Scoop 2017

scoop
Arteveldehogeschool
Opleiding Journalistiek
Nummer 27
Februari 2017
Het jaar van de reflectie

Scoop jaagt niet op scoops.
Scoop heeft het over de makers van scoops.
Het web gebruiken we om het nu te begrijpen.
Kranten gebruiken we om gisteren te begrijpen.
Een magazine blikt terug om morgen beter te begrijpen.
Het spant een boog tussen wat was en wat komt.
In een wereld die draait om nieuwssnelheid is het goed
om met enige afstand op zoek te gaan naar het waarom
achter het wat. Want journalistiek evolueert mee bij elke
maatschappelijke bocht. En tweets krijgen na een jaar
een andere betekenis dan onder een snelle scrolduim.
Daarom is Scoop bewust traag.
Ga zitten. Neem de tijd.
Scoop probeert een spiegel te zijn.
Scoop verschijnt één keer per jaar. De studenten journalistiek
van de Arteveldehogeschool in Gent steken het
eigenhandig in elkaar. Scoop blikt een laatste keer terug op
journalistiek en media in 2016.
Daarvoor lieten we ons inspireren door Delayed Gratification,
een Brits magazine dat vier keer per jaar drie tot zes
maanden terugkijkt in de tijd.

Hou vol
Wie af en toe een blik werpt op Twitter, herinnert
het zich: op 10 februari 2014 ging het nieuws de
wereld rond dat Barack Obama een affaire had met
popicoon Beyoncé. Het begon met een paparazzo die
het gerucht op de Franse radio gooide, smeuïg genoeg
om miljoenen malen gedeeld te worden. De Amerikaanse
president, lucide genoeg om de kwakkel met humor te
tackelen, antwoordde met een goed gejat “I’ve got 99
problems and now Jay Z is one”. Leer hem zijn klassiekers
kennen. Toen was het nog grappig. Nepnieuws.
Dat nieuwswaarde een relatief begrip is, weet elke journalist.
Sinds Flat Earth News van Nick Davies weten we dat
de mix van internet enerzijds en een puur economische
logica bij mediabedrijven anderzijds, nieuwswaarde
zelf gedevalueerd heeft. Maar in 2016 kantelde die
‘alternatieve waarheid’ zo dominant het journalistieke
speelveld binnen, dat er grote dominostenen tegen de
grond gingen. Geholpen door het grootste medium, dat
een perfecte nieuwsselectie voor je samenstelt, gebaseerd
op wat jij en je vrienden leuk vinden. Kritiek op die op
maat gefilterde nieuwsstroom schudde Facebook van
zich af. Mark Zuckerberg heeft ongewild een vehikel
gebouwd dat niet alleen de waarde van het woord ‘vriend’
gedevalueerd heeft, maar ook ‘feitelijkheid’ op losse
schroeven zet. Content curation, dat delicate proces waar
redacties zich in specialiseren, gebeurt nu door algoritmes.
Software streeft clicks na, en dus inkomsten; die
houdt zich niet bezig met ethiek, journalistieke spelregels
of de deontologische code.
We kunnen niet anders dan in de spiegel kijken:
waar gaan we als media in de fout? Het beeld groeit dat
journalisten onechte zaken verspreiden. Journalisten
moeten de kritische bewakers blijven die wijzen
op die aspecten in de samenleving die uit balans
zijn. Maar hoe meer mensen ervan overtuigd
geraken dat feiten ook maar relatief zijn, hoe
gemakkelijker het wordt om ze de indruk te geven dat
er niet zoiets bestaat als waarheid. Voortgestuwd door
massapsychologische processen en marketingwetten,
worden journalistieke vormen door cynische krachten
misbruikt. Journalisten werden de afgelopen jaren om
de oren geslagen met het gevaar van framing. Nu is het
de journalistiek zelf die vanuit politieke hoek geframed
wordt. “Not you. You are fake news.” Daar staan we nu.
Het heeft geen zin om in een hoekje te gaan zitten treuren.
De machten moeten worden bevraagd, de feiten onthuld,
de cijfers correct geduid. Gelukkig bracht 2016 ook
journalistieke lichtpunten: met de Panama Papers heeft
het International Consortium of Investigative Journalists
een enorm journalistiek project wereldwijd aangepakt.
Een minder bekend initiatief als Bellingcat verzamelt
nieuwe technieken voor onderzoeksjournalistiek. Steeds
vaker kiezen lezers weer voor een abonnementsformule.
Het lijkt of deze crisis in geloofwaardigheid ook de
nieuwsconsumenten alerter maakt.
Het beste nieuws? We mogen weer focussen op de kern
van de journalistiek: betrouwbare feiten brengen, dieper
gravende analyses maken, op een manier die aantrekkelijk
genoeg is om gelezen, gezien, gehoord te worden. Het
is dat, of eindeloos opiniëren en ons wentelen in cynisme
zonder écht aan zelfkritiek te doen. Voor docenten
journalistiek is die keuze snel gemaakt. Uit zorg voor de
studenten voor wie dit blad weer een stap dichter bij het
mooiste beroep ter wereld is.
Jo Valvekens
3

online
augustus / p.50
april / p.24
februari / p.12
oktober / p.64
februari / p.14
december / p.81
juni / p.36
november / p.68
november / p.74
maart / p.20
Inhoud
november / p.72
televisie

print
februari / p.16
januari / p.8
maart / p.22
mei / p.34
april / p.30
september / p.56
juni / p.38
juli / p.44
januari / p.6
radio
Op de cover: werk van Pol Cosmo. De Gentse straatartiest
voorziet België (en daarbuiten) van beestjes en
fleurt zo het grijze stadsleven op. Verzonnen insecten
samengesteld uit geometrische patronen zijn het handelsmerk
van de illustere illustrator; vandalisme is dat
niet. Zijn identiteit houdt hij angstvallig geheim. “Het
gaat om het werk, niet om de artiest.” Ontdek zijn werk
doorheen Scoop.

1
2
3
4
5
6
7
Het Nieuwsblad
Ijsbeer Francken sluit 2015
af met 35.000 asielaanvragen
januari
8
De Standaard
Naakt protest tegen aanrandingen:
‘Wij zijn geen
loslopend wild’
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
De Morgen
Muziekicoon David Bowie
(69) overleden
Het Laatste Nieuws
Slagveld op de beurzen
Nonkel Sam
@nonkelsam 28 jan. 2016
Kranten die je Twitter-TL vullen
met links naar hun stukken die
achter een betaalmuur zitten,
ervaar ik zelf als storender dan
brulboeien.
bart eeckhout
@barteeckhout 29 jan. 2016
Altijd leuk: @demorgen grootste
stijger krantenmarkt in 2015 (via
@italbers die het met @tijd ook
weer puik doet)
bart eeckhout
@barteeckhout 11 jan. 2016
Ook stomme beslissingen moet
je respecteren. Adieu chief: Yves
Desmet versterkt de redactie van
Humo … via @demorgen
cover
van de
maand
• Billboard
• 23/01/2016
• Dood van
David Bowie
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
Het Nieuwsblad
Brusselaars dienen
Trump van antwoord
na hellhole-uitspraak
Deredactie.be
De Persgroep werkt aan
“Spotify met nieuwsartikels”
Een interview met
Leo Oosterveen, de
hoofdredacteur van
het Vlaams-Nederlandse
Tijdschrift
voor Geestelijk
Leven, over spiritualiteit
in woelige
wereldse tijden.
Meest geklikt
/
kerknet.be
6

Alana Vanden Broucke
Het bandje
kan nu ook liegen
Adobe test ‘photoshop voor audio’
Op de Adobe MAX-conferentie stelde softwareproducent
Adobe zijn laatste nieuwe projecten
voor. Van de elf projecten trok VoCo, te omschrijven
als Photoshop voor audiofragmenten,
de meeste aandacht. Audio bewerken was al
langer mogelijk, maar VoCo gaat een stap verder.
Met dat programma kan je iemands woorden
aanpassen. Daar heb je wel een audiofragment
van minstens twintig minuten voor nodig, om het
programma de stem te laten herkennen en indexeren.
Daarna is het mogelijk de woordvolgorde
te veranderen en zelfs nieuwe woorden ergens
tussen te plaatsen. Het programma kan stemmen
perfect nabootsen.
VoCo ziet er simpel en gebruiksvriendelijk uit.
Onder het audiospoor verschijnt de tekst die
opgenomen is. Om iets aan te passen, verander je
gewoon zoals in Word de tekst. Het programma
zet dat om in audio. Adobe stelt VoCo voor als een
handig programma voor mensen die werken met
voice-overs, dialogen en verhalen. Hoe simpel en
tijdbesparend zou het voor hen niet zijn om hier en
daar aanpassingen te doen via VoCo?
Voor geïnteresseerden is het nog even afwachten,
want het project zit nog volop in zijn testfase. Het is
bovendien nog niet zeker dat het echt op de markt
komt. Er is ook al kritiek op VoCo gekomen. Eddy
Borges Rey, docent in Media en Technologie aan
de Britse universiteit van Stirling, vertelde begin
november aan de BBC dat hij zo zijn twijfels heeft bij
het nieuwe programma. Volgens hem heeft Adobe
te weinig stilgestaan bij de ethische dilemma’s die
het met zich mee kan brengen: “VoCo zou kunnen
leiden tot misbruik en kan de geloofwaardigheid
van de journalistiek serieus aantasten. Het programma
kan mensen met een beroep als advocaat of
journalist en andere professionals die digitale media
gebruiken als bewijs, in moeilijkheden brengen.”
Is het einde van de geloofwaardigheid van audio en
de bandjes nabij? Volgens Pieter Knapen, secretaris-generaal
en ombudsman van de Raad voor de
Journalistiek, alvast niet: “Journalisten moeten de
beroepsethiek naleven. Een fatsoenlijke journalist
wil dat ook en wil zelf waarheidsgetrouw zijn; dat is
de kern van zijn werk. Ik denk niet dat journalisten
VoCo zouden gebruiken om mensen andere dingen
te laten zeggen dan ze echt gezegd hebben. Zulke
dingen kunnen in satire, maar passen niet binnen de
journalistieke deontologie.”
Hiervoor verwijst Pieter Knapen ook naar artikel
3 van de Code van de Raad voor de Journalistiek,
waarin staat dat de journalist essentiële informatie
in teksten, beelden, klankfragmenten of andere documenten
niet mag schrappen of verdraaien. Bij het
verwerken van vraaggesprekken moet de journalist
verklaringen van de geïnterviewde getrouw weergeven
en de geest van het gesprek respecteren.
Hoewel er steeds meer technische programma’s opduiken,
blijft de Code onveranderd. “De beroepsethische
regels blijven wat ze zijn. Het is niet omdat de
techniek evolueert dat de beroepsethiek moet worden
aangepast”, laat Knapen weten. “Je journalistieke
handelen mag daardoor ook niet veranderen.”
7

8

Willem De Maeseneer
Oudejaarsnacht 2015.
In Keulen worden meer dan duizend vrouwen aangerand
of bestolen. Het duurt enkele dagen voor het nieuws naar
waarde geschat wordt. Alleen al het bericht brengen, zonder
concrete informatie te hebben over de daders, roept al
ethische vragen op. Al snel wordt de recente instroom van
Syrische vluchtelingen als oorzaak gegeven.
Na maanden politieonderzoek zal blijken dat het vooral
om Noord-Afrikaanse migranten ging. Keulen wordt
een keerpunt in het vluchtelingendebat. Een hele groep
werd geassocieerd met misdrijven waar zij nauwelijks bij
betrokken was.
Goede journalistiek is gebaat bij twijfel, tegenspraak
en onthechting. Reflectie over wat zich voordoet als
vanzelfsprekend en over de eigen vooringenomenheid is
cruciaal. Is daar nog voldoende ruimte voor in tijden
van commerciële druk en breaking news stories?
Geert van Istendael en Ides Debruyne bepleiten ...
.... het voordeel
van de twijfel
Ides Debruyne is directeur van Journalismfund.eu
(vroeger Fonds Pascal Decroos). De non-profitorganisatie
bevordert diepgravende kwaliteits- en onderzoeksjournalistiek
onder meer door interessante projecten
financieel te steunen.
Keulen, begin januari 2016. Hoewel het nieuws traag
doorsijpelde, was de verslaggeving hierover toch gebaat
met meer twijfel. Hoe is zoiets kunnen gebeuren?
Ides Debruyne: “De klassieke media werden langzaam
opgejut door de sociale media. Men wil natuurlijk
altijd de eerste zijn met nieuws. Media denken dat het
publiek hen op basis van die snelheid de beste vindt.
Neen! Je bent het beste medium en je schept het meeste
vertrouwen als je de beste informatie hebt. We moeten
afstappen van het breaking news-fenomeen. Neem toch
9

“Twijfel is de basis van mijn bestaan”
de tijd om alles te checken: het exacte aantal slachtoffers,
wie zijn ze, wat is er gebeurd? Soms volgen media
te makkelijk wat op sociale media wordt gezegd.”
Hoe kunnen we dat proces tegengaan?
Debruyne: “Investeren in opleiding en reflectie, of
twijfel zo je wilt. Nieuws checken, je zou zeggen dat
het basis is voor een journalist, maar dat kan nog veel
verbeteren. Wat zijn de betrouwbaarste bronnen?
Hoe vind je ze? Wie zijn de personen achter bepaalde
Facebookprofielen? Journalisten komen vaak terecht in
de communicatiestrategie van bepaalde organisaties.
Ze moeten zich daarvan bewust zijn en dat vermijden.
Twijfel is daarbij heel belangrijk, maar er zijn nog andere
methodes en technieken. Journalistiek is een intellectuele
bezigheid en je hebt constante training nodig. In
Scandinavische landen hebben journalisten jaarlijks het
recht om een week vrij te nemen om opleiding te volgen.
Dat moet hier ook in een cao gegoten worden! Reflectie
en opleiding zijn essentieel.”
Bent u zelf een twijfelaar?
Debruyne: “Het is de basis van mijn bestaan! Zonder
twijfel val je in slaap. Maar op het einde van de dag moet
je wel besluiten nemen. Twijfel moet je cultiveren. In de
journalistiek betekent dat: nooit uitgaan van vooronderstellingen
of van zekerheden. Twijfelen aan de woorden
van politici bijvoorbeeld, dat is een absolute must. Dat
zie ik te weinig in de klassieke media. Als vierde macht
moet je elk statement van politici verifiëren. We kijken
echter te vaak naar wat politici zeggen en veel te weinig
naar wat ze doen.”
Uit de journalistenenquête van 2013 blijkt dat
verslaggevers overheden en politici nog steeds als
zeer belangrijke bronnen beschouwen en uit eerder
onderzoek blijkt ook de grote invloed van pr-bureaus
op de berichtgeving. Stellen journalisten hun bronnen
voldoende in vraag?
Debruyne: “Ik zie toch een zekere onthechting van
de politiek. Het feit dat De Standaard door het politiek
establishment als een luis in de pels wordt gezien is
een goede zaak. Het betekent dat ze kritischer zijn voor
politici. Die kunnen daar moeilijk mee omgaan omdat
ze het niet gewoon zijn. Maar in het algemeen zijn de
klassieke media nog te afhankelijk van officiële bronnen.
Verslaggeving over politiek moet zijn: Wat zijn de keuzes?
Wat zijn de gevolgen als deze of gene aan de macht
komt? Het beleid moet gefileerd worden. Visualiseer de
begroting. Hebben al die commentatoren de begroting
al eens gezien? Ik vraag mij dat af. De Europese
klimaatrichtlijnen, worden die nageleefd? Hoe zit het
met de boomkap? Die data liggen voor het grijpen en je
kan daar prachtige visualisaties van maken. Deredactie.
be kan daar een voortrekkersrol in spelen. Ik vind dat
ze te weinig gebruikmaakt van wat er technologisch en
intellectueel mogelijk is.
Twijfelen betekent ook zelfreflectie. De Standaard
had ombudsman Tom Naegels, het Fonds Pascal
Decroos had de website mediakritiek.be, maar beide
zijn gestopt. Houden we onszelf nog een spiegel voor?
Debruyne: “Ik zie positieve trends op vlak van
metajournalistiek. Apache heeft de rubriek mediakritiek.
MO*, DeWereldMorgen.be, Doorbraak en SCEPTR.net
geven vanuit de marge kritiek op de klassieke media. Je
ziet journalistieke reflectie. Maar ook binnen een redactie
moet er ruimte zijn voor analyse. We moeten standaarden
en ambities uitzetten. We moeten ons durven afvragen
wat een Vlaams medium technologisch en intellectueel
kan. Voor de VRT zou dat kunnen zijn: op elk kanaal vijf
eigen onderzoeksjournalistieke verhalen publiceren per
jaar. Maak daar een quotum van. Journalisten moeten
daarvoor meer strijd voeren.”Op elk kanaal: radio, online
en nieuwsprogramma’s. Daar is nu jammer genoeg geen
ruimte voor. Journalisten moeten meer vechten voor hun
metier en voor hun recht op twijfel.”
© © Willem De Maeseneer
10

Gewezen journalist en nieuwslezer Geert van Istendael
is nu zelf kritisch nieuwsconsument, opiniemaker
en schrijver. Maar bovenal, verwoed twijfelaar. Of
toch niet?
Geert van Istendael: “Er zijn maar twee grote wendingen
in mijn beroepsleven, maar dat waren totaal geen
doordachte beslissingen. Dankzij de eerste, in 1977,
werd ik journalist bij de toenmalige BRT. De tweede
keer, na een stevig dispuut met Gui Polspoel, was in
1993. Plots hoorde ik mezelf zeggen: ‘Gui, ik heb je
gewaarschuwd. Ik ga nu naar huis, en ik kom nooit meer
terug!’ En dat was het einde van mijn journalistieke
carrière (lacht). Impulsief, natuurlijk. Nochtans koester
ik de twijfel. Het is filosofisch gezien een zeer goede eigenschap,
met enig voorbehoud: als twijfelen je afhoudt
van noodzakelijk handelen.”
In mei 2013 ondertekende u mee een open brief
van PEN Vlaanderen die de commerciële logica van
de media aanklaagde. De brief pleitte voor meer
onderzoeksjournalistiek, wil meer duiding en minder
opiniëring, meer buitenland- en Europaberichtgeving
en minder tunnelvisie op de Wetstraat. Zijn we
ondertussen wat opgeschoten?
van Istendael: “Dat zijn niet meer de grote problemen.
Wel het eindeloze terrein van sociale media, waar de
meest fantastische wilde geruchten op circuleren als
naakte waarheid. De campagne van de Amerikaanse
Democratische Partij die beïnvloed wordt door nepnieuws
van jonge kerels uit een Macedonische provinciestad,
dat is toch te gek voor woorden! Intussen is er
meer aandacht voor Europa. Al ben ik mij al jaren aan
het ergeren aan die berichtgeving. Veel te conformistisch!
Neem de berichtgeving over de Griekse crisis. In
onze kranten las ik een verbijsterende onderdanigheid
tegenover de standpunten van Schäuble en Dijsselbloem.
Tsipras en Varoufakis werden constant als linkse
extremisten weggezet. Het partijprogramma van Syriza
is niet extremistisch. Analyseer dat eens, alsjeblieft?!
Ben je al eens in Griekenland geweest?! Maar aan
sommige krachten mag je blijkbaar niet twijfelen in de
verslaggeving.”
“Wil je wel eens analyseren alsjeblieft?!”
Onlinenieuws wordt à la minute gemaakt. Hebben
journalisten in die mallemolen nog voldoende tijd
voor twijfel?
van Istendael: “Het grote probleem is nu selectie. Het
ideologische gehalte van de selectie is veel groter dan
vroeger. Dat is nooit neutraal. Ik vind bijvoorbeeld dat
er in de verslaggeving onevenredig veel belang gehecht
wordt aan het Israëlisch-Palestijns conflict. In Jemen
worden mensen neergemaaid als vliegen. Daar hoor je
nauwelijks iets van. Hetzelfde met het uitmoorden van
Rohingya in Myanmar, of een gelijkaardige situatie met
de moslims in de Filipijnen. Misschien komt dat door
een gebrek aan achtergrondkennis. Het Israëlisch-Palestijns
conflict, hoewel enorm complex, is zeer uitgebreid
gedocumenteerd.”
© © Tim De Couvreur
11

Cijfers
3 nieuwsmedia
3 sociale media
3 winnaars
Uitgezocht
De vier belangrijkste
radiotrends in 2016!
1. Lijstjesindigestie
2. Radiopersonality’s
3. Digital Live Blend
4. Heldenhommages
Lees nu hoe Geert Dewaele, Tom Klerkx en Sven Lardon
het radiojaar fileren op www.voetweg66.be/scoop
373.500
Achter het bericht
158.550
104.700
“Jonge vrouwen in
de greep van alcohol”
Humo, 15 februari 2016,
820.300
“Jonge vrouwen in de greep van alcohol”, geschreven
door Humoveteraan Hanne Van Tendeloo, brengt
een meeslepend verhaal over jonge vrouwen met een
alcoholverslaving, aan de hand van twee getuigenissen
van ervaringsdeskundigen en de expertise van
een professor.
269.650
256.350
Het startpunt van het artikel was een studie van de
OESO waaruit bleek dat alcoholmisbruik bij jonge
hoogopgeleide vrouwen was gestegen. Van Tendeloo
overlegde met haar redactie en kreeg het onderwerp
toegewezen: “Wij zijn bij Humo goed met stukken
over alcohol en drugmisbruik en ik wist dat hier een
mooi artikel in zat.”
30.100
43.000
1.270
Via een tussenpersoon vond Van Tendeloo de
getuigen die meewerkten aan het stuk. “Het klikte
meteen tussen de getuigen en mij. Eén van de twee
gaf al langer lezingen over haar (ex-)verslaving, dus
ik moest haar identiteit niet verhullen. Dat maakt de
getuigenis extra realistisch.”
Het onderwerp lag Van Tendeloo nauw aan het hart.
“Ik heb zelf ook ervaring met alcoholmisbruik in
mijn omgeving”, aldus Van Tendeloo. “Ik ben er trots
op dat het artikel zoveel weerklank gevonden heeft en
aangekondigd werd op de cover van Humo.”
12

februari
1
2
3
4
De Tijd
Wat is Zika?
5
6
7
Deredactie.be
Eddy Wally, “The voice of
Europe”, is overleden
8
9
10
11
Joël De Ceulaer
@jdceulaer 14 feb. 2016
Constructieve journalistiek: om de
drie jaar een nieuw decor bouwen.
eric goens
@ericgoens 23 feb. 2016
930.463 kijkers voor
de eerste aflevering van
Molenbeek. Insjallah! Ik zie
jullie graag volgende week
allemaal terug. #molenbeek
#één
cover
van de
maand
• Zeit Magazin
• 18 februari 2016
• Interview met
Iggy Pop
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
De Morgen
Bijna 80.000 GAS-boetes
sinds nieuwe wet
Het Laatste Nieuws
“Westen moet kiezen:
Turkije of Koerden”
22
23
24
MNM-presentatoren
Peter
Van de Veire
en Julie Van
den Steen blikken
terug op
een bewogen
week vol versprekingen
en
kattengejank
Meest geklikt
/
mnm.be
25
26
27
28
29
De Standaard
Gianni Infantino wordt
nieuwe Fifa-voorzitter
Newsmonkey.be
Ontruiming jungle van
Calais is begonnen. Gaat
een maand duren
Joepie
Ein-de-lijk: Leonardo
DiCaprio wint zijn eerste
Oscar!
13

BOEIENDE GESPREKKEN
De geschiedenis van een jong medium
DOOR TIM DE COUVREUR
© Bas Bogaerts
GESCHIEDENIS
Wie is Topics.be?
Op 1 februari lanceerde de Persgroep een
platform dat inzet op nieuwspersonalisatie. Met
Topics kiest de gebruiker zelf zijn favoriete thema’s
en krijgt hij artikels uit dertien titels van De
Persgroep. Toegang tot topics is voorbehouden
voor abonnees van De Persgroep. Maar hoe ziet
zo ’n Belgisch-Nederlandse samenwerking er uit?
Juni
10 000
CIJFERS
Aantal gebruikers
Topics
Augustus
50 000
Oktober
80 000
December
115 000
GESCHIEDENIS
De geschiedenis van
een jong medium
De Persgroep droomde er al langer van om het
nieuwsaanbod te personaliseren. In 2015 begonnen
de redacties en de marketing- en IT-afdelingen
het idee uit te werken. Topics werd een extra
dienst voor alle abonnees van De Persgroep,
zowel aan Nederlandse als Belgische kant. De
Persgroep telt ondertussen elf Nederlandse en
twee Belgische kranten.
Eind 2015 werd Topics opengesteld voor de eigen
journalisten, om de website uit te testen. De
abonnees van Het Laatste Nieuws en De Morgen
werden in juni 2016 toegevoegd. Later volgden
de grootste Nederlandse Persgroep-kranten. Tot
slot werden in 2017 de Nederlandse abonnees
van regionale kranten toegelaten. In januari werd
ook de Topics-app gelanceerd. Daarnaast werd
in december 2016 campagne gevoerd in België
om meer bekendheid te verkrijgen. De testfase is
momenteel nog bezig. De Topics-medewerkers
kijken en luisteren naar de noden van de gebruikers.
De Persgroep bouwt het platform rustig uit.
Topics is na Blendle het eerste grote journalistieke
project in ons taalgebied waar de lezer zijn
eigen nieuwsaanbod kan samenstellen.
14

INTERVIEW
Van artikel tot topic
Joris Bellwinkel: “Elk artikel uit elke krant van
de Persgroep wordt door een algoritme gehaald.
Dat registreert enkele sleutelwoorden en gaat na
hoeveel waarde die hebben. Zo checkt het algoritme
o.a. Wikipedia om hun belang af te wegen.
Sommige sleutelwoorden maken we zelf aan:
het kan zijn dat het woord ‘jazz’ niet letterlijk
in een artikel staat, maar aan de hand van een
aantal andere woorden wordt toch duidelijk dat
het over jazz gaat. Naast het algoritme selecteren
we zelf columns en artikels. Zo kunnen we
bijvoorbeeld de mooiste reportage van de dag in
een themablok zetten.”
ORGANISATIE
Samenwerken over
de grenzen heen
Topics is een Belgisch-Nederlands journalistiek
project en een organisatorisch huzarenstuk. Er
zijn twee aparte redacties die de topics aanpassen
en bepaalde artikels promoten op de website
en sociale media. Om de twee weken zitten de
Belgische én Nederlandse redactiecoördinatoren
samen met designers, IT’ers en marketeers. In
de testfase zijn die samenkomsten belangrijk
om Topics beter te maken. Elke maand is er een
vergadering tussen de Nederlandse en Belgische
redactie in Rotterdam, ongeveer halverwege
tussen de twee uitvalsbasissen.
Topics heeft zijn eigen IT-afdeling in de kelders
van de redactie van Het Laatste Nieuws in
Kobbegem. De redactiechef in België zit dicht bij
hen en kan makkelijk wijzigingen doorvoeren. De
Nederlandse redactie heeft die luxe niet en moet
op andere manieren communiceren. Alle andere
diensten binnen topics, zoals marketing en de
redactie, zijn wel gesplitst. De cultuurverschillen,
het andere nieuwsaanbod, maar ook de fysieke
afstand maken die dubbele redactie noodzakelijk.
Vooruitblik
Joris Bellwinkel, redactiecoördinator Topics België
Meten is weten
Bellwinkel: “Uit onze gebruikersgegevens blijkt
dat lezers op Topics langer blijven lezen dan
bezoekers op krantenwebsites. We ontdekten
ook dat HLN-abonnees wel artikels van De
Morgen lezen, maar bijna geen Nederlandse
artikelen. De Morgen-lezers lezen wel Nederlandse
stukken van De Volkskrant en Trouw.
Ook zien we welke lezer welke onderwerpen
interessant vindt. Met die informatie kunnen we
Topics beter aanpassen aan de interesses van
onze lezers.”
+ VOLGEN LEZEN
Nu alle regionale titels ook onder Topics vallen,
wordt vooral in Nederland campagne gevoerd om
de bekendheid te verhogen. De app werd in januari
2017 gelanceerd. In de nabije toekomst wil Topics
een deels gepersonaliseerde nieuwsbrief uitbrengen.
Daarin combineren ze het gepersonaliseerde
nieuwsoverzicht met het belangrijkste nieuws van
de dag. Het wil ook meer toegangswegen creëren
naar hun website, door links van de krantenwebsites
naar hun site te leggen. De Persgroep gaat
voluit voor gepersonaliseerd nieuws.
15

Thomas Bossuyt
Covers maken:
een voorrecht?
Een cover ontwerpen is zowat de belangrijkste taak van een
vormgever. De cover bepaalt grotendeels de look and feel van
een magazine. Drie artdirectors geven een inkijk in het proces
bij Plus Magazine, Clickx en Nest.
© © Thomas Bossuyt
Koen Roskams
Koen Roskams (51) maakte al covers voor Humo en
Motoren en Toerisme. Tegenwoordig werkt hij als
artdirector voor Plus Magazine. Dat blad zet elke
maand een foto van een vijftigplusser op de cover:
een lid van het doelpubliek. “Ik vind covers maken de
belangrijkste taak van een artdirector.”
Hoe begin je met het ontwerpen van een cover?
Koen Roskams: “Voor Plus Magazine doen we vooraf
een professionele fotoshoot. Daarna werk ik een voorstel
uit en laat het rusten. Enkele dagen later merk ik vaak
foutjes op waar ik eerst over keek. In totaal ben ik er zo’n
vijf dagen mee bezig.”
Welke mensen hebben er hun zegje in?
Roskams: “De hoofdredactrice beoordeelt mijn voorstel.
Vooraf vergaderen we met de eindredactie om titels
te maken. Ook in het Frans, want ons blad verschijnt in
twee talen. Marketing laten we niet toe in het proces.”
Wat u belangrijk vindt in een cover, strookt dat met
de wensen van de hoofdredactie?
Roskams: “Niet altijd. Voor mij is het esthetische
het belangrijkste. Maar een cover heeft maar één doel:
verkopen. Een magazine koop je dikwijls impulsief, dus
moeten eyecatchers de aandacht trekken. Er is wel eens
een meningsverschil over kleuren en lettertypes. Het
is altijd een compromis tussen commercieel belang en
esthetiek. Maar echte conflicten zijn er nooit.”
16

© © Thomas Bossuyt
© © Thomas Bossuyt
Dian Geerts
Technologiemagazines zijn niet altijd mooi met hun
covers vol toestellen. Maar sinds vorig jaar onderscheidt
Clickx zich met één sterk beeld op de cover.
Brein achter de restyling Dian Geerts (39): “De cover
bepaalt voor een belangrijk deel de verkoop.”
De cover blijft toch redelijk druk. Bewust?
Dian Geerts: “De vele segmenten van ons publiek
willen allemaal iets anders. Daarom willen we voor elk
wat op de cover. Onze B2B-magazines, zoals Twinkle
en Smart Business, zijn rustiger. Die liggen niet in de
krantenwinkel, dus moet de cover niet zo flashy zijn.”
Hoe gaat u te werk?
Geerts: “Onze hoofdredacteur Cédric Van Loon
vertelt hoe hij de cover voor zich ziet. Ik vertaal dat dan
visueel. Hij bezorgt me teksten en ik zorg voor de eerste
opmaak. Daarna gaat dat prototype naar de redactie.”
Heeft iedereen dan een zegje in het proces?
Geerts: “Iedereen mag zijn zeg doen. Ook de
marketingverantwoordelijke, want als een cover niet
werkt, zien we dat aan de verkoopcijfers, en daaruit
halen we waardevolle informatie. Cedric neemt de finale
beslissingen. Ik sta bij de cover in voor de feel, hij kijkt
meer naar inhoud.”
Hoe verloopt de samenwerking met de hoofdredacteur?
Geerts: “Meestal vlotjes - we voelen elkaar goed aan.
Soms vindt Cédric een beeld niet goed, of merkt hij op
dat er te veel smartphones op de cover staan. Dan proberen
we tot een compromis te komen. Doorgaans gaat
de cover drie keer heen en weer. Ik geef vijf magazines
vorm, dus ik heb geen tijd om samen te brainstormen
over een creatieve cover.”
Leen Persoons
Heel anders dan de technologiemagazines heeft Nest
Magazine een rustieke stijl. Die vormt de visuele
vertaling van de strategie van het maandblad: rust
uitstralen. De architect van die vormgeving is Leen
Persoons (37). “Covers maken is een voorrecht.”
Maken jullie zelf de foto van de voorpagina?
Leen Persoons: “We kopen veel reportages met
goede foto’s. Als we geen geschikte foto bij het thema
van de maand vinden, doen we ook zelf een fotoshoot.
Vorige zomer hadden we een reportage over Herbas, een
plukboerderij. Toen hebben we die fantastische locatie
gebruikt.”
Ondervind je soms moeilijkheden met anderen op de
redactie?
Persoons: “Overal heb je wel eens discussie, hé. We
werken met drie aan de cover: ikzelf, de hoofdredacteur
en de andere vormgever, Liesje Mentens. Soms is er een
pingpongdiscussie, maar ik vind dat niet erg. Anderen
zien vaak fouten die je zelf niet opvallen. Onze uitgever
Fabienne Willaert bepaalt hoe het blad in de markt
gezet moet worden en daarom geeft zij telkens haar
toestemming. We hebben al covers die zij niet goed vond
opnieuw moeten maken, maar over het algemeen is het
een zeer aangename samenwerking.”
17

1
2
maart
3
4
Belang van Limburg
“En van je hoempa, hoempa
Svenekke Nys”
5
6
7
8
De Standaard
“Stroomtekort dreigt,
ondanks heropening
scheurtjescentrales”
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
De Tijd
Rust keert terug bij
Belgocontrol
De Morgen
Gsm-signaal en pizza
verraden Abdeslam
Deredactie.be
14 doden bij zelfmoordaanslag
en bomexplosie op
luchthaven Zaventem
cover
van de
maand
• Libération Spécial
• 11 maart 2016
• Syrië, een land
in oorlog
Karl Vannieuwkerke
@vannieuwkerke 22 maa. 2016
Beslissing over Dwars door
Vlaanderen valt rond 18 uur,
maar misschien is het gewoon
misplaatst om nu te koersen.
Of niet? #BrusselsAttacks
23
24
25
26
27
28
29
Nieuwsblad
Johan Cruijff (68) overleden
aan longkanker
Het Nieuwsblad
“Meer nodig dan imagocampagne
met pralines en
frieten”
Wie Newsmonkey
zegt, zegt lijstjes. Dit
exemplaar surft op de
golf van populariteit
van het tv-programma
De Mol. Het
‘bewijst’ vooral dat
Gilles zijn rol goed
gespeeld heeft, want
hij was de echte
saboteur in het spel.
Meest geklikt /
newsmonkey.be
30
31
18

© Jonas Roosens / ANP
Achter het beeld
Jonas Roosens
Wir Schaffen das
“De foto is al op de middag gemaakt. Ik stond
centraal opgesteld met mijn camera toen de groep
politici na lang wachten tevoorschijn kwam voor
de ‘familiefoto’. Het zootje dat voorafgaat aan het
poseren, vind ik het interessantst. Het moment
waarop ze hun juiste plek zoeken, elkaar per ongeluk
aanraken of een grapje met elkaar maken levert de
foto’s op die het langst meegaan.”
“Dat komt omdat dat soort foto’s op verschillende
manieren te interpreteren zijn. Wat zit Merkel
vrolijk in haar vuistje te lachen? Of was het een
hoestbui? Waarom maakt Rutte zich sterk en staat
Tusk verdwaasd naar hem te kijken? Daarna komt
het moment van rust en poseren ze allemaal in hun
voor-de-spiegel-geoefende houding. De camera’s
krijgen amper vijftien seconden om de perfecte foto
te maken. Maar de perfecte foto’s waren al lang
daarvoor gemaakt.”
Achter het bericht
Maandag 21 maart 2016, Het Nieuwsblad
Een positieve kop verstopt op pagina 9 van de maandagskrant.
Door de aanslagen achteraf komt die
ironisch over. Wat vindt journalist Hannes Catebeke
zelf?
“Ik schreef het artikel na de arrestatie van terrorist
Salah Abdeslam. Charles Michel wou de euforie
daarvan gebruiken om het gat in de begroting te dichten.
De titel is een quote van hem op RTL. Grappig
nu, maar wij wisten toen niet dat Brussel aangevallen
zou worden. En dit was het enige moment dat je zo’n
kop kon publiceren.”
19

Na de aanslagen van 22 maart 2016 zaten de
Belgen massaal aan hun scherm gekluisterd.
Maar wat gebeurt er achter de schermen?
“22 maart hadden we niet
beter kunnen aanpakken”
Tim Verheyden, chief storytelling bij VRT
Hoe begon die dag voor u?
Ik woon in Brussel en ik was net naar de metro aan het stappen toen een
vriendin, die op de luchthaven werkt, mij opbelde. Ze zei dat er een ontploffing
was gebeurd en ze vroeg of ik niets meer wist. Ik belde de redactie op en zij
bevestigden het nieuws. Ik ben meteen in mijn wagen gesprongen. Achteraf
gezien heb ik geluk gehad want ik was misschien het metrostation Maalbeek
gepasseerd op het moment van de ontploffingen.
Ik ben rechtstreeks naar de VRT gereden. Na overleg met netmanager Olivier
Goris besloten we meteen op antenne te gaan. Nog belangrijker dan snelheid,
was de toon, goed nuanceren en het gebruik van de voorwaardelijke wijs.
We leven in tijden waar we heel goed moeten letten op woord- en beeldkeuzes.
Er mogen geen feiten worden verspreid die nog veronderstellingen zijn.
Iedereen deed op die dag alles. Normaal hebben we maar één eindredacteur
maar toen waren ze er allemaal. Ook alle journalisten kwamen spontaan naar
de redactie. Zelfs Goedele Wachters, die toen geen dienst had, schakelde ik
samen met huidig VRT-woordvoerder Bob Vermeir in om de “ticker” te bedienen.
De ticker is de balk met newsflashes die onderaan over het scherm rolt.
Mijn waardering voor wat iedereen die dag op professioneel vlak heeft gedaan
is oneindig groot.
Het was een dag van continu overleg. Dat werd bemoeilijkt doordat het
telefoonverkeer platlag. Een collega kwam toen met de bijna te eenvoudige
oplossing om een WhatsApp-groep op te richten. Dat heeft ervoor gezorgd
dat de juiste informatie snel bij de juiste persoon terechtkwam en dat er nooit
fouten op antenne werden gemaakt.
Hadden de journalisten zelf schrik om ter plekke te gaan?
Ik denk dat dat een deel wordt verdrongen door professionele adrenaline.
Op zo’n moment volg je ook duidelijk wat de politie zegt en je blijft buiten de
perimeter. Het vak houdt altijd een soort risico in maar veiligheid primeert
uiteraard. Als je je ergens bevindt waar je het onveilig acht, ga dan weg. Geen
enkel verslag is een mensenleven waard.
Wat is de grootste les die geleerd is uit de aanslagen van 22 maart?
Ik denk dat we in die omstandigheden echt heel correct hebben bericht en
meteen de juiste toon hadden. Uiteraard kunnen we praktische dingen leren,
maar dat gaat dan echt over welke satellietwagen en welke cameraploeg je naar
waar stuurt.
© Thomas Bossuyt
20

Stef Debeuf
“Op zo’n dag ben je als
een spoedarts: je wil er
zijn voor de mensen”
Nicholas Lataire, hoofredacteur VTM Nieuws
Hoe begon de dag voor u op 22 maart?
Ik was op dat moment op skireis. Ik was pas de zaterdagnacht vertrokken, na ons
extra nieuws in verband met de arrestatie van Salah Abdeslam. Dinsdagochtend
schrok ik wakker door een sms van Faroek (Özgünes). Hij was als een van de
eersten op de hoogte van de aanslag. Ik ben meteen in mijn wagen gesprongen en
naar België gereden.
Onze redactie is meteen in gang geschoten, onder leiding van algemeen hoofdredacteur
Kris Hoflack, de eindredacteurs en de andere collega’s. Je voelt op zulke
momenten hoe hecht, sterk en snel ons team is.
Praktisch detail: omdat het telefoonnetwerk plat lag in België, hield de redactie
me in de wagen op de hoogte via WhatsApp. Behalve om te tanken en te plassen,
ben ik niet gestopt. Het leek de langste rit uit mijn leven.
Heerst er angst bij de journalisten om ter plekke te gaan?
Ik vergelijk het vaak met spoedartsen. Op het moment dat zoiets gebeurt, dan
schiet je in actie en dan wil je zo goed mogelijk je job doen en wil je er zijn voor de
mensen. Wij geven onze journalisten wel altijd de raad om voorzichtig te zijn en de
perimeters te respecteren. Daarnaast ga je voor je job en die is - met respect - zo
snel, goed én grondig mogelijk, het publiek informeren.
Wat was de grootste les na de aanslagen in Brussel?
(Aarzelt) We waren heel tevreden over onze verslaggeving. Op alle platformen
waren we sterk aanwezig. Maar natuurlijk maak je ook fouten. Zo moeten we
vermijden dat onze sterkte – heel snel aanwezig zijn - een zwakte zou worden. Natuurlijk
moet je heel sterk ‘in het nu’ zijn. Tegelijk moet je ook altijd het overzicht
behouden. Daar zijn we sterk in gegroeid. Zo hebben we Het Grote Terreurdebat
georganiseerd en daarmee een invloed gehad op het beleid. We hebben bijvoorbeeld
als eerste het nakende ontslag van minister Jambon gebracht, na vermoedelijke
fouten in het terreuronderzoek.
Een ander aandachtspunt is het afstemmen van de verschillende media op
elkaar. We zien dat mensen massaal onze televisie-uitzendingen volgen met gsm
en tablet bij de hand. Ondertussen volgen ze onze nieuwsberichten op de radio. We
hebben toen geleerd dat we te veel tegelijk wilden doen en dat er betere afspraken
moeten zijn.
We hebben ook geïnvesteerd in een breaking news-set waarbij we met heel weinig
middelen, snel online én op antenne kunnen gaan. Algemeen onthoud ik vooral
het positieve, namelijk hoe hard ons héle team op zulke dagen voor elkaar door het
vuur gaat. Álles voor ons publiek, ons nieuws én voor elkaar. Daar doe je het voor.
21

Arne Blomme
Hoe dichter bij huis,
hoe harder de beelden
Beeldredacteurs over beeldkeuzes na aanslagen
De uitgetelde stewardess op het bankje in de luchthaven
of het verwoeste metrostel in Maalbeek. Het
waren maar twee van de vele beelden die de wereld
rondgingen na de aanslagen in Brussel. Hoewel de
Vlaamse media dezelfde ramp illustreerden, kozen ze
bijna allemaal voor een andere foto. Zowel op sociale
media als in de krant.
Bij films en televisieseries zie je soms het 16+-icoontje
opduiken. Een sein om te melden dat wat je te zien krijgt
niet voor gevoelige zielen bestemd is. Bij kranten en
sociale media is dat niet mogelijk. “Bij incidenten als de
aanslagen in Brussel is de beeldkeuze cruciaal. De foto
die je kiest, moet perfect aansluiten bij het verhaal dat je
wil vertellen”, zegt Karel De Weerdt, beeldredacteur bij
De Standaard. “Er zijn geen specifieke richtlijnen inzake
beelden. Elk dagblad beslist voor zichzelf hoever het
gaat.” Leen Van Baelen, chef fotoredactie bij Het Laatste
Nieuws, weet dat haar krant een stap verder gaat.
“Het Laatste Nieuws heeft bewust voor een sprekend
beeld gekozen. De expliciete foto van de stewardess gaf
de gruwel en de omvang van de ramp het beste weer.
Natuurlijk proberen we de ergste beelden zo veel mogelijk
te vermijden, maar de nieuwswaarde primeert. Over
de beeldkeuze overleggen de fotoredactie, de vormgever,
de hoofd- en de eindredacteur.”
Grijze zone
Door de grijze zone in de regelgeving is het niet duidelijk
in welke mate de gruwel zichtbaar mag zijn. “Toen we
zagen dat andere internationale media dezelfde beelden
hadden gebruikt, bevestigde dat onze goede keuzes. Ondanks
een gebrek aan regelgeving weten de meeste media
wel waar de grens ligt en handelen ze ethisch correct.”
22

Olivier Van Hoye, chef grafische redactie bij Het
Nieuwsblad, merkt op dat media bewust afstand nemen
van de meest gruwelijke beelden. “Na de ontploffing in
Maalbeek ontvingen we verschillende foto’s van lijken
en afgescheurde ledematen. De ergste beelden maken
we dan ook vaag. Niet om de waarheid te verzwijgen,
maar beelden zijn niet altijd de meest gepaste manier
om dergelijk nieuws te brengen.”
Betrokkenheid
Aanslagen zijn een directe aanval op de integriteit
van een natie. Daardoor zijn niet alleen slachtoffers,
familie en kennissen betrokken, maar het hele land. De
emotionele betrokkenheid van de lezer is dus zeer hoog,
maar dat is geen reden om minder choquerende beelden
te publiceren. “Integendeel zelfs”, stelt Van Hoye. “Toen
de schokkende beelden op onze redactie binnenstroomden,
was de druk net erg hoog om die te publiceren. De
vraag naar snelle informatie was groot en dan zegt één
beeld echt meer dan duizend woorden.”
“De plaats waar de feiten zich afspelen, is een belangrijke
factor in de beeldkeuze. Hoe groter de betrokkenheid,
hoe meer media geneigd zijn om hardere content
te verspreiden”, beaamt De Weerdt. “De beelden van de
aanslagen circuleerden al snel op sociale media en ook
buitenlandse media brachten harde foto’s en videofragmenten
naar buiten. Daarom waren wij genoodzaakt om
die ook te brengen. Als we gelijkaardige beelden uit Irak
of Syrië binnenkrijgen, publiceren we die sowieso niet.
Niet iedereen gaat akkoord met de beeldkeuze van
de media. Zo kregen enkele media negatieve reacties
omdat de gezichten van de slachtoffers niet onherkenbaar
waren gemaakt. “Soms overstijgt de nieuwswaarde
het recht op privacy”, aldus Van Baelen. “We proberen
altijd toestemming te hebben alvorens we bepaalde beelden
publiceren. Na de aanslagen was de chaos echter zo
groot dat het onmogelijk te achterhalen was wie er op de
foto’s stond afgebeeld.
Fake pictures
Door de wanorde na aanslagen worden foto’s ook
vaak volledig uit hun context gerukt. “Sociale media
maken het gemakkelijker om gemanipuleerde beelden
de wereld in te sturen”, aldus Jan De Haese, beeldredacteur
bij De Standaard.” Trolls maken misbruik van de
gelegenheid om valse beelden te verspreiden die niets
met de aanslagen te maken hebben. Daarom moeten de
betrouwbaarheid en oorsprong van de beelden gecontroleerd
worden.”
“Enkele dagen na de aanslagen in Brussel volgden er
ook aanslagen in de Pakistaanse stad Lahore. Uit alle
hoeken van de wereld kwamen er steunbetuigingen met
de hashtag #PrayForPakistan. Die gingen vaak gepaard
met een foto van de Eifeltoren die oplichtte in de kleuren
van de Pakistaanse vlag. Die foto dateerde echter van
2007 en had niets met de aanslagen te maken. Checken
en dubbelchecken is dus de boodschap.”
23

Arno Mussche
Sharing is caring
Drie digitale experten delen hun kennis in workshops
Niet iedereen heeft de knowhow om met onlinesnufjes te werken.
Daarom toverde VRT-journalist Ezra Eeman eind april zijn
Pinterestpagina Journalism Tools om tot een eigen onlineplatform
waarop journalisten wereldwijd nieuwe applicaties delen.
Ezra Eeman
toolprovider
“Enkele jaren geleden deed ik
research in New York naar verdienmodellen
voor journalistiek.
Via collega’s kwam ik in contact
met de nieuwste tools. Om een
overzicht te behouden, plaatste
ik alles op Pinterest. Ik schakelde
over op Twitter en richtte daarna
het gratis platform ‘Journalism
Tools’ op. Ik geef ook rond de
twintig workshops per jaar.”
“Daarin geef ik een overzicht
van de verschillende tools. Als
aanwezigen specifieke interesses
hebben, spits ik mij daarop toe.
Opvallend is dat weinig journalisten
digitale tools gebruiken.
Veel redacties hebben oudere
journalisten die niet weten hoe
ermee te werken. Maar na een
cursus kunnen ze makkelijk aan
de slag en maken ze uitmuntende
verhalen met hulp van die tools.”
Jago Kosolosky
programmer
“Toen ik bij MO* Magazine
werkte, gaf ik cursussen met technische
bagage aan journalisten en
studenten journalistiek. Dat ging
van onderzoekstechnieken tot een
basisinleiding programmeren. Nu
ik hoofdredacteur ben bij knack.
be, geef ik minder workshops. In
een workshop van mij zijn tools
niet het belangrijkste.”
“Een commerciële tool is gemaakt
om geld te verdienen. Gaat het
bedrijf failliet, dan verdwijnt de
tool. Daarom is basisinformatie
over programmeren belangrijk.
Journalisten moeten zelfstandig
kunnen werken en niet afhankelijk
zijn van een tool die over enkele
weken verouderd is. Ze moeten het
verschil kennen tussen onlinetools
en wat ze zelf programmeren. Als
je zelf programmeert, heb je de
volledige vrijheid.”
Majd Khalifeh
newsroomkenner
“Ik zie mezelf als journalist en
documentairemaker, niet als
digitale expert. Daarom geef ik
workshops over hoe je sociale media
gebruikt om nieuws te vinden
en te verifiëren. Ik gebruik tijdens
mijn sessies actuele nieuwsitems
om te tonen hoe je Facebook en
Twitter inzet om een verhaal te
vinden.”
“Ik gebruik mijn ervaringen
vanop de nieuwsredactie, dus
echt vanuit het standpunt van de
journalist. Vele mensen beseffen
nog altijd de kracht van sociale
media niet. Stel: er is een ongeluk
gebeurd in Tunesië. Dan kan
je een meerwaarde bieden aan
de nieuwsgebruiker door via
Facebook of Twitter een getuige te
vinden. Mijn expertise daarover
deel ik ook steeds met mijn
collega’s.“
24

april
1
De Morgen
België op 23 na rijkste land
ter wereld
2
Achter het bericht
3
4
“Ik sta uiterst
links van Piketty”
De Standaard 02/04/2016
5
6
7
De Morgen
Rode Duivels verliezen
leiding FIFA-ranking
Op 1 april 2016 kreeg
journalist Michiel Leen het
vuistdik boek ‘Postkapitalisme’
van de Britse econoom
Paul Mason in zijn handen.
Die kwam de dag nadien
zijn boek in Amsterdam
voorstellen.
“Ik beet me snel vast in
deze materie en voor ik
het wist was het twee uur
’s nachts. Gelukkig hou ik
van hectische werkdagen.”
Leen begon meteen na het
gesprek te schrijven. Zo
ontstond het stuk waar Leen
het meest trots op is uit zijn
hele carrière – tot nu toe.
cover
van de
maand
• Knack
• 6/04/2016
• Panama Papers
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Gazet van Antwerpen
Studio 100-topman gaat
aan de haal met miljoenen
euro’s
De Standaard
ACV op straat voor behoud
38-urenweek
Hanne Van Tenderloo
interviewt Herman
Brusselmans over
zijn column ‘Wij van
links’. De auteur raakte
daarmee duidelijk een
snaar; het interview
stond in de pluszone
maar werd desondanks
meer dan duizend keer
gedeeld.
Meest geklikt
/
humo.be
21
22
23
24
25
26
27
28
29
Gazet van Antwerpen
Prince (57) dood teruggevonden
in lift
Het Laatste Nieuws
Eerste dode door zikavirus
op Amerikaans grondgebied
30
25

Kritiek is
geen
probleem.
Behalve als
ze leidt tot
zelfcensuur.
26

Florentien Duquet
“Criticasters willen in het hoofd
van journalisten kruipen”
Het Journaal-hoofdredacteur Inge Vrancken
De Vlaamse openbare omroep kreeg in 2016 tal van
kritische reacties op de inhoud van haar programma’s.
Niet het minst van politici en leden van Vlaamse
politieke partijen. Politici kunnen hun democratische
controle over de openbare omroep uitoefenen via
het Vlaams Parlement. Nochtans kwamen er het
afgelopen jaar vaak aanvallen via sociale media. En
niet zelden was die vuistslag een flinke rechtse.
Hebt u het gevoel dat de VRT in 2016 vaker aangevallen
werd?
Inge Vrancken: “Er wordt meer over die aanvallen gepraat
en geschreven in ieder geval. Maar bij mijn weten
liggen we nu niet meer of minder onder vuur dan vroeger.
Het is ook logisch dat die kritiek er is. De openbare
omroep is deels gefinancierd door belastinggeld dus
uiteraard wordt er met een vergrootglas gekeken naar
wat wij doen en hoe we het doen. Wat wel veranderd is,
is dat door sociale media iedereen nu ook toeschouwer
is van die aanvallen.”
U bedoelt dan vooral de aanvallen op Twitter?
Vrancken: “Wat vroeger via de lezersbrief of mail
binnenkwam, gaat nu via Twitter. En dat kan elke
andere Twittergebruiker zien. Het is natuurlijk eigen
aan het medium. Je wordt er beperkt tot 140 karakters
en daarmee moet je je zeg gedaan hebben. Dat is niet de
meest dankbare methode om fundamentele discussies te
voeren. Zaken worden al snel uit de context getrokken.
Jammer is wel dat er een enorm negatieve vibe hangt op
het netwerk.”
In 2016 vielen vooral de aanvallen van politici op.
Merkt u daar een verschil met vroeger?
Vrancken: “Eigenlijk niet. We hebben een breed netwerk
van politici en woordvoerders, die niet twijfelen om
ons in persoon te laten weten dat ze iets niet goed vinden
of iets aan te merken hebben of het ergens niet mee eens
waren. Zo kunnen wij zelf uitleg geven over waarom
we onze berichtgeving zo hebben aangepakt. Maar de
persoonlijke aanvallen op Twitter zijn wel nieuw.”
Wat doet dat met de werking van de redactie?
Vrancken: “Wij kunnen wel om met de kritiek. Af en
toe is die terecht en dan is het aan ons om er iets mee te
doen. Het zorgt er wel voor dat we altijd op onze hoede
zijn. Anders dan vijf tot tien jaar geleden is er nu veel
meer interactie tussen mediagebruiker en mediaorganisatie.
Als de journalist persoonlijk onder vuur komt
te liggen heeft dat impact op sommige journalisten. We
moeten er vooral voor zorgen dat we niet aan zelfcensuur
doen om kritiek te vermijden. Want het is vaak
de bedoeling van de criticasters om in het hoofd van
journalisten te kruipen en ons te raken.”
Hoe leren journalisten daarmee omgaan?
Vrancken: “We beseffen dat we moeten praten over
de zaken die ons persoonlijk raken. Als je ze wegveegt,
kruipen ze pas echt in je hoofd. We proberen de kritiek
te analyseren, te begrijpen, te kaderen en met nieuwe
inzichten aan de slag te gaan. En vaak gebeurt het dat
we zeggen: ‘nee, dat hebben we echt goed gedaan en dat
gaan we de volgende keer gewoon opnieuw zo doen.’”
“Vaak zeggen we: neen, dat
hebben we goed gedaan;
volgende keer opnieuw zo”
Gebeurt het soms dat er journalisten worden teruggefloten?
Vrancken: “We weten wat we doen, waarom we dat zo
doen en wij geloven in die aanpak. Elke journalist doet
dat. Dat wil niet zeggen dat er nooit discussie is of dat we
ons nooit vragen stellen over de manier waarop we zaken
hebben belicht. Zodra we merken dat er fouten gebeuren,
hebben wij een gesprek met de journalist in kwestie.
We hebben onze deontologische raad en er zijn externe
controlemechanismen om hierop toe te zien. Maar in mijn
periode hier als hoofdredacteur van Het Journaal is het
nog niet voorgevallen dat er sancties volgden.”
27

De openbare omroep: een jaar onder vuur
1
Al in de eerste week
van januari is het raak:
N-VA-voorzitter Bart
De Wever wil niet meer
te gast te zijn in De
Afspraak. Aanleiding is
een humoristisch bedoeld
item in de nasleep van de
aanrandingen in Keulen,
waarin Pol Van Den
Driessche in verband
gebracht wordt met de
cursus ‘omgaan met
vrouwen’. De Wever mailt
de VRT-top: “De bewuste
framing is gewoon om
te kotsen. Hoe kan je nu
toch zo dom/onbekwaam/
degoutant/laaghartig
zijn?”
2
Vlaams minister-president
Geert Bourgeois
toont zich in een
toespraak verbaasd over
het feit dat Het Journaal
“geen beelden uitzendt
van een tweehonderdtal
jongeren die de politie
belagen met flessen en
stenen” na de arrestatie
van Salah Abdeslam. Het
politieverslag spreekt
over een twintigtal
amokmakers, “maar het
precieze aantal is niet de
essentie van de zaak”,
aldus Bourgeois. De minister-president
duidt en
nuanceert zijn uitspraken
op Radio 1.
3
Mediacriticus Frank
Thevissen maakt in april
een videocompilatie
over de verschillen in
berichtgeving tussen
VRT en VTM tijdens
rellen in Molenbeek.
De naam van de video,
‘Molenbeek constructief
belicht’, is een sneer aan
het adres van toenmalig
hoofdredacteur van het
VRT-journaal Björn
Soenens en de constructieve
journalistiek waar
hij symbool voor stond.
De aanval krijgt een
politiek tintje als blijkt
dat Thevissen medewerker
van een provinciale
N-VA-fractie is.
4
Antwerps gemeenteraadslid
André Gantman (N-
VA) is in april scherp voor
de openbare omroep. Hij
vindt het onbegrijpelijk
dat de VRT opiniemaker
Dyab Abou Jahjah uitnodigt
voor een debat in
duidingsprogramma’s.
“Zij die op welk niveau
dan ook Abou Jahjah een
forum verschaffen dragen
een zware morele verantwoordelijkheid
voor een
duurzame ontwrichting
van de maatschappij”,
zegt Gantman.
VRT-journalist Riadh
Bahri kondigt eind
augustus aan zijn Twitter-account
op non-actief
te zetten, na persoonlijke
aanvallen. Kamervoorzitter
Siegfried Bracke
stuurt deze tweet de
wereld in.
Vlaams Belangpolitica
Anke Van dermeersch
beweert in augustus
dat de VRT haar partij
boycot. Als blijkt dat de
extreemrechtse partij
veel minder aan bod komt
in vergelijking met de
andere Vlaamse partijen,
wijst Van dermeersch op
“Noord-Koreaanse cijfers”.
In 2016 werden er zes officiële klachten van politieke
aard ingediend bij de Vlaamse Regulator van de
Media. Van de behandelde klachten bij de VRM ten
aanzien van de VRT resulteerde enkel de klacht van
Penris (Vlaams Belang) in een waarschuwing voor de
openbare omroep. Andere klachten gingen onder andere
over de beelden van de rellen na de arrestatie van
Salah Abdeslam, de manier waarop Pegida Vlaanderen
in Het Journaal kwam en het gebruik van het woord
‘moslimterreur’ in Het Journaal.
5
6
Siegfried Bracke
@sthbracke 29 aug. 2016
Zou er in een zeldzaam geval link
kunnen zijn tussen narcisme en
racisme? Is nieuws MAKEN de
bedoeling? Of is het vooral zelf
nieuws ZIJN?
7
In september beschuldigt
Vlaams Belangkamerlid
Jan Penris de VRT van
onpartijdigheid tijdens
een item in De Afspraak
over het selfiemeisje. De
jonge moslimvrouw nam
tijdens een protestactie
van het Vlaams Belang
selfies met de manifestanten,
onder wie Filip
De Winter. Penris dient
klacht in bij de Vlaamse
Regulator voor de Media
die hem gelijk geeft en de
VRT een waarschuwing
geeft.
8
Gwendolyn Rutten,
partijvoorzitter van Open
VLD, vraagt zich in een
opiniestuk in De Morgen
af waarom Raoul Hedebouw
(PVDA/PTB) in De
Afspraak “zonder veel
kritische vragen zijn extreemlinkse
ideeën mag
ventileren. Het werd een
promopraatje.”
28

Arne Blomme
“Twintig jaar geleden
was dit ondenkbaar”
Panama Papers: voortzetting van een positieve journalistieke evolutie
Kristof Clerix en Lars Bové: de Vlaamse collega’s
achter de Panama Papers
Met 11,5 miljoen documenten over meer dan
200.000 frauduleuze offshore-entiteiten waren
de Panama Papers het grootste journalistieke onderzoek
ooit. Een jaar lang werkten 370 journalisten
wereldwijd in alle discretie samen rond het
befaamde datalek. Kristof Clerix (Knack en MO*)
en Lars Bové (De Tijd) waren verantwoordelijk
voor het Vlaamse luik. “Wie vindt dat journalistiek
een stille dood sterft, heeft de PanamaPapers
duidelijk nog niet gelezen.”
Het verhaal is gekend: in het voorjaar van 2015
belt de -‘anonieme’- klokkenluider John Doe naar
de Duitse krant Süddeutsche Zeittung. Hij beweert
over belastende informatie te beschikken over het
Panamese advieskantoor Mossack Fonseca. De
omvang van het dossier is te groot voor één krantenredactie.
Daarom schakelen Bastian Obermeyer en
Frederik Obermaier de hulp in van het International
Consortium of Investigative Journalism (ICIJ). Dat
leidde tot een netwerk van meer dan tweehonderd
onderzoeksjournalisten dat tweehonderdduizend
geheime offshoreconstructies ontmaskerde.
Samen spitten
De impact van de PanamaPapers op de onderzoeksjournalistiek
is niet te onderschatten. “Actuele
problemen zijn steeds meer grensoverschrijdend en
nieuwsorganisaties werken op steeds grotere schaal.
Het is niet meer dan logisch dat de journalistiek op
een parallelle manier mee evolueert”, vertelt Kristof
Clerix. “Twintig jaar geleden had geen enkele journalist
gedroomd van een dusdanige samenwerking.
De technologische evolutie heeft nieuwe deuren
geopend voor de onderzoeksjournalistiek”, aldus
Clerix.
“Mediaorganisaties stonden vroeger wat huiverachtig
tegenover vernieuwing. Maar door afbrokkelende
advertentiemodellen worden journalisten
nu gedwongen om het anders te doen”, vervolgt
Clerix. Terwijl onderzoeksjournalisten vroeger hun
geheimen voor zichzelf hielden, delen ze die nu op
grote schaal. Hierdoor kunnen we veel dieper graven
dan alleenstaande mediaorganisaties.”
Meerwaarde creëren
Lars Bové is ervan overtuigd dat er in de toekomst
nog meer nieuwscoalities tot stand zullen komen.
“De ICIJ kreeg in september al documenten in
handen omtrent de Bahama Leaks en onlangs was
het journalistennetwerk EIC verantwoordelijk voor
de publicatie van Football Leaks”, stelt Bové.
De Panama Papers in cijfers
11,5 miljoen documenten:
4.804.618 e-mails,
3.047.306 database-formats,
2.154.264 pdf’s,
1.117.026 foto’s,
320.166 tekstdocumenten,
2.242 andere documenten.
370 journalisten uit 76 landen betrokken
Betrokken Belgische mediapartners:
MO, Knack, Le Soir, De Tijd
Betrokken Belgische journalisten
Lars Bové, Kristof Clerix, Alain Lallemand,
Xavier Counasse, Joël Matriche
29

Tessa De Wolf
“Elke werknemer
verwerkt de slag op
zijn eigen tempo.
Dat botst”
Besparingen in mediabedrijven veranderen werksfeer
Op 26 april 2016 kondigde de VRT een zware
besparingsronde aan. Dat had een groot effect op de
onderlinge werksfeer van journalisten en mediaprofessionals.
Bezuinigingen raken de veerkracht van de
hele werkvloer. Scoop polst hoe zo ’n slag aankomt.
Zowel mediaconcern VRT als kleinere speler Klasse
is door een moeilijke tijd gegaan.
© © Tessa De Wolf
Voor de VRT was het niet de eerste keer dat er slecht
nieuws kwam. Isabel Schoonbaert, coördinator sociaal
overleg bij de openbare omroep: “De tendens van
besparingen was al een tijdje aan de gang, maar het
was de eerste keer dat de impact zo groot was. Toen het
besparingsplan bekend werd gemaakt, stootte dat op
onbegrip en ongeloof bij de medewerkers. Veel werknemers
stonden helemaal niet achter de voorgestelde
besparingsmaatregelen.”
Toekomstsessies
Vanuit de organisatie ontstond een vraag om betrokken
te worden bij het besparingsplan. Schoonbaert:
“Daarop organiseerden we toekomstsessies over hoe we
de besparingen op een andere manier konden realiseren.
Iedereen, van welke dienst ook, kon aansluiten. In die
toekomstsessies ging het management in dialoog met
de werknemers. Er werd gezocht naar besparingsvoorstellen
die de rol van de VRT als openbare omroep niet
raken of zelfs versterken.”
Isabel Schoonbaert
Door onder andere dat proces zijn er bij de VRT geen
naakte ontslagen gevallen. Schoonbaert: “We hebben
als organisatie gekozen voor arbeidsherverdeling. Als
we met z’n allen een beetje minder werken, dan kan
iedere plaats behouden blijven.” De VRT-medewerkers
konden dit jaar kiezen om hun eindejaarspremie in te
ruilen voor 22 extra vakantiedagen. Dat leverde het
bedrijf meer plaatsen op. Schoonbaert: “Er werden ook
nieuwe planningsafspraken gemaakt. Een optimalere
planning met minder overuren, draagt ook bij aan het
behoud van arbeidsplaatsen.”
30

Schokgolf
Maar de aankondiging van grote besparingen komt
sowieso hard aan. De sfeer kantelt, medewerkers worden
onzeker over hun toekomst waardoor sommigen uit
zichzelf vertrekken, bevestigt Schoonbaert: “De woorden
besparingen en uitstroom gingen als een schokgolf
door ons bedrijf. Met lede ogen moesten we toezien
hoe talenten ervoor kozen om de VRT te verlaten. Dat
brengt nog extra druk met zich mee in de organisatie.
Sneeuwbal
Twee jaar geleden ging de kleine redactie van Klasse
door een gelijkaardig proces. Het budget voor de magazines
Yeti, Maks!, Klasse voor Ouders en Klasse voor
Leraren werd geschrapt. Toenmalig financieel coördinator
Ann Lips: “Dat was een ramp voor ons, omdat het
gros van onze inkomsten kwam van de advertenties in
die magazines. Het printbudget droogleggen had een
financieel sneeuwbaleffect.” Sommige werknemers
vertrokken uit zichzelf, omdat ze geen toekomst meer
zagen bij het blad. Lips: “De sfeer heeft een tijd niet
goed gezeten. Dat zorgde ervoor dat mensen liever een
stabiele job zochten.”
Er werd gekozen om met werkgroepen te overleggen
over de nieuwe richting van het medium. Klasse werd
een onlinemedium, later werd er een nieuw magazine
voor leraren uitgebracht, dat viermaal per jaar verschijnt
in een abonnementsformule.
Verwijten
Dat de sfeer naar een dieptepunt zakt na slecht
nieuws, is niet verwonderlijk. Lips: “Onderlinge meningsverschillen
heb je altijd, maar tijdens de besparingen
vallen er ook harde woorden. De ene persoon
verwijt de andere dat die de vernieuwing tegenhoudt.
Iedereen verwerkt zo’n slag op eigen tempo. Terwijl
sommigen nog aan het rouwen waren om het verlies
van het oude Klasse, focusten anderen zich al volop op
de nieuwe strategie. Die twee groepen begrepen elkaar
soms niet.”
Ann Lips
© © Celine De Roust
“Focus op samenwerken”
Veerle Valaert is zelfstandig bedrijfspsycholoog en
organisatiebegeleider bij Quillet. Ze werkte twaalf
jaar als management consultant.
“Het is logisch dat bij het woord ‘besparen’ spontaan
een gevoel van angst naar boven komt. Het zou jammer
zijn moest die angst alles overheersen en de boel doen
verstijven. Ik vind het een mooi initiatief wanneer medewerkers
betrokken worden bij het denkproces achter
de besparingsoperatie. Het is belangrijk om een klimaat
te scheppen waar open gecommuniceerd wordt en waar
opnieuw gedroomd kan worden over de toekomst. Een
betere werksfeer kan ook starten vanuit de werknemer
zelf. Ik geloof in de kracht die voortvloeit uit positief
denken, durven dromen, kaderen en creatieve oplossingen
zoeken. In tijden van besparingen is het belangrijk
om te kijken naar teamresultaten en niet enkel de
individuele successen te belichten. Samenwerken is
belangrijk, ook zonder besparing. Je gaat als team een
bepaalde uitdaging aan, je bent niet alleen. Vergelijk
het met een voetbalploeg. Er kunnen in een ploeg veel
individuele talenten zitten, maar het is geen goed team
als ze niet geleerd hebben om samen te spelen”
31

1
2
3
4
5
6
Het Belang Van Limburg
Premier Michel bij heropening
vertrekhal: “Brussels
is back in business”
mei
7
8
9
10
11
De Morgen
Rodrigo Duterte: de vigilante
president
Yves Desmet
@yvesd 25 mei. 2016
Beetje ongelukkige lay-outkeuze
bij de collega’s van #hln
Theo Francken
@franckentheo 26 mei. 2016
Uitstekend en professioneel
interview door HLN, opmaak
wansmakelijk.
12
13
14
15
16
17
18
19
De Standaard
België gaat IS ook in Syrië
bombarderen
Het Belang Van Limburg
Oekraïne wint Eurovisiesongfestival,
Laura
tiende: “De waarheid wint
altijd”
20 Metro
Egyptisch vliegtuig stort
neer in Middellandse Zee
21
22
23
cover
van de
maand
• The New Yorker
• 30 mei 2016
• “Commencement”:
het begin (werk,
volwassen leven ...)
Mediatransfers
Bij het woord ‘transfers’
denkt u waarschijnlijk aan
de miljoenendeals tussen
voetbalclubs en -spelers.
Maar ook in medialand
vonden vorig jaar veel
switches plaats. Vooral in
het najaar bewoog er veel
in de journalistieke wereld.
Enkele toppers lieten hun
vertrouwde medium achter
voor een nieuwe uitdaging.
24
25
26
27
28
29
30
31
deredactie.be
Het einde van een tijdperk:
Teletekst houdt op te
bestaan
Maggie De Block lijkt
onbewust altijd alle
aandacht naar zich toe
te trekken. Een botsing
met een fietser was
goed voor het meest
gelezen artikel in mei
op deredactie.be.
Meest geklikt
/
deredactie.be
32

Stephanie De Smedt
Jaak Smeets
Karen Hellemans
Isabel Albers
Famke Robberechts
Veerle Maes
Wim Verhoeven
Eva Van Driessche
Evi Robert
Isabel Albers
Isabel Albers
Dimitri Antonissen
+ Frank Depoorter Jeroen Vandeputte
Jeroen Bossaert
Bart Eeckhout
+ An Goovaerts
Lisbeth Imbo
Tom Christiaens
Yves Desmet
Chantal Lepaige
Fabienne Willaert
Bart Alleman
Greg Lievens
Stefaan Werbrouck
Ruth Goossens
Lene Kemps
Steven Samyn
Brecht Decaestecker
Jago Kosolosky
Simon Demeulemeester
Carl Voet
Björn Soenens
Leo Hellemans
Inge Vrancken
Paul Lembrechts
Sven Ornelis
Emmanuel Rottey
S o fi eL e m a i r e
Peter Quaghebuer
Evi Maveau
Philippe Bonamie
Jaak Pijpen
33

Arno Mussche
De werkelijkheid,
met of zonder filter?
Journalisten discussiëren over het gebruik van fotofilters
Instagram! Voilà. De schuldige is bekend. Middelmatige
foto’s overgieten we graag met een laagje lo-fi,
juno of valencia. Wie tijd heeft, opent Photoshop om
een pukkel weg te gommen. Maar mag dat wel? De
discussie rond filters in de persfotografie is al zo oud
als de filters zelf. “De nieuwsgebruiker mag op geen
enkele manier misleid worden”, zegt ombudsman
Pieter Knapen van de Raad voor de Journalistiek.
Iedere journalist en persfotograaf kent de journalistieke
code, een verzameling van plichten die journalisten moeten
volgen om ethisch correct te werken. Artikel 3 van de
code is duidelijk: de journalist schrapt of verdraait geen
essentiële informatie in teksten, beelden, klankfragmenten
of andere documenten. Bij het verwerken van vraaggesprekken
geeft hij de verklaringen van de geïnterviewde getrouw
weer en respecteert hij de geest van het gesprek.
De vraag is natuurlijk of het gebruik van filters in de
persfotografie beelden schrapt of verdraait. “De lezer
moet beseffen wanneer er aan een foto gesleuteld is”, beargumenteert
Knapen. “Bij een zwart-witfoto is meteen
duidelijk dat de foto is aangepast. Maar als je bijvoorbeeld
bij een brandend gebouw extra rookpluimen toevoegt,
vervals je de werkelijkheid en dat gaat een stap te ver.”
Fotograaf Jelle Vermeersch is het niet helemaal eens met
die stelling: “De pure werkelijkheid weergeven is onzin.
Elke foto is een subjectieve interpretatie. Je kunt al
discussiëren over wat je binnen en buiten het beeldkader
zet. Natuurlijk mag je zaken niet verwijderen, maar met
licht en contrast kan je de foto power geven. Als de foto
niet aantrekt, wordt het artikel niet gelezen.”
Toch zijn er volgens Knapen gevaren aan het gebruik van
filters: “Nieuwsgebruikers worden dagelijks overspoeld
met beelden op onlinemedia, dus ook met foute en bewerkte
foto’s. Als ze merken dat beelden gemanipuleerd
zijn, verliest de journalist zijn geloofwaardigheid.”
Deze discussie is niet nieuw. Ook bij analoge foto’s kon
de fotograaf aanpassingen maken. “Ik heb veel tijd in
de donkere kamer doorgebracht”, zegt veteraan Michiel
Hendryckx. “Daar kon ik met mijn handen de hoeveelheid
licht op bepaalde plekken op de foto beïnvloeden.
Dat ‘doordrukken en tegenhouden’ was technisch gezien
ook een ingreep op de werkelijkheid. Voor mij moet
een foto snel leesbaar zijn en het onderwerp meteen
duidelijk.”
Net daar ligt de grijze zone: op welk moment wordt de
foto te veel ‘bewerkt’ of ‘geaccentueerd’? “De werkelijkheid
is heilig,” vervolgt Hendryckx, “maar doe ik
die geweld aan door de overdracht naar het publiek te
versterken? Door inhoudelijke ruis te verwijderen? Dat
moet je per case bekijken. Maar het is een foute gedachte
dat fotografen constant foto’s aanpassen. Ik heb mijn
hele journalistieke loopbaan bij De Standaard gewerkt.
Daar probeerden we altijd de objectieve werkelijkheid
te brengen. Proberen, zeg ik wel, want iedere fotograaf
heeft zo zijn persoonlijke voorkeuren.”
“Ik denk dat fotografen minder interesse krijgen in
filters”, voegt Vermeersch toe. “Door Instagram kan
iedereen nu filters toepassen op een foto. Door die overload
verliezen die hun waarde. Fotografen gebruikten
vroeger vooral filters om een eigen stempel te drukken,
om een stijl te creëren. Vaak wist je meteen van wie de
foto was, op basis van die stijl. Met de huidige trends is
dat een stuk moeilijker geworden en gaan persfotografen
terug naar ‘zachtere’ foto’s met minder filters.”
Daarnaast vindt Hendryckx ook het corrigerende effect
van sociale media belangrijk: “Als er foute beelden gepubliceerd
worden, kan iedereen via Facebook of Twitter
zijn beklag doen. De media weten dat. Die reguleren
zichzelf en zorgen ervoor dat ze altijd binnen de lijntjes
kleuren. Ik ben een cultuuroptimist. Ik geloof niet dat de
media om zeep gaan door de digitale mogelijkheden.”
34

“Het belangrijkste
blijft dat de kijker
beseft wanneer
er aan een foto
gesleuteld is”
Pieter Knapen
“De foto moet
snel leesbaar
zijn. Je moet het
onderwerp meteen
zien”
Michiel Hendryckx
“Elke foto is
een subjectieve
interpretatie”
Jelle
Vermeersch
35

Merijn Vandenbulcke
“Tijdens het nieuws
live-interview met iPhone”
Binnenkijken in de smartphone van Jelle D’Hondt (VTM)
© Piet Martens
Streamur, een app om live nieuws te brengen
Als verantwoordelijke voor de mobiele apps bij
VTM Nieuws test en keurt Jelle D’Hondt jaarlijks
tientallen applicaties.
“De grootste aanwinst voor ons zijn de systemen
van Mobile Viewpoint. Dat biedt applicaties aan
die livebeelden doorsturen. Streamur is daarvan
een uitstekend voorbeeld. Met een iPhone en een
kwalitatieve resolutie is het perfect mogelijk om
tijdens het nieuws over te schakelen naar een met
smartphone gefilmd interview.”
“LiveU gebruiken we dagelijks voor nieuwsuitzendingen.
Dat heeft een gelijkaardig concept als Streamur,
maar is door een andere fabrikant gemaakt.”
De smartphone wordt steeds belangrijker voor
een journalist, maar volgens D’Hondt zal nooit
alles met de smartphone gedaan kunnen worden.
“Hoewel alle hulpmiddelen compacter worden, is
het ondenkbaar om oudere systemen te vervangen.
Om praktische redenen werken we niet met apps om
te monteren. De voorkeur gaat nog altijd uit naar
de klassieke monteercel, zowel op de redactie als de
mobiele SNG-wagen.”
WhatsApp Web is de onlinevariant van de smartphone-app.
“Het is een handige manier om via
de desktop te werken. Daarbij is de aanvaardbare
resolutie een groot voordeel. VTM-journalisten die
op reportage zijn, sturen vaak foto’s door via de
bijhorende chatgroep. Het enige nadeel is dat de
computer altijd verbonden moet zijn met de smart–
phone, anders werkt de desktop app niet.”
© Merijn Vandenbulcke
36

juni
1
2
3
4
HLN
Bokslegende Muhammad
Ali (74) overleden
5
6
Knack
Reuzenpanda geboren in
Paira Daiza
cover
van de
maand
• Vice
• juni 2016
• vluchtelingenproblematiek,
Lesbos
Wouter Verschelden
@woverschelden 30 juni. 2016
Hoe achterlijk kan je als parlement
(of voorzitter) eigenlijk zijn?
Gaan we kar en paard ook terug
invoeren of zo?
#welcomeinthe21century
7
8
9
10
11
12
13 Metro
De Block zet Belg op dieet
De Standaard
14 LinkedIn gaat in op overname-uitnodiging
Microsoft
15
16
17
18
19
20
21
Meest geklikt
/
demorgen.be
Student politieke
wetenschappen Wouter
Torbeyns stelt voor om
gewoon onze eigen appels
op te eten, in plaats
van ze te importeren uit
verweggistan. Dat is beter
voor onze economie
én de ecologie.
22
23
24
25
26
27
Deredactie.be
Het is beslist: Britten
stappen uit de EU
28
29
30
37

38

Celine Camu
Onpeilbaar feilbaar
Hoe geloofwaardig zijn politieke peilingen na 2016?
Of het nu om de zege van Trump, de Brexit of de
Franse voorverkiezingen gaat, de opiniepeilers waren
de grote verliezers. Laten de media zich te veel leiden
door peilingen?
39

© Celine Camu
“Je moet wel opletten dat
peilingen geen self fulfilling
prophecy worden”
Jan-Frederik Abbeloos (De Standaard)
De Franse krant Le Parisien zal in de aanloop van de
presidentsverkiezingen geen peilingen publiceren. De
krant wil niet langer investeren in ‘horse race journalism’,
maar meer inzetten op journalisten op het terrein.
Het debat leeft ook op de redactie van De Standaard,
die twee keer per jaar een politieke peiling publiceert,
samen met de VRT. “Wij hebben begin januari nog
samengezeten om het over peilingen te hebben, maar
wij stoppen er niet mee”, vertelt chef Politiek Jan-Frederik
Abbeloos (De Standaard). “In België is de situatie
helemaal anders dan in de VS of bij de Brexit. Een
parlementaire verdeling van zetels is geen keuze zoals
het winner-takes-allprincipe. Onze visie op peilingen is
wel geëvolueerd: ze worden nu minder uitgesmeerd in de
krant. Ook al omdat je een groot deel van de informatie
vlotter kan presenteren via de website.”
Derde keuze
Dat peilingen feilbaar zijn heeft vaak te maken met de
vraagformulering. “Een vraag met maar twee keuzes
sluit een deel van de bevolking uit, namelijk de onbesliste
kiezers”, verklaart Sarah Van Leuven, professor
communicatiewetenschappen van de Universiteit Gent
en directeur van het Center for Journalism Studies. “Als
er geen derde antwoordcategorie voorzien is, worden
de cijfers minder accuraat. Mensen vinken dan iets aan
waar ze niet achter staan. Journalisten zouden de formulering
moeten nakijken, maar in de praktijk is daar
te weinig tijd voor. En als de resultaten van een goed
onderzoeksbureau komen, worden die gegevens minder
snel gecontroleerd.”
Daarnaast is het belangrijk dat de steekproef representatief
is. In tegenstelling tot wat velen denken, geldt
niet het principe ‘hoe groter de groep, hoe beter’. “De
journalist zou moeten nagaan of de gemiddelde burger
in het onderzoek vertegenwoordigd is”, vertelt Van
Leuven. “Als een steekproef een afspiegeling is van de
volledige populatie, is een groep van duizend mensen
voldoende.”
Non-respons
De laatste opiniepeiling van De Standaard en de VRT
vermeldde niet de zogenaamde non-respons. Abbeloos:
“De methodologie wordt steeds kort toegelicht, maar
die vermeldde vorig jaar inderdaad niet de non-respons.
Die wordt natuurlijk wel berekend, net als de foutenmarge.
Dat zijn allemaal factoren die ervoor zorgen dat je
peiling geen honderd procent accurate weergave is van
het kieslandschap, maar je probeert via de methodiek
die foutenmarge zo klein mogelijk te maken.”
Toch vindt Van Leuven dat de non-respons wél vermeld
moet worden. “Wie zijn die mensen die hun mening
niet willen geven? Misschien gaat het om een specifieke
groep die zich extreemrechts situeert en zijn mening
liever voor zich houdt. Dat zijn zaken die je niet altijd
kan weten. Toen Bart De Wever zich uitsprak tegen
een referendum over Oosterweel, klopte zijn stelling:
een referendum is een soort blokkeringsmechanisme.
Mensen die voor de Brexit zijn, zullen meer gemotiveerd
zijn om te stemmen dan de groep die alles wil behouden.
Dat geldt in zekere zin ook bij peilingen. Niet iedereen is
even gemotiveerd om eraan mee te werken.”
De ideale methode
Face-to-face-interviews zijn de beste methode om te peilen.
Maar zoiets kost tijd en veel geld. Om die redenen
40

© Celine Camu
“Een Trump-kiezer gaat niet zomaar
voor Clinton stemmen, omdat ze
volgens een peiling gaat winnen”
Sarah Van Leuven (UGent)
worden vaak telefonische interviews afgenomen. “Als
mensen bereid zijn om mee te werken, is dat een goede
methode”, zegt Van Leuven, “maar je mag zeker geen
sturende vragen stellen. Bijkomend nadeel is dat er een
grotere kans is op non-respons.”
De opiniepeiling van De Standaard en de VRT komt tot
stand via de telefonische methode. “Een onlinepanel
is namelijk veel minder representatief”, zegt Abbeloos.
Wel een nadeel is het sociaal wenselijk gedrag.
“Tegenover een telefonische enquêteur zullen mensen
misschien makkelijker zeggen dat ze voor Groen kiezen,
terwijl anderen zich inhouden om toe te geven dat ze
eigenlijk voor het Vlaams Belang stemmen”, vertelt
Abbeloos.
Cijfers lezen
Soms vraagt een redactie om meer te bevragen dan de
politieke pop poll. “We willen een aantal inhoudelijke
thema’s uitlichten. De vorige keer ging het over de
houding ten opzichte van de islam. Het peilingbureau
brieft ons de resultaten. Dat gebeurt wisselend hier
of op de redactie van de VRT”, zegt Abbeloos. “Al vrij
snel ontstaan er discussies om de resultaten zo goed
mogelijk te interpreteren. Hoe verklaar je dat bepaalde
kopstukken het zeer goed doen, maar hun partij niet?
Een goede peiling stelt haar eigen vragen. Aan ons om
antwoorden te zoeken.”
Zwevende kiezer
In de jaren zestig begon België te ontzuilen. Mensen
maakten vaker zelfstandige keuzes, los van hun
katholieke, socialistische of liberale zuil. De zwevende
kiezer was geboren en het peilen naar partijvoorkeuren
werd moeilijker. Van Leuven: “Mensen die vandaag hun
voorkeur uitspreken naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen
kunnen morgen al een heel andere
mening hebben. Dat maakt het moeilijker om opinies te
vatten.”
Eeuwige vraag
Of opiniepeilingen een invloed hebben op iemands
mening, is niet duidelijk. Sarah Van Leuven betwijfelt
het. “Er zijn veel andere factoren die een politieke keuze
beïnvloeden. Mensen baseren zich op gesprekken met
vrienden, websites van politieke partijen, folders, verslaggeving,
discussies op sociale media, enzovoort. Je gaat een
Trump-kiezer niet overtuigen voor Clinton te stemmen,
met een peiling die aantoont dat ze gaat winnen.”
Ook Abbeloos is niet overtuigd dat peilingen een invloed
hebben. “Als een partij daalt in de peilingen, is dat niet
omdat de vorige peiling slecht was. Er is een reden
waarom die partij achteruitgaat: door machtsdeelname,
door niet uit de verf te komen, door interne schandalen.
Je moet wel opletten dat peilingen geen self fulfilling
prophecy worden. Wanneer een partij krampachtig reageert
op slechte peilingen, kan die reactie op haar beurt
het publieke debat beïnvloeden. Op die manier krijg je
een soort voorspellend element in peilingen.”
Dat de falende peilingen van 2016 zorgen voor discussie
en debat, vindt Van Leuven een goede zaak. “Ik hoop dat
de bewustwording op de meeste redacties vergroot en
dat men er genuanceerder over zal berichten. Er zijn veel
journalisten die dat op een correcte manier doen, maar
het kan nog beter. Misschien worden die discussies een
trigger om de nuancering te versterken.”
41

juli
1
HLN
WAT EEN AFGANG!
Wales doorprikt Belgische
droom. Adieu, Wilmots?
2
3
4
5
6
7
8
19
2
10 3
4
GVA
Feest in Portugal: Europees
kampioen voetbal na
verlengingen
11 5
12 6
7
13
8
9
10
14
11
12 15
13 16
14 17
15 18
19 16
20 17
De Tijd
Irritatie groeit over Pokémon-gekte
Deredactie.be
Zware aanslag in Nice eist
nu al 84 levens
cover
van de
maand
• Volkskrant Magazine
• 9/07/2016
• “Alle tijd”:
vakantienummer
Steven Lemmens
@stvn 11 jul. 2016
Welkom @BrechtDC!
Peter Decroubele
@peterdecroubele 12 jul. 2016
Elk jaar fantastische radio van @
gertgeens @tomvandenbulcke @
chrisvandegoor, Frank Hoste, Carl
Berteele en copine @hRmienV
#studiofrance
21
18
22
19
20
23
24 21
22 25
23
26
24
25
27
26
28
27
29
28
29
30
30
Deredactie.be
Maandblad Ché verdwijnt
uit de rekken
De Tijd
Turkije zal alle rotte appels
uit overheid verwijderen’
Meest geklikt
/
mo.be
Dit stuk, geschreven door
hoofdredacteur Gie Goris,
maakt een analyse van het
systeem in de waanzin van
terroristische aanslagen.
Opvallende zin in het stuk:
“Door gewone burgers te
treffen, slaagt het extremisme
er nu al in de samenleving
te militariseren, zowel
in budgettair opzicht als op
straat”
31
42

© © Katrijn Van Giel
Katrijn Van Giel - (zonder titel)
Achter het beeld
“De ranger kijkt uit over de vallei van Urtsador,
Armenië. Hij hoorde geschreeuw van een met uitsterven
bedreigde vogel en wipte meteen op van zijn steen.”
“Met halfwilde paarden reden we twee uur om hier te
geraken. Voorovergebogen op het zadel, de hoeven van
de paarden klepperend op de stenen. Er was geen ander
geluid in de omgeving. De ranger zei geen woord, de
hele rit lang. Hij wilde luisteren naar de spechten, de
sperwers en de valken. Tot een paar jaar geleden trok hij
naar Rusland om zijn boterham te verdienen. Maanden
weg van huis, ver van familie. Nu is hij ingeschakeld als
ranger. Hij leeft van wat de vallei hem te bieden heeft.”
“Het hoedje van de ranger loopt gelijk met de bergen
in de verte. Doordat hij met zijn rug naar je toe staat,
verdwijnt zijn persoonlijkheid. En je droomt maar van
één ding : even op zijn plaats staan.”
43

Alana Vanden Broucke
“Het is de intiemste
vorm van radio”
Openbare omroep experimenteert met podcasts
De voorbije zomer zond Radio 1 Podgrond uit, een
programma over podcasts. 2016 was het jaar waarin
de VRT zelf begon te experimenteren met podcasts.
Radio 1 nam het voortouw. Ward Bogaert is een
van die presentatoren die het digitale radioformat
omarmden. Samen met Philip Heymans maakte hij
‘Iemand’, een podcast over straffe verhalen.
Door het succes is ‘Iemand’ al toe aan een tweede
reeks. Hoeveel luisteraars bereiken jullie met die
podcast?
Ward Bogaert: “Dat is altijd heel moeilijk te zeggen
bij podcasts. Als iedereen die het gedownload heeft
het uiteindelijk ook beluistert, zijn het er per aflevering
tien- tot vijftienduizend. Wat goed is. Dat is natuurlijk
allemaal met een korrel zout te nemen, maar we zijn
in elk geval heel tevreden over de downloadcijfers. We
hebben heel wat reclame mogen maken, in tegenstelling
tot de meeste podcasts. Dat heeft geholpen, natuurlijk.”
Wat wilden jullie in eerste instantie eigenlijk bereiken
met jullie podcast?
Bogaert: “Ons idee was het lange verhaal in ere te
herstellen. Philip en ik zijn allebei reportagemakers en
hebben in de loop der jaren heel wat boeiende mensen
ontmoet met een sterk verhaal. Wij moesten daar altijd
korte stukken van maken en vonden het jammer om al
dat goede materiaal weg te gooien. Zo zijn we eigenlijk
bij podcasts beland. Het leuke is dat ze ons gevraagd
hebben of we ‘Iemand’ wilden uitzenden op de radio tijdens
de kerstvakantie, wanneer het ritme van de mensen
wat lager ligt. En dat hebben we gedaan. Je merkt wel
dat er een verschil is. Die podcast staat puur op zich.
Plots moesten we dat gaan inplannen in een radioblok
Ward Bogaert
van een uur, terwijl de afleveringen maar twintig tot
vijfentwintig minuten duren.”
Denkt u dat er weer meer ruimte gaat zijn voor de
langere radioreportage?
Bogaert: “Wel, ik hoop het. Het heeft er heel lang niet
naar uitgezien, maar we hebben veel positieve reacties
gekregen op ons experiment. Waardoor ik echt begin te
hopen dat er weer ruimte komt voor lange reportages.
Ik wil mijn best doen om dat voor elkaar te krijgen. Ik
ben er echt van overtuigd dat mensen meer en meer op
zoek gaan naar vertraging in deze jachtige tijden. Veel
zenders zijn vooral met nieuws bezig en verliezen uit
het oog dat mensen naast actualiteit ook nog andere
interesses hebben. We moeten actualiteit af en toe eens
loslaten om tijd te maken voor een tijdloos verhaal. Dat
is wat we met ‘Iemand’ altijd geprobeerd hebben.”
44

© © VRT / Bart Musschoot
U bent nu een hele tijd bezig geweest met podcasts.
Hebt u daar veel uit geleerd?
Bogaert: “Ik heb er vooral als maker veel van geleerd,
want ik had dat eigenlijk nog nooit gedaan. De verhaalopbouw
is helemaal anders dan bij radioreportages.
Maar ik heb ook veel geleerd uit de reacties. Mensen
hebben daar echt wel behoefte aan. Ik zeg altijd dat je
bij een podcast één luisteraar voor ogen moet hebben.
Je moet eigenlijk een verhaal in die ene persoon zijn
oor fluisteren. Je moet hem het gevoel geven dat je
alleen voor hem iets aan het vertellen bent. Als je korte
stukjes maakt voor de radio, heb je een massapubliek
voor ogen. Je kan je niet voorstellen dat je zo intiem met
één luisteraar samenzit. Een persoon heeft besloten
dat te downloaden en naar jou te luisteren. Dat is toch
fantastisch. Ik heb daar echt plezier uit gehaald.”
Welke kansen denkt u dat podcasts kunnen bieden
voor een openbare omroep?
Bogaert: “Nu is dat nog een nichemarkt. Daar moeten
we eerlijk in zijn. Maar het is alleszins een markt die
we in het oog moeten houden. Volgens mij gaat die
markt alleen maar groeien, zoals in onze buurlanden.
Misschien is het een kwestie van tijd: als je kijkt welke
evolutie de tv heeft afgelegd, van lineair kijken naar on
demand. Ik denk dat dat voor de radio niet anders zal
zijn in de nabije toekomst.”
Zouden podcasts ook een manier kunnen zijn om
jong talent te zoeken?
Bogaert: “In elk geval is het heel gebruiksvriendelijk.
Je hebt niet veel nodig om een podcast te kunnen
maken. Eigenlijk kan iedereen het, en dat merk je ook.
Er zijn hoe langer hoe meer doe-het-zelfpodcasts.
Als er iets heel goed tussen zit en dat wordt opgepikt
door professionele radiomakers kan dat natuurlijk een
springplank zijn. Vroeger moest je, als je aan talentenwerving
wilde doen, naar de vrije radio luisteren. Nu is
dat minder het geval. In de toekomst gaan zenders zeker
podcasts gebruiken om talent te spotten.”
Het is opmerkelijk dat enkel Radio 1 afzonderlijke
podcasts aanbiedt. Andere zenders stellen gewoon hun
bestaande programma’s als podcast ter beschikking.
Bogaert: “Qua podcasts staat de VRT nog niet ver.
We zijn nog volop aan het experimenteren. Bestaande
programma’s als podcast aanbieden, doet Radio 1 ook
al jaren. ‘Iemand’ en ‘Mastertrack’ zijn de eerste digital
first podcasts. Het heeft ook met belangstelling en
beschikbaar personeel te maken. Omdat Philip en ik
nu toevallig bij Radio 1 werken en met dat voorstel zijn
afgekomen, hangen de podcasts nu aan deze zender.
Misschien hebben de andere zenders geen volk en tijd
om zich daarmee bezig te houden.”
Denkt u dat andere zenders ook op de kar zullen
springen?
Bogaert: “Ik denk dat wel, ja. Nu is de vraag die bazen
zich stellen: ‘Loont het de moeite om voor zo’n beperkte
doelgroep zoveel middelen in te zetten?’ Het antwoord
daarop is voorlopig ‘neen’. Dus blijft het nog bij een paar
experimenten. Maar ik klaag niet. Philip en ik zijn voor
allebei de reeksen een periode van onze job vrijgesteld
geweest. Wij hebben er een maand fulltime aan kunnen
werken. Dat is een luxe die anderen niet krijgen. Wij
hopen alvast dat we binnenkort nog eens vrijgesteld
worden om een derde reeks van ‘Iemand’ te maken.”
45

© © Quick-Step Floors
© © Dirk Ongena
Herman Van de Putte - persverantwoorlijke KSC Lokeren
Iljo Keisse - wielrenner Quick-Step Floors
Voetbal: bescherm opgefokte
spelers tegen de pers
Wielrennen: weinig regels,
wel mediatraining
Bij eersteklasser Sporting Lokeren geldt een duidelijk
persbeleid. “Wie een speler wil interviewen, moet via
mij”, zegt persverantwoordelijke Herman Van de Putte.
“Ik beoordeel wat opportuun is en wat niet. Is een
interview niet correct verlopen of neergeschreven, dan
moet het stuk van de journalist herschreven worden.”
Veel hangt af van de persoonlijkheid van de trainer,
zo blijkt. “Onder Georges Leekens mochten journalisten
de spelers niet telefonisch ‘lastigvallen’. De huidige
trainer, Runar Kristinsson, is daar veel soepeler in.
Journalisten mogen naar de spelers bellen voor korte
gesprekken, bijvoorbeeld over een blessure. Maar
meteen na een wedstrijd beslissen wij wie al dan niet
een interview gaat afleggen. De media zoeken anders
opgefokte spelers op”, zegt Van de Putte.
Ook bij KV Kortrijk verlopen alle interviews via de
persverantwoordelijke. “De spelers antwoorden alleen
op telefonische vragen van journalisten als ze weten
dat ik betrokken partij ben”, zegt communicatieverantwoordelijke
Stijn Van den Berge. “Dat is de enige
manier om chaotische taferelen te vermijden.” De
voetballer van vandaag is opgegroeid in een klimaat met
pers en camera’s. Maar spelers moeten leren genuanceerd
te antwoorden, vindt Van den Berge. “Elke speler
mag zeggen wat hij wil, als het maar beschaafd en onderbouwd
gebeurt. Een slechte match is niet hetzelfde
als een strontmatch.”
“In de kleine en toegankelijke wielerwereld gaat het er
anders aan toe”, getuigt Iljo Keisse (35), meesterknecht
van onder meer Tom Boonen bij Quick-Step Floors
Cycling Team. “Heel wat wielrenners staan open voor de
media. De rol van de persverantwoordelijke is tot een
minimum beperkt. Wielerjournalisten bellen me vaak
op voor korte reacties. Daar heb ik geen problemen mee.
Een reactie of een voorbeschouwing geven bij een wedstrijd
is dagelijkse kost. Een mening uiten ligt natuurlijk
veel moeilijker, want dan begeef je je op glad ijs.”
Al gelden er ook regels bij de blauw-witte brigade van
Patrick Lefevere. Renners mogen niet tweeten of
reageren op tweets in het eerste halfuur na een koers.
Over ploegtactiek en concurrentie mag helemaal niets
gezegd worden op sociale media of tegen journalisten.
“Drie jaar geleden kregen we korte sessies mediatraining.
In groepjes van vier kregen we tips om correct
met de pers om te gaan. Dat vond ik overbodig, want
als renner weet je zelf wel wat kan en wat niet. Persoonlijke
ervaring leert nog altijd meer dan theoretische
praatjes.” Bij Keisses ploeg staat de Italiaan Alessandro
Tegner aan het roer wat betreft media. “Hij kan onmogelijk
alles controleren. Er verschijnt gewoon te veel.
Geen enkele renner moet ooit verantwoording afleggen.
Lange interviews moeten wel altijd via Alessandro
geregeld worden. En die worden nadien ook nagelezen”,
besluit de Gentenaar.
46

Merijn Vandenbulcke & Céline Mawet
Sturen sportclubs
het nieuws?
De relatie tussen de sportpers en de clubs hangt vaak af van de sporttak.
Interviews met voetballers moeten altijd via de persverantwoordelijke gebeuren.
In de wielerwereld gaat dat er net iets anders aan toe.
Een voetbalverslaggever in de Jupiler Pro League wil
getuigen over zijn ervaringen met persreglementen,
maar alleen anoniem. Hij wil namelijk niet herkend
worden op zijn eigen redactie of door de voetbalclubs.
“Ik wil geen clubs viseren, want het gaat over een
algemene tendens bij de topclubs. Ik bezoek meestal
Standard, Club Brugge, Anderlecht, KRC Genk en AA
Gent en dit jaar ook KV Oostende en Zulte Waregem.
Over die topclubs willen mensen het meeste weten.”
“De meeste problemen heb je niet met de persverantwoordelijke,
maar met de trainer of de directeur of
manager van de club. Ons werk wordt vaak bemoeilijkt
van bovenaf. Ik kan maar weinig begrip opbrengen als
ze voorwaarden stellen aan een interview. Zo mocht ik
bij een Belgische topclub enkel een interview afnemen
als er enkel positieve vragen gesteld werden. Het is niet
aan een voetbalclub om een journalist op te leggen welke
vragen hij al dan niet mag stellen. Helaas verschilt de
voetbaljournalistiek daarin van bijvoorbeeld politieke
journalistiek. Politici hebben de journalistiek nodig,
voetbalclubs niet.”
“Ik word voorzichtiger”
“Het gebeurt steeds vaker dat een club liever een
interview zélf op zijn website publiceert, dan het aan
een krant te geven. Als je een interview aanvraagt met
een nieuwe getransfereerde speler, krijg je te horen dat
je quotes van de clubwebsite mag gebruiken. Zo werkt
het natuurlijk niet. Voor zo’n evolutie moeten we erg
opletten: we moeten nog altijd zélf onze vragen kunnen
stellen. Het gevolg is nu dat je soms twee keer nadenkt
voor je in een interview een bepaalde vraag stelt, of dat
je bepaalde informatie bewust niet publiceert om jezelf
als journalist niet in de problemen te brengen. Ik word
voorzichtiger. Sportjournalistiek wordt steeds meer een
kwestie van balanceren op een koord. Je moet kritisch
durven te zijn, maar ook weer niet té kritisch, of je wordt
gebannen door de clubs. Dat is best moeilijk.”
Een andere voetbaljournalist vertelt hoe hij ook problemen
kreeg met een Belgische club. Ook hij wil anoniem
blijven. “Twee jaar geleden werd ik verbannen door
een Henegouwse club omdat die vond dat ik incorrecte
informatie had gepubliceerd. Ik had geschreven dat de
spelers staakten omdat ze hun premies nog niet hadden
gekregen. Daardoor mocht ik van de huidige persverantwoordelijke
niet meer aanwezig zijn op persmomenten.
Op wedstrijddagen konden ze me niet verbieden aanwezig
te zijn, maar als ik vragen wou stellen tijdens een
persconferentie kreeg ik het woord niet. Gelukkig werd
na enkele weken de gang van zaken opnieuw normaal.”
47

© © Dirk Waem / Belga
Dirk Waem - Jump for gold
Achter het beeld
“Nafi Thiam springt van geluk na een persoonlijk record
op de 100m horden, het eerste onderdeel van de zevenkamp.
Op dat moment wisten we uiteraard nog niet dat ze
de dag erna goud zou halen, maar de foto vertelt veel.”
“Thiam kwam met de schrik vrij nadat haar een tweede
valse start was toegedicht, wat tot uitsluiting had geleid.
Ze behoudt haar concentratie en loopt een persoonlijk
record. De sprong is een combinatie van blijdschap en
opluchting en staat symbool voor hoe ze de volgende
disciplines nog boven zichzelf zou uitstijgen zonder haar
kalmte te verliezen.”
“Als fotograaf zijn de mogelijkheden legio in een
atletiekstadion, je kan er vanuit vele hoeken werken. Ik
koos ervoor om me parallel met de baan te positioneren.
Zo zat ik dicht bij de horden voor de actiefoto’s en kon
ik ook nog een aantal reacties fotograferen na de finish
als de atleten richting mixed zone wandelen. Het is daar
dat ik afdruk op het moment dat Nafi hoog in de lucht
hangt. Nafi die recht naar mij kijkt en de ontgoocheling
van de andere atleten maakt dat het een sterk beeld is.”
48

augustus
1
2
3
Sporza
Roberto Martinez volgt
Marc Wilmots op als
bondscoach
4
5
6
Nieuwsblad
Gouden Greg Van Avermaet
is olympisch kampioen
wielrennen na zinderende
finale!
7
8
9
10
11
12
13
cover
van de
maand
• Zeit Magazin
• 18/08/2016
• Het leven van een
Roma-familie
Steven Lemmens
@stvn 17 aug. 2016
Vanavond live op @PokeradioNL,
de enige radio in NL over
Pokemon. :) Luister mee op
pokeradio.nl.
Björn Soenens
@bsoenensvrt 12 aug. 2016
Altijd blij dat zelfs in de zomer
onze kijkers zo trouw blijven aan
#vrtjournaal. Bedankt, 909.164
Vlamingen en wereldburgers om
19u.
14
15
16
17
18
19
20
Sporza
Nafi Thiam kroont zich tot
olympisch kampioene op de
zevenkamp
Nieuwsblad
Bazart op Pukkelpop:
Gouden jongens doen meisjesharten
sneller slaan
21
22
23
Meest geklikt
/
knack.be
Een pleidooi voor leger-
of gemeenschapsdienst
geschreven door
Maxime Parmentier
en Brieuc Van Damme
van de Vrijdaggroep.
Het stuk werd net geen
12.000 gedeeld op
sociale media.
24
25
26
27
28
Knack
Franse agenten dwingen
vrouw ‘boerkini’ uit te doen
op strand in Nice
De Tijd
Italië lanceert plannen voor
wederopbouw
29
30
31
49

50

Angharad De Temmerman
“Mooi opgeruimd!
Weer een
allochtoon minder”
Nieuwssites groeperen zich tegen racisme en onbeschofte lezers
Steeds meer nieuwssites kiezen er resoluut voor om
de reactiemogelijkheid op hun sites uit te schakelen.
Maar dat stopt de haatreacties niet. Op de Facebookpagina’s
van de nieuwssites blijven de grove reacties
onder de artikels gewoon binnenlopen. “We kunnen
toch niet elke keer beslissen om iets niet te plaatsen
uit schrik voor racistische commentaren”, zegt
Dimitri Antonissen van hln.be.
De Standaard laat al enkele jaren geen lezersreacties
meer toe onder de nieuwsartikels op hun website. Begin
2017 kondigde ook Roularta aan dat reageren op artikels
op de websites van de magazines van de mediagroep
voortaan niet meer mogelijk is. Het Nieuwsblad en De
Morgen hebben ondertussen ook besloten de reageerfunctie
op hun website uit te schakelen.
In augustus 2016 kwam de Marokkaanse Genkenaar
Ramzi Mohammad Kaddouri om bij een ongeluk met
een quad. De extreemrechtse Vlaamse Verdedigingsliga
deelde op haar Facebookpagina een artikel over de dood
van de jongen. Aanhangers van de Liga stoorden zich
aan het gebruik van het woord ‘Vlaming’ in de kop van
artikels over het ongeluk. In de commentaren werd al
snel gestreden om de prijs van meest racistische reactie.
De Morgen gebruikte die situatie om xenofobie aan te
kaarten. De krant bedrukte haar voorpagina met racistische
lezersreacties bij een artikel over het ongeluk. Chef
nieuws Koen Vidal zei dat De Morgen via die voorpagina
wilde aangeven dat er een grens was overschreden:
de reacties op de dood van de jongen waren té grof, er
moest iets ondernomen worden.
Ook De Tijd en Het Laatste Nieuws proberen racisme
te weren, al kunnen lezers op de site wel nog op de
meeste artikels reageren. Bij De Tijd modereert een van
de journalisten, die die taak er naast zijn werk bij neemt,
de lezersreacties. Ook op hln.be verschijnt geen enkele
reactie voor het moderatieteam ze heeft goedgekeurd.
Dat team bestaat uit twee fulltime journalisten en een
paar freelancemedewerkers. “In principe zou elke reactie
die verschijnt moeten voldoen aan onze voorwaarden,”
benadrukt Dimitri Antonissen, hoofdredacteur
51

“Ik wil geen krant maken voor
verzuurde mensen”
Dimitri Antonissen
van hln.be, “maar in de praktijk is dat niet zo simpel.
Op bepaalde dagen, zoals bij de aanslagen in Brussel in
maart 2016, krijgen we ontzettend veel reacties. Dan is
de kans groter dat daar negatieve tussen zitten. Het is
dan erg moeilijk voor onze moderators om alles in detail
na te lezen, waardoor ongepaste reacties soms toch door
de mazen van het net glippen en online verschijnen.”
Nog moeilijker is het modereren van de sociale media.
“Het probleem met Facebook is dat we van premoderatie
geen gebruik kunnen maken. We kunnen mensen die
haatreacties posten wel blokkeren, maar we kunnen niet
aan dezelfde gegevens als op onze eigen site. We kunnen
de reacties ook niet voor zijn. Pas wanneer ze verschijnen
kunnen we ingrijpen.”
Antonissen wil HLN naar een grondiger en efficiënter
beleid doen evolueren: “We moeten op voorhand heel
goed nadenken wat we posten en inschatten welke
reacties dit artikel teweeg zou brengen. Maar los van die
afweging moeten we natuurlijk rekening houden met het
belang van het thema. We kunnen niet elke keer beslissen
om iets niet te plaatsen omdat de kans bestaat dat
er te veel racistische commentaren op zouden kunnen
komen”, zegt Antonissen.
Ook opiniërend hoofdredacteur bij De Morgen Bart
Eeckhout worstelt met de reacties op sociale media.
Ongepaste reacties op de Facebookpagina worden
verwijderd en onbeschofte mensen geblokkeerd. De
krant kent echter hetzelfde probleem als Het Laatste
Nieuws: de mogelijkheden op sites als Facebook zijn te
beperkt. Geautomatiseerde tools die journalisten helpen
met het screenen van reacties om ongepaste uitspraken
te vinden zijn een must. Dat zou de moderators meer tijd
geven om berichten waar nuance belangrijk is grondig
na te lezen. Enig nadeel: het ontwikkelen van zulke tools
vraagt helaas veel tijd en geld.
Niet alleen krantenredacties zijn gefrustreerd door
de beperkte mogelijkheden van Facebook. Het gelijkekansencentrum
Unia riep het sociale netwerk al op om
haatdragende reacties of teksten sneller te verwijderen.
Het aantal dossiers over haat op het internet kende in
2016 weer een stijging: Unia moest afrekenen met 10
procent meer haatdossiers dan in 2015.
Grijze zones
Het is een moeilijke afweging die elke redactie moet
maken: vanaf wanneer is iets té grof om aanvaardbaar
te zijn? “Ook bij ons is er veel discussie over de grijze
zones”, beweert Antonissen. “Onlangs vroeg een
twitteraar ons op te treden bij wat hij als een racistische
opmerking ervaarde. Iemand had onder een artikel over
de bombardementen in Aleppo geschreven dat zo’n
situatie erg is voor de inwoners van Aleppo, maar dat ze
in België niet welkom zijn. We hebben besloten niets te
ondernemen, omdat de mening neutraal verwoord was
en het voor ons belangrijk is dat lezers zien dat zulke
meningen leven in de huidige maatschappij. Ik deel die
mening niet, maar wij willen een forum voor iedereen
zijn.”
De taal in de commentaren is volgens Antonissen de
laatste jaren niet harder geworden. “Het probleem ligt
bij het ruime aanbod van nieuwsstukken die aanleiding
geven tot zulke reacties. Kijk daarvoor maar naar het
jaar 2016: alleen al de verschillende terreuraanslagen en
de daaraan verbonden discussie over moslimextremisme
zijn twee onderwerpen die kunnen zorgen voor felle
discussies, waardoor het debat kan ontsporen.”
Vrije meningsuiting?
Haatspuiers beroepen zich vaak op hun recht op vrije
meningsuiting. Daarbij vergeten ze dat de uitoefening
van die vrijheid volgens artikel 10.2 in het Europees
Verdrag voor de Rechten van de Mens onderworpen kan
worden aan sancties om onder meer de goede naam of
de rechten van anderen te beschermen. Beweringen ‘dat
52

© © Bart-Leye
Welke haatreactie is
blijven plakken?
Dimitri Antonissen
je die quad gekocht hebt met behulp van drugshandel
en diefstal’ of ‘dat je waarschijnlijk weer een zoveelste
zelfmoordterrorist bent’ zijn niet echt bevorderlijk voor
je goede naam. De vraag is natuurlijk of het schrappen
van de reactiemogelijkheid op veel krantensites geen
vervormd beeld geeft van de publieke opinie die leeft
in de huidige maatschappij. Bart Eeckhout benadrukte
al enkele keren dat De Morgen door het bannen van
lezersreacties op de site niemand wil verbieden gedachten
te uiten, maar dat zij geen platform willen zijn voor
kwetsende commentaren.
Ook Dimitri Antonissen is een voorstander van een
open debat, maar hij is niet altijd blij met de manier
waarop sommige lezers hun recht op vrije meningsuiting
misbruiken: “Soms wordt er ten onrechte gedacht
dat onze krant blij is met élke reactie en dat we werken
volgens het principe ‘hoe meer, hoe liever’. Dat is ab-soluut
niet het geval. Ik erger mij elke dag aan de zure toon
van sommige commentaarschrijvers. Die lezers hoef ik
niet op mijn site. Ik maak liever een krant voor mensen
die optimistisch en positief in het leven staan.”
Niet lang nadat Dimitri Antonissen aan het hoofd
van de HLN-website kwam te staan overleed
politicus Jean-Luc Dehaene. Zijn dood lokte heel
wat reactie uit, ook onder de commentaren van
HLN-lezers op Facebook: ‘Geen dag te vroeg. Hij
was beter nog veel sneller aan kanker gestorven.
Good riddance, blij dat we ervan af zijn’, schreef
een van hen.
Antonissen ondernam meteen actie: “Ik had nog
geen eelt op mijn ziel gecreëerd voor zulke uitlatingen
en was zodanig verontwaardigd dat ik die
man opgebeld heb. Ik vroeg hem of hij het fijn zou
vinden als hij iets over zijn naasten op Facebook
zou posten en daar zulke reacties op zouden komen.
Het bleef een tijdje stil, waarna hij stamelde
dat hij er zo nog niet over had nagedacht. Die man
heeft zijn reactie uiteindelijk zelf verwijderd.
Toch is dat telefoongesprek me altijd bijgebleven.
Ik merk steeds vaker dat onbeschofte of racistische
opmerkingen vaak gewoonweg bedoeld zijn om te
provoceren. Een grote groep mensen ziet het als
een spel: ze genieten van de aandacht die ze krijgen
door zulke berichten te plaatsen en kijken vol
vreugde naar de polemiek die hun reacties uitlokt.”
53

september
1
De Standaard
Europese Commissie denkt
over rekeningrijden in heel
Europa
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Gazet Van Antwerpen
Iedereen ‘poeft’ dankzij
Florian Van Acker
HLN
Angelina Jolie en Brad Pitt
gaan scheiden: ruzie over
opvoeding van de kinderen
cover
van de
maand
• Humo
• 15/09/2016
• Amputatie borst
bij borstkanker
Van Cauwelaert
@cauwelaert 30 sep. 2016
Oud-collega Walter Vanderhaegen
overleden. Een groot
fotojournalist.
Björn Soenens
@bsoenensvrt 11 sep. 2016
Dood van een leermeester. Rasverteller,
scherpe geest, legendarische
basstem. Niets blijft, alles gaat
voorbij. Vaarwel, #jeflambrecht
21
22
23
24
25
26
27
28
HLN
Oud-politiechef lost
‘Kasteelmoord’ op
De Standaard
Aleppo sterft, VN ruziën
Meest geklikt
/
hln.be
Tijdens de hittegolf in
september kregen ouders
(uit Heusden-Zolder) van
zo’n vijftig meisjes telefoon
van het Sint-Franciscuscollege
of ze andere
kledij konden brengen
omdat hun dochters té
kortgerokt waren.
29
30
54

Celine Camu
“Teleurgesteld over politieke steun”
Hoofdredacteur Mete Öztürk moest Zaman Vandaag stopzetten
Na de mislukte staatsgreep van 15 juli in Turkije
besefte Mete Öztürk, toen hoofdredacteur van Zaman
Vandaag, dat die geen goed nieuws betekende
voor de krant. Lezers en adverteerders vreesden
verklikking en zwarte lijsten. Journalisten werden
met de dood bedreigd. Eind augustus besloot de
redactie ermee te stoppen. Op 1 september was de
hoofdredacteur zijn baan kwijt en werd hij freelancejournalist.
“Het werd te gevaarlijk”, zegt Öztürk.
© © Zaman Vandaag België
“Ik wist al meteen dat het slecht zou aflopen. De
Gülenbeweging, die gelieerd wordt aan onze krant,
was een zondebok geworden voor alle problemen
in Turkije. President Erdogan noemde de beweging
een terroristische organisatie. Voor de staatsgreep
geloofde niemand hem, maar na de coup heerste er
een vijandelijker klimaat. Er waren tweehonderdvijftig
burgers omgekomen en Erdogan wees meteen in
de richting van de Gülenbeweging.”
Nochtans veroordeelde Öztürk de staatsgreep. “Hoe
kritisch onze krant ook was tegenover de Turkse
regering, een democratie mag nooit omvergeworpen
worden.” Over zijn aanpak van de berichtgeving heeft
hij geen spijt. “Ik vind dat we uitstekend journalistiek
werk geleverd hebben. Als ik terugblik, zou ik
wel één punt anders aanpakken. Toen ik in 2012
bij Zaman Vandaag begon, stond die krant weinig
kritisch tegenover de regering. Toch waren er toen al
geruchten over nepotisme en corruptie. Ik denk dat
de krant op dat moment een neutralere positie had
moeten innemen in plaats van de regering door dik en
dun te steunen.”
De vijandigheid tegenover Zaman-journalisten werd
heel persoonlijk. Öztürk kreeg bakken kritiek en
bedreigingen over zich heen. “Dat had niet zozeer te
maken met de krant, maar met wat ik verkondigde
in de Belgische media over de Turkse regering die de
persvrijheid aan banden aan het leggen was.” Een
maand later werd onze website gehackt. Enkel een
AKP-propagandafilm speelde keer op keer af. “We
hadden de middelen niet om dat op te lossen. We
moesten stoppen; het werd te gevaarlijk.” Zaman
publiceerde nog een afscheidseditie online. “De
printversie is er niet meer gekomen. Jammer, onze
krant focuste op de Belgische actualiteit en de Turkse
gemeenschap. Daar maakten we het verschil.”
Na de stopzetting van de krant kreeg Öztürk veel
steun van mediacollega’s. Over de politieke steun is
hij erg teleurgesteld. “Politici beschouwden het als
een buitenlands probleem. Daardoor durfde de Turkse
regering haar zuiveringsoperaties door te zetten
in het buitenland: AKP-Parlementsleden kwamen
in Beringen haat zaaien. Dat werd door Belgische
instanties zomaar toegelaten.” Ook zijn geloof in het
Turkse volk is gekraakt. “Een grote meerderheid kijkt
toe en komt niet op voor zijn rechten. Wat kan ik die
mensen nog vertellen?”
De kans dat Zaman Vandaag opnieuw start, is volgens
Öztürk klein. “De naam is te beladen. Mensen
beginnen op voorhand al te schelden, ongeacht de
inhoud.”
Lees meer op www.voetweg66.be/scoop
Mete Öztürk
55

Tekst & beeld
Celine De Roust
Dag Jef
Ariane, weduwe van Jef Lambrecht, opent de deur van
een huis vol met boeken en tijdschriften. Aan de muren,
kleine kunstwerkjes en foto’s van de favoriete artiesten
van haar man. Het statische portret van Jef valt meteen
op. Het heeft iets rebels en speels tegelijkertijd.
Zijn notities kan je vergelijken met zijn werkkamer.
Allemaal losse stukjes die een ordelijk geheel vormen.
Geen plek waar hij constant werkte, want een vaste plek
had hij niet. In de hoek van de kamer staat een staf van
Sinterklaas met 101 perskaarten en erkenningen. Een
trotse tentoonstelling van een anti-autoritaire journalist
met een eigen visie.
56

“Jef wou journalistiek en zijn
artistieke interesses gescheiden
houden, maar in de notities
kwamen die toch samen.”
Schoonbroer Chris
“Als hij het oneens was op een
vergadering, wist iedereen het
meteen. Hij kon koppig buiten
lopen. Jef was lastig als trivia
het overnam van inhoud.”
Weduwe Ariane
57

Tessa De Wolf
“Er zat veel meer in het magazine
dan wat er vroeger uitkwam”
Nieuwe ‘De Journalist’ is mooier en dieper
© Celine De Roust
Drieduizend leden van de
Vlaamse Vereniging van
Journalisten (VVJ) kregen in
september 2016 een compleet
vernieuwde versie van het
ledenblad De Journalist in hun
brievenbus. Nationaal secretaris
van de VVJ Pol Deltour
vertelt over het hoe-wat-waarom
van de restyling.
Waarom?
“Uit ons oude magazine kwam
niet altijd uit wat erin zat. Dat
voelde iedereen. De lay-out kwam
bovendien erg onprofessioneel
over. De reden daarvoor was
vooral omdat dat goedkoop was.
De vormgeving gebeurde op de
drukkerij zelf, zonder professionele
vormgever. We hebben ons
afgevraagd of we het blad wel
wilden behouden. Uit een enquête
bij alle leden bleek dat de helft
ervan zeker de papieren versie
wilde blijven krijgen. De andere
helft had een voorkeur voor onlinecommunicatie.
Dus hebben we
besloten om het te houden, maar
om het straffer te maken.”
Wat?
“De nieuwe De Journalist zal veel
meer in de diepte werken. Er is
meer ruimte voor interviews en
reportages. Zo hebben we een
dossier gebracht over technologie
en komt er een dossier over
de journalistieke opleidingen
in Vlaanderen. Een magazine
is iets waar je tijd voor moet
kunnen nemen. Langere stukken,
diepgravende dossiers waar je
even moet induiken, aantrekkelijke
beelden… Vandaar werken
we voortaan ook met fotografen.
Hard nieuws past eigenlijk niet in
zo’n bijhoudmagazine. Dat zullen
we voortaan online brengen. Ook
de website vernieuwen we. Het
wordt duidelijker, transparanter
en actiever. De uitspraken van de
Raad voor Journalistiek, die vroeger
een prominente plaats in het
blad hadden, worden ingekort.
In het blad komt enkel een korte
samenvatting.”
Hoe?
“Omdat een magazine met meer
kwaliteit meer geld kost, verlagen
we de frequentie van het blad van
elf naar acht edities per jaar. Zo
moet het totaalbudget van De
Journalist hetzelfde blijven als
voor de restyling. Onze grootste
bron van inkomsten zijn namelijk
de lidgelden van de journalisten.
Een zesde van het VVJ-lidgeld
gaat naar het blad. Onze redactie
is grotendeels dezelfde gebleven,
maar er zijn wel enkele mensen
bijgekomen. We willen meer
crossmediaal werken, zodat het
magazine, Facebook en website
meer op elkaar zijn afgestemd.
Zo hopen we op termijn nieuwe
adverteerders aan te trekken.”
58

oktober
1
2
3
Deredactie.be
Instap State Grid in Eandis
komt er definitief niet
4
5
6
7
8
9
Dominique Deckmyn
@ddeckmyn 27 okt. 2016
Coververhaal in @demorgen
vandaag heeft het verkeerd
begrepen. Dirty Cow is gevaar
op Linux servers, op Android een
theoretische curiositeit
10
11
12
Het Belang Van Limburg
Nieuw record: Belg wint
168 miljoen euro met
Euromillions
cover
van de
maand
13
14
15
16
De Morgen
Thaise koning Bhumibol
(88), langstzittende monarch
ter wereld, overleden
• The New York Times
Magazine
• 23/10/2016
• Body Cameras
17
18
19
20
21
22
23
Meest geklikt
/
qmusic.be
In oktober ging
luisteraar Sofie met de
volle buit lopen in het
radiospel Het Geluid
op Qmusic. Geen
enkele luisteraar was
erin geslaagd haar
geluid te raden.
24
25
26
27
28
29
De Standaard
Ontruiming Jungle van
Calais ‘verloopt naar wens’
Deredactie.be
Reynders heeft handtekening
gezet onder Belgisch
akkoord voor CETA
30
31
59

Evi Van Cutsem
Tim F. Van der Mensbrugghe / De Rechtzetting
“Als iets
viraal gaat ...”
“... bereik je meer
dommeriken”
Stijn Van der Stockt / De Raaskalderij
Raaskallen met De Rechtzetting
Op de site van De Raaskalderij staan geen auteurs
vermeld, sinds kort toont De Rechtzetting wél een
auteursnaam. In een parallel leven is de ene de
schrijver van satire en de andere coach van Iedereen
Beroemd. Op hun identiteitskaarten staat er Tim Van
der Mensbrugghe en Stijn Van der Stockt. De eerste
is journalist bij De Morgen en zit achter De Rechtzetting.
Van der Stockt maakt De Raaskalderij en noemt
zichzelf beroepsonnozelaar. Met hun satire maakten
ze al fake news voor het woord bestond.
Jullie brengen nonsensnieuws, maar wordt de satire
altijd herkend?
Van der Mensbrugghe: “We kregen al reacties van
lezers die een seconde te weinig hadden nagedacht en
kwaad werden door onze artikels. Je herkent hun posts
aan de vele hoofdletters en uitroeptekens.”
Van der Stockt: “Vergeet de occasionele dt-fout niet.”
Van der Mensbrugghe: “‘Joke Schauvliege verlaagt
het aantal beats per minuut, dus drummers moeten
traag spelen’: dat is het meestgelezen stuk op De
Rechtzetting. In een mum van tijd stonden er meer
60

Koningen van de satire,
Tim Van der Mensbrugghe en Stijn Van der Stockt
dan tweehonderd boze reacties onder het artikel. Soms
zat er een slimme drummer tussen, die zijn secundair
onderwijs had afgewerkt.”
Van der Stockt: “Een zeldzaamheid, geloof me. Het
artikel waar bij ons het meest op werd gereageerd, ging
ook over muziek. Sabam zou geen auteursrechten meer
betalen aan dubstepartiesten, omdat dubstep niet als
muziek beschouwd kan worden. Dubstepfans begonnen
te discussiëren over wat dan wel échte dubstep was.”
Van der Mensbrugghe: “Maar wij schrijven niet
om mensen iets wijs te maken. Wij schrijven geen
post-truth-toestanden. Het is gewoon grappig om die
heel oprechte woede te zien bij iets dat totaal van de pot
gerukt is.”
Van der Stockt: “Ik vind dat wél een beetje de bedoeling.
Wij ‘slimmeriken’ onder elkaar vatten de ironie van
die alternatieve wereld en als er dan iemand intrapt, is
het spel geslaagd.”
Van der Mensbrugghe: “Ik vind dat te gemakkelijk.
Soms is het zodanig simpel om mensen iets wijs te
maken, dat het niet meer tof is. Ik wil mensen meenemen
in iets absurds. Je hebt satirische websites waar de
grappen zodanig saai zijn dat het écht fake news wordt.
Onze lat ligt hoger, op vlak van humor en actualiteit.”
Is het moeilijk om feiten van fictie te onderscheiden?
Van der Stockt: “Moeilijker dan vroeger. Mensen zien
onze artikels op Facebook verschijnen. Ze checken de
bron niet, begrijpen het niet en reageren. Op sociale
media zie je niet de context waarin een bericht oorspronkelijk
geplaatst werd.”
Van der Mensbrugghe: “Als kranten geen kwaliteit
bieden, komt daar commentaar op. Websites die onzin
verkopen, moeten zich daar niet veel van aantrekken.
Mensen hebben sowieso veel vertrouwen in het geschreven
woord. Schrijf in een stuk: ‘Experts zeggen dat…’ en
ze geloven het meteen.”
Van der Stockt: “Mensen zijn nog even naïef als
vroeger. Alleen bereikt het nieuws hen nu niet meer
uitsluitend via de redactionele filter van professionele
journalistiek.”
Onderdrukken de sociale media de ‘echte’ journalistiek?
Van der Stockt: “Nee.”
Van der Mensbrugghe: “Dat denk ik niet. Dankzij
échte feiten en goedonderbouwde artikels blijft de
journalistiek sterk.”
Maar mensen zijn niet mediawijs genoeg om op sociale
media het verschil tussen feiten en fictie te zien?
Van der Stockt: “Absoluut. Ik vind dat een van de
belangrijkste vaardigheden die in de lessen begrijpend
lezen gegeven moet worden. Het is gevaarlijk als je geen
basisinzicht hebt in hoe bronnen in elkaar zitten.”
Van der Mensbrugghe: “Ik betwijfel of dat een taak
is van het onderwijs. Vooral de niet-digital natives, de
veertigplussers, trappen overal in. Meer dan jongeren.”
Van der Stockt: “Ik heb net de indruk dat jongeren
veel dingen voor waar aannemen. Misschien snappen
de digital natives beter de ironie. Toch zo ’n beetje de
basishouding van de hipster, nee?”
Van der Mensbrugghe: “Ik denk dat veertigplussers
in een omgeving gedropt zijn waar ze geen voeling mee
hebben. Ze benaderen die omgeving net zoals ze een
klassieke krant benaderen. De digital natives denken
eerder dat alles bullshit en fake is.”
© © Florentien Duquet
61

“Mensen hebben sowieso
veel vertrouwen in het
geschreven woord.”
Hoe maken we mensen slimmer om hen fake news van
echt nieuws te leren onderscheiden?
Van der Mensbrugghe: “Strafkampen?”
Van der Stockt: “Geen idee, ik ben geen pedagoog.”
Van der Mensbrugghe: “De beste manier om in de
realiteit te blijven leven, en niet in de bubbel van sociale
media, is om buiten te komen, te praten met mensen en
te horen hoe andere mensen denken en leven. Een discussie
op Facebook is enkel beschaafd als je discussieert
met gelijkgezinden, anders komt er vaak gescheld aan te
pas. In het echte leven is de manier van discussiëren anders
en is er meer empathie. Het is zinloos om anderen
op sociale media te overtuigen van hun ongelijk.”
Zagen jullie die golf van fake news aankomen?
Van der Stockt: “Niet bewust.”
Van der Mensbrugghe: “Maar écht fake news hebben
we niet in Vlaanderen, denk ik.”
Van der Stockt: “Pallieterke?”
Van der Mensbrugghe: “Maar die geloven dat hun
nieuws echt is.”
Van der Stockt: “Mogen we dan maar spreken over
fake news als de schrijvers zelf weten dat het niet klopt,
maar het doen voor clicks en een inkomen? Is het zo
cynisch?”
Van der Mensbrugghe: “Tuurlijk. Pallieterke framet
een bepaalde waarheid. Op die manier ontstaat een
nieuwe waarheid, die het weekblad dan probeert te verkopen.
Maar Vlaanderen is een kleine markt voor websites,
waardoor een op nepnieuws gestoeld project, niet
leefbaar is. We blijven daar voorlopig van gespaard.”
Je bedoelt dat achter fake news altijd een strategie zit?
Van der Stockt: “Er zit toch vaak een politieke agenda
achter.”
Van der Mensbrugghe: “De hoofdredactie moet daar
een rol in spelen, vind ik. Het spel begint wanneer politici
off the record een verhaaltje aan journalisten vertellen.
Partijen sms’en naar journalisten terwijl ze aan de onderhandelingstafel
zitten. Zo ontstaan er waarheden die
nog geen waarheden zijn. De politici construeren nog
tijdens het proces een bepaalde waarheid die hen beter
uitkomt. Er ontstaat een soort distortion. Er verschijnt
nieuws over iets dat nog geen nieuws is en daardoor
verandert de uiteindelijke werkelijkheid en dus het finale
nieuws. Eigenlijk moet je eerst tegen de politici zeggen:
‘Fuck off, kom eerst met een akkoord af en dan mag je in
de krant.’”
Komt het nog goed, jongens?
Van der Stockt: “Ik denk niet dat fake news zijn hoogtepunt
heeft bereikt. Het grote gevaar is dat mensen
feiten gaan beschouwen als meningen.”
Van der Mensbrugghe: “Soms reageren mensen dat
onze satire geloofwaardiger is dan wat je in kranten
leest. Leuk, maar griezelig. Ons verzonnen nieuws sluit
bijna beter aan bij wat mensen voelen en denken dan het
echte nieuws.”
Van der Stockt: “De cirkel is nu rond, onlangs kregen
we het verwijt van fake news te zijn. Dat was iemand die
doorhad wat we aan het doen waren, maar vond dat er
een te grote agenda achter zat. De satire was zogezegd
fake.”
“Ik hoor soms dat onze satire
geloofwaardiger is dan wat
in de krant staat. Leuk, maar
griezelig.”
Van der Mensbrugghe: “Als iets viraal gegaan is ...”
Van der Stockt: “… bereik je meer dommeriken.”
Van der Mensbrugghe: “Dan groeit het aantal likes
en bereik je veel meer mensen die nog nooit van jouw
website hebben gehoord. Ze schatten onze satire niet
goed in en reageren soms heel raar. In het begin kregen
we het verwijt dat we niet duidelijk melden dat we satire
schrijven.”
Van der Stockt: “Dat is zoals je eigen mop uitleggen.”
Van der Mensbrugghe “Je wil de lezer wel meepakken
in je alternatieve werkelijkheid. Maar hoe fake news nu
gaat evolueren…”
Van der Stockt: “Daarvoor moet je bij het Orakel van
Merksem zijn, die weet dat. Want dat is een orakel. Oei.
Nu heb ik mijn mop uitgelegd.”
62

© © Florentien Duquet
63

Kasper Van Esbroeck
“Onze allergrootste
troef is onze
onafhankelijkheid”
Apache gelooft in eigen groei
Projectontwikkelaar Land Invest Group en Joeri
Dillen, ex-kabinetschef van Bart De Wever, daagden
op 7 oktober Apache voor de rechter. Samen eisten
ze 350.000 euro schadevergoeding voor laster en
eerroof. Na de klacht schoot het aantal abonnees
van Apache omhoog. De crowdfundingactie om de
juridische kosten te dekken bleek een succes en ook
het benefietconcert in de Roma was uitverkocht.
Apache heeft zelfs een extra journalist in dienst
kunnen nemen.
Apache wou van in het begin, in 2009, onafhankelijkheid
van adverteerders en dat is nog steeds zo. Het
koos voor een coöperatief model: een onlinemedium in
handen van de lezers, niet van een mediabedrijf. Redactiecoördinator
Liesbeth Van Houdt: “Binnen twee jaar
willen we op eigen benen staan. We willen een winstgevend
bedrijf worden, onafhankelijk van subsidies.
Onze vaste ploeg bestaat uit een redactiecoördinator,
een marketeer, een zaakvoerder, een hoofdredacteur en
vier journalisten. Eén van die vier hebben we in dienst
kunnen nemen na de crowdfundingactie van 2016.”
Vinden jullie jezelf een links of activistisch medium?
Liesbeth Van Houdt: “Neen, activistisch zeker niet.
Wel willen we een progressief medium zijn, maar
we blijven politiek dakloos. Apache wil in de eerste
plaats de macht bevragen en op dit moment ligt die nu
eenmaal in rechtse handen. Maar we schrijven even
kritisch over PS of sp.a. Wij werven journalisten aan om
hun kwaliteiten als onderzoeksjournalist, niet om hun
gedachtegoed. Onze interessante stukken worden ook
overgenomen in andere media. Dat getuigt van respect
voor Apache.”
Er liep in 2016 het een en ander mis bij crowdfundingacties.
Zo was er bijvoorbeeld de zelfbenoemde
“communicatie-fuck-up” van Newsmonkey. Waarom
hebben jullie geen last van wantrouwen in crowdfundingacties?
Van Houdt: “We zijn transparant over ons coöperatief
businessmodel. Onze investeerders kennen Apache
goed en geloven in ons project. Onze coöperanten willen
niet rijk worden met hun investering. Eén keer per jaar
krijgen onze investeerders inspraak op een aandeelhou-
64

“Mensen zien graag
het belang in van een
democratisch vrije pers.”
Liesbeth Van Houdt
dersvergadering. Apache moet het hebben van het optimistische
geloof dat genoeg mensen onderzoeksjournalistiek
belangrijk genoeg vinden om erin te investeren.
We hebben ongeveer 3.000 betalende abonnees. We
willen er 10.000, en daar geloof ik echt in.”
Waarom is het aantal abonnees zo hard gestegen
na de dagvaarding van Land Invest Group en Joeri
Dillen?
Van Houdt: “Mensen zien het belang in van een
democratische vrije pers. Die reactie krijgen we ook van
andere media over Apache. Je kan je eigen mening hebben
over wat we brengen, maar op zich is het goed dat
we er zijn. Wij schrokken heel hard toen de dagvaardingen
kwamen. De schadeclaim is enorm. Toen Karl (van
den Broeck, hoofdredacteur) in De Afspraak tegenover
advocaat Omar Souidi zat, wekte dat sympathie bij de
kijkers. Een hoofdredacteur afdreigen op tv, dat kan
niet, vonden ze. Plots kende iedereen Apache en steeg
het aantal abonnees. Onze crowdfundingactie bracht
daarna op een paar weken tijd ruim 75.000 euro op.”
Heeft u vertrouwen in de uitspraak van de rechtbank?
Van Houdt: “Uiteraard. Wij hebben niets geschreven
wat niet waar is. We hebben alleen de carrière van Joeri
Dillen correct geschetst. Als journalisten gedagvaard
worden voor belachelijk hoge bedragen willen de eisers
niet per se de zaak winnen, maar veeleer hun reputatie
redden. Het is zelfs heel moeilijk voor hen om zo’n zaak
te winnen. Ze willen op korte termijn schade berokkenen
aan de media. Maar bij onze zaak is net het omgekeerde
gebeurd. Mensen hebben geïnvesteerd in Apache.”
Hoe onderscheidt Apache zich van andere onlinemedia?
Van Houdt: “Onze allergrootste troef is onze
onafhankelijkheid. Publiceren zonder advertenties en
zonder controle van een overkoepelend bedrijf verhoogt
onze geloofwaardigheid. Daardoor zijn we heel vrij in
de keuze van onderwerpen. Dat we klein zijn heeft ook
voordelen. We kunnen werken vanuit de voorkeur van de
journalist. Onze hoofdredacteur wijst geen thema’s toe
aan journalisten.”
Hoe kan je journalisten de tijd geven iets tot op de
bodem uit te spitten en toch een goed publicatieritme
aanhouden?
Van Houdt: “Het plannen is soms een zware opdracht.
’s Ochtends bekijken we samen wat er die dag actueel
is. Daaruit komen dan stukken die snel klaar moeten
zijn. Actualiteitsstukken worden makkelijker gedeeld en
geven ons een groter bereik. Daarnaast geven we onze
journalisten de tijd om thema’s uit uit te diepen.”
65

1
Knack
‘Echte bevrijding van Mosul
gestart’: Iraakse troepen
trekken IS-bolwerk binnen
november
2
3
4
5
6
GVA
FBI pleit Hillary Clinton
vrij in nieuw e-mailonderzoek
7
8
9
10
11
12
13
Het Nieuwsblad
Striptekenaar Marc Sleen
(93) overleden: “Wafelenbak
in de hemel”
Deredactie.be
Donald Trump wordt de
volgende president van
de VS
Het Nieuwsblad
Gedaan met ‘Zwarte’ Piet:
tv-zenders en speelgoedwinkels
sluiten Pietenpact
Deredactie.be
Bataclan heropent op 12
november met concert Sting
Björn Soenens
@bsoenensvrt 10 nov. 2016
Het VRTjournaal van 19u haalt
1.355.048 kijkers, marktaandeel
van bijna 55 procent. Dank u
kijkers! #vrtjournaal #Amerikakiest
#vrtnieuws
cover
van de
maand
Jan Debackere
@jandebackere 16 nov. 2016
.@bsoenensvrt heeft een nieuwe
job: hij wordt correspondent in de
VS. Als hoofdredacteur schafte hij
nog de correspondenten af
14
15
16
17
18
• De Volkskrant:
De Vonk
• 5 november
• Presidentscampagne
Trump
19
20
21
22
23
24
25
26
27
Het Nieuwsblad
Fidel Castro, de vader van
de Cubaanse revolutie, is
overleden
Meest geklikt
/
apache.be
In november 2016 wordt
het artikel ‘Superlobbyist
Blijweert dreigt met schadeclaim
tegen Apache’
het meeste aangeklikt.
Het stuk werd geschreven
door Tom Cochez.
28
29
30
66

© © Nicolas Maeterlinck / Belga
Nicolas Maeterlinck - ‘t Was tof op de Buchmesse ;-)
Achter het beeld
“Tijdens zijn bezoek aan de Frankfurter Buchmesse
mocht minister-president Bourgeois even een augmentedrealitybril
opzetten in het paviljoen van de eregasten
uit Vlaanderen en Nederland. Een tiental minuten daarvoor
had de Nederlandse minister van Cultuur dezelfde
presentatie gekregen, dus kon ik al een beetje inschatten
wat er zou gebeuren.”
“Even later is het dan de beurt aan onze minister-president.
Ik zie hem vanuit mijn ooghoeken naar een kleine
afgesloten ruimte gaan. Bourgeois krijgt zijn presentatie
en lijkt mij helemaal niet op te merken. Als hij dan nog
eens zeer geïnteresseerd rondloopt met zijn gekke bril
op zijn neus, weet ik dat het aan mij is om er een goede
foto van te maken. Ik laat hem doen en maak enkele
foto’s met en zonder flits.”
“Net op het laatste moment komt hij dichterbij om meer
uitleg te vragen aan de begeleider, maar die heb ik uit de
cadrage gehouden.”
67

Céline Mawet & Emma Verbeke
Google investeert in de
journalistiek van morgen
Hoe innovatief zijn de Vlaamse media?
Op 17 november 2016 maakte Google de winnaars
van de tweede ronde van zijn Digital News Initiative
Fund bekend. Met dat initiatief wil Google kwalitatieve
journalistiek stimuleren. Twee Belgische projecten
konden zich plaatsen. In de eerste ronde in maart
2016 kregen al zes andere Belgische initiatieven geld
van het bedrijf.
Google Digital News Initiative of kortweg Google DNI
is een partnerschap tussen Google en de Europese
nieuwsmedia. Het fonds kwam er nadat het bedrijf op
de vingers was getikt door de Europese Unie. De EU
beschuldigt de internetgigant van marktverstoring in
de media en beweert dat Google zijn eigen partners en
diensten bevoordeelt in zijn zoekresultaten.
Met DNI wil Google journalistieke kwaliteit stimuleren.
Het initiatief focust op drie pijlers: ondersteuning van
innovatie en opleiding, productieontwikkeling en onderzoek.
Maar enkele mediabedrijven die volop inzetten
op innovatie, kiezen er bewust voor om zich niet op te
geven voor het fonds. De angst leeft dat Google gaat
lopen met de beste ideeën.
Hoe werkt het?
Het DNI-fonds lanceert twee oproepen per jaar. Organisaties
of bedrijven met innovatieve nieuwsprojecten
kunnen zich gedurende een aangekondigde periode aanmelden.
Daarop houden een raad en een projectteam
selectierondes. Er is geen plaats voor niet-innovatieve of
puur educatieve projecten.
Google heeft een totaalbudget van 150 miljoen euro
voor het project gereserveerd. De acht Belgische projecten
die in de twee rondes geselecteerd werden, krijgen in
totaal ongeveer 2,5 miljoen euro.
68

Uitgelicht:
Drie Vlaamse
Google projecten
Happywall:
de persoonlijke
betaalmuur
De websites van L’Echo en de
Tijd, gebruiken een paywall,
waardoor enkel betalende bezoekers
de artikels kunnen lezen.
Met Happywall willen de kranten
de betaalmuur personaliseren
en een betere gebruikerservaring
creëren. De persoonlijke
betaalmuur kan meer mensen
aanzetten om een onlineabonnement
te nemen.
Daarnaast voorziet Happywall
in een dashboard dat de redactie
meer inzicht biedt over het onlineleesgedrag
van de bezoekers.
Happywall is een samenwerkingsproject
tussen Mediafin,
NGDATA en Adhese.
Digital News Rack:
een abonnement op
locatie
Een dokter sluit een digitaal
abonnement op Humo en De
Morgen af, alleen voor gebruik
in zijn wachtkamer. Daarmee
kunnen alle bezoekers in de
wachtruimte de betalende
onlinecontent lezen. Dat is het
basisidee achter Digital News
Rack: een softwarepakket
waarmee De Persgroep digitale
magazines en kranten gratis
kan aanbieden op een specifieke
locatie. Zo kan je de sportsectie
van Het Laatste Nieuws gratis
aanbieden in de Ghelamco Arena,
of Humo verspreiden op de wei
van Werchter. De Persgroep kan
nieuwe gebruikers hun content
laten ontdekken en het verschil
tonen tussen betaalde en gratis
artikels. Uiteraard hoopt men zo
nieuwe abonnees aan te trekken.
Digital News Rack is een project
van De Persgroep en iMinds, het
digitale onderzoekscentrum van
Vlaanderen.
Metahaven:
robot zorgt voor
tijdsbesparing
Meer metadata om journalisten
én gebruikers sneller te helpen.
Daar moet Metahaven voor
zorgen. Eerst verrijkt een automatische
robot alle foto’s, video’s
en artikels met metadata. Zo
kunnen bijvoorbeeld personen,
organisaties en locaties herkend
worden op afbeeldingen. Door
mediacontent te voorzien van
metadata, kan je die gepersonaliseerd
aan de lezers aanbieden.
Metahaven biedt ook ondersteuning
in het nieuwscreatieproces
van journalisten.
Technologiebedrijf Zeticon
en de KU Leuven ontwikkelen
Metahaven in opdracht van
Roularta Media Group. De
afwerking van de robot is voor na
de zomer. Vanaf oktober worden
de journalisten opgeleid; eens het
project op snelheid is, zal het de
journalisten tijdswinst opleveren.
69

“Innovatie is
durven mislukken”
Hoe innovatief zijn de Vlaamse media?
Niet alleen Google DNI steunt Belgische mediabedrijven
in hun zoektocht naar innovaties. Luk Overmeire,
technologie-expert bij de VRT, werkt al bijna
vijftien jaar bij het research- en innovatieteam van
de VRT. Hij kent de belangrijkste financiële bronnen
voor innovatie en voorspelt welke nieuwigheden we de
komende jaren mogen verwachten.
Hoe verhoudt Vlaanderen zich op het vlak van innovatie
tot de Europese buren?
Luk Overmeire: “Dé referentie voor media-innovatie
is altijd de BBC geweest. Bij BBC werken 120 tot 150
onderzoekers. In Duitsland werkt innovatiecentrum IRT
voor alle Duitse, Oostenrijkse en Zwitserse zenders.
De Italiaanse omroep RAI sluit de top drie af. Daarna
komen spelers zoals de VRT en enkele Scandinavische
omroepen. De VRT heeft al sinds eind jaren negentig
een goede reputatie op dat vlak. Momenteel lopen er zes
onderzoeksprojecten bij ons, waarvan eentje met steun
van Google DNI.”
Wat zijn de voornaamste financiële bronnen voor
media-innovatie?
Overmeire: “In Europa zijn er verschillende mechanismen
om je project te financieren. In Horizon 2020,
het onderzoeks- en innovatieprogramma van de EU,
krijgt de VRT tot honderd procent financiële steun.
Daarnaast werkt de omroep ook met Europese projecten
zoals ITEA 3, dat labels geeft aan projecten zodat je in
aanmerking komt voor Vlaamse steun en waarin je een
groep kan vormen met andere landen. In oktober is een
nieuw project gestart in samenwerking met Nederland
rond crowdjournalistiek en live-eventbeleving. Daarnaast
hebben we nog initiatieven als Google DNI, dat
specifiek over nieuws gaat. In Vlaanderen heb je ook het
ICON steunfonds, waarin bedrijven en onderzoekspartners
samen kunnen innoveren.”
Vindt u dat overheidsmedia een voortrekkersrol
moeten spelen?
Overmeire: “Het is belangrijk dat er voldoende steunmiddelen
worden gemaakt door de overheid om media-innovatie
te ondersteunen. Overheidsmedia mogen
gerust voorop lopen op vlak van innovatie. Innoveren is
ook durven mislukken. Zonder financiële steun kunnen
we interessante ideeën niet uittesten. De VRT wil een
paar jaar vooruit kijken. Als we dat niet doen, lopen we
snel achter de feiten aan.”
Gaan de openbare en de commerciële omroep anders
om met media-innovatie?
Overmeire: “De VRT neemt wat meer risico’s. Onze
innovaties zijn vooral new experiences waarbij je nog
niet kan zeggen of en hoeveel ze zullen opbrengen. De
commerciële omroep zal sneller investeren in innovaties
waarvoor klanten bereid zijn te betalen, zoals HD of het
aanbod personaliseren.”
In welke innovaties ziet u veel toekomst?
Overmeire: “De eerste is het gepersonaliseerde digitale
aanbod. Dat betekent dat we ons nieuwe videoplatform
VRT-NU op maat van de individuele eindgebruiker
kunnen maken. Dat zal in de toekomst een verschil
maken.
Een tweede onderzoekstopic waar ik veel van
verwacht is co-creatie: samen met de gebruiker content
maken en beleven. Een voorbeeld daarvan is Music
For Life: alle actievoerders kregen een app waarmee ze
foto’s konden maken die gebruikt werden tijdens de uitzending,
op de website en in de aftermovie. We spelen
met het idee om dat concept uit te breiden: hoe kunnen
we mensen nieuws laten rapporteren als ze in de buurt
van een belangrijk voorval of evenement zijn?”
70

“Zonder financiële
steun kunnen we geen
ideeën uittesten”
Luk Overmeire
Heeft de gehypete virtualrealitybril een toekomst in
de media?
Overmeire: “We zetten stevig in op virtual reality
(VR). De uitdaging is om het journalistieke verhaal op
onze verschillende kanalen samenhangend te vertellen.
VR is een volledig nieuwe wereld. Ik denk dat je VR
samen met augmented reality (AR) moet bekijken. AR
heeft meer potentieel dan VR. Qua technologie zullen
die twee samenkomen. Als de kwaliteit en de toegankelijkheid
van de brillen verbetert, kan VR doorbreken.
Momenteel zie je met een VR-bril 4K, terwijl je 10K per
oog nodig hebt om echt het gevoel te hebben ergens aanwezig
te zijn. De kwaliteit geeft me nog niet het gevoel
dat ik in een andere omgeving sta. Niet alles zal VR
en AR worden, maar voor bepaalde stukken heeft het
wel een meerwaarde. Op dit moment hebben te weinig
mensen een VR-bril, maar we blijven experimenteren en
zoeken naar nieuwe mogelijkheden.”
Vier tendensen in de
journalistiek voor 2017
1. Geautomatiseerde
factchecking
Factchecking wordt
steeds belangrijker en zal
steeds vaker door bots
gebeuren. Het Journalism
Annual Prediction’s
Report voorspelt voor
eind 2017 alvast een
honderdtal browserextensies
en message bots
die uitspraken kunnen
controleren.
2. Selfie journalism
Facebook Live, Snapchat
Stories, Instagram Stories
en Periscope groeien ook
in 2017. Journalisten gaan
steeds meer op straat om
live te rapporteren via
die kanalen. Zo bereiken
mediaorganisaties een
breder publiek en creëren
ze een groter gevoel van
betrokkenheid dan bij
geschreven nieuwsverhalen.
3. Messaging apps
Messaging apps als
Whatsapp, Messenger of
Snapchat staan wellicht
op elke smartphone. Ook
redacties gaan die apps
nu inzetten. Media gaan
meer verhalen vertellen
in berichttaal en met
stickers, emoji’s en GIFs.
Daarmee bereiken ze een
jonger publiek. De New
York Times berichtte over
de presidentsverkiezingen
via Messenger. De
gemeente Bilzen schakelt
Whatsapp in voor
communicatie met haar
burgers.
4. Augmented
Reality
Dat AR en journalistiek
voor elkaar gemaakt zijn,
is duidelijk. AR voegt
op je smartphone of
op je AR-bril een extra
informatielaag toe aan
de waarneming van de
reële wereld. AR kan
een grote rol spelen in
liveverslaggeving van
sportevenementen. Zo
kan je bijvoorbeeld live
tijdens voetbal- en wielerwedstrijden
de statistieken
van je sporthelden
bekijken.
71

Heleen Claeys
De mond gesnoerd of
de stemmen gesmeerd?
Debatfiches
Drieënveertig dagen na zijn N-VA-exit katapulteert
Hendrik Vuye, in de weekendeditie van De Morgen
van 4 november, wat journalisten al vaker gesuggereerd
hebben: met debatfiches stoomt de N-VA haar
politiek personeel klaar voor elk contact met de pers.
“Geen nieuws”, vindt VRT-journalist Tim Pauwels,
“iedere partij bereidt haar mandatarissen voor. Wat
zijn debatfiches meer dan een goede voorbereiding?”
Dat professor Vuye het systeem toen aankaartte,
verbaast N-VA-adjunct-woordvoerder Bram Bombeek.
Hij beseft dat de debatfiches voor een academicus als
Hendrik Vuye raar zijn. “Academici spelen absoluut een
rol binnen de politiek en hun bijdragen zijn waardevol”,
zegt hij, “maar de politiek en de universiteit blijven twee
verschillende werelden. Aan academici stellen journalisten
vragen over hun vakdomein, aan politici over alles.”
Debatfiches mogen dan al geaccepteerd zijn in het politieke
werkveld, er informatie over vrijgeven ligt blijkbaar
toch moeilijk. “Woordvoerders geven misschien niet
graag toe dat ze debatfiches gebruiken, maar dat is natuurlijk
wel zo”, denkt Tim Pauwels. Maar dat klopt toch
niet helemaal. Bram Bombeek is alvast niet te beroerd
om ze te verdedigen. “Wij gebruiken zowel debatfiches
als zogenaamde Q&A’s, maar er is een belangrijk
72

onderscheid tussen de twee. De fiches worden opgesteld
door de adviseurs van de studiedienst en de fracties en
parlementsleden die gespecialiseerd zijn in de materie.
Ze bevatten feitelijke gegevens en argumentatie over tal
van onderwerpen. Hoe zijn de standpunten van de partij
vastgelegd? Wat zijn de argumenten van de andere
politieke partijen? Welke argumenten duiken op in het
maatschappelijk debat?”, legt Bombeek uit.
Huid
“De Q&A’s worden dan weer door de woordvoerders
gemaakt”, aldus Bombeek. “Daarbij proberen we in
de huid van de journalist te kruipen en zo op mogelijke
vragen te anticiperen. Dat is gewoon deel van een goede
voorbereiding. Ik weet niet welke technieken andere
partijen toepassen, maar rollenspellen, debat- en mediatrainingen
zijn uiteindelijk net hetzelfde”, vindt hij.
De adjunct-woordvoerder haalt ook de interne partijcultuur
aan als reden om meer dan bij andere partijen het
discours te stroomlijnen: “De N-VA heeft altijd al een
heel kritische en verbale achterban gehad, steeds op zijn
hoede voor de verlokkingen van de macht”, grinnikt hij.
Op de vraag of ik een debatfiche mag zien, krijg ik
een overtuigende “ja”. Ik zie een lange lijst op het
computerscherm. Bombeek klikt een fiche aan en een
document van tien pagina’s verschijnt op het scherm.
De debatfiches fotograferen mag niet: “Het blijven wel
interne documenten. Het is niet de bedoeling de inhoud
te reproduceren.”
Stokpaardjes
“Er wordt wel eens gezegd dat debatten met politici
niet meer interessant zijn omdat iedereen binnen een
partij hetzelfde verkondigt”, vertelt Bombeek. “Maar
ik weet niet of dat klopt. Journalisten hebben ook hun
stokpaardjes waarop de geïnterviewde natuurlijk een
antwoord klaar heeft. Bovendien is politiek een ploegsport.
De media smullen van interne conflicten, maar
als je constant vechtend over straat rolt, kan je niet veel
mensen van je gedachtegoed overtuigen. Dissidentie is
ondenkbaar geworden onder het toeziend oog van de
media.”
Er zijn enkele vervelende nadelen aan de debatfiches
voor journalisten. “De fiches zijn niet meer dan goede
voorbereidingen, maar ze zijn wel storend voor de moderator
als de politicus in kwestie zich alleen maar aan de
debatfiche houdt en over niks anders iets kwijt wil,” zegt
Tim Pauwels. Een andere veelgehoorde kritiek is dat
politici geen eigen mening meer zouden hebben. Onzin,
vindt Bombeek. “Politici kunnen nog steeds onafhankelijk
een analyse maken en er is nog steeds een diversiteit
aan meningen binnen de partij. Aan een gedragen
partijstandpunt gaat veel debat vooraf. Debatfiches
zijn een manier om de inzichten en argumenten van de
vakspecialisten juist breder te verspreiden.”
Tim Pauwels relativeert dat: “Het is niet omdat ik soms
wel ongeveer kan raden wat een politicus gaat antwoorden,
dat het voor de kijker niet meer interessant kan
zijn. Maar als een debat of een interview nog uitsluitend
neerkomt op het opdreunen van voorgekauwde antwoorden,
gaat er heel veel verloren. De kijker voelt dat
en verliest weer een beetje vertrouwen in de politiek. Ik
weet niet of ik zelf debatfiches zou aanraden aan politici.
Nothing beats authenticity. De beste interviews zijn soms
degene die je het minst hebt voorbereid.”
© © VRT - Bart Musschoot
© © Heleen Claeys
Bram Bombeek - adjunct-woordvoerder N-VA
Tim Pauwels - presentator De Zevende Dag
73

74
© © Tim De Couvreur

Charlotte Van Bogaert
“Je kan het best
terug achter het
fornuis kruipen”
Vrouwelijke journalisten krijgen gemiddeld drie keer
zoveel beledigende opmerkingen als hun mannelijke
collega’s. Dat blijkt uit een studie van de OVSE (Organisatie
voor Veiligheid en Samenwerking in Europa).
VRT-coryfee Kathleen Cools werd zelf slachtoffer en
getuigt over de groeiende kracht van dit fenomeen.
“Arrogante, linkse hoer!”. Die weinig verhullende
woorden kreeg VRT-journaliste Kathleen Cools eind
november naar het hoofd geslingerd. De aanleiding was
een interview in Terzake met Filip Dewinter en Anke
Van dermeersch van Vlaams Belang. De afzender, die
het bericht via Facebook verstuurde, vond dat Cools zich
te links had uitgelaten tijdens de uitzending. De man in
kwestie hoopte daarbij dat ze het volgende slachtoffer
zou worden van een bomaanslag.
“Door de lage drempel van
sociale media zie je veel sneller
en vaker grove berichten”
“Vanuit mijn functie als journalist heb ik ondertussen al
een behoorlijk olifantenvel gekweekt. Zeker als je kritische
interviews afneemt, zijn de reacties hard. Vroeger
kreeg ik geregeld grove reacties via mail. De generatie
voor mij kreeg dat wellicht nog via brieven. Het heeft
altijd bestaan, maar nu met de sociale media, is het anders.
De drempel om zelf iets te posten is zodanig laag
dat berichten en reacties erop snel ontsporen. In zekere
zin word je dat, tot op bepaalde hoogte, gewoon.”
“Het rapporteren van
haatberichten loont!”
“Als zaken persoonlijker worden, lijd ik daar wel meer
onder. Vanuit dat standpunt valt misschien te verklaren
waarom ik beslist heb om een screenshot van dat bewuste
haatbericht op Twitter te delen. Vooral met de intentie
om mensen er bewust van te maken dat die intimidaties
er de laatste jaren blijkbaar ook bij horen. Niet omdat
het over mij ging, maar omdat ik het zo choquerend
vond dat mensen zich zoiets kunnen permitteren.”
75

Kathleen Cools
@CoolsKat
Privéboodschapje gekregen
“Arrogante linkse hoer”
“Ik dacht dat die man mij eind november een bericht
verstuurd had met een vals profiel. Dat gebeurt wel vaker.
Op een bepaald moment vertelde een collega-journalist
me dat ze de man in kwestie gevonden hadden.
Achteraf bleek dus dat hij het bericht onder zijn eigen
naam had verstuurd. Op dat moment heb ik beslist om
het bericht van Twitter te halen. Gewoonweg omdat ik
hem niet op dezelfde, grove manier wilde behandelen.”
“Ik heb uiteindelijk geen klacht ingediend tegen de
betrokkene, maar een collega heeft het bericht en ook
de persoon in kwestie wel aan Facebook gerapporteerd.
Het bericht werd binnen het uur verwijderd. Het rapporteren
van haatberichten loont wel degelijk.”
De laatste decennia zijn de intimidaties tegenover vrouwen
vaak veel robuuster en obsceen. Uit een rapport van
de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking
in Europa) blijkt dat vrouwen maar liefst drie keer
zoveel te maken krijgen met beledigende opmerkingen
in vergelijking met hun mannelijke collega’s. Vooral
vrouwen in het politieke en maatschappelijke vakgebied
begeven zich volgens de afzenders geregeld op glad ijs.
Ook Cools erkent dit ‘fenomeen’.
“Als er kritiek ontstaat, is
de toon bij vrouwen vaak veel
persoonlijker”
“Ik voel aan dat vrouwen steeds meer geviseerd worden.
Vaak op een manier die gortiger en genadelozer is in vergelijking
met mannen. Zo las ik enkele weken geleden
in het Vlaamse tijdschrift ‘Doorbraak’ dat ik volgens
hen beter opnieuw achter het fornuis kon kruipen. Als je
op zo’n manier anno 2017 over vrouwen schrijft, wordt
het moeilijk om die persoon nog au sérieux te nemen
natuurlijk.”
“Tot enkele jaren geleden had ik een eigen Facebookpagina
vanuit mijn functie als journalist. Wat ik nooit had
durven denken, was dat die zoveel volgers zou aantrekken.
Op de duur had ik de tijd niet meer om alle reacties
onder controle te houden. En dat terwijl uitzendingen
van Terzake over maatschappelijke thema’s zoals Israël
en Palestijnen, toch wel de nodige commotie met zich
meebrachten. Het gebeurde wel eens dat ik nietsvermoedend
een boek zat te lezen op mijn terras en dat een van
mijn huisgenoten kwam zeggen: “Heb je al gezien wat er
gebeurt op jouw Facebookpagina?”. Toen ik ging kijken
schrok ik. Dat waren geen gewone discussies meer,
maar gore gesprekken met allerlei krachttermen. Op dat
moment heb ik besloten om mijn pagina af te sluiten.”
“Het gebeurde wel eens dat een
van mijn huisgenoten zei: ‘Heb
je al gezien wat er gebeurt op
jouw Facebookpagina?’ ”
“We staan er uiteraard niet alleen voor als journalist.
De jurische dienst van de VRT is steeds beschikbaar om
dat soort situaties rond dreigberichten aan te pakken.
Zo is er bijvoorbeeld een man die me keer op keer blijft
belagen met allerlei mails over zijn persoonlijke situatie.
Uitkering, sociale zekerheid, enzovoort. De situatie is
van die aard dat ik na een jaar heb beslist om het als een
soort inbreuk op mijn ‘privacy’ te zien. Het was gewoon
niet meer houdbaar. Die dienst neemt dan contact op
met de betrokkene. Als een vriendelijk gesprek geen
resultaat oplevert, ondernemen zij verdere stappen.”
“Na elke uitzending kijk ik op Twitter. Een aantal weken
geleden had ik een gesprek met Hilde Crevits over de
onderwijshervorming. Dat was allemaal last minute
geregeld en dus moesten we ook een keuze maken qua
duurtijd. Achteraf zag ik reacties op Twitter waarbij er
kritiek kwam omdat we de richtingen aso, bso en tso niet
meer besproken hadden. Op zo’n moment beschouw ik
76

© © Tim De Couvreur
“Soms moet je advocaat van
de Duivel spelen om bepaalde
dingen uit mensen los te
krijgen”
dat als een constructieve reactie. Volledig terecht! Daar
leren wij uit. Anderzijds heb je na een uitzending geregeld
ook tweets van mensen die zich duidelijk betrokken
voelen bij één of andere politieke partij en heel emotioneel
reageren op een kritisch interview.”
“Bij de openbare omroep proberen we zo neutraal mogelijk
over nieuws te berichten., maar daar horen in onze
duidingsprogramma’s uiteraard ook kritische interviews
en verslaggeving bij . Dat houdt in dat je soms advocaat
van de duivel moet spelen. Vaak begrijpen mensen
dat niet. Gelukkig heeft een hele grote groep kijkers
dat ‘spel’ wel door. Zolang ik ook voldoende positieve
reacties krijg, brengen die mij eerlijk gezegd niet echt uit
mijn element.”
“Waar ik me wel zorgen over maak, is dat de sociale
media hun oorspronkelijke functie niet meer onder
controle krijgen. Mensen gebruiken ze de laatste jaren
niet enkel meer om hun mening te ventileren, maar ook
om op een agressieve en oneerlijke manier te reageren.
De vraag is hoe je dat kan bestrijden als al die kanalen
openstaan. Het zal een enorme uitdaging worden voor
onlineplatformen als Facebook en Twitter om er meester
over te blijven.”
“Er ontstaat een soort
moeheid van het voortdurende
smartphonegebruik”
“Gelukkig is een groot deel van de mensen zich bewust
van wat die sociale media kunnen teweegbrengen. We
voelen nu al dat er een soort moeheid is van het voortdurende
smartphonegebruik en het constant binnenkomen
aan nieuws en opinies. Zolang we dat beseffen moeten
we volgens mij niet te pessimistisch zijn. Ik ben ervan
overtuigd dat er een periode zal komen waarin we al
die ongenuanceerde kritieken zodanig beu zullen zijn,
dat de hype vanzelf weer zal verdwijnen. Met andere
woorden: ‘What goes up, must come down’.”
77

Evi Van Cutsem
Bellingcat: door en voor
burger- en onderzoeksjournalisten
Bellingcat werd in 2015 opgericht door Eliot
Higgins, een Britse blogger en burgerjournalist. Zijn
onlineplatform voor burger- en onderzoeksjournalistiek
graaft dieper in de actualiteit met behulp van
socialemediaonderzoeken en opensource-informatie
zoals video’s, foto’s, kaarten, tips en verhalen.
Higgins en zijn team, ongeveer vijftig vrijwilligers,
analyseren en verifiëren toegankelijke informatie
op sociale media. Ze doen al het onderzoek thuis
op een laptop. Met Bellingcat wil Higgins die vorm
van onderzoeksjournalistiek professionaliseren.
Alle informatie die ze nodig hebben om stukken te
maken, is op internet te vinden. Bellingcat verzamelt
het bewijs in alle uithoeken van het web, analyseert
het en publiceert het online. Afgelopen jaar focuste
Bellingcat o.a. op de rol van de Russen in de Krim,
chemische wapens in Syrië, ISIS en de Turkse coup.
Check www.bellingcat.com
Een kleine case die de werkwijze van Bellingcat schetst: op de dag dat de Duitse politie de naam van Anis Amri
vrijgeeft, wil Bellingcat informatie verzamelen over de man. Zo is niet geweten of en waar hij eerder in Duitsland
geweest was. Bellingcat legt binnen een dag de voorgeschiedenis van Amri bloot.
1 2 3
Zoek het juiste Facebookprofiel
van Anis Amri
Zoom in op de details in de
achtergrond
Vraag tips via Twitter en check
op Google Streetview
Stap 1
21 december 2016: Bellingcat zoekt op Facebook
de naam “Anis Amri” op en vindt verschillende
profielen. Het doorzoekt elk profiel afzonderlijk.
Stap 2
Op een van de profielen is te lezen dat Anis Amri een
advocaat is in Parijs. Hij heeft slechts zes vrienden,
waaronder familieleden en contacten die ook op de
andere profielen te vinden zijn. Op 6 februari 2015 is
een foto geplaatst van Anis Amri voor een fontein.
Stap 3
Bellingcat wil weten waar die foto gemaakt is. Het
roept op Twitter op om te helpen bij de zoektocht.
De foto zou gemaakt kunnen zijn in Parijs of Berlijn.
Twitter-gebruiker @unverbittert kan de locatie aanduiden:
de Friedrichsplatz in Karlsruhe, Duitsland.
Verschillende beelden op Google Streetview tonen
een vergelijkbare fontein en een geel gebouw met
bogen op de achtergrond.
78

december
1
2
3
4
De Zondag
Loonkosten in België blijven
bij hoogste van Europa
5
6
7
De Standaard
Francken moet visum geven
aan Syrisch gezin
8
9
10
11
12
13
cover
van de
maand
• The Guardian Supplement
of the Year
• 31/12/2016
• Post-Truth World
Isabel Albers
@italbers 24 dec. 2016
Oprechte gelukwensen aan @VRT
voor #WarmsteWeek. Prachtinitiatief.
#respect voor Eva Deroo en
co! #Youneverwalkalone)
14
15
16
17
18
19
De Standaard
Boetes op basis van nummerplaat
onwettig’
HLN
Langverwachte nieuwe Star
Wars in première
Newsmonkey
Vrachtwagen rijdt in op
kerstmarkt in Berlijn: zeker
12 doden, aanslag doet
denken aan Nice
20
21
22
23
Op deze pagina werd
chronologisch alle informatie
verzameld zodat
lezers een overzicht op
de feiten konden vormen.
De afwisseling van
tekst, beelden en quotes
zorgden ervoor dat deze
pagina eruit sprong.
Meest geklikt
/
hblvl.be
24
25
26
27
Gazet van Antwerpen
Zanger George Michael
onverwacht overleden op
kerstdag
De Morgen
Iconische ‘Star Wars’-actrice
Carrie Fisher
overleden
28
29
79

Tim De Couvreur & Kasper Van Esbroeck
“Vier mooie en belangrijke
jaren in mijn leven”
Ex-coördinator Tineke De Bleeckere over opgedoekte De Beiaard
Op 24 december werd het einde van regioweekkrant
De Beiaard bekendgemaakt. De krant, die
al 114 jaar bestond in de Vlaamse Ardennen, werd
uitgebracht door een klein team van een hoofdredacteur,
drie vaste redacteurs en een twintigtal
freelancers, op 10.000 exemplaren. Er blijft wel
een onlineversie bestaan. Tineke De Bleeckere
blikt terug op haar jaren als redactiecoördinator.
Waarom is De Beiaard gestopt?
Tineke De Bleeckere: “De voornaamste reden was
de financiële situatie. Voor een kleine krant is het
niet evident om tegen de grote kranten op te boksen.
Het laatste jaar waren de inkomsten uit advertenties
fel verminderd. Volgens mij kwam dat doordat we
niet meegingen met nieuwe veranderingen. We
hadden daartoe een kans, maar hoofdredacteur en
hoofd van de uitgeverij Printor Bruno De Clerck
schrapte uiteindelijk De Beiaard.”
Had u als redactiecoördinator nog toekomstplannen
voor De Beiaard?
De Bleeckere: “Er waren plannen om op tabloidformaat
over te gaan. Ik zag nog een toekomst voor
de papieren versie. Zelf was ik enorm gemotiveerd
om te veranderen, om het voortbestaan van De
Beiaard te garanderen.”
Mist u het journalistenleven nu u werk gevonden
heeft buiten de journalistiek?
De Bleeckere: “Ja, ik heb wel adrenaline nodig.
Onze deadline lag op donderdagmiddag. Als er nog
iets gebeurde op woensdagavond, moesten we alles
op alles zetten om het nog in de vrijdageditie te krijgen.
Op een van mijn laatste dagen raakte ‘s middags
bekend dat er in Oudenaarde een bom was gevonden.
Toen de ontmijningsdienst de bom opgegraven had,
liet ze die ergens in Melden ontploffen. Ik was daar
zelf bij. Zo’n moment zal ik niet snel vergeten.”
Wat is volgens u de waarde van een regionaal
platform of blad zoals De Beiaard?
De Bleeckere: “De Beiaard was vooral gericht op
het kleine, zachte nieuws. Nieuws uit verenigingen,
uit de duivensport… dat was onze sterkte. Daar
wordt soms op neergekeken, maar je vindt dat niet
bij grote kranten. Ons leverde dat abonnees op. Wij
waren een krant voor en door de mensen.”
U bent tijdens die vier jaar opgeklommen tot
redactiecoördinator. Hoe was dat?
De Bleeckere: “Ik was nog maar 26; toch vrij jong
voor een redactiecoördinator. Ik was erin gerold
via het wielrennen. Toen mijn voorganger in 2012
vertrok, bood uitgever Bruno De Clerck mij de job
aan. Ik heb niet getwijfeld. Als redactiecoördinator
heb je wel zware verantwoordelijkheden. Je moet
soms slecht nieuws brengen en reacties sprokkelen.
Ik probeerde dat menselijke te benaderen door de
mensen achter de harde feiten naar voor te brengen.”
Wat betekende de Beiaard voor u?
De Bleeckere: “De Beiaard was mijn kindje. Ik
heb er veel van mezelf in gestoken. Ik stond er mee
op en ging er mee slapen. Het waren vier mooie en
belangrijke jaren in mijn leven.”
80

Bavo Delbaere
De rechtse welpen
van de Vlaamse media
De pensée unique in de reguliere media bestrijden. Dat is
de drijfveer van elk van hen. De hoofdredacteurs van vier
Vlaams-nationalistisch geïnspireerde media verdedigen hun
keuze om rechts van centrumrechts te gaan staan.
Op 8 december werd SCEPTR.net gelanceerd. De
nieuwssite presenteert zich als een alternatief voor de
klassieke media ‘die gedomineerd worden door linkse
journalisten’. “De nieuwsstukken op SCEPTR zijn niet
rechts”, zegt Jonas Naeyaert. “Onze nieuwsselectie
is dat misschien wel.” Bart Brinckman schreef in De
Standaard dat SCEPTR ‘de Vlaamse Breitbart’ wil zijn.
“Het stond mooi tussen aanhalingstekens, alsof ik die
woorden gezegd had. Ik had hem nochtans uitdrukkelijk
verteld dat we dat niet wilden zijn. Ach, Brinckman staat
natuurlijk bekend om tendentieuze stukken.”
Het voorval bevestigt het wantrouwen tegenover de
media dat ook bij Doorbraak leeft. Pieter Bauwens:
“Toen we startten met onze eigen uitgeverij schreef
De Standaard dat onze redacteur Karl Drabbe daarom
wegging bij Uitgeverij Vrijdag. Karl, zijn werkgever
of Doorbraak zijn daar nooit over gecontacteerd. Die
journalisten schrijven dus zonder te controleren of het
daadwerkelijk klopt.”
Viel Feind, Viel Ehr!
“De Vlaamse media zijn een gelijkgestemd geheel
geworden, overal hoort men hetzelfde geluid. De Standaard
schudde jaren geleden het etiket af van “Vlaams
en christelijk” en wil nu zo breed mogelijk lezers
bereiken. Hoofdredacteurs jobhoppen van het ene naar
het andere medium. Zie de onderlinge verschuivingen
tussen Humo, Knack, De Morgen en De Standaard.
Geen wonder dat ze er allemaal naast zaten, afgelopen
jaar.” Aan het woord is Karl Van Camp, hoofdredacteur
van weekblad ’t Pallieterke. “Als je niet mainstream
denkt word je meteen als extreemrechts of fascist afgeschilderd.
Nochtans herken ik mijzelf daar niet in.”
Bert Deckers van Rechts Actueel zet de zaken echt op
scherp: “Media die dit jaar schreven over islamitisch terrorisme
in de plaats van gestoorde lone wolves wonnen
aan geloofwaardigheid. Een van de meest schandelijke
journalistieke vertoningen van dit jaar was de reportage
in Tremelo, waar de VRT even wilde ‘bewijzen’ dat het
racisme bij de Vlaming ingebakken zit. Dat was de-goutant.
Wij krijgen vaak de wind van voren gezien de stijl
en inhoud van onze artikels, vooral op extreemlinkse
microblogs. Dat sterkt ons in onze overtuiging om door
te gaan. Viel Feind, viel Ehr! (Veel vijanden, Veel eer)”
Lees meer >
81

Waar staan we?
“We zijn een onlinemedium met eigentijdse communicatie
en een modern financieringsmodel. Onze specialisten
zoeken nieuws in segmenten die andere media
negeren. De hoofdmoot blijft nieuws en analyse; opinie
is de specerij maar die mag het eten niet vervangen.
Ik geloof niet in complotten als de ‘lügenpresse’ of mediamanipulatie.
Wel dat economische en ideologische
concentratie in de media ervoor zorgen dat onbewust
bepaalde waarden worden gereflecteerd. SCEPTR
druist in tegen die vooringenomenheid; er wordt te veel
gepamperd. Ons nieuws verhult niets, de mediaconsument
moet zelf maar uitmaken wat hij denkt.”
“Puur nieuws brengen we niet omdat we daarin het
verschil niet kunnen maken. Wij geven een stem aan
opinies die worden weggedrukt, en zo willen we wegen
op het publieke debat. Communautaire onderwerpen en
Vlaamse onafhankelijkheid komen bij ons nadrukkelijk
aan bod. Er sluipt op redacties een eenheidsgedachte
binnen die zorgt dat altijd dezelfde opinies worden
gebracht. Die pensée unique wordt door ons in vraag
gesteld. Doorbraak wil een ander perspectief bieden en
een zekere drempel behouden. Bij een kwaliteitsmedium
mogen meer dan 140 tekens vloeien over politiek. Wij
hebben bij de start van Doorbraak.be gekozen om te
investeren in inhoud, niet in lonen.”
Waar willen we naartoe?
“Ons doel is om de Politico van Vlaanderen en Nederland
te worden: werkmatig en inhoudelijk zijn zij het te volgen
voorbeeld. Er zit ook een pro-editie in de pijplijn die betalend
zal zijn. Een customized product voor professionals,
met bijvoorbeeld fiches die aan de hand van duidelijke
parameters tonen hoe machtig bepaalde politici zijn.”
“2018 is een verkiezingsjaar, Doorbraak moet er staan.
We hebben contacten met een Catalaanse en een Schotse
website en wisselen ideeën uit. Om op technologisch vlak
vooruit te gaan moeten we meer giften binnenhalen. Zo
kunnen we de website vernieuwen, podcasts en videomateriaal
aanbieden en meer likes op Facebook verzamelen.”
En wat is je standpunt over
1
Grote vermogens mogen
2
zwaarder belast worden
De opwarming van het klimaat en de gevaren
ervan worden ernstig overdreven
volledig eens eens neutraal oneens volledig oneens
volledig eens eens neutraal oneens volledig oneens
Naeyaert
Deckers
Bauwens
Van Camp
Deckers Van Camp Bauwens Naeyaert
Jonas Naeyaert (Sceptr)
“SCEPTR neemt geen politiek standpunt in, maar als
u het mij vraagt, dan vind ik de Belgische fiscaliteit onrechtvaardig.
De lasten op inkomsten liggen al te hoog,
dus is het logisch om die niet nog zwaarder te maken.
Er is nood aan een eerlijker beleid. Wie meer kennis en
ervaring heeft inzake fiscaliteit -en dat zijn veelal de
rijkeren-, kan profiteren van de achterpoortjes. Dus de
vermogensbelastingen moeten niet per se naar omhoog
maar de regels moeten transparanter en fair zijn.”
Pieter Bauwens (Doorbraak.be)
“Ik ontken de opwarming van het klimaat niet maar misschien
wordt de rol van de mens overdreven. Jan Jacobs
publiceert daar artikels over bij ons, hij kan alles staven
met wetenschappelijk onderzoek. Ik krijg mails binnen
van Bond Beter Leefmilieu, die ons vragen hem geen
platform te geven. Als wij voorstellen een debatavond te
organiseren tussen Jacobs en iemand van de BBL willen
ze niet meedoen. Dan blijf ik gewoon Jacobs publiceren,
zo simpel is het.”
82

Waar staan we?
“Wij geven alles en iedereen die handelt vanuit een
rechts-nationalistische ideologie een stem. Vooral
organisaties die actief zijn binnen de Vlaamse Beweging
komen aan bod, maar we kijken ook naar het buitenland.
Wij drijven op idealisme, bij ons wordt niemand betaald
voor zijn diensten.
De media liegen de bevolking voor, ze moraliseren en
verbloemen feiten. ReAct doet het niet voor clicks, wel
voor duizenden militanten van de Vlaamse Beweging
die zich vrijwillig inzetten en niet worden opgepikt. We
hanteren de taal van de man in de straat, onze lezers
willen geen academisch gepalaver.””
“Wij zijn een Vlaamsgezind weekblad met een eerder
ouder katholiek publiek, al komt dat laatste aspect
minder aan bod. Onze abonnees voelen zich graag
bevestigd in hun overtuiging. Wij brengen thema’s die
aansluiten bij hun interesses. Onze focus ligt voornamelijk
op communautaire zaken, economie en binnen- en
buitenlandse politiek. We proberen facetten van het
nieuws te belichten die je nergens anders tegenkomt.
De mainstreammedia hebben geen interesse meer in de
Vlaamse zaak. Wij zien het als onze plicht om zeker dat
thema aan te zwengelen.”
Waar willen we naartoe?
“Het Duitse weekblad Junge Freiheit is een inspiratiebron,
qua inzet en doorzettingsvermogen. Onze aanpak
mag evolueren in de richting van het Nederlandse Geen
Stijl. In Nederland, waar nu al de helft van ons lezerspubliek
zit kan ons bereik nog groter. We werken ook een
strategie uit om korte filmpjes op de site te zetten.”
“Ons tijdschrift wordt afgeschilderd als conservatief. Ten
onrechte, vind ik. Groeien is de nu grootste uitdaging.
Wij mikken eerder op lezers vanaf vijftig jaar -nog jonger
als het kan- om het aantal abonnees op peil te houden.
Promotie, frisse lay-out en gefundeerde artikels moeten
ervoor zorgen ons blad weer op de kaart gezet wordt.”
En wat is je standpunt over
3
Immigranten dragen bij tot
4
de welvaart van België
Het homohuwelijk is
een meerwaarde voor de samenleving
volledig eens eens neutraal oneens volledig oneens
volledig eens eens neutraal oneens volledig oneens
Naeyaert
Bauwens
Deckers
Van Camp
Bauwens
Naeyaert
Van Camp
Deckers
Bert Deckers (ReAct)
“Als een vechtpartij plaatsvindt vermelden wij het
bewust wanneer er vreemdelingen betrokken zijn. Dat
bevestigt onze visie dat een significant deel van hen zich
niet weet aan te passen aan onze normen en waarden.
De mainstreammedia verbergen dit bewust om niet aan
stemmingmakerij te doen, wij draaien de rollen om. We
vallen de islam op zich niet aan. Maar we stellen vast dat
het een aantrekkelijke voedingsbodem is voor radicale
sujetten.”
Karl Van Camp (‘t Pallieterke)
“Op ethisch vlak zijn we eerder conservatief. Vroeger
schreven we dat we tegen homoseksualiteit waren.
Vandaag is dat geen thema meer. We zetten ons wel af
tegen de exuberante shows zoals je die ziet op gay prides.
Dat vind ik erover en dat zullen we ook schrijven. Twee
van onze freelancemedewerkers zijn homo. Zij gedijen
hier goed, zolang ze maar niet in een lederen pakje in
mijn bureau paraderen natuurlijk.”
83

Wie we zijn
in 66 tekens
Alana Vanden Broucke
De ideale wereld? Sneakers,
chocolade & werk bij de radio!
Angharad De Temmerman
Zelfbenoemde Gentenaar. Lezer
en schrijver. Voltijds dromer.
Arne Blomme
Volhardende sportliefhebber
met eigenzinnig kantje.
Arno Mussche
Fictieschrijver en journalistiek
geharmoniseerd.
Bavo Delbaere
Relativerend, immer fronsend en
altijd oprecht nieuwsgierig.
Celine Camu
Dansende dierenliefhebber die
droomt van een eigen kinderboek.
Celine De Roust
Volwassen kind aan het balanceren
tussen dromen en realiteit.
Charlotte Van Bogaert
Perfectionist met doorzettingsvermogen,
eeuwige honger.
Céline Mawet
Altijd aan Moeskroense kant, in
alle voetbalstadions van het land.
Dafalgan
Altijd paraat bij een lastige
interviewee of writer’s block.
Emma Verbeke
Wil fulltime beautyblogger worden
en omringd worden door katten.
Evi Van Cutsem
Guitige meid die niet alleen woorden
leest maar ze ook schrijft.
84

Florentien Duquet
Een grote muil maar een nog
groter hart.
Koffie
Prijkt met trots op de eerste plaats
van top 5 Journalism Tools.
Heleen Claeys
Gek op mooie zinnen, lekkere koffie,
chocolade en nieuwe schoenen.
Jo Valvekens
Kijk maar naar de buren. Ik ga
wel koffie halen.
Kasper Vanesbroeck
Wil later liever geen katten.
Merijn Vandenbulcke
Journalistieke gigant met een
hart voor sport en een sporthart.
Peter Mulders
Liever spijt van iets te doen,
dan van iets niet te doen.
Piet Martens
De wereld heeft basnoten nodig.
En journalistiek.
Samah Saadi
Ik sta hier toch!?
Stef Debeuf
Voetbalfreak en Standardsupporter
in hart en nieren.
De Pen
Zet zich altijd voor 100% in, ook
al kost het bloed, zweet en inkt.
Tessa De Wolf
Kattenliefhebster met een passie
voor bloggen, mode en beauty.
Thomas Bossuyt
Trotse stichter van Geeko,
website van en voor geeks.
Tim De Couvreur
Fotojournalist met passie voor
natuurlijk licht.
Willem De Maeseneer
Het gaat niet om wie we zijn, het
gaat om wat we doen.
Post-its
In geval van chaos, bel me op!
85

The best way to imagine a
better, happier world is to
watch 2016 in reverse.
The ending when Bowie
returns made me cry.
@wildethingy
Meer Scoop lezen?
www.voetweg66.be/
scoop
Reageren op Scoop?
scoop@voetweg66.be
Tweet naar
@ArteveldeJOU
Scoop • Vlaams Mediatijdschrift • Jaargang 15 • Nr: 27 – Februari 2017 • Redactie: Arne Blomme / Thomas
Bossuyt / Celine Camu / Heleen Claeys / Stef Debeuf / Tim De Couvreur / Bavo Delbaere / Willem De Maeseneer /
Celine De Roust / Angharad De Temmerman / Tessa De Wolf / Florentien Duquet / Céline Mawet / Arno Mussche
/ Samah Saadi / Evi Van Cutsem / Charlotte Van Bogaert / Merijn Vandenbulcke / Alana Vanden Broucke /
Kasper Vanesbroeck / Emma Verbeke • Hoofdredactie: Piet Martens & Jo Valvekens • Begeleidende docenten:
An De Meyere / Liesbet De Vuyst / Annelies Vaneechoutte • Vormgeving: Peter Mulders • Illustrator: Pol Cosmo •
Infografieken: Tim Sels • Verantwoordelijke uitgever: Esther Van Tilburg, Voetweg 66, 9000 Gent
Adverteren in Scoop 2018? Dat kan. Mail naar scoop@voetweg66.be en we sturen de tarieven. De inkomsten
worden gebruikt om met professionele illustratoren en vormgevers te kunnen werken.
Mediatijdschrift Scoop is een uitgave van de opleiding Bachelor in de Journalistiek aan de Arteveldehogeschool
in Gent. De derdejaarsstudenten maakten dit tijdschrift in het kader van een educatief project. Alle artikels en
afbeeldingen hebben daarom een citerend karakter. Dank aan alle Scoopredacteurs, beeldredacteurs, fotografen
en taalkundigen voor hun bereidwillige medewerking. De tekstredactie is afgesloten op 27/1/2017. Tot de laatste
letter gelezen. Bedankt voor uw aandacht, en tot volgend jaar.

INFO
DAGEN
zaterdag 11 maart
2017
zaterdag 29 april
zaterdag 24 juni
woensdag 6 september

mediarte.be
The making of you!
All you need to know
about the belgian
audiovisual industry
JOBS - INTERNSHIPS - NEWS - TRAINING