5 best bereikbare Spelprestaties, maar tevens strenge
Velox, (IVV, ODS, Gouda, Coal, VFC, HVV, BMT en Hercules te maken kreeg. Na E eisen stelt aan het clubmoreel, zal niet nalaten den
een reeks van goede resultaten stond Unitas rond 20 januari 1947 met vier punten
voorsprong op VUC aan de kop van de ranglijst. Een zeer strenge winter, die tot Z3
maart duurde, onderbrak de zegereeks. Of het nu door de lange Winterstop kwam,
goeden roep van de stad, waarin zij gevestigd is, te
verhogen. De flinke houding van Unitas gedurende
de bezetting heeft haar 00k buiten den intiemen
maar het hep niet zo vlot meer. De laatste wedstrijd tegen VUC uit op 1 juni 1947 § kring van enthousiaste voetballiefhebbers tot een
moest dan ook de beslissing brengen. Inmiddels werd Nederland geteisterd door
blijvend object van waardering gemaakt en zulks
een hittegolf metals gevolg dat Piet den Adel door de Wannte bevangen werd en Q volkomen verdiend. Want nog steeds gelden karakbewusteloos
raakte. Gelukkig kwam hi] snel weer bij, maar verder spelen was niet
tervastheid en vaderlandse trouw als de meest essenverantwoord.
Tijdens de wedstnjd gaf de scheidsrechter de spelers gelegenheid orn
zich door middel van emmers water die langs het veld stonden, te verkoelen. Al
Unitas C hampiaen.
tiéle eigenschappen van een Zichzelt respeCterend
mens. Gorinchem mag dan 00k trots Zijn Op haar
Unitas, dat nu een halve eeuw het voetbalbeeld der
stad mede beheerst. Als zodanig vervult zij een
Staande v.l.n.r.: A. van Lamoen - L. v.d. Heuvel - H. van Goolen -]. Dettingmeijer - 3 bindend element in een samenleving, waarin
Th. Huijgen - ]. van Elsacker - Th. Kraayveld.
ontbindende factoren zo diI

sportéehistorie in Gorcum 78 lmrr/15 100 jaar K
\/
\_/ ’
§>=< e
t
temeer vrijmoedigheid, omdat de heer Baltus Meijer I met al won VUC en
destijds mede op mijn instigatie zijn hogen vertrou- ; zo eindigde Unitas op
wenspost heeft wilien innemen. lmmers voor het
bereikte bezettingsresultaat droegen wij beiden E plaats.
gezamenlijk wei de meeste verantvvoording! Sedert
een eewolle tweede
Laten we eens een blik
dien hebben wij binnenskamers meermaien het E Werpen op de jeugdbelang
van Unitas aan het algemeen belang
afdeling van Unitas.
getoetst. leders functie bepaalde daarbij den weg, E Maar liefst vijf
waarlangs een aanvaardbaar resultaat moest worden
juniorenelftallen
nagestreefd. Men moet respect hebben voor het E namen deel aan de
verbluffende staaltje van doorzettingsvermogen, dat
jeugdcompetitie
de taai vasthoudende Voorzitter van Unitas met 3 waarbij Unitas C
betrekking ’[O‘[ de totstandkoming van het thans in ongeslagen kampioen Het 1e elftal voor de besiissende wedstrijd om het kampioenschap
aanbouw zijnde Verenigingsgebouw heeft weten te E Werd. V. U.C. - Unitas op 1 juni 1947.
leveren. Wij gemeentelijke autoriteiten weten maar De Rijks-HBS in Gorcum Staande v.l.n.r.: Nol Goedel (grensrechter) - Bas van Dujfelen -
6| te goed, hoe moeiiijk en VO| tegensiagen de weg vierde in september Frans Rousse - Rienus van Gelder - Oh Formenoy (trainer).
is, die naar een snellen wederopbouw voert. Baltus
Meijer heeft dien weg, ondanks de talloze hindernissen,
als het ware met den hink-stap-sprongI
tot het
einde toe weten af te leggen. Wat hij op dit punt
Alles. I-let feestprogramvoor
elkaar heeft gebokst, grenst Wei aan het 0nge-
ma kende ook een voetbalwedstrijd op het knusse Volksweerbaarheid tussen leerlooflijke.
Een Vereniging, die over dergelijke vinding-
rijke mensen, VO| eigen initiatief, weet te beschikken,
helpt doorgaans ZiChZelf het best.
lk moge dan ook mijn bijdrage beéindigen met de
hoop uit te spreken, dat de steun en waardering,
waaraan het Unitas van de zijde van het Gemeente-
bestuur in het verieden nimmer heeft ontbroken,
0
1946 haar 75-jarig Gebogen: Wim Breur -jan de Vries - Piet den Adel.
bestaan. Wat heeft dat Geknield." Frank Wels - Wim Brik - jan van Aartrijk -
met Unitas te maken?
]an Ruijsch - Nico van Zuidam - Toon de Lang (verzorger).
lingen en een reunistenelftal dat bestond uit de volgende spelers: ]. Blauwboer, na
rust vervangen door A. Smits; H. Teutenberg; H. van Cleef, na rust vervangen door
F. van Lamoen; ]. de Vries; G. Blauwboer; B. Nugteren; G. van Helden: Th. Nass en
]. Hootsen. Dit Waren allemaal spelers die bij Unitas hadden gespeeld! Het elftal
werd gecompleteerd met]. Constandse en D. Schmitz. Bi] het leerlingenelftal vielen
de namen op van Gerard Hentenaar, Wim Brik en Rob Kleijkamp. Scheidsrechter
was de van het schoolvoetbal bekende Enno Crabbendam, tetwijl Unitasser jiiles
van Mourik een enthousiast verslag van de Wedstrijd schreef. O ja, het re1I1nisten-
00k voor het ven/olg in ruime mate gehandhaafd elftal was zo’n 450 jaar oud en de einduitslag was een broederlijke 2-2. De heer C.
zullen kunnen blijven. Moge deze oprechte wens de
gelukwensen, welke het 50-jarig jubileum 00k
Garnier, ook een oud-leerling van de Rijks-HBS, maar woonachtig in Arnerika,
bezorgde zijn vroegere medeleerlingen een aangename verrassing in de vorm van
onzerzijds verdient, doen uitgroeien tot meer dan een ks aantal Arnerikaanse sigaretten. En aangezien sigaretten in Nederland in
een formele phrase, waartoe zo menig jubileum in E 1946 een schaars artikel waren, Werd dit gebaar bijzonder op pnjs gesteld.
onzen tijd aanleiding pleegt te geven.
Gorinchem, 15 Maart 1948.
Op 18 januari 1947 bestond de supportersvereniging tien jaar. Met twee feestavonden
werd dit heugelijke feit herdacht. In tien jaar tijds was het ledenaantal gegroeid van
35 naar 240 leden, waaronder 65 dames!
\
VAN RAPPARD, Burgemeester van Gorinchem E . . \
- Een nieuwe tnbune
I-Iet seizoen 1947-1948 begon wel heel bijzonder. Zondag 24 augustus 1947
1 940 RAPTIIVI
was namelijk een grote dag voor Unitas: de nieuwe tribune Werd ofcieel in gebruik
Al vroeg kende Gorinchem de zogeheten R00m5-
genomen! Dank zij hulp van velen kon het bouwwerk (dezelfde hoofdtribune die
Katholieke jeugdbeweging. Deze beweging
nu op Molenvliet de blikvanger is) worden gerealiseerd. De belangstelling was groot
organiseerde voor de jeugd diverse activiteiten. Z0
en na de nodige toespraken en het hijsen van vlaggen kon worden begonnen aan
werd er Op de woensdagen en zondagen in de iente een ere-Wedstrijd tegen eersteklasser HBS. En dan het seizoen zelf. Na de successen
en zomer gevoetbald Op het zogeheten Exercitieter- van de afgelopen seizoenen was er bi] de spelers een zekere matheid opgetreden en
rein aan het voormalige 'zvvarte weggetje' Iangs de kon Unitas niet altijd meer, met de zeker nog aanwezige kwaliteiten, het enthouspoorlijn.
Een stuwende kracht achter deze activiteit E siasme op brengen om tot de bodem te gaan. Na een zwakke start (waar hebben we
Was de heer F. Killian Sr. Hij liet Zelfs doelpalen op
dat rneer gelezen?) volgde er toch nog een lichte opleving, waardoor Unitas
maat maken voor de voetballende jeugd van 12 tot uiteindelijk op de zesde plaats eindigde.
16 jaar. Met de Wat Oudere jongens Werd van tijd ; Waren de sportieve prestaties dit seizoen niet zo indrukwekkend, indrukwekkender
i
i
I
i
l
l
k
\
i

\_/
100 jaar lmm 79 sp0rtGhist0rie in Gorcum
\/ '
was wel de manier waarop Unitas haar 50-jarig bestaan
maan speelde Unitas haar jubileumwedstrijd tegen het
Zwitserse Grashoppers. Een wedstrijd die door Unitas
met 2-O werd gewonnen. De Zwitsers waren ondergebracht bi] Unitas-gastgezinnen
en maakten op die manier naast Unitas ook nog met Gorcum kennis. Zo brachten
zij een bezoek aan de “Paasmert” en waren hoogst verbaasd over de enorme toeloop
van mensen aldaar. Verder werd het Zwitserse gezelschap door het College van
Burgemeester en wethouders op het stadhuis ontvangen.
Op 18 april 1948 vierde Unitas haar Oudejaarsavond in De Doelen. Een echte
Unitasavond met cabaret door Unitassers en zang van Gilles van I-lelden en Kees
Muller met zijn Leentje. Om middemacht was er de emst en de bezinning. Baltus
tot tijd een 'eChte' wedstrijd gespeeld tegen Eerste
vierde. Een reeds in 1946 samengestelde feestcommissie E West, tegen de buurtvereniging Indie of zelfs tegen
was al twee jaar bezig geweest met geld in te zamelen
Fortitudo uit het verre Culemborg. Z0 ontstond er
voor dit jubileum, aangezien het bestuur geen geld kon E een club van voetballende vrienden die op een
vrijmaken vanwege de enonne kosten die de wederop-
zondagmiddag, We schrijven 1O juni 1940, Op het
bouw van de accommodatie vergde. De feestcommissie 1 grasveld Buiten de Waterpoort de voetbalvereniging
bestaande uit G.H. v. Helden, P. Meijer,].v. Mourik, N.
Raptim oprichtten. Enkele ouderen werden bereid
v. Zuidam, T. Walraven, P. Stasse, C. Mil

'
sport G historie in Gorcum 80 ;
waar Raptim de nieuwe buurman van Unitas werd.
Het nieuwe sportcomplex dat werd gerealiseerd
mocht er zijn: twee voetbalvelden, een oefenveld, ;
Utrechts
Dagblad, De
Feijenoorkantine
en kleedkamers en een tribune. De opening E RHBS-elftal 1947 tegen reunisten der, het
van Raptims nieuwe accommodatie werd op 9
blad
februari 1974 verricht door toenmalig burgemeester Sportief, de bekende sportverslagever Tartuffe en van Karel Lotsy en Phida Wolf.
Schreuder. Ook sportief ging het Raptim voor de
Op 21 april 1948 was de Unitasjeugd aan de beun met de revue "Zet je zorgen aan
Wind. Mogeiijk dat de nieuwe accommodatie inSpi— de kant”. De teksten waren van Wim Brik en Theo Verschoor die ook de leiding in
reerde: in het seizoen 1993/1994 slaagde het eerste handen hadden. De jeugd vermaakte zich opperbest en ontving na afloop het
elftal erin Om te promoveren naar de Vierde Klas jubileumboek. Op 23 april 1948 vond de eerste uitvoering plaats van de revue
van de KNVB.
"1-Ioera we zijn er nog”, die in totaal zeven keer zou Worden opgevoerd en dat zegt
Vele prominente Raptimmers hebben de voetba|ver- alles over de belangstelling. De revue was geschreven door Gilles van Helden terwijl
eniging in de |OOp der jaren trouw gediend in allerlei Z P.F. de Kort voor de muziek tekende. Toppers waren de liedjes ”Ga je mee Dalem
functies. Zoals daar Zijn de vooizitters M. Willemse, om” en ”Onze ouwe, trouwe grijze toren", die jaren later nog werden gezongen bij
W.J. van Beers, S|0OtjeS, Snep, Hendriks en Meertens. Unitasfestiviteiten. Een receptie op 24 april in De Doelen met grote belangstelling
Maar er moet Zeker Worden gedacht aan de Raptim- en een ere-wedstrijd tussen Ajax en Willem 11 op De Toekomst completeerden de
mers van het eerste uur Fer Killian en aan Janus
jubileumactiviteiten, die werden afgesloten met een “Unitas-Sparta”dag op 2 mei.
Kluijtmans. Veel, heel veel hebben Zij voor Raptim
Een geweldige viering van het 50-jarig bestaan was voorbij, een jubileurn waarop de
betekend. Op de receptie die ter gelegenheid van § feestcommissie, maar ook het bestuur en alle Unitassers met genoegen op konden
het 50-jarig bestaan in De Kolfbaan werd gehouden E terugkijken! Terugkijken doet ook Arie Grendel die toendenijd moeht meespelen
werden Zij T01 ere-lid van Raptim benoemd. Ooit was in de revue: ”1l< denk dat er weinig mensen zijn die nog nooit een voet binnen de
Raptim meer dan een voetbalvereniging: als Ont-
lijnen van een voetbalveld hebben gezet en toch lid van een voetbalclub werden. ln
spanningsvereniging werd al in 1943 een afdeling
1947 kwam ik met mijn gezin in Gorinchem Wonen. In 1948 vierde Unitas haar
Toneel opgericht. Achtereenvolgens kvvamen daar
een tafeltennisclub, een handbalafdeling, een afde-
vijftiarig jubileum en door mijn toneelactiviteiten werd ik gevraagd mee te doen
met de door Gilles van Helclen geschreven jubileumrevue. We hebben die revue
ling gymnastiek en een badmintonafdeiing bij. De 3 met veel succes een week lang in De Oude Doelen aan de Molenstraat gespeeld. Op
laatste tak is na verloop van tijd als zelfstandige 5 een gezellig avondje bij de legendansche voorzitter Baltus Meijer vroeg deze zo
vereniging verder gegaan. De overige afdelingen
terloops Wat de club nu eens voor mij kon doen als dank voor mijn aandeel in de
Werden 0p een gegeven moment opgeheven. Terug revue. 1-let antwoord was snel gevonden. ”Maal< mij maar lid van Unitas," zei ik.
naar het voetbali de laatste jaren gaat het sportief E "Kan je voetballen?” “Nee.” "Dan maken we je lid van de feestcornniissie,” zei
gezien minder met Raptim, zoals zoveel verenigingen Baltus, of het een een logisch gevolg was van het ander. Maar het gebeurde Wel en
kampt men met een terugloop van het Iedental en E vanaf die tijd ben ik lid van Unitas en ik ben het gebleven, ook toen wij in 1953
dat betekende 00k dat er met een smallere selectie naar Amsterdam verhuisden. Eenmaal Unitasser, altijd Unitasser.” O
moest Worden gewerkt. De degradatie in het
seizoen 1995-1996 was daar het gevolg van.
Ondanks alles is en blijft Raptim een echte Gorcumse
vereniging met een geheel eigen signatuur.
jubileum wedstrijd Unitas-Grashoppers.
25-jarig bestaan Raptim I v.l.n.r.: Ok Formenoy, trainer - Manus de Goey, verzorger - de scheidsrechter - N01 Goedel,
\i _4'
grensrechter - Piet den Adel - jan Ruijscli -jan van Brouwershaven - Wim Breur - Nico van
Zuidam - Bas van Duelen - Wim Brik - Aart Smits - Frans Rousse - Frank Wels -jan de Viies.
I : D
Z :
. ‘ - .—_§§: 2 *