NFM 31-20 voor web

NUMMER 31 • LENTE 2020 | WWW.NEWFINANCIALFORUM.NL
new
FINANCIAL
MAGAZINE
GELD EN DIENSTVERLENING, ZO KAN HET OOK!
FEMKE BAKKER
MEEBOUWEN AAN
DE NIEUWE WERELD
FEMKE DE JONG
WELVAARTSZIEK
DANIEL CORDARO
WELZIJN ALS GRAADMETER
GERT DE JONG
GROEI NAAR EXPERTISE
JOS CLAESSENS
GROEI VOOR MENS
EN ORGANISATIE
GIJS VAN DALEN MEURS
VAN SCHULD NAAR
VERBONDENHEID
THEMA
Groei
MICHIEL VAN VUGT
DURF TE ADVISEREN
BJÖRN BIERHAALDER • SILVIA JANSSEN • ROWAN HORDIJK • DICK-JAN ABBRINGH • IVO VALKENBURG

New Financial Forum
Doel
De stichting New Financial Forum stelt zich ten doel een
bijdrage te leveren aan het helpen van de financiële sector bij
het uitoefenen van haar belangrijke maatschappelijke functie
op basis van de kernwaarden integriteit en duurzaamheid.
Visie
De financiële sector is de bloedsomloop van de economie. Om
een gezonde bloedsomloop te behouden, is continue actie van
binnen uit de sector gewenst.
Ambitie
Het New Financial Forum bundelt krachten, ideeën,
inspiratie en best practices van positief ingestelde mensen
en bedrijven die gezamenlijk een concrete en wezenlijke
bijdrage leveren aan een gezonde en maatschappelijk
relevante financiële sector. De doelstelling kent drie thema’s:
het zichtbaar maken van de positieve beweging, onderlinge
versterking en inspiratie.
What’s in it for you?
Het New Financial Forum is hét platform waar mensen uit
de financiële sector vrijuit met elkaar de dialoog kunnen
voeren over wezenlijke zaken. Wie deelneemt aan het
Forum kan ideeën lanceren en toetsen, kennis en inspiratie
opdoen en leren van anderen. En zodoende een bijdrage
leveren aan het hogere doel. Hierbij is ook jouw support
keihard nodig. Meld je daarom aan en bouw met ons mee
aan een betere financiële wereld.
Bestuurder van de Stichting New
Financial Forum is oprichter Willem
Vreeswijk (tevens hoofdredacteur VVP).
De Raad van Toezicht bestaat sinds
1 januari 2018 uit: voorzitter Indra
Frishert (Dazure), penningmeester
Douwe Dijkstra, secretaris Robin van
Been (Polis Advocaten) en de leden
Amba Zeggen (Risk & Governance),
Boudewijn van Uden (a.s.r.) en Faisal
Setoe (Aegon).
Aegon, Allianz, a.s.r., Dazure, De
Goudse, HDI Global Specialty,
Nationale-Nederlanden, Nationale
Waarborg, Obvion, Turien & Co., Univé,
Yellowtail en Zwitserleven zijn partners
van de stichting New Financial Forum.
Dankzij hun support komt de missie
van de stichting een stuk dichterbij:
een gezonde en gerespecteerde
financiële sector die werkt aan het
herstel van vertrouwen op basis
van de kernwaarden integriteit en
duurzaamheid.
www.newfinancialforum.nl
Bouw ook mee aan een gezonde en gerespecteerde financiële sector en word Ambassadeur
www.newfinancialforum.nl

VOORWOORD GROEI
Groei
Zonder groei is er geen leven. Als er één ding is dat van het geheel. Onze sterfelijkheid, waar we ons zo bewust
ons verbindt met elkaar, met de dieren, met de bomen
en planten, met de natuur dan is het groei. Om dit verwarrende en deprimerende gevoel te overschadu-
van zijn, en daarmee ons leven, lijkt dan zinloos en doelloos.
Zonder groei komt niets in beweging. Of zoals de wen overschreeuwen we ons gevoel van nietigheid en maken
Belgische arts Ivo van Orshoven het simpel uitdrukt:
de enige taak van een eikel is om een eikentoon
en ontlenen onze waarde aan de vergelijking met ande-
we ons groter dan we ons voelen. We gaan voor uiterlijk verboom
te worden. Verder niets. En mocht de eikel er niet in ren. We zijn de verbinding kwijt met het grotere geheel.
slagen, dan is hij alsnog zeer nuttig als voedsel voor vele dieren.
Als de eikel er wel in slaagt zorg hij er vervolgens voor tuurlijke dat ons verbindt met alles en iedereen. Maar alleen
Groei is, zoals gezegd, een gegeven. Het is het meest na-
dat nieuwe eikels zich ook tot eikenboom mogen ontwikkelen
met als resultaat een bloeiend eikenbomenbos en volop hoort en met het besef dat leven en sterven onderdeel zijn
natuurlijke groei, met de wetenschap dat doodgaan bij groei
gezonde dieren. Zo wordt de natuurlijke omgeving op de juiste
manier gevoed zodat het evenwicht n de natuur in stand in het geheel.
van een cyclus die een bijdrage levert aan een juiste balans
blijft.
Wij mensen kunnen – of het nu bewust of onbewust is -
Zonder groei is er ook geen sterven. Als de eikenboom van het natuurlijke pad geraken en onze eigen onsterfelijkheid
proberen te verankeren. Dat is hoe dan ook tot misluk-
doodgaat, blijft hij zijn omgeving voeden met zijn takken,
bladeren en wortels. Slakken, regenwormen, miljoenpoten, ken gedoemd. We kunnen er ook voor kiezen om het natuurlijke
pad te bewandelen en deel te worden van een geheel dat
pissebedden en vele andere insecten doen zich te goed aan
de overblijfselen van de boom. Schimmels maken humus van zonder de afzonderlijke delen niet zou kunnen bestaan. Datzelfde
geldt uiteraard voor bedrijven. Zoals hoogleraar Paul
het afval, de regen lost de humus op en voedt op haar beurt
weer de planten. Het duurt jaren voordat een dode boom helemaal
is verteerd en de humus ervan helemaal is opgenoleed,
het ooit formuleerde tijdens een sessie van het New Fi-
de Blot, die helaas in december 2019 op 95-jarige leeftijd overmen
door andere bomen en planten.
nancial Forum: bedrijven die weten waar ze
Dit is het wezen van groei. Het gaat precies
zoals het gaat. Dat zijn de natuurwetten.
verbinding staan met hun omgeving en
vandaan komen, weten wat hun kern is, in
zich
Alleen wij mensen zijn een uitzondering op
deze regel. Vaak verstaan we wat anders onder
groei. Groei is dan niet langer een intrinsieke
levenskracht, maar wordt veel meer een uiterlijk
vertoon om een innerlijke leegte te verbloemen.
In deze moderne, hectische wereld
voelen we ons als individu vaak afgescheiden
“GROEI IS EEN
GEGEVEN DAT ONS
ALLEN VERBINDT”
onderdeel voelen van een geheel zijn succesvoller
en leven langer.
Veel leesplezier in deze groeieditie! n
WILLEM VREESWIJK
willem@newfinancialforum.nl
LENTE 2020 NFM | 3

COLOFON
NEW FINANCIAL MAGAZINE HÉT PLATFORM
VOOR DE NIEUWE FINANCIËLE WERELD
Een initiatief van Willem Vreeswijk
Nummer 31 van het New Financial Magazine
verschijnt in een oplage van 1500 exemplaren.
UITGEVER/HOOFDREDACTEUR
Willem Vreeswijk 06 10630149,
willem@newfinancialforum.nl
EINDREDACTEUR
Bibi Smissaert, bibi@bluebottle.nu
MEDEWERKERS
Dick-Jan Abbringh, Jos Claessens, Rowan
Hordijk, Silvia Janssen, Femke de Jong-
Struiksma, Gert de Jong, Ivo Valkenburg,
Michiel van Vugt
6
FEMKE BAKKER MEEBOUWEN AAN DE FEMKE DE JONG
NIEUWE WERELD
WELVAARTSZIEK
12
FOTOGRAFIE
Peter Beemsterboer, Bas van Hattum, Wilko
de Jong, Tessa Posthuma de Boer, Femke
Rakhorst, Timur Saglambilek (Marketingtuig),
Gerjola Joan Voortman
UITGAVE VAN
Stichting New Financial Forum,
Wapendragervlinder 29, 3544 DL Utrecht
BASISIONTWERP EN VORMGEVING
Peter Beemsterboer, www.beemsfoto.nl
ABONNEMENTEN
Een jaarabonnement (vier nummers) op het
New Financial Magazine kost € 44,95, excl
btw. Bedrijfsabonnementen op aanvraag:
willem@willemvreeswijk.com.
REPRODUCTIE
Overname van artikelen, tekeningen, foto’s
e.d. is slechts mogelijk na schriftelijke
toestemming van de Stichting New Financial
Forum
24 28
GERT DE JONG GROEI NAAR
ROWAN HORDIJK HET
EXPERTISE
NIEUWE WERKEN
REALISATIE
Edicola Publishing bv
Postbus 2013, 7420 AA Deventer
info@edicola.nl / www.edicola.nl
COÖRDINATIE
Thea van Dartel
DRUKWERK
Veldhuis Media, Raalte
38 45
DICK-JAN ABBRINGH EEN LES VOOR GIJS DALEN MEURS VAN SCHULD
VERZEKERAARS
NAAR VERBONDENHEID
4 | NFM LENTE 2020

INHOUD
THEMA GROEI
18
DANIEL CORDARO WELZIJN ALS
GRAADMETER
32
JOS CLAESSENS GROEI VOOR
MENS EN ORGANISATIE
INTERVIEW
6 Meebouwen aan de nieuwe wereld | Aan de keukentafel
van Femke Bakker (Turien & Co. en AnsvarIdéa)
18 Welzijn als graadmeter voor een menselijke samenleving
| Daniel Cordaro (The Contentment Foundation)
45 Van schuld naar onafhankelijkheid en verbondenheid |
Gijs Dalen Meurs (eyevestor)
ESSAY
12 Welvaartsziek | Femke de Jong-Struiksma
24 Groei naar expertise | Gert de Jong (HvA)
28 De nieuwe werkelijkheid van werk | Rowan Hordijk
(Circles of Future Skills)
32 Groei voor mens en organisatie: bewustwording is de
eerste stap | Jos Claessens (Result-is)
38 Hoe een uit de hand gelopen sociaal experiment een les
voor verzekeraars werd | Dick-Jan Abbringh (Purpose)
IN MEMORIAM
37 Paul de Blot
EVENT
54 Hét event over ondernemerschap in de financiële sector
| Winnen, verliezen, opstaan en weer doorgaan
52
MICHIEL VAN VUGT DURF TE
ADVISEREN
AMBASSADEUR AAN HET WOORD
50 Vertel het hele verhaal | Michiel van Vugt (NNEK)
LICHT
56 Ontdekken en verbinden | Björn Bierhaalder
LENTE 2020 NFM | 5

AAN DE KEUKENTAFEL
FEMKE BAKKER:
“ECHTE
ZAANKANTER.”
6 | NFM LENTE 2020

AAN DE KEUKENTAFEL
Doe gewoon, voel je niet beter dan een ander, sta onafhankelijk in
het leven, heb compassie voor je medemens, help anderen waar
mogelijk en tel je zegeningen. Dat zijn kernwaarden die Femke
Bakker (financieel directeur van volmachtbedrijf Turien & Co. en
duurzame schadeverzekeraar Ansvar-Idéa) van huis uit heeft meegekregen,
graag voorleeft aan haar kinderen en probeert toe te passen
in haar werk. “Ik ben een echte Zaankanter dus het hoeft geen
betoog dat hard werken eveneens een kernwaarde is.”
Meebouwen aan
de nieuwe wereld
TEKST WILLEM VREESWIJK | BEELD PETER BEEMSTERBOER
De keukentafel van Femke
Bakker (42) staat in Koog
aan de Zaan. De achtertuin
grenst letterlijk aan het water
van de Zaan. Ze werd geboren
in Alkmaar en woont
sinds haar vierde in de Zaanstreek. Beide
ouders zaten in het onderwijs, haar
vader als directeur. Na haar geboorte
besloten haar ouders dat haar vader tijdelijk
zou stoppen met werken en dat
haar moeder door zou blijven werken.
In die tijd – eind jaren ’70 – heel bijzonder.
“Mijn ouders moesten nog tekst
en uitleg geven aan de burgemeester.
Op deze manier hebben mijn ouders
me meegegeven dat je zelf keuzes mag
maken, dat vrouwen en mannen gelijkwaardig
zijn en dat rollenpatronen
niet meer dan aannames zijn. Het overlijden
van mijn vader op jonge leeftijd
heeft het me geleerd dat het belangrijk
is om als vrouw zelfstandig te zijn. Er
zijn immers geen zekerheden in het leven.
Onafhankelijkheid is voor mij dan
ook een belangrijke drijfveer in het leven,
in alles wat ik doe. Dat heb ik van
mijn ouders meegekregen.”
Femke is ruim 12,5 jaar getrouwd met
Werner, met wie ze al sinds haar zeventiende
een relatie heeft. Ze hebben
twee kinderen: Hugo (11) en Frederique
(8). Het is een druk en ondernemend
gezin. Haar man Werner is directeureigenaar
van Bakker Travel, een busverhuurbedrijf
met 60 touringcars en 150
medewerkers. Femke heeft een jongere
broer en zus, haar broer is een aantal
jaren geleden is geëmigreerd naar
Sydney, Australië. Het nieuws over de
bosbranden volgen ze op de voet en de
grote vraagstukken van deze tijd, zoals
klimaatverandering, worden thuis
besproken. Bij de koffie worden door
“VEEL MENSEN STELLEN
ZICH VERTWIJFELD
DE VRAAG: GAAN WE
HET REDDEN?”
Frederique zelfgebakken koekjes geserveerd
met de bedoeling om een donatie
te doen ten behoeve van de dieren die
slachtoffer zijn van de bosbranden in
Australië. Hun zoon Hugo is dyslectisch
en heeft hierdoor zijn uitdagingen op
school. “In onze ervaring hebben scholen
in het algemeen niet de geschikte
tools in huis om leerlingen te begeleiden
die afwijken van het gemiddelde.
Wij hebben de begeleiding van Hugo
voor een groot deel zelf kunnen organiseren,
mede omdat wij het geluk hebben
dat wij over de financiële middelen
beschikken om eventueel noodzakelijke
begeleiding in te schakelen. Financiële
ongelijkheid in deze zaken vind ik
lastig om te verkroppen. Het leidt namelijk
tot ongelijke kansen en dat is bepalend
voor iemands verdere leven.”
“Toch heeft dit proces me ook geleerd
dat ik me geen zorgen hoef te maken
over de toekomst van mijn zoon,
dat ik vertrouwen in hem mag hebben
en ook moet loslaten. Een wijs advies
wat ik hierin heb gekregen is ‘je kunt
aan gras wel trekken, maar daar gaat
het niet harder van groeien’. We heb-
LENTE 2020 NFM | 7

AAN DE KEUKENTAFEL
ben gezien dat hij een echte Zaankanter
is, een doorzetter met vaardigheden
op andere vlakken en dat hij er hoe dan
ook altijd wel komt in het leven. Maar
geloof me, dat is als ouder wel een flink
leerproces.
BALANS
Femke let goed op de balans in haar leven.
Drie keer per week sport ze. “Met
Werner ren ik iedere zondagochtend
hard. Een mooi moment ook om de
week door te spreken. Verder maak ik
eens per week een flinke wandeling
met een vriendin en doe ik eens per
week aan poweryoga. Voor ons is de balans
tussen zakelijk en privé heel belangrijk.
Naast het werk willen we er
voor elkaar èn voor de mensen om ons
heen zijn, onze kinderen moeten ook
echt het gevoel hebben dat ze op ons
kunnen rekenen als dat nodig is.”
Femke werkt vier dagen per week
voor Turien & Co. en AnsvarIdéa. “Uiteraard
is het een uitdaging om het bij die
vier dagen te houden, juist omdat ik
werk dat niet is afgemaakt, niet kan laten
liggen. Dat betekent dat ik ook in de
avonduren aan het werk kan zijn. Maar
het geeft me ook de flexibiliteit om de
werk-privé balans zelf in te richten, wat
mij heel veel gevoel van vrijheid geeft ”
Voor ze bij Turien & Co. ging werken,
was ze ruim tien jaar accountant
bij Deloitte. Al heel vroeg wist ze dat
dat haar droombaan was. Op haar zestiende,
toen ze op het VWO zat, bezocht
ze samen met haar ouders de open dagen
voor de studie Accountancy. “Het
leek me prachtig om bij hele verscheidene
bedrijven diep in de keuken te mogen
kijken. Na haar studie ging ze dan
ook werken bij Deloitte in Alkmaar,
waar ze tien jaar met plezier gewerkt
heeft. In die rol kwam ze ook bij Turien
& Co. over de vloer. “Toen ik in 2010
tot mijn verrassing werd gevraagd om
de afdeling Internal Audit op te zetten,
kon ik geen nee zeggen.”
Sinds 1 september 2018 is ze financieel
directeur van zowel Turien & Co.
als van zusterbedrijf AnsvarIdéa. Sinds
ruim twee jaar is ze ook nauw betrokken
bij het MVO-beleid, waar adviseur
Paul Burger voor is aangetrokken. “Je
kunt als financiële instelling veel impact
maken. Maar het begint uiteraard
bij jezelf. Een paar jaar geleden hebben
we ons eigen bedrijf doorgelicht en gekeken
waar verbeterpunten liggen. Dan
moet je bijvoorbeeld denken aan energiegebruik,
de carbon footprint en het
diversiteitsbeleid.”
Een tweede pijler van het MVO-beleid
is het beleggingsbeleid. “Dat hebben
we verder verduurzaamd en we beseffen
dat dit een lerend proces is. Wat
voor nu voldoet, kan morgen alweer
achterhaald zijn. We zijn een relatief
kleine speler en onze impact is geringer
dan die van grote financiële instellingen.
Toch kun je successen boeken.
Zo heb ik me er samen met Peter van
Geijtenbeek, algemeen directeur hard
voor gemaakt dat we niet langer beleggen
in cosmeticabedrijven die testen op
dieren. Bij aandelen is je invloed geringer,
simpelweg omdat je te maken hebt
met meerdere spelers die een aandelenmandje
vullen. Toch hebben we recent
weten te bereiken dat tabaksfabrikanten
niet langer in het ESG-aandelenfonds
waarin wij beleggen worden
meegenomen. Dan heb je dus wel degelijk
invloed. Ik vind sowieso dat iedereen
zijn of haar eigen verantwoordelijkheid
moet nemen, of die nou groot of
klein is. Als we dat allemaal doen, creëren
we een betere wereld.”
In de investeringswereld wordt veelal
gesproken over ‘ESG’ in plaats van
‘duurzaamheid’. Deze afkorting staat
voor Environmental, Social & Governance.
Het houdt in dat factoren als
“JE HOEFT MAAR NAAR BUITEN TE KIJKEN OM TE BESEFFEN
DAT HET DUURZAAMHEIDSVRAAGSTUK EEN GROOT ISSUE IS”
energieverbruik, klimaat, beschikbaarheid
van grondstoffen, gezondheid, veiligheid
en goed ondernemingsbestuur
worden meegewogen bij de selectie en
het beheer van deelnemingen in bedrijven.
“Eigenlijk is het simpel”, aldus
Bakker. Bedrijven met een gedegen ESGbeleid
zijn doorgaans minder risicovol
en hebben de toekomst. Het is kortom
beter en veiliger om in dergelijke bedrijven
te investeren.”
Naast het eigen bedrijf en het beleggingsbeleid
richt het MVO-beleid zich
op productontwikkeling. “Met Ansvar
Bewust bieden we bijvoorbeeld een hogere
dekking als verzekerden ervoor
kiezen om een afgebrand huis duurzaam
op te bouwen.”
Aan de keukentafel
De financiële sector is people’s business,
zo luidt het cliché. Maar wie
zijn de mensen die in de financiële
sector werken? Wat houdt hen bezig,
wat drijft hen, waar lopen ze
echt warm voor en wat willen ze de
sector meegeven? Door financieel
dienstverleners aan hun eigen keukentafel
aan het woord te laten over
wat hun echt bezighoudt wil de
stichting New Financial Forum de
financiële sector een menselijk gezicht
geven. Eerdere keukentafelgesprekken
waren er onder meer met
Marieke van Zuien van BNP Paribas
Cardif (zomer 2017), Ron Bavelaar
toen nog van Yarden (herfst 2017),
Jeanette Hadderingh van NIBE-SVV
(winter 2017), Maarten Edixhoven
van Aegon (lente 2018), Sjoerd Laarberg
van Allianz (zomer 2018), Geert
Bouwmeester van de Goudse (herfst
2018), Boudewijn van Uden van ASR
(winter 2018), Marguerite Soeteman-
Reijnen van Aon (lente 2019), Ingrid
Visscher van de Vereende (zomer
2019), Antoinette Kalkman van Nationale
Waarborg (herfst 2019) en Carla
Muters van NHG (winter 2019).
8 | NFM LENTE 2020

AAN DE KEUKENTAFEL
SUSTAINABLE REVOLUTION
Volgens Bakker is het cruciaal om als
bedrijf je MVO-beleid volledig te omarmen.
“Ik ben er van overtuigd dat
de ‘sustainable revolution’ zich verder
doorzet en grote impact zal hebben op
alle aspecten van bedrijfsvoering. Gezien
de ontwikkelingen in de samenleving
is dit niet alleen meer dan een
morele plicht. Het is voor medewerkers
ook een meerwaarde. Bijna iedereen
wil graag een bijdrage leveren aan
een betere wereld, maar de vraag is
vaak hoe. Met een MVO-beleid geef je
dit handen en voeten. Daar willen mensen
aan bijdragen. Recent hebben wij
in dat kader een vrijwilligersbeleid geïntroduceerd
waarbij wij medewerkers
meer ruimte en mogelijkheden geven
om vrijwilligerswerk te doen.”
Beide organisaties zijn nog wel op
zoek naar adviseurs die het belang van
duurzaamheid ook inzien. “Hier liggen
voor adviseurs grote kansen. Als adviseur
sta je pal naast de klant. Gezien
de toenemende complexiteit in de wereld,
zul je je dienstverlening kunnen
of moeten verbreden. Zo blijf je de vertrouwensman
of –vrouw van je klant. Je
hoeft maar naar buiten te kijken om te
beseffen dat het duurzaamheidsvraagstuk
een groot issue is. Daar kun je als
adviseur wat mee. Met hen willen we
graag samen optrekken.”
Er is veel geïnvesteerd in het welzijn
van de eigen medewerkers, onder meer
met het FIT-programma van Huis van
het Werk waar Turien & Co. partner
van is. Daarbij gaat het om gezondheid,
competenties, persoonlijke drijfveren,
werk en energie. Er is bijvoorbeeld een
stuurgroep Werkplezier in het leven geroepen.
“We geloven er namelijk in dat
je alleen duurzaam succesvol kunt zijn
met blije medewerkers die betekenisvol
werk doen dat bij hen past. Als je
betrokkenheid bij je bedrijf stimuleert,
creëer je een gemeenschappelijke deler,
een gemeenschappelijke taal en een
gemeenschappelijk doel. In die zin zijn
we dit jaar ook van start gegaan met
een innovatieplatform. Vrijwel elke afdeling
levert een afgevaardigde en gezamenlijk
buigen ze zich over innovatie:
wat is innovatie, waar in de samenleving
vindt het plaats en waar kunnen
we aanhaken?“
GROTE VRAGEN
“We zitten midden in een duurzaamheidsrevolutie.
Alleen al de klimaatverandering
heeft enorme impact op alles
en iedereen en het is moeilijk te voorspellen
waar we als mensheid over een
paar jaar staan. Veel mensen stellen
zich vertwijfeld de vraag: gaan we het
redden? Niemand kan het zeggen. Zelf
bekruipt me die angst ook weleens, zeker
als ik me indenk hoe de wereld er
van mijn kinderen en kleinkinderen uit
zou kunnen zien. Toch ben ik ook optimistisch.
Ik zie dat steeds meer mensen
LENTE 2020 NFM | 9

AAN DE KEUKENTAFEL
opstaan die begaan is met de wereld.
Prachtig hoe zij zich bijvoorbeeld wereldwijd
uitspreken in klimaatdemonstraties.
Als je naar de jeugd kijkt, is er
toekomst.”
De uitdagingen waar de samenleving
mee te kampen heeft, heeft uiteraard
ook betrekking op hoe financieel
dienstverleners hierop reageren in hun
strategie en visie. “Financieel dienstverleners
moeten antwoorden formuleren
hoe zij willen en kunnen inspelen
op technologische ontwikkelingen,
data-analytics, nieuwe wet- en regelgeving,
klimaatverandering, duurzaamheidsaspecten,
etc. We zien de wereld
om ons heen snel veranderen. Het gaat
erom hoe wij als financieel dienstverleners
een bijdrage kunnen leveren om
de nieuwe wereld vorm te geven en niet
om hoe we onze positie kunnen handhaven.”
“HET GAAT EROM HOE WE EEN BIJDRAGE KUNNEN
LEVEREN OM DE NIEUWE WERELD VORM TE GEVEN EN
NIET OM HET HANDHAVEN VAN ONZE POSITIE”
in actie komen en minder of geen vlees
eten, biologisch eten en meer aandacht
besteden hoe en waar hun spullen en
kleding worden gemaakt. Ikzelf ben
ook bewuster geworden, was er vroeger
niet zo mee bezig. Tegenwoordig denken
we goed na of we de auto kunnen
laten staan, kopen we onze producten
bij lokale winkels en geef ik de kinderen
geen pakjes drinken meer mee naar
school, maar een dopper met water. Een
tijd terug hebben we gekeken naar het
EO-programma ‘Genaaid’. Jennifer Hoffman
ging met vijf jonge mode-influencers
naar Myanmar om te laten zien
hoe en onder welke omstandigheden
goedkope kleren wordt gemaakt. Mensonterend
en zeer vervuilend. Dan weet
je dat je ook impact kunt hebben met
de inhoud van je eigen kledingkast.”
Optimistisch is Bakker over nieuwe
generaties. “Veel jongeren staan anders
in de wereld. Zij delen meer, hechten
niet zo aan bezit en zijn zich bewuster
van de invloed van hun gedrag op het
milieu. Natuurlijk zijn er onder jongeren
grote verschillen, maar in het algemeen
zie ik een liefdevolle generatie
INSPIRATORS
Gevraagd naar inspirators in haar leven,
noemt ze twee namen. Als eerste
Igone de Jongh, die eind vorig jaar na
24 jaar afscheid nam als soliste van Het
Nationale Ballet. “Een wereldberoemd
icoon die ongelooflijk lang op het hoogste
niveau heeft gewerkt en in haar laatste
jaren op topniveau ballet tegelijkertijd
ook een jong gezin stichtte”, aldus
Bakker die zelf in haar jonge jaren op
ballet heeft gezeten en nog steeds een
liefhebber is.
Als tweede inspirator noemt ze Peter
van Geijtenbeek, al vijftien jaar ceo
van Turien & Co. “Een zeer bevlogen,
inspirerende man met een heldere visie
op de wereld waarin wij leven en de
rol van financieel dienstverleners. Het
is een eer met zo iemand samen te mogen
werken en ik heb veel aan hem te
danken.”
In dit nog prille jaar willen Ansvar-
Idéa en Turien & Co. op de trends, duurzaamheid
en innovatie inspelen door
de Ansvar Bewust propositie verder uit
te bouwen, vrijwilligerswerk voor medewerkers
te faciliteren en de introductie
van een cross-organisationeel innovatieplatform!
n
10 | NFM LENTE 2020

GROEI
FEMKE DE JONG-STRUIKSMA:
“WE MOETEN HET SAMEN ROOIEN.”
12 | NFM LENTE 2020

GROEI
– e s s a y –
Welvaartsziek
We leven in een tijdperk van ongeëvenaarde materiële welvaart. Waarom kampen we
dan met een groeiende epidemie van stress gerelateerde ziekten, maatschappelijke
onrust en spirituele uitputting? Die discussie is buitengewoon actueel. Ook in het
bedrijfsleven, waar de burn-out cijfers inmiddels de pan uit rijzen. Tijd voor een
Boeddhistisch perspectief op de zin en onzin van persoonlijke groei.
TEKST FEMKE DE JONG-STRUIKSMA | BEELD WILKO DE JONG EN GERJOLA JOAN VOORTMAN
Dinsdagavond. Mijn man komt thuis en ziet direct
hoe laat het is. Op de koelkast prijkt een gedetailleerde
opruimlijst die met kleurige yogamagneten
is bevestigd, op de vloer ligt een gênante berg kleding
klaar om volgens de Marie Kondo methode ritueel
gesorteerd te worden. “Is het weer zover?,” verzucht hij.
“Ja,” zeg ik terwijl ik onverstoord doorga met vouwen. Hij
werpt een blik op mijn zwangere buik en ziet op tijd in dat
verzet zinloos is.
Later op de avond zet hij zich met frisse tegenzin aan zijn
opruimtaak. “Is het een idee als je gewoon eens wat minder
koopt?”, vraagt hij. Daar heeft hij een punt. Maar zelfs als ik
niets koop word ik doorlopend overladen met tweedehands
(kinder)kleding, speelgoed en boeken van anderen. Dat gebeurt
deels uit goede bedoelingen, deels omdat ze zelf ook
niet meer weten wat ze met al die troep aan moeten. Wat zou
je allemaal kunnen bereiken als je niet continu bezig was
met het uitzoeken, aanschaffen, sorteren, onderhouden, vervangen
en opbergen van spullen?
VEEL GELD
Ik troost mij met de gedachte dat ik bepaald niet de enige ben
die worstelt met de nadelige gevolgen van overdaad: zelfhulp
is inmiddels uitgegroeid tot een mondiale industrie waar vele
miljarden in omgaan. Thuis storten we ons de ene week vol
overgave op Marie Kondo, de volgende week op een detox-dieet,
de nieuwste fitnesshype, een cursus time management of
– om het af te maken – elke dag een paar minuten McMindful
mediteren, bij voorkeur via hippe apps. Niet alleen het huis,
ook het Zelf moet immers continu worden opgeruimd. We
zijn bereid om ver te gaan: van kristaltherapie tot goat yoga,
niets is te gek zolang het de belofte van een rijker, betekenisvoller
bestaan brengt. Zelf doe ik er dus vrolijk aan mee, alhoewel
ik het in mijn yoga- en meditatiepraktijk voorlopig
zonder geiten af kan.
Op de werkvloer is het niet anders. Daar staat dagelijks
een leger aan consultants, trainers en andere ‘deskundologen’
klaar om de niet aflatende jacht naar de beste versie van
je authentieke zelf te faciliteren. Op netwerkborrels wemelt
het van de life coaches. Wie de moeite neemt om door te vragen
ontdekt al snel dat zij doorgaans geen professionele achtergrond
hebben in geestelijke verzorging. Het gros zit zelf
nog midden in het herstelproces van hun eigen persoonlijke
crisis, waardoor begeleiding door dit soort figuren zich vaak
beperkt tot een veredelde vorm van lotgenotencontact. Dat
weerhoudt bedrijven er niet van om hen op grote schaal aan
de geest en ziel van hun werknemers te laten sleutelen.
“ZELFHULP IS INMIDDELS UITGEGROEID
TOT EEN MONDIALE INDUSTRIE WAAR
VELE MILJARDEN IN OMGAAN”
LENTE 2020 NFM | 13

GROEI
Is er sprake van een zinledigheidscrisis, een autoriteitscrisis,
een doorgeslagen balanscultuur? Of zijn dit allemaal symptomen
van een dieper liggend probleem?
Een opgeruimd huis en hoofd met hulp van Marie Kondo.
Ondertussen rapporteert het Ministerie van Volksgezondheid
dat inmiddels één op de zes werknemers burn-out klachten
ervaart. Uit onderzoek van TNO blijkt dat het gemiddelde
aantal dagen werkstress-gerelateerd verzuim in 2019 opliep
naar dertig dagen. In 2015 was dit nog 24 dagen. Verzuim
kost de werkgevers veel geld, zo’n 250 euro per dag. Een burnout
die acht maanden duurt kost dus al gauw 60.000 euro,
exclusief de kosten voor vervanging. Dit kost het Nederlandse
bedrijfsleven 1,8 miljard euro op jaarbasis, aldus TNO.
ANGSTGEDREVEN ONDERBUIK
Nederland is ziek. Welvaartsziek. Tegelijkertijd rapporteert
het Centraal Bureau voor de Statistiek dat slechts drie procent
van de Nederlandse bevolking zich ongelukkig voelt,
waarbij de gemiddelde Nederlander zichzelf een geluksscore
van 7,4 op een schaal van 1 tot 10 geeft. Hoe kan dat? Datzelfde
CBS rapporteert namelijk ook dat 43 procent van de Nederlanders
zich eenzaam voelt, waarbij een kwart zich zelfs zeer
eenzaam voelt. Daarnaast zijn al die welvarende, gelukkige
mensen in toenemende mate vatbaar voor complottheorieën
over overheidsinstanties, medisch specialisten, de rechtelijke
macht, de zogenaamde main stream media en zijn populistische
partijen als de PVV en FvD in staat om – vanuit de angstgedreven
onderbuik – de toon van het maatschappelijk debat
te domineren.
Wat is hier nu echt aan de hand? Ervaren we de lasten van
de prestatiemaatschappij, waarin geen ruimte is voor imperfectie?
Of zitten we in een sleur omdat onze vermeende drang
naar perfectie zich vooral manifesteert in oppervlakkige doelen
als uiterlijk of imago? Willen we teveel of juist te weinig?
“DAGELIJKS STAAT EEN LEGER AAN
‘DESKUNDOLOGEN’ KLAAR OM DE
JACHT NAAR DE BESTE VERSIE VAN JE
AUTHENTIEKE ZELF TE FACILITEREN”
TIRANNIE
In 2015 presenteerden de bekende sociaal-psychologen Jeff
Greenberg, Sheldon Solomon en Tom Pyszczynski de zogenaamde
Terror Management Theory (TMT). Deze theorie is gebaseerd
op het gegeven dat de mens zich bewust is van zijn eigen
sterfelijkheid en hij zich realiseert dat de dood onvermijdelijk
en grotendeels onvoorspelbaar is. In zijn gedrag laat hij
zich echter primair leiden door een instinctieve overlevingsdrang.
Dit resulteert in een psychologisch conflict: de mens
snapt dat hij sterfelijk is, maar deze realisatie veroorzaakt
– bewust of onbewust – zoveel angst dat zijn brein weigert
die realisatie te accepteren. De mens kan niet accepteren dat
hij eindig is, daarom is hij continu op zoek naar manieren
om zich verbonden te voelen met symbolische, meer duurzame
vormen van ‘zijn’. Hij omarmt culturele overtuigingen
en symbolische systemen, omdat dit de manier is waarop het
brein de tirannie die hij in verband met het vooruitzicht van
zijn mortaliteit ervaart, kan reguleren. Het meest voor de
hand liggende voorbeeld daarvan is religie (hemel/hel), maar
dit uit zich ook in zaken die op het eerste gezicht niet direct
met sterfelijkheid worden geassocieerd. Denk bijvoorbeeld
aan identificatie met een nationale identiteit, nalatenschap
of de idee dat de mens superieur is aan de natuur. Trump-supporter,
bakfietsmoeder of antivaxxer: zolang we ons ergens
mee kunnen identificeren hoeven we niet onder ogen te zien
dat we niet meer dan een hoop cellen en botten zijn.
TMT stelt dat culturele normen en waarden de basis voor
een sterk zelfbeeld vormen. Culturele normen en waarden
dicteren immers wat wel of niet betekenisvol is. Het zelfbeeld
wordt vervolgens gedefinieerd als een persoonlijke, subjectieve
graadmeter van de mate waarin het individu in staat is om
zich te gedragen conform zijn culturele waarden. Hoe sterker
het zelfbeeld, hoe beter hij in staat is om – in zijn onderbewustzijn
– om te gaan met zijn instinctieve, alles overheersende
doodsangst.
TMT biedt een interessant perspectief op de bizarre paradox
dat met het stijgen van de welvaart ook het maatschappelijk
gevoel van onrust en onbehagen stijgt. Zodra de mens
de primaire condities om te overleven – eten, onderdak, etc. –
heeft vervuld (denk: Maslov c.s.), verschuift de aandacht naar
ons gebrekkige zelfbeeld. Het feit dat onze primaire behoeften
zijn vervuld, betekent immers niet dat we ineens in staat
zijn om onze eigen sterfelijkheid onder ogen te zien.
TMT poneert dat ons zelfbeeld afhankelijk is van een sterke
identificatie met culturele normen en waarden. Bij gebrek
daaraan zijn we verminderd in staat om op een gezonde, rationele
manier om te gaan met perspectief van onze sterfelijkheid.
Die normen staan in onze huidige maatschappij echter
op losse schroeven. Vroeger werden deze normen en waar-
14 | NFM LENTE 2020

GROEI
Femke aan het werk in haar yogapraktijk.
den immers gedicteerd door de kerk. Nu de kerken leeglopen,
moeten we zelf bedenken aan welke normen en waarden wij
ons zelfbeeld ontlenen. Daarbij zien we met lede ogen hoe
technologische, klimatologische en demografische ontwikkelingen
ons dwingen om een hernieuwd normenstelsel te ontwikkelen.
Gedreven door een compulsieve behoefte om ons
aan een zelfbeeld vast te klampen, gaan we vervolgens dwangmatig
op zoek naar manieren om dat zelfbeeld opnieuw te
verankeren. We kijken naar wat de buurman doet, naar de TV,
wat Instagram voorschrijft, etc.
Femke de Jong-Struiksma
Femke de Jong-Struiksma (39) was jarenlang advocaat
voor de verzekeringssector, voorzitter van de landelijke
Federatie van Assurantieclubs, lid van de Raad van Toezicht
van het New Financial Forum en een veelgevraagd
spreker en columnist.
Sinds 2010 houdt Femke zich ook bezig met Yoga en
Boeddhisme. Ze volgde meerdere opleidingen en was bestuurslid
van Boeddhistisch Centrum Haaglanden.
Per 1 januari 2016 nam ze onverwachts afscheid van
de sector in verband met een IVF traject. Kort daarop werd
haar man Wilko (41) overgeplaatst naar Houston (USA).
Daar werd ze mama van Klaas (2) en liet ze zich formeel
omscholen internationaal gecertificeerd yoga- en meditatiedocent.
Eind mei verwacht ze haar tweede kind.
Femke voert op dit moment praktijk in Amerika, waar
ze kinderen en volwassenen traint in yoga, mindfulness
en meditatie. Ze is lid van het leadership team van Yoginos:
Yoga for Youth, een organisatie die professionele
yoga- en mindfulnessprogramma’s ontwikkelt en verzorgt
op scholen. Daarnaast schrijft ze voor diverse media,
waarbij ze actuele thema’s van een Boeddhistisch
perspectief voorziet.
Meer weten? Zie www.dutchdharma.com
HYPE
“We laten ons niet opjagen door de hooggespannen verwachtingen
van influencers, maar omdat we niet weten of we de
juiste influencers volgen”, schrijft filosoof Coen Simon op 18
januari 2020 in Trouw.
Simon hekelt de maatschappelijke tendens om via sociale
wetenschap grip te krijgen op de zin van ons lijden. Ik ben het
op dit vlak met hem eens. We beschikken immers over voldoende
gegevens om vast te kunnen stellen dat de beschikbare
cijfers en onderzoeken ongeschikt zijn om als solide basis
te dienen voor een gegrond debat over de oorzaken van en de
oplossingen voor onze welvaartsziekten. Dat is niet zo gek. De
betreffende onderzoeken zijn hoofdzakelijk gebaseerd op vragenlijsten
en zelfreportage. Voor zover daar al enige gemene
deler uit kan worden gedestilleerd, is het dat de mens weinig
tot geen inzicht heeft in wat hem drijft. Daarom probeert hij
elke week een andere hype en zitten de wachtkamers van psychologen
overvol. Niettemin vormen de resultaten van dergelijke
onderzoeken steeds weer het kritiekloze vertrekpunt
voor debatten over de stand van onze geestelijke gezondheid,
stelt ook Simon. Zo komen we dus geen stap verder. Maar hoe
komen we dan tot een oplossing van onze welvaartsziekte?
LENTE 2020 NFM | 15

GROEI
DUURZAAM GELUK
Fundamentele vragen over de menselijke conditie, zingeving
en sociale rechtvaardigheid zijn al duizenden jaren onderwerp
van studie en contemplatie. Klassieke Oosterse denksystemen
– zoals het Boeddhisme – bieden een radicaal ander
perspectief op de menselijke psyche en zijn vermogen tot inzicht
en zelfrealisatie.
Het Boeddhisme neemt tot uitgangspunt dat alles wat
aan condities onderhevig is vergankelijk is en dus tot dukkha
leidt. De term dukkha wordt in het Westen vaak vertaald als
‘lijden’. Dat komt omdat de eerste Westerse vertalingen (19e
eeuw) van Boeddhistische leerstukken uit het Sanskrit en Pali
aansluiting zochten bij het taalgebruik van het Christendom.
Moderne academici, zoals Analayo, vertalen het woord dukkha
echter als ‘onbevredigend’. Dukkha kan zich manifesteren
als chronische pijn, wanhoop of lijden, maar manifesteert
zich vooral als een knagend gevoel van verlangen, onrust of
onbehagen. Dat gevoel wordt veroorzaakt omdat de mens
zich in zijn denken en doen laat leiden door begeerte, aversie
en onwetendheid. Dit vertroebelt de manier waarop hij
zijn omstandigheden beschouwd en verhindert dat hij op een
rationele, verstandige manier met zijn situatie kan omgaan.
De sleutel tot duurzaam geluk ligt niet in het bevredigen
van fysieke, mentale en spirituele verlangens, maar in
het uitdoven van het verlangen zelf. Had ik maar een betere
baan, relatie of woning. Was ik maar tien kilo lichter, was ik
maar in staat om meer tijd voor mijzelf te nemen. Dan was
het vast allemaal beter. Tot het volgende verlangen zich aandient,
waardoor het hele proces opnieuw in gang wordt gezet.
Zolang hij niet in staat is om deze vicieuze cirkel te doorbreken,
blijft hij maar wat aanmodderen. Boeddhistische
meditatie- en groeitrajecten richten zich dan ook op het ontwikkelen
van vaardigheden die hem in staat stellen om dit
patroon te doorzien en – uiteindelijk – te overstijgen. Daartoe
is onder meer vereist dat het individu zijn geest traint,
zodat hij (1) in staat is om zich op een rationeel en emotioneel
niveau te verenigen met zijn eigen vergankelijkheid, hij
(2) gaat inzien dat zijn zelfbeeld niet meer is dan een uiterst
subjectieve overtuiging over wie hij in dit moment denkt te
zijn en (3) dat het najagen of vermijden van een bepaalde gesteldheid
of omstandigheid nooit kan leiden tot duurzaam
geluk. Het heeft dus geen zin om eindeloos op zoek te gaan
naar een missie, passie of ‘ware ik’. In plaats daarvan wordt
hij uitgedaagd om zich te concentreren op de verschillende
rollen die hij in zijn leven vervuld en daar met respect voor
mens, maatschappij en milieu het beste van te maken. De focus
van zijn fysieke en geestelijke ontwikkeling richt zich vervolgens
niet louter op het individu, maar op het individu in
relatie tot de ander. Om in harmonie te kunnen (over)leven
moeten wij immers in staat zijn om vanuit compassie op een
verstandige manier met anderen en met onze omgeving om
te gaan. De vraag wordt dan niet ‘wie ben ik?’ of ‘wat wil ik?’,
maar ‘hoe kan ik dienen?’.
Verlangen leidt niet tot duurzaam geluk.
KOMPAS
In het Singalovada-Sutta geeft de Boeddha gedetailleerde instructies
over hoe dit het beste kan worden aangepakt. Aanleiding
voor deze leerrede is een ontmoeting tussen de Boeddha
en Singalaka, die zich elke ochtend met veel ceremonieel
vertoon in de rivier wast. Hij buigt daarbij nederig naar de zes
windstreken, een ritueel dat in die tijd symbool stond voor
het aanbidden van de aldaar residerende goden. De Boeddha
spreekt hem aan, lacht hem vriendelijk toe en daagt hem uit
om zich te richten op de taken en rollen die hij vervult. Hij
vervangt de goden door zes groepen mensen, namelijk ouders
(in het oosten), leraren (in het zuiden), gezin (in het westen),
vrienden en metgezellen (in het noorden), bedienden/
ondergeschikten (in het nadir) en geleerden (in het zenith).
Wanneer hij hen in ere houdt door hen goed te behandelen,
zullen zij op hun beurt bescherming bieden aan degene die
hen hoog houdt: dat is het kompas.
Singalaka zocht zijn heil in religieuze badrituelen, de
moderne mens probeert het met loopbaantrajecten en superfood.
Zolang we obsessief bezig zijn met onszelf en denken
daar ons geluksgevoel aan te kunnen ontlenen, wordt het
dus nooit wat. Het is dan ook tijd voor een paradigma shift,
waarbij egocentrische (lees: Westerse) vormen van ‘zelfverbetering’
worden vervangen door vormen waarbij het individu
zich ontwikkelt ten behoeve van de ander. Uiteindelijk moeten
we het samen rooien. Ga dus niet op zoek naar je zelf,
maar richt je blik naar buiten en kijk wat jij moet leren zodat
je meer voor een ander kunt betekenen. Uiteindelijk is dat de
sleutel tot duurzaam geluk.
Overigens lukt dat beter op het moment dat zowel je huis
als je hoofd is opgeruimd. Als u het niet erg vindt, brei ik er
nu een eind aan. Dan kan ik nog de studeerkamer nog even
aanpakken voordat mijn man straks thuis komt. Kan hij mooi
aan de slag met de garage. Namaste. n
Met dank aan: Varamitra, mede-oprichter van Boeddhistisch Centrum
Haaglanden en voormalig hoofd Boeddhistich geestelijke verzorging
(BGV) bij het Ministerie van Justitie.
16 | NFM LENTE 2020

GROEI
Daniel Cordaro behoort tot de top van wetenschappelijk onderzoekers op het gebied van emotie,
psychologie en menselijk welzijn. “Als ik iets heb geleerd, dan is het wel dat het najagen
van geluk een illusie is. Economische groei, meer geld, meer macht, meer succes en meer
erkenning geeft ons extra energie, maar het geluksgevoel is kortstondig. Duurzaam geluk
vraagt om een radicale verandering van perspectief”, aldus Cordaro, die als oprichter van The
Contentment Foundation scholen, lokale gemeenschappen, gezinnen, bedrijven en landen
helpt om het menselijk welzijn van binnenuit te cultiveren.
Welzijn als graadmeter
voor een menselijke
samenleving
TEKST IVO VALKENBURG
Cordaro (1985) groeide op in
de kleine Amerikaanse stad
Scranton, Pennsylvania, voor
sommigen bekend van de
filmopnames van de Amerikaanse
versie van de Britse
comedy The Office. In een grootschalig
onderzoek naar de mentale gezondheid
van de bevolking in alle steden
van Amerika, scoorde Scranton het allerlaagst.
“Ik heb veel familie en vrienden
zien lijden aan psychische problemen,
maar niemand sprak erover. Laat staan
dat er iets werd gedaan aan het voorkomen,
behandelen of genezen ervan.
Toen ik vijf jaar was, zijn mijn ouders
gescheiden en mijn moeder vervulde
vanaf dat moment een sleutelrol. Ze
bracht me bij dat onderwijs de sleutel
is voor succes in het leven. Toen ik het
onderzoek onder ogen kreeg over het
gebrek aan welzijn in mijn eigen geboortestad
realiseerde ik me dat ik onbewust
al lange tijd in de psychologie
van de mens was geïnteresseerd. Ik verslond
alle boeken over menselijke emoties
en kwam op het pad terecht van de
psycholoog Paul Ekman.”
Ekman (1934) is pionier op het gebied
van onderzoek naar emoties en gelaatsexpressies.
Zijn internationale studies
hebben model gestaan voor andere
psychologen. Hij werkte onder meer
samen met John Cleese in de BBC-documentaire
The Human Face, adviseerde de
makers van de animatiefilm Inside Out
waarin de kijker de emoties volgt van
het meisje Riley en is bevriend met de
Dalai Lama met wie hij onder meer The
Atlas of Emotions (www.atlasofemotions.
org) ontwikkelde, een online instrument
om beter te begrijpen wat emoties
zijn en hoe ermee om te gaan.
“Drie jaar lang heb ik intensief met
Ekman samengewerkt op het gebied
van menselijke emoties en bedrog. Hij
werd mijn eerste belangrijke mentor
op het vakgebied van de psychologie.
Ik had het grote geluk om op de schouders
van een reus te staan en te zien wat
er allemaal in het leven mogelijk is.”
“DE SYSTEEMCRISIS WAARIN DE WERELD VERKEERT, IS
GEWORTELD IN EEN SAMENLEVING DIE NIET MEER WEET
WAT HET IS OM WELZIJN BINNEN ZICHZELF TE ERVAREN”
CONTENTMENT
“Na de leerzame periode bij Ekman
werd ik geaccepteerd aan de faculteit
psychologie van UC Berkeley en begon
ik te werken in het Social Interaction
Lab van Dacher Keltner, tevens oprichter
van het Greater Good Science Center,
18 | NFM LENTE 2020

GROEI
DANIEL CORDARO:
“ALLES IS PERFECT
ZOALS HET NU IS.”
een interdisciplinair onderzoekscentrum
gewijd aan de wetenschappelijke
kennis van individueel geluk, mededogen,
sterke sociale binding en altruïstisch
gedrag. In 2009 werd ik directeur
van het Universal Expression Project, waar
mijn team wereldwijd werkte aan het
decoderen van de non-verbale taal van
de menselijke emotie. Dit onderzoek
groeide uit tot een van de grootste interculturele
studies naar 22 emoties in
elf landen, op vier continenten. We analyseerden
elke spierbeweging in 5.500
emotionele uitdrukkingen van mensen
over de gehele wereld. We hebben meer
dan dertig non-verbale gezichts- en vocale
expressies gevonden die universeel
blijken te zijn, dwars door alle verschillende
landen en culturen heen.”
“We hebben een aantal baanbrekende
ontdekkingen gedaan in deze studie,
maar wat mijn leven het meeste
heeft veranderd, is wat ik leerde over
de kracht van contentment, een emotie
die tot die tijd weinig of geen aandacht
had gekregen in het vakgebied van de
positieve psychologie. Het woord contentment
is geworteld in de oorspronkelijke
Latijnse betekenis van ‘degene
die heel of compleet is’. In de oudheid
werd al gesproken over contentment als
de hoogste staat van mens-zijn, hetgeen
een consistente visie bleek te zijn in alle
door ons bestudeerde culturen. In alle
grote geestelijke stromingen der mensheid
wordt er al duizenden jaren over
gesproken. Het helpt ons om in de volheid
van ons mens-zijn in de wereld te
kunnen staan. Iedereen kan het binnen
zichzelf cultiveren. Het is een vaardigheid
die je kunt leren.”
“Contentment is een staat van menszijn
waarin je innerlijke rust en compleetheid
ervaart, ongeacht de situatie
om je heen. Is voor de ervaring van
geluk altijd iets nodig buiten jezelf, je
wilt iets meer hebben, iets meer doen
of iets meer zijn, bij contentment ervaar
je dat het zonlicht vanbinnen altijd al
schijnt, ongeacht wat het weer buiten
is. In het midden van de chaos, pijn,
verdriet of lijden, kun je echt geluk ervaren
dat op elk gegeven moment altijd
al binnen jezelf aanwezig is.”
PASSIVITEIT
Maakt contentment je niet passief? “Helemaal
niet. In de dagelijkse praktijk verwarren
mensen contentment vaak met
passiviteit, zelfgenoegzaamheid of apathie.
Contentment heeft daar echter niets
mee te maken. Contentment is juist een
zeer actieve toestand waarin we volledig
betrokken zijn bij wat we in het leven
meemaken. We ontmoeten het leven
onvoorwaardelijk zoals het is. Kijk
bijvoorbeeld naar leiders. Als ze het talent
van contentment onvoldoende of
niet hebben ontwikkeld, dan zie je hoe
ze meestal zeer reactief zijn. Weinig opgewassen
tegen de problemen. Het is
moeilijk om met zulke leiders samen
te werken. Ze worden gemakkelijk door
hun emoties overmand. Ze klagen veel
en geven de buitenwereld de schuld.
Vergeet niet dat problemen gegarandeerd
altijd onderdeel uitmaken van
wat we in het leven doen. Het gaat erom
LENTE 2020 NFM | 19

GROEI
hebben we ingrediënten nodig zoals
inspiratie, kracht en doorzettingsvermogen
om vanuit liefde en compassie
de samenleving te vernieuwen. Wetenschappelijke
studies tonen ook aan
dat ons creatieve oplossingsvermogen
voortvloeit uit een kalme geest, en dat
angst en bezorgdheid onze creativiteit
juist blokkeren. Contentment ligt aan de
wortel van onderlinge samenwerking
van mensen. Het is het fundament van
gezonde, menselijke verhoudingen.”
Taktshang (Tijgernest) is een Tibetaans
boeddhistisch klooster in de bergstaat
Bhutan en ligt 3120 meter boven zeeniveau.
hoe we met die problemen omgaan. Leiders
die contentment op een hoger niveau
hebben ontwikkeld, blijven ook
onder druk van moeilijke omstandigheden,
rustig, beheerst en geïnspireerd.
Ze begrijpen simpelweg dat ze met een
probleem te maken hebben en werken
vanuit een kalme geest aan de oplossing
van het probleem. Dat geeft ruimte aan
creativiteit. Zo gemakkelijk is het echt.
Ze gaan gewoon met het probleem zelf
aan de slag, in plaats van volledig in beslag
te worden genomen door de (emotionele)
reacties op het probleem. Het
verschil tussen wel of geen contentment
is als tussen de kalmte van een wijze en
een kip die zonder kop rondloopt.”
“Juist met de enorme uitdagingen
van de 21 ste eeuw hebben we effectieve
change makers nodig, die weten dat
een andere wereld begint binnen onszelf.
Het is contraproductief om vanuit
boosheid, frustratie of trauma de
wereld te verbeteren. In plaats daarvan
CHOK CHAY
De liefde voor zijn vrouw Lisa Michiko
Flynn bracht hem in het Koninkrijk
Bhutan. “Ik was tot over m’n oren verliefd
en wilde indruk maken op deze
ongelofelijk mooie vrouw die ik in 2013
heb ontmoet. Bhutan stond op haar bucket
list en in stoute overmoedigheid heb
ik haar beloofd naar Bhutan te brengen.
Ze was voor mij een bron van inspiratie
die hoog in de bergen van de Himalaya
heeft geleid tot een climax in mijn onderzoek.
Wat ik me nooit had kunnen
voorstellen, was dat Bhutan een groot geheim
had om met mij te delen. In de afgelegen
bergen van Oost-Bhutan maakte
ons onderzoeksteam verbinding met de
inwoners van een dorp dat niet eerder
contact had gehad met de buitenwereld.
Ze hadden geen kranten, elektriciteit of
telefoons. Ze gebruikten het woord chok
chay als een uitdrukking van contentment
– dat letterlijk vertaald ‘de kennis van
het genoeg’ betekent. Ze beschreven de
betekenis als ‘hier en nu, alles is perfect
zoals het is zonder iets meer te hoeven
doen’. Het was voor mij het begin van
een belangrijke innerlijke reis.
Nog steeds ben ik onderweg. Het is
een verademing om vanuit The Contentment
Foundation samen te werken met
zoveel mensen die op eenzelfde reis
zijn. We bekrachtigen elkaar.”
BRUTO NATIONAAL GELUK
Bhutan woont in het hart van Cordaro.
Hij werd diep geraakt door de schoonheid
van de Bhutaanse bevolking en
maakte er veel vrienden. “Bhutan speelde
een belangrijke rol in de poging op-
20 | NFM LENTE 2020

GROEI
“Onderwijs is de basis voor de overdracht van
kennis op het gebied van menselijk welzijn.”
nieuw te definiëren wat ‘ontwikkeling’
betekent. Volgens het land zijn economische
indicatoren zoals het bnp en
de productiviteit van werknemers onnauwkeurige
factoren om het nationale
welzijn te meten. Het Aziatische koninkrijk
berekent daarom sinds 1970
zijn ‘omzet’ in bruto nationaal geluk
in plaats van bruto nationaal product.
Geen enkel ander land had tot die tijd
zo naar economie gekeken. Het accent
ligt op duurzaam welzijn voor mens,
natuur en samenleving. Zo mogen de
economische activiteiten de natuurlijke
hulpbronnen en de kwaliteit van moeder
aarde niet aantasten. We zijn blij
en dankbaar om vanuit ons uitgebreide
lesprogramma, de vier pijlers van welzijn,
Bhutan te kunnen ondersteunen
met de praktische vertaling van welzijn
en geluk in het dagelijks leven.”
WELZIJNSECONOMIE
Bhutan staat sinds een tijdje niet meer
alleen in de holistische benadering van
economie. De vrouwelijke premiers van
“HET IS MIJN DOELSTELLING OM DE KWALITEIT VAN
LEVEN VAN ÉÉN MILJARD KINDEREN EN ÉÉN MILJARD
VOLWASSENEN SIGNIFICANT TE VERBETEREN”
Schotland, IJsland en Nieuw-Zeeland
hebben een netwerk opgericht om ‘welzijn’
te gaan meten als het gaat om het
economisch succes van het land. De
Canadees Yannick Beaudoin (directeur
Ontario en Noord-Canada bij de David
Suzuki Foundation), schetste onlangs
voor het New Financial Forum ook al
een wereldwijde beweging van mensen,
organisaties en landen die steeds meer
open staan om te gaan handelen vanuit
een nieuw paradigma: een economie
van welzijn en geluk. Zo is onlangs
Wellbeing Economy Alliance opgericht
(www.wellbeingeconomy.org) een wereldwijd
platform van mensen, landen
en organisaties die zich actief inzetten
voor de integratie van een welzijnseconomie.
In Nederland ondersteunt Willem
Vreeswijk vanuit de stichting New
Financial Forum actief het initiatief
van de Scale of Significance (www.scaleofsignificance.org),
die een thermometer
voor de nieuwe economie ontwikkelt
en zowel de financiële als de sociaal
maatschappelijke waarden van een organisatie
meet. In Oostenrijk startte in
2010 de burgerbeweging Economy for the
Common Good op initiatief van Christian
Felber. Inmiddels ondersteunen meer
dan 2.000 bedrijven en organisaties
het initiatief dat inmiddels verspreid
is naar Duitsland, Zwitserland, Italië,
Spanje, Nederland, Zweden, Chili en
het VK. Ruim 500 bedrijven publiceren
jaarlijks een holistische jaarrekening,
LENTE 2020 NFM | 21

GROEI
a Common Good Balance Sheet. Daniel
Cordaro en het Koninkrijk van Bhutan
staan al een tijdje niet meer alleen in
hun vooruitstrevende opvattingen om
economie de mens en de natuur te laten
dienen, in plaats van andersom.
THE CONTENTMENT FOUNDATION
The Contentment Foundation richt
zich op het verlichten van interne armoede,
de armoede van hart, geest en
ziel. “We helpen kinderen en volwassenen
om innerlijk een onverwoestbare
kracht te cultiveren die niet wordt beïnvloed
door wat dan ook in de buitenwereld.
We hebben een wereld voor ogen
waarin mensen zich realiseren compleet
en perfect te zijn zoals ze zijn. We
richten ons primair op het eco-systeem
van scholen, de leraren, studenten, ouders
en medewerkers”, aldus Cordaro
die onderwijs als de basis ziet voor de
overdracht van kennis op het gebied
van menselijk welzijn.
“We hebben een uitgebreide online
bibliotheek ontwikkeld met de allernieuwste
en meest geavanceerde praktisch
toegankelijke gemaakte wetenschappelijk
kennis. De bibliotheek is
voorzien van een curriculum rondom
48 thema’s inzake het fysieke, mentale
en emotionele welzijn van de mens.
Alle aspecten van welzijn worden besproken
en via een ruime hoeveelheid
praktische oefeningen in vaardigheden
wordt geleerd hoe de kennis kan worden
geïntegreerd in de dagelijkse praktijk
van het leven.”
“We helpen ook scholen, organisaties
en overheden bij het meten van
welzijn. We werken daarvoor samen
met onderzoekers verbonden aan enkele
van de beste universiteiten ter wereld
om de impact van ons werk doorlopend
te bestuderen. Daarnaast publiceren we
eigen onderzoek en populaire artikelen
over de universele essentie die de grootste
levensbeschouwelijke stromingen
en filosofische bewegingen met elkaar
verenigen.”
“ALS WIJ ER NIET VOOR ZORGEN DAT DE
TOEKOMST IS GEBORGEN VOOR DE KINDEREN
VAN MORGEN… WIE DAN WEL?”
Daniel Cordana en zijn vrouw Lisa
Michiko Flynn (People Officer at The
Contentment Foundation) in Bhutan.
SYSTEEMCRISIS
“De systeemcrisis waarin de wereld verkeert,
is geworteld in een samenleving
die niet meer weet wat het is om welzijn
binnen zichzelf te ervaren. We durven
de lichte en donkere aspecten binnen
onszelf nauwelijks of niet aan te
kijken en projecteren vervolgens alle
onbalans op de buitenwereld. Ware
kracht ontstaat pas als we de plussen
en minnen binnen onszelf oprecht aandacht
durven te geven. Als we vanuit
innerlijke kracht en compleetheid opstaan,
zijn we in staat om wonderen
te verrichten. Maar het zijn geen wonderen.
Het is niets anders dan een manifestatie
van menselijk potentieel. Ik
zie wereldwijd steeds meer mensen
een vollediger potentieel leven. Naarmate
je meer de innerlijke compleetheid
en wijsheid binnen jezelf ervaart,
hoe meer je met liefde en compassie
kunt bijdragen aan het welzijn van
alle bewoners op onze planeet aarde.”
“Een tijdje geleden vertelde ik een van
de hoogste Rinpoches (spiritueel leiders)
in Bhutan over ons werk van The
Contentment Foundation. Hij stak zijn
duim omhoog en zei: ‘really cool’. Daar
krijg ik een grote glimlach van op m’n
gezicht. Binnen één generatie heb ik
een wereld voor ogen die een richting
opgaat waarbij de mensheid groeit
naar een groter zelfbewustzijn en innerlijke
heelheid. Het is mijn doelstelling
om de kwaliteit van leven van één
miljard kinderen en één miljard volwassenen
– 25 procent van de wereldbevolking
– significant te verbeteren. Als
wij er niet voor zorgen dat de toekomst
is geborgen voor de kinderen van morgen…
wie dan wel?” n
Meer informatie: www.contentment.org
22 | NFM LENTE 2020

GROEI
GERT DE JONG:
“NIEMAND WORDT
ZOMAAR EEN EXPERT.”
24 | NFM LENTE 2020

GROEI
– e s s a y –
Groei naar
expertise
In het New Financial Magazine is veel aandacht voor persoonlijke groei en ontwikkeling. In
dit artikel staat Gert de Jong, onderzoeker verbonden aan CAREM, stil bij de professionele
ontwikkeling. In een tijd van toenemende automatisering en steeds meer artificiële intelligentie
kan de vraag opkomen wat de plaats van de professional dan nog is. Moeten professionals
niet eerder een stapje terug doen? Aan de hand van de denkbeelden van de gebroeders
Dreyfus schetst De Jong hoe die professionele groei eruit ziet, wat het te maken heeft
met maatschappelijke ontwikkelingen en wat de eigen plaats kan zijn van professionals.
TEKST GERT DE JONG | BEELD BAS VAN HATTUM
Uheeft vast wel eens een auto aangeschaft. Voordat
je daaraan begint, maak je verschillende afwegingen:
hoeveel kan en wil ik besteden, hoe moet hij
eruitzien. Als je het besluitvormingsproces heel rationeel
zou doorlopen, zou je voor de aanschaf van
een auto een Excelbestandje moeten maken. Daarin staat dan
hoeveel kilometers je rijdt per jaar, wat de kosten (in geld en
tijd) zijn voor het reizen met het openbaar vervoer, met een
auto op diesel, benzine of stroom. Er zou een hele lijst van
variabelen in dat bestand komen te staan en op grond daarvan
kies je de beste optie. Nogmaals: u heeft vast wel eens een
auto aangeschaft; maar u heeft zo goed als zeker nooit op
deze manier zo’n rationele afweging gemaakt.
Het voorbeeld komt uit het boek Mind over Machine van de
gebroeders Dreyfus. Ze leveren in dat boek een bijdrage aan
het debat over het werken met computerbesluitvorming en
artificial intelligence (AI). Voor de goede orde: we spreken niet
over een recent verschenen boek, maar een boek uit 1986. Een
oud boek met een actueel thema, dus. Waar de auteurs zich
tegen verzetten is de opvatting dat mensen een soort biologische
beslismachines zijn, waarbij het beslisproces in stappen
uiteen gelegd kan worden (zie het voorbeeld van de auto). Zo
doen we nu eenmaal niet. En bovenal: zo werken we niet. Ze
plaatsen mind boven machine en geven daarmee beide hun
geëigende plaats.
Uit het voorbeeld valt af te leiden dat er wel tal van zaken
via AI (computergestuurde besluitvorming, algoritmes e.d.)
kunnen worden geautomatiseerd, maar dat er ook altijd een
menselijke factor blijft. AI is een ontwikkeling die niet meer
te stoppen is en ons veel goeds zal opleveren, maar ons tegelijk
uitdaagt om die menselijke factor te doordenken. Wat is
het eigene dat mensen inbrengen? En bovenal: wat vraagt het
om een professional te zijn in die veranderende situatie?
EXPERT
Je zou ook kunnen stellen dat het voorbeeld laat zien dat we
de rol van automatisering niet moeten overschatten, maar tegelijk
de rol van de professional niet moeten onderschatten.
Het vraagt wel dat professionals zich op een bepaalde manier
gaan of blijven ontwikkelen. Dat ze een bepaalde groei doormaken.
De gebroeders Dreyfus beschrijven een ontwikkelproces
dat nog steeds behulpzaam is om de groei van professio-
LENTE 2020 NFM | 25

GROEI
naliteit te beschrijven met als doel expertise.
Niemand wordt zomaar een expert; daar is
een traject voor nodig waarin je moet groeien.
Hierin zijn vijf fasen te zien.
De eerste stap op weg naar expert is die
van nieuweling of beginner (novice in het Engels).
Een novice moet handelingen aanleren.
Net zoals we bij het leren autorijden hebben
geleerd dat je op een bepaald moment
een bepaald pedaal moet intrappen (dat is de
koppeling legt de rijinstructeur je dan uit),
je de schakelpook in een andere stand zet en
daarna de koppeling weer laat opkomen enzovoorts.
Je leert dat los van de context waarin
dat moet gebeuren en uitsluitend op aanwijzing van de
rij-instructeur.
Na enige tijd gaan ook zogenoemde situationele factoren
een rol spelen. De instructeur leert je dan dat je op de snelheidsmeter
en het toerental moet letten om te weten wanneer
je moet schakelen. Wat je eerst los van enige context
hebt geleerd, ga je nu toepassen wanneer de situatie daarom
vraagt. Je bent dan een gevorderde beginner, volgens deze vijfdeling.
Nu gaat het hier natuurlijk niet om het leren autorijden.
Maar met autorijden valt te illustreren hoe we ons kunnen
ontwikkelen tot experts. Een professional beheerst dus het
kunstje (vermoedelijk aangeleerd in de eerste jaren van de
opleiding), maar moet ook in staat zijn om de situaties te herkennen:
in dit geval doe je dit, in het andere doe je dat.
Een volgende, derde, fase in de ontwikkeling is die naar
competence. De auteurs noemen mensen competent als ze niet
alleen de handelingen weten te verrichten in een bepaalde situatie,
maar als ze in staat zijn om een plan te maken. Als ze
weten wanneer je wat moet doen om het doel van je plan te
bereiken. In dit stadium komt een moreel element binnen.
Waar de gevorderde beginner bij een fout zich nog kan verschuilen
achter: ‘maar ik heb precies gedaan wat moest!’,
geldt dat voor de competente actor niet meer. Competente
actoren voelen zich verantwoordelijk voor hun taak en zijn
daarbij betrokken.
Een hypotheekadviseur moet weten welke stappen doorlopen
moeten worden om een hypotheek af te sluiten (novice)
en ook weten wanneer welke stap gezet moet worden (gevorderde
beginner). Neem je in je overwegingen mee waar de
klanten het meest mee geholpen zijn en wil je op zoek gaan
naar het best passende product, dan mag je jezelf een competente
actor noemen.
SCHARNIERPUNT
We komen hier op een scharnierpunt waarin mensen het eigene
van hun professionaliteit in het werk kunnen leggen.
De juiste gegevens op de juiste plaats invoeren en op grond
daarvan een hypotheekadvies geven, kan heel goed digitaal.
“WAT VRAAGT HET
OM EEN PROFES-
SIONAL TE ZIJN IN
DIE VERANDERENDE
SITUATIE?”
Dat gebeurt al en zal nog veel meer gebeuren.
Maar weten welke klanten je voor je hebt en
met hen zoeken naar wat in hun situatie het
beste past, is mensenwerk. Hier zijn namelijk
andere denkprocessen aan het werk dan het
aflopen van beslisbomen. Een goede professional
voelt zich namelijk betrokken bij de
klanten (en natuurlijk ook bij de eigen bedrijfsvoering
en omzet) en weegt af waar het
optimum zit.
Na verloop van tijd en – vooral – veel ervaring,
zal een professional vanuit de intuïtie
handelen; we komen dan in een volgende ontwikkelfase.
Intuïtie is trouwens niet iets bovennatuurlijks,
noch is het een wilde gok. Intuïtie ontstaat door
diepe betrokkenheid bij een thema en geeft de mogelijkheid
van holistisch onderscheid: je overziet het geheel, ziet welke
zaken eruit springen en wat nu prioriteit vraagt. De procedure
schrijft voor dat je van D naar E gaat, maar in déze situatie
maakt je de sprong van B naar E, om misschien later nog op C
en D terug te komen. Wie zo werkt heet bedreven, de vierde stap
in het groeiproces naar expertise. Dat holistische onderscheid
wordt ook wel aangeduid met ‘patroonherkenning’. Je hebt
Gert de Jong
Gert de Jong (1961) is onderzoeker bij CAREM (het kenniscentrum
van de faculteit Business en Economie van
de Hogeschool van Amsterdam) met Vakbekwaamheid als
speciaal onderzoekthema. Hij maakt deel uit van de kenniskring
van het lectoraat Corporate Governance and Leadership
van Frank Jan de Graaf. Vanaf 2016 is hij onderzoeksleider
van het project Soft Control; een onderzoeksproject
dat de HvA samen met de Hogeschool Rotterdam
uitvoert.
Daarnaast is hij drie dagen in de week docent aan de
opleiding Bedrijfseconomie waar hij doceert in de zogenoemde
beroepsvorming (ethiek, psychologie en sociologie
en onderzoeksvaardigheden).
Hij studeerde theologie waar hij zich specialiseerde
in de (godsdienst)sociologie en werkte meer dan twaalf
jaar als beleidsonderzoeker, de meeste tijd bij het onderzoeksbureau
Kaski (onderdeel van de Radboud Universiteit
Nijmegen). In die tijd schreef hij meer dan vijftig onderzoeksrapporten.
In 2008 is hij gepromoveerd aan de Faculteit der Managementwetenschappen
van de Radboud Universiteit
Nijmegen op een organisatiesociologische studie naar besluitvorming.
De titel van het proefschrift luidt Doen alsof
er niets is. Sociologische gevalsstudie over een kerkelijke gemeente
als dynamische configuratie.
26 | NFM LENTE 2020

GROEI
“TENNISSPELERS DENKEN NIET ZOZEER NA OVER
DE BAAN DIE DE BAL AFLEGT, ZE WETEN HET”
dan zo veel ervaring opgedaan dat je constanten leert herkennen:
je weet hoe de hazen lopen binnen jouw beroepspraktijk.
De laatste stap naar expertise is als het handelen bijna
vanzelf gaat. Ieder die een sport beoefent, herkent dat. Op de
training worden situaties opgezet die je eindeloos oefent; het
zijn situaties die in het echt nooit zo voorkomen. Maar als je
het beheerst gaat het vanzelf; ook in echte spelsituaties. Kijken
tennisspelers de hele tijd naar de bal? Ze denken niet zozeer
na over de baan die de bal aflegt, ze weten het. Experts
handelen op natuurlijke wijze. Deze manier van werken ontstaat
niet door calculerende probleemoplossing, maar door
kritische reflecties op de eigen intuïtie.
ERROR-BLINDNESS
Dat is een andere manier van kennen en weten. Het voltrekt
zich niet volgens rationele principes, maar inzichten komen
‘spontaan’ door; intuïtief dus. Dat vraagt dus ook een andere
manier van leren. Waar de novice nog ‘kunstjes’ moest leren,
leert de expert door te reflecteren op het eigen handelen. Dat
gebeurt veelal achteraf of tijdens het werk. In de eerste drie
fasen kunnen we nog afwegingen vooraf maken: wat moet ik
hier nu precies doen. Experts handelen op natuurlijk wijze
en kunnen dus ook snel beslissen, maar moeten wel naderhand
bij zichzelf te rade gaan of de aanpak nu de beste was.
Want die vijfde fase is niet een gevestigde positie waarin je ‘er
bent’. Juist het stadium van expertise brengt het gevaar van
‘error-blindness’ met zich mee. Dat komt mooi in beeld in onderzoek
van Grohnert en anderen naar de mate van accuraatheid
in het werk van accountants en het vertrouwen dat zij in
hun eigen werk hebben. Zij laten zien dat meer ervaring gerelateerd
is aan het minder opvragen van informatie. Met het
ontwikkelmodel van Dreyfus in het achterhoofd, is dat wel
te begrijpen. Mensen met veel ervaring behoren tot de groep
van bedreven professionals of experts. Die kennen hun materiaal
intuïtief en hoeven niet alle stappen voor boekhoudcontrole
te doorlopen. Maar het onderzoek laat ook nog twee
andere zaken zien: meer ervaring leidt ook tot daling van accuraatheid
en terwijl er minder informatie wordt opgevraagd
en er sprake is van lagere accuraatheid, neemt het vertrouwen
in de eigen accuraatheid toe. De experts gaan zichzelf
overschatten! Echte expertise moet dus altijd hand in hand
blijven gaan met kritische zelfreflectie. Via reflectie leer je en
blijf je op niveau.
ZELFREFLECTIE
In de rol van professional moet je groeien. De gebroeders
Dreyfus schetsen een model dat helpt om de verschillende
ontwikkelfasen te zien. Het laat zien dat kritische zelfreflectie
daarin een belangrijk onderdeel is. Het laat ook zien dat
het eigene van de professional ligt in morele afwegingen en
commitment (betrokkenheid bij de zaak). Toenemende automatisering
daagt ons dus uit ons ontwikkelproces de juiste
kant op te sturen. Niet in de richting van alleen sneller en efficiënter.
Die wedstrijd gaan we verliezen van computers. Wel
in de richting van het menselijke. n
Over het boek van de gebroeders Dreyfus: Dreyfus, H. L., &
Dreyfus, S. E. (1986). Mind Over Machine. The power of human intuition
and expertise in the era of the computer. New York: The
Free Press.
LENTE 2020 NFM | 27

GROEI
ROWAN HORDIJK:
“SHOW CHARACTER,
TRAIN SKILLS EN WORK
WITH PURPOSE.”
28 | NFM LENTE 2020

GROEI
– e s s a y –
De nieuwe
werkelijkheid
van werk
Er is geen beter moment om als werkzoekende actief te zijn! In het nieuws lijkt dit momenteel
het adagium. Echter, onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau laat zien dat veel
werkenden geen duidelijk beeld hebben van de veranderingen die aanstaande zijn. Zij hebben
geen idee hoe hun werk verandert en hoe zij zichzelf hierop kunnen voorbereiden.
TEKST ROWAN HORDIJK | BEELD FEMKE RAKHORST
Medewerkers voelen te weinig de urgentie om te
blijven leren en ervaren hierbij ook belemmeringen.
Daarmee lijkt de juiste aansluiting tussen
mensen en banen te ontbreken. Er is weinig zicht
op hoe toekomstige banen eruit kunnen zien en
wat ervoor nodig is om deze uit te oefenen. Noch vanuit de
organisatie noch vanuit individuen.
Ook de financiële sector heeft geen glazen bol om in de
toekomst te kijken. Wel beschikt de sector over de middelen
om hierover na te denken en organiseert het seminars of projectgroepen
waarin wordt nagedacht over de bank, verzekeraar
of het accountantskantoor van de toekomst. Veelal meta
en trendmatig ingestoken waardoor de gewenste contouren
van de ‘toekomstige finance professional’ niet duidelijk worden
geschetst. Een punt van zorg.
GOEDE RAAD
Tegelijkertijd zien we allerlei bewegingen ontstaan binnen
en buiten onze landsgrenzen die richting kunnen geven aan
de profielschets van de finance professional van de toekomst.
Een greep uit wat ik zoal tegenkom:
• ‘skills paspoorten’ doen hun intrede, mede gestimuleerd
door voorlopers uit Scandinavië;
• ‘purpose’ en ‘betekenisvol’ werk verrichten wordt belangrijker
dan een goed salaris alleen;
• miljoenen zijn beschikbaar voor re -en up-skilling investeringen
door met name Amerikaanse banken en accountantskantoren;
• leerbudgetten en stimuleringsprogramma’s nemen toe in
Nederland;
• diversiteit en inclusiviteit fungeren als kompas voor het
werven en selecteren van nieuwe medewerkers;
• de opkomst van het ‘ecosysteem’ of ‘keten overstijgend’
denken trekt aan, vooral in Nederland.
Al deze inzichten en initiatieven stimuleren individuen en
organisaties zich voor te bereiden op een nieuwe werkelijkheid
van werk.
LENTE 2020 NFM | 29

GROEI
LINKS EN RECHTS
Niet alleen de beste van de wereld willen zijn, maar ook het
beste voor de wereld willen doen. Dat is onze gezamenlijke
opdracht anno nu. Dit betekent dat er meer aandacht nodig
is voor de rechterhersenhelft van ons brein. Hier huizen onze
creativiteit, emoties en verbeeldingskracht. Want in combinatie
met ons logisch denkvermogen zouden we toch florerende
organisaties met ‘blije medewerkers’ en ‘blije klanten’
moeten kunnen maken? Een plek waar techniek en mens
echt samenwerken en de menselijke maat kan terugkeren op
de werkvloer. Terug naar werk zonder bullshit jobs, burn-outs
en bore-outs.
Ons werk zou idealiter bij moeten dragen aan het realiseren
van de benodigde innovatie om de uitdagingen van morgen
aan te pakken waarbij de gewenste technologische innovatie
en de sociale innovatie samengaan. Gezamenlijk kunnen
we dan nieuwe oplossingen bedenken die zorgdragen
voor de mens en planeet van nu en in de toekomst.
VALUTA VAN DE TOEKOMST
De medewerker van de toekomst is een kritisch denker, houdt
van complexe problemen oplossen en is creatief, aldus het
World Economic Forum. Binnen de financiële sector komt
voor deze nieuwe vaardigheden ook meer aandacht. Trajecten
als de ‘Future Finance Employee’ of ‘bankier van de toekomst’
worden met succes en minder succes opgezet.
Om te transformeren naar de professional van de toekomst,
is het leren van nieuwe skills onontkoombaar. Welke
vaardigheden moet je dan leren ter voorbereiding op je
toekomstige baan? Uit gesprekken met zo’n 65 bedrijven en
meer dan120 leiders van binnen en buiten de financiële sector
werden de volgende skills genoemd:
Essentiële vaardigheden – dat wat voor iedereen ongeacht
leeftijd, studie achtergrond en professie van belang is, zoals:
dienend leiderschap en authenticiteit.
Business vaardigheden – om als werknemer beter met je
collega’s, partners, klanten of andere stakeholders samen te
werken in de organisatiecontext. Soms heel ‘lean’ en ‘agile’,
soms door juist te luisteren naar de stem van de minderheid.
Digitale vaardigheden – de invloed begrijpen van een digitale
transformatie of algoritmisering voor jouw baan, team
of bedrijf. Daarnaast dienen medewerkers afwegingen te kunnen
maken wanneer het leren van programmeertaal nodig is
of de basiskennis van kunstmatige intelligentie.
“HET NIEUWE WERKEN ZORGT ERVOOR DAT
WE HET BESTE VOOR DE WERELD ZIJN”
Rowan Hordijk
Rowan is een impact-gedreven ondernemer op een missie
om ‘meer menselijke maat’ op de werkvloer te realiseren.
Met zijn bedrijf Circles of Future Skills koppelt hij de innovatie
van een organisatie aan de persoonlijke ontwikkeling
van medewerkers.
Zo leert hij ‘on-the-job’ leiders, managers en teams
vaardigheden die zij nodig hebben om hun werk succesvol
te blijven doen.
Impact vaardigheden - hiertoe behoren zowel duurzaamheid
als innovatie skills, omdat die betere wereld van morgen
gecreëerd moeten worden vanuit een nieuw en duurzaam
denkpatroon en door middel van nieuwe innovatieve oplossingen.
TOON LEF
Ben je uit het juiste hout gesneden? Deze vraag zou wat mij
betreft leidend moeten zijn in de toekomst van werk. Het
toont namelijk lef om deze vraag te stellen als werkgever,
maar des te meer om deze als werknemer te beantwoorden.
Als finance professional van de toekomst kan dit betekenen
dat je naast een ‘mooi’ CV ook weet wie je bent als persoon
en welke skills je bezit. Dat je een combinatie van essentiële,
business en digitale vaardigheden bezit. Het begint met
nieuwsgierigheid en de wens om het te willen en niet meer
om welk certificaat je hebt. Het potentieel van mensen wordt
belangrijker, niet welke diploma’s ze hebben gehaald. Mijn
oproep aan bedrijven en individuen: show character.
In plaats van competentie en functie denken, is het zinvoller
mensen te bevragen wat hen drijft, waar hun energie
zit en welke stip er voor hen op de horizon staat. Daarna is
het pas interessant om te zien welke talenten en sterke punten
iemand heeft en verder wil ontwikkelen. Uiteindelijk
kunnen talenten in combinatie met oefening en een gezonde
dosis nieuwsgierigheid ingezet worden om nieuwe skills eigen
te maken. Belangrijk, want banen veranderen snel. Kortom:
train skills.
Doelen hebben is goed, maar vraag je af wat de redenen
achter deze doelen zijn. Zowel voor organisaties als individuen
wordt dit een steeds belangrijker thema. Alleen financieel
gewin is in deze tijd ongewenst. Werk moet betekenis
hebben. De belangen van de wereld, de samenleving en het
bedrijfsleven moeten op één lijn komen. Het devies is: work
with purpose. Alleen zo realiseren we samen de nieuwe werkelijkheid
van werk die zorgt dat we ook het beste voor de wereld
zijn. n
30 | NFM LENTE 2020

GROEI
– e s s a y –
Groei voor mens en organisatie
Bewustwording is
de eerste stap
Slechts tien procent van de organisaties behaalt twee derde van hun strategische doelstellingen. Een
strategie met succes uitvoeren is daarmee tot kunst verheven, net als het welslagen van een reorganisatie.
Maar waarom is het verwezenlijken van plannen of dromen zo ingewikkeld? Voor organisaties en
dus voor mensen? Want eigenlijk is het niet meer dan een zichzelf herhalend proces van communiceren,
leren en veranderen: een van ontwikkeling en groei. En dat is toch iets natuurlijks?
TEKST JOS CLAESSENS | BEELD TESSA POSTHUMA DE BOER
Strategie-uitvoering is een proces van oorzaak en gevolg.
In de kern is het terug te brengen tot een paar
stappen: op basis van een analyse formuleer je visie,
missie, doelen en acties om resultaat te behalen. Een
kind kan de was doen, zou je denken. Maar vaak gaat
het al mis bij het onderzoek en dat heeft een domino-effect.
Dan hapert de strategische cirkel van analyse, visie, missie en
doelen. En dat terwijl de blik en stip op de horizon zo belangrijk
zijn. Ze schetsen het speelveld in het juiste perspectief en
de organisatie als speler, zodat de laatste vol passie haar spel
kan spelen. Ze sturen alle energie dezelfde kant op.
IN VUUR EN VLAM
‘Een missie is de focus van een organisatie in haar wereld,
vanuit haar positie en door haar verrekijker. Het is haar
ambitie die onderscheidend is van wat de andere spelers
nastreven, de kans om haar authenticiteit en bestaansrecht
wereldkundig te maken. Zo bepaalt de organisatie
haar positie en koers, in de spiegel kijkend en naar buiten
turend. De wereld om haar heen creëert kansen en bedreigingen
waarop ze kan inspelen, maar idealiter bepaalt de
organisatie zelf wie zij is en wie zij wil zijn: haar identiteit.
Zij bepaalt haar eigen pad van ist naar soll. Wie is ze?
Waar staat ze voor? Wat doet ze? Waar wil ze heen? Welke
producten of diensten levert ze en wil ze leveren? Voor
welke klanten? Met welke partners en distributiekanalen?
De missie beschrijft de focus van de organisatie in haar
wereld. Ze is concreet, ambitieus én haalbaar. Als brandstof:
om de organisatie in vuur en vlam te zetten. Als zuurstof:
om het vuur in de organisatie blijvend te laten branden.
Zodat alle doelen, vuurtjes en vlammetjes samen één
groot vuur vormen: de missie. Het streven van de hele organisatie,
van elk team en elk individu. De missie heeft de
kracht om synergie te bewerkstelligen voor, en energie te
32 | NFM LENTE 2020

GROEI
JOS CLAESSENS:
“EEN KIND KAN DE WAS
DOEN, ZOU JE DENKEN.”
leiden naar het uiteindelijke doel. Ze geeft richting aan de
organisatie en definieert het handelen van haar mensen
die ze uitnodigt om hun verantwoordelijkheid te nemen
en hun rol te pakken. Ze omvat de waarden en normen van
de organisatie, beschrijft daarmee haar cultuur. De missie
is haar focus in de wereld. Haar stip op de horizon.’
Uit Dagboek van bewust leiderschap
De eerste uitdaging is het opstellen van een onderscheidende
strategie; deze helder en kort maar krachtig communiceren
is de tweede. Kan iedereen het verhaal navertellen, zelfs uitleggen?
De derde is het strategisch denken verbinden met het
doen. Gaat het team het plan ook echt uitvoeren? Je wilt de
operationele cirkel van doelen, acties, resultaat en analyse laten
aansluiten op het strategische rondje. Een open dialoog
en keten van communiceren, leren en veranderen ontstaat
door een oneindigteken van beide lussen te maken. Daarbij
vormen analyse en doelen de kruising tussen strategie en uitvoering.
Die oversteekpunten blijken in de praktijk de moeilijkste
hindernis, want een andere beleving of mening kan
een spaak in het wiel steken.
MET EMOTIONELE LADING
Een logisch proces, denk je misschien, het ontwikkelingsmodel
voor organisaties bekijkend. Je kunt je natuurlijk afvragen
of we een strategie altijd even effectief en efficiënt uitvoeren.
Of we niet te veel door de waan van de dag worden
geleefd. Maar interessanter is de vraag of strategie-uitvoering
daadwerkelijk zo’n rationeel proces is. Of dat emoties
en gevoelens niet meer invloed hebben dan we willen toegeven.
Want volgens wetenschappers is ons brein empathischer
dan we denken, en ons onbewuste slimmer dan ons bewuste.
Ook analyses van organisatieveranderingen tonen aan dat
de meeste succes- en faalfactoren zich afspelen in en tussen
mensen, op sociaal-emotioneel vlak. De onderstroom, die niemand
ziet, bepaalt de richting op elk gebied...
LENTE 2020 NFM | 33

GROEI
GRIP OP ONDERSTROOM
Ondanks dat inzicht koersen de meeste organisatieleiders
nog altijd en hoofdzakelijk op de bovenstroom. Dat verklaart
waarom de slagingskans van veranderprogramma’s hardnekkig
op een magere 30 procent staat. Maar de harde feiten, die
we bewust kunnen waarnemen, vormen het topje van de ijsberg.
Het resultaat wordt vooral bepaald door de bergvoet
van zachte(re) feiten onder water, het organisatiegedrag dat
niet of nauwelijks zichtbaar is. Het managen van de cultuur
is dan ook een integraal onderdeel van strategie-uitvoering.
En de kunst is de harten van mensen te raken, zodat zij zich
met alle kracht inzetten voor het hogere doel. Daarbij spelen
waarden en normen een grote rol. Waarden omdat ze betekenis
en richting geven, een bron van inspiratie zijn. Normen
omdat ze zinspelen op verantwoordelijkheid, grenzen stellen
en bewaken. De bedoeling van strategie-uitvoering is uiteindelijk
een organisatie van inspiratie naar verantwoordelijkheid
te managen. Met analyse, visie, missie, doelen, acties en
resultaat creëer je een eenvoudige en praktische structuur
voor dat bovenstroomse proces. Op een diepere laag geven
deze ankers inhoud en vormen ze een houvast van de bovenin
de onderstroom. Ga maar na of de zes woorden jou raken,
of je er een beeld en gevoel bij hebt. Haal een organisatie voor
je geest. Waarom gaat het haar goed? Hoe ziet haar wereld eruit?
Wie is zij en wat is haar rol? Welke stappen moet zij zetten
om haar streven waar te maken? En hoe kan zij daar stap
voor stap naar toewerken? Wat maakt haar trots? Wat maakt
dat jij haar bewondert?
Leiders hebben niet alle maar wel de meeste invloed op de
sterk bepalende sfeer. Kortom, bewust leiderschap is resultaat-
en mensgericht of anders gezegd: strategisch en operationeel.
En als je weet dat maar 8 procent van de leiders
goed is in strategie en is dat reden genoeg naar diversiteit en
inclusie te streven. Niet voor niets is het uitgangspunt van
bewust leiderschap dat niemand gelijk maar iedereen gelijkwaardig
is.
OP NAAR AUTHENTICITEIT
Bewust zijn van jezelf en je omgeving is voor leidinggevenden
een absolute must. Je moet in staat zijn strategie aan uitvoering
te koppelen, service aan klanten, individu aan organisatie,
waarden aan gedrag en uitdaging aan vertrouwen.
Zelfkennis is dus het begin van alle wijsheid. In de loop van
ons leven doen we door al onze ervaringen allerlei overtuigingen
op die ons stimuleren of belemmeren. Mogelijk scheppen
onze leefregels een zelfbeeld dat niet strookt met de werkelijkheid,
met wie wij echt zijn. Als we ons daarvan bewust
zijn, kunnen we transformeren naar onze oorspronkelijkheid.
Weer jezelf zijn is bevrijdend, omdat zelfacceptatie en
-respect zorgen voor ontspanning en een optimaal functioneren.
BEWUST LEIDERSCHAP
Als leider van een organisatie zou je een resultaat moeten
willen neerzetten dat er zowel mooi uitziet als goed voelt,
voor alle belanghebbenden. Dat kan, door bewust leiderschap:
door je op de bovenstroom en het gewenste resultaat
te concentreren en tegelijkertijd je sensoren op de onderstroom
en de mensen te richten. In de bovenstroom zijn visie,
doelgerichtheid, realiteitszin, focus en flexibiliteit de
kwaliteiten die een strateeg nodig heeft om zichzelf en anderen
tot een topprestatie aan te zetten. Sensitiviteit, communicatie,
dienstbaarheid, integriteit en authenticiteit
zijn de kenmerken van een mens die beseft dat in de onderstroom
vertrouwen de basis is om dat te kunnen bereiken.
Organisaties kunnen zich namelijk pas ontwikkelen als individuen
elkaar in een veilige omgeving durven uit te dagen.
“DE KUNST IS DE HARTEN VAN MENSEN TE
RAKEN, ZODAT ZIJ ZICH MET ALLE KRACHT
INZETTEN VOOR HET HOGERE DOEL”
Het persoonsontwikkelingsmodel loodst je door dat eindeloze
proces van reflecteren en een leven lang leren. Authentiek
zijn betekent niet alleen naar je hoofd, maar ook naar
je hart en buik luisteren. Voor de oude Grieken was dat gewoon,
maar in onze moderne wereld is dat omdenken. Door
de verregaande rationalisering laten we ons vooral door ons
hoofd leiden en dat wil alles weten, begrijpen en onder controle
houden. Ons hart is daarom een betere leider, want het
heeft een vurig verlangen en de nodige moed voluit te leven.
En onze buik is de maatgever, op zoek naar het evenwicht
tussen beide. Hoofd, hart en buik in balans betekent dat denken,
doen en voelen in evenwicht zijn en onze energie gelijkelijk
verdeeld is. Alleen in verbinding met jezelf kun je je
met anderen en je omgeving verbinden. Bewust leiderschap
is daarom geen privilege voor organisatieleiders, maar voor
iedereen. Voor het bouwen van zelfsturende organisaties of
de participatiemaatschappij is het zelfs een noodzaak. Ook
omdat maar 8 procent van de medewerkers een hoge mate
van zelfsturend gedrag vertoont, hebben we op dat vlak nog
een weg te gaan.
34 | NFM LENTE 2020

GROEI
“HOE BEWUSTER WIJ MENSEN,
HOE BEWUSTER ONZE ORGANISATIES,
EN HOE BEWUSTER EN DUURZAMER
ONZE SAMENLEVING”
HET NIEUWE VERANDEREN
Onze hersenen herschrijven onophoudelijk onze gevoelsgeschiedenis.
In het hier en nu is elk moment anders. Die bewustwording
is de eerste stap en maakt dat we openstaan
voor nieuwe inzichten en ons makkelijker aanpassen. We zijn
veranderende wezens, ondanks dat we vaak pas in actie komen
als we met rug tegen de muur staan en het eigenlijk al
te laat is. Meestal is het ons eigen hoofd dat weerstand biedt,
soms is het omdat anderen ons willen veranderen waardoor
we de hakken in het zand zetten.
Evolutionair veranderen zit in onze genen, zo ook in organisaties.
Wat het levensdoel is voor een individu, is de missie
voor een collectief: de enige echte motivatie, de intrinsieke.
Als we de blik en stip op de horizon zien, hoeven we niet elke
stap vooraf te beheersen maar kunnen we ze gewoon nemen:
vertrouwen, voelen, verbeelden, veranderen en verbinden.
Een strategie of reorganisatie met succes uitvoeren wordt dan
een stuk eenvoudiger en leuker. Hoe bewuster wij mensen,
hoe bewuster onze organisaties, en hoe bewuster en duurzamer
onze samenleving. n
Jos Claessens
Jos Claessens is expert in strategie-uitvoering, verandering
en leiderschap. Vanuit haar onderneming Resultis
begeleidt ze klanten bij organisatie- en persoonsontwikkeling,
strategische of operationele vraagstukken en
verandertrajecten. Zij is auteur van de business- en ontwikkelingsroman
Dagboek van bewust leiderschap en de
managementkaarten Van inspiratie
naar verantwoordelijkheid,
in woord en beeld een samenvatting
van het dagboek.
result-is | josclaessens.com
LENTE 2020 NFM | 35

IN MEMORIAM
Paul de Blot
1924 - 2019
Op 15 december 2019 overleed Paul de Blot op 95-jarige
leeftijd. Deze bijzondere man was mij zeer dierbaar.
Sinds 2008 was hij nauw betrokken bij het New
Financial Forum. Hij schreef tal van columns en
stuurde die me midden in de nacht via de e-mail toe
met de vraag of het betoog passend was.
Af en toe nodigde hij me uit om bij te praten bij een kop
koffie of thee en dan luisterde ik naar zijn talrijke verhalen
vol wijsheid, deemoed, liefde en dankbaarheid. Na afloop gaf
hij me dan een aantal exemplaren mee van Moesson Hét Indisch
Maandblad en zie er zachtjes bij: ‘voor jouw Indische
vrouw’.
Een aantal jaren geleden verzorgde hij een betekenisvolle
sessie voor de Ambassadeurs van het New Financial Forum.
Hij maakte duidelijk dat vriendschap en verbinding de kans
op een langer leven vergrootte. Hij illustreerde dat aan de
hand van zijn eigen leven en vertelde onder meer hoe hij in
het Jappenkamp de verbinding aanging met zowel zijn medegevangenen
als met de Japanners. Hij vertaalde dit naar het
bedrijfsleven en toonde aan dat bedrijven die weten waar ze
vandaan komen, weten wat hun kern is, in verbinding staan
hun omgeving en zich onderdeel voelen van het geheel langer
leven en succesvoller zijn.
Paul gaf altijd al zijn studenten een exemplaar van het
New Financial Magazine cadeau, juist omdat hij dat andere
geluid zo belangrijk vond.
Bijzonder is de laatste bijdrage van Paul in de wintereditie
2019 met als titel: ‘De boodschap van Kerstmis’. Hij schrijft
hierin onder meer: “Ik lag in een Japanse dodencel, uitzichtloos
en met de dood voor ogen. Het was er altijd nacht en
ik dacht dat het nooit meer licht zou worden. Opeens drong
er een vage melodie in mijn cel door. Op het dieptepunt van
mijn wanhoop hoorde ik een vertrouwde melodie. Eerst heel
vaag en dan steeds duidelijker. Ik begon de melodie te herkennen.
Het Stille Nacht drong diep in mijn wezen door. In
de diepste duisternis van mijn cel werd het licht. Een rijkdom
van vrede en rust overweldigde me. Op dat moment beleefde
ik een Kerstmis die ik nog nooit zo rijk heb kunnen ervaren.
In mijn diepste wanhoop voelde ik mij gedragen door
een rijkdom waar ik geen woorden voor heb.”
Dit tekent Paul de Blot ten voeten uit. We zullen zijn wijsheid,
liefde en inspiratie ongelooflijk missen.... n
Willem Vreeswijk, stichting New Financial Forum
LENTE 2020 NFM | 37

GROEI
DICK-JAN ABBRINGH:
“SYSTEEM VAN
UITSLUITING.”
38 | NFM LENTE 2020

GROEI
– e s s a y –
Hoe een uit de hand gelopen sociaal
experiment een les voor verzekeraars werd
Niet betalen
betekent uitsluiting
In een artikel in het New Financial Magazine over de lage verzekeringsgraad onder
mensen met schulden (zie zomereditie 2019), heb ik laten zien dat er een tweedeling
dreigt op verzekeringsgebied. Aan de ene kant zijn er mensen die het vermogen
hebben om zich goed te kunnen verzekeren. Aan de andere kant staan de mensen met
(soms tijdelijke) schulden die steeds minder verzekerd blijken te zijn. Verzekeraars
zouden meer kunnen doen om de effecten van deze tweedeling te voorkomen. Dit
is niet alleen in het belang van de maatschappij, maar in veel gevallen ook van
de verzekeraars zelf. Want een nieuwe klant werven is nog altijd duurder dan een
bestaande behouden. Zelfs wanneer deze financiële problemen heeft.
TEKST DICK-JAN ABBRINGH
Onlangs heb ik een experiment gedaan om te ondervinden
hoe verzekeraars omgaan met mensen die
hun premie (tijdelijk) niet kunnen betalen. Ik liet
een rekening van mijn Centraal Beheer woonverzekering
een maandje liggen en prompt werd ik geroyeerd.
Ondanks het feit dat ik zeventien jaar klant was, altijd
mijn rekeningen op tijd heb betaald en nooit iets van enige
omvang heb geclaimd. Toen ik aan het experiment begon,
had ik het idee dat ik snel weer een nieuwe verzekering zou
kunnen afsluiten bij een andere verzekeraar, maar het tegendeel
bleek waar. Ik kreeg nergens meer een woonverzekering.
Verzekeraars sluiten je minimaal voor een jaar uit na royement
wegens wanbetaling. De enige verzekeraar die je dan
nog accepteert is De Vereende, maar wel tegen een veel hogere
premie en onaantrekkelijke voorwaarden. Via een intermediair
kon ik uiteindelijk toch nog een verzekering krijgen
bij een serviceprovider die volmachten heeft van meerdere
verzekeraars.
Mijn ervaringen laten zien dat het niet uitmaakt of je jarenlang
netjes hebt betaald en vrijwel niets hebt geclaimd.
Eén keer niet betalen en je kunt minstens een jaar nergens
terecht. Wat dit betekent voor mensen met echte financiële
problemen laat zich raden.
Fase 1: Verzekeraar beëindigt verzekering na 60 dagen
Zeventien jaar lang kreeg ik de fysieke acceptgirokaarten van
Centraal Beheer en dan betaalde ik het jaarbedrag van zo’n
700 euro ineens. Maar in 2019 stapte Centraal Beheer over
LENTE 2020 NFM | 39

GROEI
naar een ‘MijnOmgeving’ en stuurde alles digitaal, maar wel
naar het verkeerde mailadres. Ik ontving wel een brief over de
‘MijnOmgeving’, maar ik had niet het idee dat dit bijzonder
belangrijk was. Tot ik een tweede herinnering per post kreeg.
Ik moest binnen een maand het jaarbedrag betalen, anders
werd de verzekering beëindigd.
Ik ontving na een maand inderdaad een brief met een royement
en een verrekenoverzicht. De verzekering was beëindigd
met terugwerkende kracht. Ik ben niet gebeld voor overleg
en er werd geen mogelijkheid geboden voor een betaalregeling.
Het eerste wat ik daarom heb gedaan is proberen om
het bedrag alsnog te betalen en heb daar ook over gebeld, om
zo weer verzekerd te worden. Maar dat ging dus niet. Centraal
Beheer wilde mij minimaal een jaar niet verzekeren. Maar is
mij daarom als klant voor de eeuwigheid kwijt.
“EÉN KEER NIET BETALEN EN JE KUNT
MINSTENS EEN JAAR NERGENS TERECHT”
Fase 2: Systeem zegt ‘nee’
Na de weigering van Centraal Beheer moest ik een andere
verzekeraar vinden die mij wel zou willen verzekeren. Dus
was de volgende stap om te kijken of ik via Independer een
verzekering kon kiezen van een van de concurrenten. Alles
leek prima te gaan en ik heb bij een andere verzekeraar een
woonverzekering aangevraagd. Binnen een uur hing echter
een medewerker van Independer aan de lijn. Er waren geen
mogelijkheden om een woonverzekering aan te gaan bij welke
verzekeraar dan ook, vanwege wanbetaling. Het verzwijgen
was ook geen optie, want dat zou fraude zijn. Dus ik ben
maar eens verder gaan zoeken. Bij ANWB geprobeerd, maar
ook daar werd ik afgewezen om dezelfde reden. Bij de Hema
kwam ik zelfs niet verder in het systeem als ik ‘het vinkje’
aanklikte bij de vraag of een verzekering wel eens beëindigd
was door een verzekeraar. Alleen als ik het vinkje weer uit
zou klikken, dan kon ik door naar de volgende stap. Ergo:
verzwijgen en dus frauderen om verder te kunnen in het proces.
In het algemeen geldt dat de verleiding groot is om een
beëindiging of afwijzing te verzwijgen en daarmee fraude te
plegen.
En dan is er ook nog de Stichting CIS (Centraal Informatie
Systeem). Daar staan zeventien miljoen registraties in van
claim-, betaal- en fraudegedrag. Verzekeraars raadplegen deze
database tijdens hun acceptatieproces. Een royement wegens
wanbetaling, zoals in mijn geval, is dan geregistreerd onder
‘vertrouwelijke mededelingen’ en kan een gegronde reden
zijn tot weigering. Ik heb bij het CIS dan ook mijn gegevens
opgevraagd om te zien hoe deze waren vastgelegd. Verzekeraars
kunnen deze gegevens binnen een uur op hun scherm
hebben, maar je eigen gegevens opvragen, vraagt iets meer
tijd. Er moet een handtekening worden gezet en een kopie
van het identiteitsbewijs worden opgestuurd. Het CIS reageerde
een dag na mijn verzoek. Maar tot mijn verrassing stond ik
daar niet in geregistreerd. Dus het systeem van uitsluiting is
nog niet helemaal waterdicht.
Fase 3: persoonlijke aandacht maakt het verschil
Dan naar de verzekeraar voor de laatste kans: De Vereende.
Op de site kon ik zoeken naar de dichtstbijzijnde intermediair,
zodat je de schuldenproblemen kunt bespreken met een
intermediair in de buurt. Dus heb ik de top-3 van de lijst een
mail gestuurd. In twee van de gevallen werd ik teruggebeld
en kon ik mijn verhaal kwijt (zonder te spreken over het experiment).
Mijn indruk van deze gesprekken was bijzonder positief.
Ik werd persoonlijk te woord gestaan en beide intermediairs
wilden mij graag helpen. Daarbij waarschuwden beiden
mij voor hoge premies en ongunstige voorwaarden van
de Vereende.
Een van de twee adviseurs die ik heb gesproken is voor
mij breder aan de slag gegaan. Uiteindelijk kwam hij met een
serviceprovider aan die mij wel wilde verzekeren onder een
aantal voorwaarden. Uiteindelijk kwam ik goedkoper uit dan
bij de oorspronkelijke verzekeraar, met dezelfde dekkingen.
De uitkomst: Vereende bijna driemaal zo duur voor mensen
met financiële problemen
Na de nodige offertes te hebben opgevraagd via twee intermediairs,
kwam ik op de volgende vergelijking. Hierin heb ik
mijn oorspronkelijke verzekeraar (CB) vergeleken met Nedasco
en de Vereende. De Vereende had geen inboedel en AVP
aangeboden, maar de vergelijking op opstal is goed te maken:
Opstal Premie pj Verzekerd Eigen Risico
CB 355 euro 200.000 euro
Nedasco 265 euro 350.000 euro
Vereende 749 euro 350.000 euro 1.000 euro
Ergo: de offerte van de Vereende voor opstal is drie keer zo
duur als die van Nedasco en heeft ook nog een eigen risico van
1000 euro. Het effect is dat als je schulden hebt je driemaal zoveel
betaalt als iemand zonder schulden. Dit terwijl je het eigenlijk
niet kunt betalen. Technisch zal het wel verklaarbaar
zijn, maar het voelt toch vreemd aan. Uiteindelijk heb ik de
verzekering bij Nedasco afgesloten en zijn we weer verzekerd.
Dat geeft een veilig gevoel. Maar het geeft te denken.
Oplossingsrichtingen voor een menselijk en solidair systeem
Het zoeken naar verzekeraars die mij wel zouden willen verzekeren
kostte mij veel tijd en energie. Het leidde tot bewust-
40 | NFM LENTE 2020

GROEI
“ADVISEURS ZIJN WÉL
KLANTGERICHT”
wording van wat het met je doet om onbeschermd te zijn tegen
brand, inbraak of aansprakelijkheid. Een bijzonder onprettig
gevoel, wat leidt tot stress. Je wil per slot van rekening
je gezin beschermen. Bovendien verwachten hypotheekverstrekkers
dat je verzekerd bent. En ook schuldhulpverlening
in Nederland eist dat cliënten een inboedelverzekering hebben.
Maar is dat eigenlijk wel een reële eis? Wellicht onbedoeld
lijken de verzekeraars een vergaand geautomatiseerd
systeem van uitsluiting te hebben ontwikkeld. Vanuit hun
standpunt wellicht begrijpelijk. Maar vanuit maatschappelijk-
en klantperspectief kunnen we er de nodige kanttekeningen
bij plaatsen. Klanten die hun rekening een keer niet
kunnen betalen worden voor langere tijd uitgesloten van een
reguliere verzekering. Voor de groeiende groep van mensen
met schuldenproblemen betekent dit dat ze hun woning niet
kunnen verzekeren. Deze groep is onbeschermd tegen brand,
inbraak en andere vormen van schade. De verplichting van
een inboedelverzekering als toegangseis voor schuldhulpverlening
heeft dan ook geen zin. En het systeem van uitsluiting
geldt waarschijnlijk ook voor meerdere andere verzekeringscategorieën.
Verzekeraars zouden er goed aan doen dit te onderkennen en
de volgende punten te adresseren:
1. Informatie verstrekken en verwijzen – Het is van groot belang
dat verzekeraars mensen helpen met de juiste informatie
te verstrekken. Ook is het wellicht een goed idee om mensen
uit te nodigen om zich te melden als ze hun rekening
niet kunnen betalen vanwege schuldenproblemen.
2. Contact zoeken – Verzekeraars doen er goed aan om bij een
dreigend royement contact te zoeken, zodat mensen hun
verhaal kunnen doen. Dit is de moeite waard, zeker ook
vanwege de consequenties die het heeft voor de verzekerden.
3. Betaalregeling aanbieden – Voor de groep mensen met betaalproblemen
is het de moeite waard om een betaalregeling
aan te bieden. Bij zorgverzekeraars en hypotheekverstrekkers
is dat al gewoon.
4. Fraudeverleiding verminderen – Verzekeraars doen er verstandig
aan om mensen niet te verleiden om te liegen. Dat
gebeurt nu wel, en daardoor wordt fraude gestimuleerd.
Het klinkt wellicht vreemd van mijn kant, maar bij een
goede melding van de oorsprong van royement aan CIS,
LENTE 2020 NFM | 41

GROEI
Purpose
Dick-Jan Abbringh is oprichter van Purpose, een
adviesbureau voor organisaties die een positieve
bijdrage willen leveren aan de maatschappij
en voor hun klanten. Purpose ontwikkelt oplossingen
voor maatschappelijke problemen met
de mens als vertrekpunt en gelooft dat maatschappelijke
waarde en commerciële waarde
elkaar niet uitsluiten, maar elkaar juist
versterken. Steeds meer organisaties
zijn zich bewust van hun plek in
de maatschappij en de verantwoordelijkheid
die daarbij
komt kijken. Samen met
hen werkt Purpose aan vernieuwing.
Met hart en ziel
én harde cijfers. Meer weten?
Ga naar www.purpose.nl.
hoeft de vraag bij acceptatie niet meer te worden gesteld.
En bij acceptatie kan de verzekeraar dan bellen om te horen
wat de oorzaak was van royement.
5. Systeem van raadpleging en correctie realtime maken – Voor
een zelfcorrigerend en klantgericht systeem, is het van belang
dat de Stichting CIS het proces van raadpleging en
correctie door consumenten gaat terugbrengen naar dagen
in plaats van maanden. Dit maakt het systeem transparanter
en minder gesloten.
6. Een terugvalverzekering ontwikkelen – Er is behoefte aan een
verzekering die geschikt is als ‘last resort’. Een verzekering
die de hoogst noodzakelijke schades dekt. Een verzekeringspakket
dat voldoende dekt, maar dat ook betaalbaar
is. Bij voorkeur is het een verzekering waarbij ook
anoniem persoonlijk contact mogelijk is om laagdrempelig
te zijn en schaamte te voorkomen.
7. Convenant met schuldhulpverlenende instanties – Voor de
mensen die in schuldhulpverlening worden behandeld
is nu een verplichting opgenomen voor een inboedelverzekering.
Hier is een convenant nodig om ervoor te zorgen
dat mensen beschermd zijn met goede verzekeringen
tijdens het traject van schuldhulpverlening. De Gemeenten
kunnen hier ook een rol in spelen voor mensen met
een bijstand. Ook hier kan de terugvalverzekering een rol
spelen.
Tenslotte
Wellicht een beetje naïef experiment van mijn kant. Maar het
heeft mij wel duidelijk gemaakt dat er de afgelopen jaren een
systeem van uitsluiting is ontstaan. Dit lijkt de verzekeraar te
beschermen, maar gaat tegelijkertijd ten koste van mensen
die een foutje hebben gemaakt of financiële problemen hebben.
Op lange termijn werkt het ook tegen de verzekeraars
zelf, die een systeem stimuleren van tweedeling. De ‘haves’ en
‘have nots’ van de verzekeringen. Dit ondergraaft de fundamentele
solidariteit waar verzekeringen op gestoeld zijn. Een
onwenselijke ontwikkeling.
Daar tegenover staat de menselijke factor die het mogelijk
maakt om te luisteren en die uitzonderingen faciliteert. Samen
met goede terugvalproducten, flexibele systemen en een
convenant met schuldhulpverlening kan het helpen om het
verzekeringslandschap in Nederland het menselijk gezicht
weer terug te geven.
Door ontwikkelingen bij het Verbond van Verzekeraars en
de Schuldeisers Coalitie (met het Ethisch Manifest), geloof ik
in positieve verandering. Maar een bredere beweging is noodzakelijk.
Elke verzekeraar doet er goed aan om aanpassingen
te doen aan de manier van accepteren en incasseren. En er is
een goede terugvalverzekering nodig, die niet tweemaal zo
duur is als een normale verzekering. Ik denk dat veel Nederlanders
bereid zijn om daar iets aan bij te dragen. n
42 | NFM LENTE 2020

GROEI
“We geloven dat ondernemingen veel meer met en vanuit eigen
vermogen kunnen doen. Daarom bieden we nieuwe oplossingen die
de betrokkenheid tussen ondernemers, aandeelhouders en
investeerders vergroten”, aldus Gijs Dalen Meurs, oud-bankier en
oprichter van het platform eyevestor. “In tegenstelling tot het
financiële systeem is bij ons speculatief investeren onmogelijk en
kun je alleen als betrokken deelnemer investeren in waardevolle
bedrijven. Zo leveren we een bijdrage om de huidige schuldenmaatschappij
te veranderen in een verbonden aandeelmaatschappij.”
Van schuld naar
onafhankelijkheid
en verbondenheid
TEKST WILLEM VREESWIJK | BEELD TIMUR SAGLAMBILEK
Dalen Meurs groeide naar eigen
zeggen als Gooise kakker
op in een cocon. Hij
genoot een uitstekende internationale
carrière bij Citigroup
en klaagde net als
zijn collega’s ieder jaar over de hoogte
van zijn bonussen. In 2006 kocht
hij een huis in België, dat na de crisis
van 2008 enorm in waarde daalde. “En
dan zit je gevangen in je hypotheekschuld.
Op dat moment werd ik wakker
en doorzag het systeem. Ik heb me
erin verdiept en ben tot de conclusie
gekomen dat het simpelweg niet deugt.
Het systeem creëert schuldenaren. Allemaal
worden we tot slaaf van de bank
gemaakt. Financiële instellingen zouden
echter geen schuldenvergroters
moeten willen zijn maar equity makers.
Ik ben uit dat systeem gestapt en
heb eyevestor opgericht. Speculatief investeren
is niet mogelijk. Je kunt alleen
als betrokken deelnemer investeren in
waardevolle bedrijven. Onze kernwaarden
zijn: liberty, equity en fraternity
En die hebben we onlangs gedurfd vertaald
naar Love, Own, Share.
Dalen Meurs werd in die tijd ook
medebestuurder van de Stichting Ons
Geld, een initiatief dat geleid heeft tot
een Kamerdebat met meer dan 100.000
handtekeningen en dat input leverde
voor het succesvolle toneelstuk ‘Door
de bank genomen’ van de Verleiders.
AIRBNB
Het idee voor eyevestor ontstond in de
praktijk. Dalen Meurs heeft een huisje
in Vinkeveen dat hij zelden gebruikte
na zijn vertrek bij Citigroup. “Waarom
zet je het niet op Airbnb?”, zei zijn
broer. Na enige scepsis werd Dalen
Meurs enthousiast. Het verschil met
gangbare verhuurbedrijven was immers
groot. “Airbnb empowert jou als
host door je eigen asset, je equity, de
slaapkamer, bed, huis te vermarkten zoals
jij dat wilt. Je beslist voor hoeveel,
voor hoe lang, voor wie. Je staat zelf
aan het roer en zorgt voor passief inkomen
met behulp van een community.
Onderscheidend is ook dat Airbnb het
ecosysteem levert maar alle relaties tussen
gast en host bilateraal zijn. Het verhuren
ging makkelijk en ik kreeg hele
leuke reacties van huurders, ontmoette
nieuwe mensen en werd op een gegeven
moment zelfs uitgeroepen tot ‘superhost’
als kroon op mijn gastvrijheid.”
LENTE 2020 NFM | 45

GROEI
GIJS DALEN MEURS:
“NIEUW EVANGELIE.”
Dalen Meurs wilde dit principe doorvertalen
naar het bedrijfsleven. “Een andere
vraag die ik wilde oplossen is hoe
ondernemingen liquiditeit kunnen verschaffen
op basis van het eigen vermogen.
Als er geen liquiditeit is, heeft dat
immers negatieve invloed op de waardering
van een bedrijf. Dit bracht mij
tot eyevestor. Een platform waar elke
BV of NV haar aandelenkapitaal kan digitaliseren
om op deze manier investeringen
en werknemersparticipaties eenvoudig
en toegankelijk te maken. Want
vanuit een gezond eigen vermogen kan
je veel meer. Meer met kapitaal en meer
met engagement met jouw achterban.
Een veel duurzamere en meer circulaire
manier dan via schuld en schuldeiser
afhankelijkheid. Wij noemen het sharefunden.
Je haalt eigen vermogen op bij
mensen die betrokken willen zijn bij je
bedrijf. Vanuit de bilaterale relatie die
ontstaat wil je als ondernemer dat zij je
grootste fan of ambassadeur blijven. En
dat vertaalt zich terug. Want waar zou
je bijvoorbeeld met je vrienden gaan
eten als je mede-eigenaar bent van een
mooi restaurant?”
VERWANT VERMOGEN
Volgens Dalen Meurs willen steeds
meer mensen betrokken zijn bij bedrijven
die een positieve impact hebben op
de wereld van morgen. “Het maakt niet
uit of het nu om medewerkers, klanten
of investeerders gaat. Aandelen vormen
in mijn optiek een belangrijk aspect
van de identiteit van bedrijf. Aandelen
zijn niet langer de manier om winsten
te genereren voor individuen, maar om
een bijdrage te leveren aan een betere
wereld. In mijn optiek is een aandeel op
deze manier een ideale vorm van brand
loyalty. Het is het verbindingsinstrument
van de toekomst.“
Eyevestor maakt het digitaliseren,
kopen en verkopen van aandelen toegankelijk
en eenvoudig voor alle bedrijven.
Van het registreren van aandelenkapitaal
tot het beheren van de administratie
en het interactief betrekken
van stakeholders. Wezenlijk onderdeel
hierbij is de tool eyeventure. “De eyeventure
geeft ondernemers nieuwe mogelijkheden
om aandelen te verkopen
in ruil voor werk en/of kapitaal. Grote-,
middel- en kleinbedrijven, start-ups,
scale-ups krijgen de kans om een community
te creëren voor aandeelhouders
in een digitale omgeving waar alle
betrokkenen direct met elkaar in verbinding
staan. Op deze manier heeft
iedereen inzicht in transacties, afspraken
en de administratie. Alles is in één
oogopslag zichtbaar en iedereen kan
vanaf elke gewenste locatie deelnemen
en input geven. Als ondernemer maak
je op deze manier van je Eigen Vermogen
Verwant Vermogen zonder dat je
de controle verliest. Op het platform
kun je eenvoudig de rechten administreren
en beheren.”
Met de Eyeventure Community Offering
(ECO) kunnen bedrijven eigen
aandelen plaatsen zodat de community
direct kan investeren in het bedrijf.
Er zijn verschillende transactietypes
mogelijk. De onderneming kan transfereren,
terugkopen en direct aan een
investeerder, werknemer of klant aandelen
verkopen. En met Vesting kan je
periodiek aandelen uitkeren.”
Binnen de eyeventure omgeving
kan je tot vier type stakeholders verschillende
co-owner rechten geven.
46 | NFM LENTE 2020

GROEI
“Waar bij de BV onderscheid wordt gemaakt
op aandeelniveau, maken wij
verschil op aandeelhoudersniveau. Belangrijk
daarin is stemrecht en stemweging.
Wellicht wil je meer stemweging
geven aan een werknemer met
minder percentage eigenaarschap dan
aan een financieel investeerder. Per ledentype
stelt de ondernemer in hoeveel
dagen zijn aankoop gelocked zal
zijn. Zo versterk je dat er geïnvesteerd
wordt op basis van waarde in plaats
van speculatie.”
“FINANCIËLE INSTELLINGEN ZOUDEN GEEN SCHULDEN-
VERGROTERS MOETEN WILLEN ZIJN MAAR EQUITY MAKERS”
COÖPERATIE
Bedrijven als Zeiss, Rolex, Playmobil en
anderen hebben het fenomeen steward
ownership omarmd. “Zij zijn van zichzelf
en hebben dus niet met winst beluste
financiers te maken. Eigendom
wordt beschouwd als een verantwoordelijkheid
en niet enkel voor persoonlijk
gewin. Hun winsten gaan direct terug
naar de samenleving in de vorm
van bijvoorbeeld donaties. Als je vanuit
deze gedachte een bedrijf opzet dan
wordt purpose al snel de missie en zijn
winsten middel of toekomstzaad om
goed te doen in plaats van een doel in
zichzelf. Bovendien blijken dergelijke
bedrijven ook nog eens meer winstgevend
te zijn en langer te bestaan, gemiddeld
zes keer zo lang als bedrijven
die wel gaan voor kortstondige winst.
Ook is het vertrouwen van klanten in
dergelijke bedrijven groter, ervaren
werknemers meer betekenis en is er
minder verloop. Voor eyevestor hebben
we daarom gekozen voor de oprichting
van een coöperatie. Bij ons gaat het
niet alleen om werknemersparticipatie
maar vooral om stakeholderparticipatie.
Binnen een coöperatie is er ruimte
voor verschillende ledentypes. Aan
ieder ledentype kan de ondernemer
specifieke verantwoordelijkheden toedichten
met een eigen stemweging. Dit
wordt transparant en voor iedere deelnemer
inzichtelijk op het platform ingericht
en is ook eenvoudig te beheren
en te administreren. Een en ander is
voor een bedrijf snel opgezet. Wel komt
Het idee voor eyevestor ontstond in de praktijk.
LENTE 2020 NFM | 47

GROEI
Crowdsurance van Sharepeople is een
goed voorbeeld van een eyeventure.
er vervolgens veel los bij bedrijven, juist
omdat ze andere gaan denken en vaak
voor andere strategische beslissingen
kiezen.”
EYEVENTURES
Sharepeople is een goed voorbeeld van
een eyeventure via eyevestor, stelt Dalen
Meurs. Deze vorm van crowdsurance,
opgericht door Cosmas Blaauw,
is een betaalbaar alternatief voor een
aov voor zelfstandige ondernemers die
de risico’s onderling delen, zonder verzekeraar
en zonder betaling van verzekeringspremies.
Het is een coöperatie
met meer dan 1600 leden die gezamenlijk
eigenaar zijn van SharePeople. In
36 uur werd 125.000 euro bij elkaar gebracht
voor de volgende groeifase.”
Ander mooi voorbeeld is WOK!,
een nieuw concept van horeca-ondernemer
Yip, onder meer oprichter van
WoktoGo. WOK! Vredenburg is de eerste
vestiging. De focus bij deze ‘2.0 vestiging’
ligt op shared dining, gezonde
set menu’s en een ruime keuze aan vegetarische
gerechten en freestyle gerechten.
Dankzij de mogelijkheden van
eyevestor is nu 55 procent van WOK! in
handen van klanten, investeerders en
werknemers. Via eyevestor is 300.000
euro opgehaald en heeft WOK! haar eigen
aandelenmarktplaats kunnen openen.
“AANDELEN ZIJN NIET LANGER DE MANIER OM WINSTEN
TE GENEREREN VOOR INDIVIDUEN, MAAR OM EEN
BIJDRAGE TE LEVEREN AAN EEN BETERE WERELD”
DOEL
Dalen Meurs heeft uiteenlopende reacties
op zijn concept gekregen. “Sommigen
waren verbaasd dat het nog niet
bestond, anderen hebben meer begeleiding
nodig. Dit is een nieuw evangelie.
We zijn immers bijna allemaal gehersenspoeld,
alsof er geen ander systeem
zou kunnen bestaan naast het systeem
wat we hebben en dat we kennen. Zodra
het kwartje valt, wordt ingezien dat delen
vermenigvuldigen is. Delen leidt tot
meer tractie, klandizie en meer nieuwswaarde.”
“Ondernemers worden ’s ochtends
niet wakker met het idee dat ze weer
eens waarde gaan toevoegen aan hun
aandelen. Wel willen ze onafhankelijk
zijn en controle hebben over hun processen.
Zij zien de voordelen van eyevestor
snel in.”
Ook klanten die willen investeren,
herkennen de voordelen. “Meer betrokkenheid
bij de bedrijven en veel en veel
minder administratieve beslommeringen.
Vaak is de notaris met alle wet- en
regelgeving de kink in de kabel. Die is
er nu niet meer.”
“Ons doel is om met eyevestor een
bijdrage te leveren om de huidige schuldenmaatschappij
te veranderen in een
verbonden aandeelmaatschappij.
Beursgenoteerde aandelen wisselen
elke tien seconden van eigenaar. Traditionele
aandelen hebben alleen met
individuele winstgedrevenheid te maken.
Wij willen dat aandelen een middel
zijn om de identiteit van een bedrijf
weer te geven, de betrokkenheid bij een
bedrijf te vergroten, de echte waarden
van een bedrijf te laten zien en helder
te maken hoe met behulp van aandelen
een betere wereld kan worden gecreëerd.”
n
48 | NFM LENTE 2020

AMBASSADEURS
MICHIEL VAN VUGT:
“DURF TE ADVISEREN.”
50 | NFM LENTE 2020

AMBASSADEURS
Ambassadeurs over waarde(n) van de financiële sector
Vertel het
hele verhaal
TEKST MICHIEL VAN VUGT
Het New Financial Magazine
stelt in iedere editie een Ambassadeur
een aantal vragen over de
waarde(n) van de financiële sector.
Wat gaat goed, wat kan beter
en hoe verhogen we de nietfinanciële
waarde van de sector?
Ditmaal Michiel van Vugt, Manager
Financieel Adviseurs bij
NNEK Vermogensopbouw.
Hoe ziet de dienstverlening in de financiële
dienstverlening er idealiter uit?
Volstaat aanpassing van het bestaande
model of zullen er nieuwe modellen
moeten worden ontwikkeld?
Niets is zo ongelijk als ongelijken gelijk
behandelen. Daarom is er ook geen ideale
dienstverlening voor elke klant. Wel
ben ik van mening dat het altijd goed is
om als dienstverlener de keuze te maken
voor persoonlijk en doorlopend
advies. Dit betekent dat je een relatie
durft aan te gaan die verder gaat dan
de cijfers en het hier en nu. Kies bewust
voor een toekomst met je klant.
Ik realiseer me ook dat dit niet voor
iedereen is. In ons vak zitten nog veel
mensen die meer als verkoper werken
dan als adviseur. Dit betekent de klant
helpen met de beste of goedkoopste oplossing
voor de hypotheek of verzekering.
Dat is wat de klant vraagt en vandaag
wil. Hier is zeker een doelgroep
voor, maar in mijn optiek is dit niet het
model van de toekomst, omdat hier automatisering
makkelijk die rol overneemt.
Een goede dienstverlener snapt dat
bij transities in het leven vaak stress
ontstaat. Dat zijn de momenten dat
je als vertrouwde adviseur klaar moet
staan voor je klant. Stress zorgt namelijk
voor tunnelvisie en een afname van
IQ. Een goede adviseur helpt de klant
bij het voorkomen van domme beslissingen.
Ik ken legio voorbeelden van
adviseurs die dit enorm goed oppakken.
Dit zorgt voor rust bij klanten en
prettig plus leuk werk voor de adviseur.
We reizen met NNEK en bevriende adviseurs
vaak naar Engeland en het valt
op dat dit model daar veel gebruikelijker
is. Dus ik zou pleiten om meer het
“EEN GOEDE ADVISEUR
HELPT DE KLANT BIJ HET
VOORKOMEN VAN DOMME
BESLISSINGEN”
Engelse model te gaan volgen. Meer tijd
voor de klant en zorgen dat je alles voor
hen doet. Niet alleen de hypotheek,
maar ook beleggen. Niet alleen verzekeringen
maar ook pensioen. Dus advies
over geld en risico voor nu en later.
Wat zouden de kernwaarden zijn van
een aangepast of nieuw model? Zien
we ze voldoende terug in de sector? En
welke stappen zijn eventueel nodig om
deze kernwaarden beter te verankeren?
Het draait hier om de zorgwens in
plaats van zorgplicht. Heb je oprecht
de idee om mensen te willen helpen?
Als dat in je zit, dan komen de juiste
kernwaarden vanzelf. Dan doe je een
stapje extra als het nodig is, dan denk
je mee met je klant, dan durf je eerlijk
te zijn in goede en slechte tijden. Het
begint bij de intrinsieke motivatie. Ben
je een zorgverlener of niet?
Om dit te bereiken is het goed te weten
wie je wilt zijn voor je klant. Wat
zou je klant zeggen als hem of haar
gevraagd wordt wat jij bent?. Hypotheekadviseur,
beleggingsadviseur, financieel
planner, vertrouwenspersoon?
Het antwoord dat je krijgt hangt samen
met de rol die je vervult. Kernwaarden
die horen bij een zorgmodel zijn betrokkenheid,
eerlijkheid en ondernemerschap.
Je staat klaar voor je klant en
helpt de klant verder.
LENTE 2020 NFM | 51

AMBASSADEURS
De reputatie van de financiële sector is
nog altijd niet best. Welke boodschap
zou je de sector willen meegeven om de
reputatie te verbeteren? In hoeverre is
het belangrijk dat de focus meer komt
te liggen op waarden voor mens en
samenleving in plaats van alleen financiële
waarden?
Adviseurs die wel succesvol zijn voor
hun klanten beoefenen vaak een andere
tak van sport. Zij zijn meer financiële
coach of vertrouwenspersoon met kennis
van zaken. Deze adviseurs hebben
een hele goede reputatie. Dit komt omdat
zij al tijden de focus leggen op de
mens en hun omgeving. Deze adviseurs
onderscheiden zich bewust van de algehele
sector. Het is echter wel belangrijk
dat er ook aandacht is voor de financiële
waarde van het bedrijf. Als een bedrijf
geen bestendige toekomst heeft, is
dit niet in het belang van de klant. In
een goede klantrelatie weten beide partijen
dat waarde geleverd wordt tegen
een fatsoenlijke prijs.
Wat is het belang van ethiek in de financiële
sector en waar liggen de uitdagingen
voor de sector?
Ethiek is in elke sector van belang. In
onze sector hebben we wel te maken
met geld en dat is de belangrijkste drijfveer
van onethisch gedrag. De verzwaring
van de Wwft is hier een uiting
van. Financieel dienstverleners fungeren
meer als poortwachter om te bepalen
of het geld van klanten wel ethisch
te verantwoorden is. Dit is tegelijk een
grote uitdaging, want klanten moeten
met de billen bloot. Vaak horen we dat
mensen daar geen zin in hebben. “Jullie
hoeven niet te weten waar mijn geld
vandaan komt.” De kunst is om klanten
mee te nemen in het proces en ook
klanten af te wijzen als ze niet open willen
zijn over hun financiële positie.
Kun je een aantal algemene voorbeelden
noemen waar de sector zich bewuster
van zou mogen worden als het om
ethiek gaat.
Het allerbelangrijkste is dat adviseurs
zich moeten realiseren dat zij de plicht
“NIETS IS ZO ONGELIJK
ALS ONGELIJKEN GELIJK
BEHANDELEN”
hebben klanten te helpen met eerlijk
advies. Ik vind het onvoorstelbaar dat
in een tijd van de participatiemaatschappij,
veranderende pensioenregelingen
en terugtrekkende overheid adviseurs
klanten niet het hele verhaal
vertellen. Dit klinkt misschien hard,
maar ik kom te vaak tegen dat adviseurs
niet durven te adviseren over vermogensopbouw.
Bijna ethisch onverantwoord.
Wij moeten mensen bewust
maken dat studeren geld kost, dat kinderen
geen kosten koper meer kunnen
meefinancieren, dat de AOW minder
gaat worden etc. Wij zien de klant en
moeten dus durven te adviseren. NNEK
draagt daar dus niet voor niets al decennialang
haar steentje aan bij.
Een tweede voorbeeld is de eerdergenoemde
Wwft. Realiseer dat we meer
moeten willen weten van een klant.
Om eerlijk en transparant te blijven adviseren
moet je meer weten dan ooit tevoren.
Als laatste zou ik bewuster zijn van
de partijen die maatschappelijk verantwoord
werken. Wat doen banken met
het spaargeld van de klant? Is het een
eerlijke bank? Belegt de vermogensbeheerder
verantwoord? Hoe dragen die
partijen hun steentje bij om de maatschappij
en planeet te verbeteren?
Een richting die door steeds meer mensen
en bedrijven wordt omarmd, is de
betekeniseconomie. In hoeverre onderschrijf
je dit en welke mogelijkheden
zie je voor de financiële sector om hier
(meer) invulling aan te geven?
Dit is gaande en is onderdeel van een
grotere verandering. In deze tijd waar
we het in Nederland erg goed hebben,
zijn mensen ook eerder geneigd te kijken
hoe ze anderen kunnen helpen. Dit
is een kenmerk van optimaal geluk. Je
hebt dan oog voor anderen. Ik vind dat
de financiële sector vooral moet zorgen
dat we mensen het beste leven geven
dat mogelijk is. Daar is rust voor nodig,
zodat je kunt doen wat je wilt. Wij dragen
daaraan bij door stress rondom geld
weg te nemen. Als dat lukt zijn mensen
ook makkelijker in staat de goede dingen
te doen voor zichzelf en de mensen
om hen heen. Ik kom dan weer terug op
een eerder punt. We moeten dan namelijk
wel durven om de klant integraal
te adviseren. Dus praat ook over vermogensvorming
en help mensen bij die
keuzes. Dat biedt echte rust!
Wat draag je zelf bij aan een betere financiële
sector?
De laatste jaren heb ik bijgedragen
door het opzetten van de Federatie VermogensPlanners
(FVP), ben ik gastdocent
bij Stichting LEF, organiseren we
met NNEK jaarlijks de NNEK KENNIS-
KWIS voor een goed doel en zit ik in de
adviescommissie van DSI om toets- en
eindtermen te beoordelen.
Verder spant NNEK zich al decennia
in voor een sterkere rol van de onafhankelijk
adviseur. We geloven sterk in die
rol en helpen op allerlei manieren met
als grote doel klanten financiele rust te
geven. In Nederland word je niet opgevoed
of opgeleid met beleggen. In deze
tijd is dat helaas echter ontzettend belangrijk.
Ik help adviseurs dit belangrijke
onderdeel bespreekbaar te maken. Mijn
boeken Net Iets Slimmer, Genoeg en de
podcast ‘Je Geld en of Je Leven’ dragen
hier ook bewust aan bij. Het gaat niet om
geld maar alleen hoe we ons leven kunnen
leiden zonder zorgen over geld.
Wat is de belangrijkste les die je in het
afgelopen jaar hebt geleerd?
Dat er in Nederland ontzettend veel
goede adviseurs zijn. In 2019 heb ik zoveel
nieuwe mensen mogen leren kennen
samen met mijn team collega’s. We
zijn telkens positief verrast over de inzet
om het goede te doen voor klanten.
Ik geef nooit op om de financieel adviseurs
in Nederland beter te maken. n
52 | NFM LENTE 2020

HÉT EVENT OVER ONDERNEMERSCHAP IN DE FINANCIËLE SECTOR
De belangrijkste lessen voor (advies)ondernemers
Winnen, verliezen,
opstaan en weer
doorgaan
26 MEI • LAB 55 • APELDOORN
De Stichting New Financial
Forum organiseert op 26
mei samen met ondernemers
Jacqueline Zuidweg,
Ralph van Dam en
Owen de Vries in Apeldoorn
een interactieve bijeenkomst
over de successen én de valkuilen
van ondernemerschap in de financiële
adviessector. Een must go voor
ondernemers in de adviessector en
voor financieel adviseurs die ondernemers
adviseren.
Vragen die aan bod komen tijdens
deze ondernemerssessie: wat is de essentie
van ondernemerschap, hoe
houd je het overzicht, wat kenmerkt
een succesvol ondernemer en welke
lessen kunnen ondernemers leren uit
het falen en het faillissement van andere
ondernemers. Tijdens dit event
presenteert Owen de Vries een overzicht
van de essentie van ondernemerschap
met behulp van praktische
tools, laat Jacqueline Zuidweg diep in
haar inspirerende ondernemerskeuken
kijken en geeft Ralph van Dam
inzicht in de lessen die iedere ondernemer
of adviseur moet weten als het
tegen zit.
De bijeenkomst eindigt met een
open discussie over de mogelijkheden
om ondernemers die in nood dreigen
te raken vroegtijdig te signaleren en
beter op te vangen. Niet alleen omdat
op deze manier veel menselijk leed
kan worden voorkomen, maar ook
omdat de kosten van faillissementen
voor de samenleving gigantisch zijn.
Het is becijferd dat elk faillissement
de samenleving al gauw 200.000 euro
aan directe economische schade kost.
In 2019 gingen maar liefst ruim 3.200
bedrijven failliet. Kortom, een thema
met enorme financiële en sociale
impact, waarbij er voor de financiële
branche wellicht een belangrijke
duurzame rol is weggelegd.
54 | NFM LENTE 2020

HÉT EVENT OVER ONDERNEMERSCHAP IN DE FINANCIËLE SECTOR
Jacqueline Zuidweg is ondernemer, oprichter
en directeur van Zuidweg & Partners.
De afgelopen 24 jaar heeft zij met
haar team al ruim 40.000 ondernemers
bijgestaan. Haar missie is het taboe op
financieel falen door ondernemers te
doorbreken. In 2012 werd ze uitgeroepen
tot Zakenvrouw van het Jaar. Ze is
mede-initiatiefnemer van MKB Doorstart,
auteur van het boek Vallen, opstaan
en weer doorgaan en is veelgevraagd spreker,
presentator en dagvoorzitter.
Owen de Vries werkte twintig jaar voor
ABN Amro als financieel specialist (bij
o.a. Bijzonder Beheer) voordat hij zijn
zich vestigde als zelfstandig bedrijfsadvseur.
Hij is auteur van Heartful Banking
en de Ondernemers Vlieger, een praktisch
boek vol tools die het hele speelveld
van ondernemerschap omvat. Het
gaat uit van (het hart van) de mens achter
de ondernemer en omvat de essentie
van ondernemerschap in een eenvoudig,
overzichtelijk en gebruiksvriendelijk
model. Een took die ook helpt bij
duurzaamheid en visievorming.
Ralph van Dam heeft meermalen een
bedrijf opgericht en van de hand gedaan
– al dan niet vrijwillig. In zijn
boek Langs de Afgrond beschrijft hij
een zakelijk ingrijpend faillissement
dat hem en zijn familie letterlijk tot
het randje van de afgrond bracht. Met
het op schrift stellen van zijn verhaal,
doorbrak hij bewust een taboe. Volgens
Van Dam zijn de belangrijkste lessen
te trekken uit tegenslag en dienen we
juist deze lessen veel meer met elkaar
te delen. Van Dam is ondernemer. Daarnaast
richt hij zich binnen Centraal Beheer
op het thema ondernemerschap
en groei. Zo startte hij in 2019 het ondernemersprogramma
Groeiversneller
voor MKB ondernemers.
DATUM
26 mei
LOCATIE Lab55, het innovatielab van Centraal Beheer,
Laan van Malkenschoten 20, 7333 NP Apeldoorn
DUUR
16:00 – 19:00 uur, inclusief aangeklede borrel
KOSTEN gratis voor Ambassadeurs van het New Financial
Forum en 35 euro (excl. btw) voor
niet-Ambassadeurs
WWW.NEWFINANCIALFORUM.NL
WEES VAN HARTE WELKOM OP DEZE BIJZONDERE ONDERNEMERSDAG EN MELD JE NU AAN!
LENTE 2020 NFM | 55

LICHT
“DE WEG NAAR JEZELF
IS ÉÉN GROTE
ONTDEKKINGSTOCHT”
56 | NFM LENTE 2020

LICHT
In deze rubriek gaan we op zoek naar het licht in de financiële
sector. We bevragen een financieel dienstverlener over zijn
spiritualiteit, zijn innerlijke reis, zijn inspiratiebronnen en hoe
zijn licht zijn werk inspireert. Deze keer Björn Bierhaalder,
medeoprichter MCH Consultancy.
Ontdekken en
verbinden
TEKST SILVIA JANSSEN
Via de weg van ontdekken helpt
hij omgeving en bedrijven een
stapje verder in de gewenste
verandering. Hij beweegt en
motiveert om op pad te gaan,
de zijwegen te ontdekken en als het nodig
is door de modder te ploegen. Rust,
vertrouwen en een soort innerlijk weten
van de juiste weg: dat maakt Björn
tot een waar ankerpunt in de drukke
wereld van verandering.
ZONLICHT
Onder licht verstaat Björn vooral de
zon. “De zonnestralen geven de wereld
een mooie kleur en dan zie je de mooie
kanten van het leven.” Voor hem gaat
het vooral om liefdevol bij elkaar zijn,
met respect en in harmonie. Het grotere
verbindende geheel. Een soort oerkracht.
Daar ervaar je warmte en liefde.
Daar krijg je energie. “En daar horen de
zonnestralen bij”, aldus Bierhaalder.
RUGGESTEUN
Zijn leraren ontmoet hij in het leven
zelf, in zijn ontdekkingstocht naar wie
hij in wezen is. Op zoek naar wat patronen
en ervaringen hem willen vertellen.
Een belangrijke ervaring deed
hij op in de studententijd. De aandacht
van zijn leraar filosofie voor zijn denkbeelden
gaven Björn het vertrouwen en
de erkenning in wat hij de wereld te
brengen heeft. Deze ruggensteun was
tekenend voor hem en mocht hij vaker
ervaren.
OP EXPEDITIE
Naast het leven laat Björn zich ook inspireren
door de sport. Personen als Ronaldo,
Federer of Van Dijk bewondert
hij: de passie, de gedrevenheid en altijd
op ontdekking om zichzelf te verbeteren.
Datzelfde geeft hem de gedrevenheid
om binnen bedrijven ‘de onbenutte
ruimte’ op te zoeken. Op expeditie
zoals het hij het noemt. Je moet durven
van de drukke snelweg af te gaan
en af en toe een interessante zijweg te
nemen. Daar liggen de verrassingen die
je verder op weg brengen.
“ZOEK DE ONBENUTTE
RUIMTE EN VERTROUW
OP WAT JE HEBT”
VERBINDEN
Ontdekken betekent stil staan en je verbinden
met het grotere geheel en het
hier en nu. “We zijn zo snel naar voren
gericht op weg op de snelweg. Maar hoe
is het nu? Met je lijf, je gevoel, je mind,
je hogere spirit?” Hij noemt het zelf de
dagelijkse check-in. “Deze afstemming
en ontspanning ervaar je als je in de natuur
bent, maar kan ook onderweg op
de parkeerplaats.”
En zo zet Björn als ‘expeditiegids’ een
heldere koers uit voor de verzekeringssector.
n
LIGHT & DINER
De rubriek Licht is ontstaan vanuit
Light & Diner; een ontmoetingsplek
voor financieel dienstverleners waar
het veilig is en waar je elkaar inspireert
om de sector mooier te maken,
zonder dat geld een rol speelt. Meer
informatie over dit platform: Silvia
Janssen (Onkar Compliance): info@
onkar-compliance.nl. Zij verzorgt
deze rubriek Licht in de wens om het
licht (in de financiële sector) zichtbaar
te maken.
LENTE 2020 NFM | 57

AMBASSADEURS
Ambassadeurs van het
• Dick-Jan Abbringh | Purpose
Newfinancialforum.nl/dick-jan-abbringh
• Roy van den Anker | MultiSafe
Newfinancialforum.nl/roy-van-den-anker
• Martin van Arendonk | Univé
Newfinancialforum.nl/martin-van-arendonk
• Bjørn Aris | Return on People
Newfinancialforum.nl/bjorn-aris
• Armand Baas Becking | Hypotheek Visie Centrale
Newfinancialforum.nl/armand-baas-becking
• Jeroen Bais | Next Step Factory
Newfinancialforum.nl/jeroen-bais
• Ferdinand Bakker | Schouten Zekerheid
Newfinancialforum.nl/ferdinand-bakker
• Pieter van den Ban | Univé
Newfinancialforum.nl/pieter-van-den-ban
• Jelle Bartels | Next Step Factory
Newfinancialforum.nl/jelle-bartels
• Ewald Bary | Lindenhaeghe
Newfinancialforum.nl/ewald-bary
• Ron Bavelaar | Univé
Newfinancialforum.nl/ron-bavelaar
• Lambert Becks | Qees
Newfinancialforum.nl/lambert-becks
• Robin van Beem | Polis Advocaten
Newfinancialforum.nl/robin-van-beem
• Johanneke Behrend | AEGON
Newfinancialforum.nl/johanneke-behrend
• Ted van den Bergh | Triodos Foundation
Newfinancialforum.nl/ted-van-den-bergh
• Toon Berendsen | VVP
Newfinancialforum.nl/toon-berendsen
• Egbert Berkhoff | NNEK
Newfinancialforum.nl/egbert-berkhoff
• Joke Bijleveld | Achmea Academy
Newfinancialforum.nl/joke-bijleveld
• Ria Blok-Leenheer | Zwitserleven
Newfinancialforum.nl/ria-blok-leenheer
• Olette Bollen | Connect4Value
Newfinancialforum.nl/olette-bollen
• Thom Boot | Thomorrow LifePlanning
Newfinancialforum.nl/thom-boot
• Yvonne Bouman | Florijn College
Newfinancialforum.nl/yvonne-bouman
• Jules Brader | De Goudse
Newfinancialforum.nl/jules-brader
• Nanda Bramer | MY Organization
Newfinancialforum.nl/nanda-bramer
• Michiel Brandt | SVC Brandt Advies
Newfinancialforum.nl/michiel-brandt
• Wendy Broek / BSB
New Financial Forum/wendy-broek
• Arno Brons | Avéro Achmea, Voorzie
Newfinancialforum.nl/arno-brons
• Mark de Bruijn | Obvion
Newfinancialforum.nl/mark-de-bruijn
• Wilma de Bruijn | Eurapco
Newfinancialforum.nl/wilma-de-bruijn
• Christel van Capelleveen / a.s.r.
Newfinancialforum.nl/christel-van-capelleveen
• Urjan Claassen | Quilify
Newfinancialforum.nl/urjan-claassen
• Jos Claessens / result-is
Newfinancialforum.nl/jos-claessens
• Klaas Coolen | Coolen Expertise
Newfinancialforum.nl/klaas-coolen
• Marcel Coopman | Next Step Factory
Newfinancialforum.nl/marcel-coopman
• Jack Cox | Econsenso
Newfinancialforum.nl/jack-cox
• Kim Cramer | Emotone
Newfinancialforum.nl/kim-cramer
• Gijs Dalen Meurs / Eyevestor.com
newfinancialforum.nl/gijs-dalen-meurs
• Ralph van Dam | Centraal Beheer Achmea
Newfinancialforum.nl/ralph-van-dam
• Gary Damen | Paradigma Groep
Newfinancialforum.nl/gary-damen
• Petrosjan Damen | Sintering
Newfinancialforum.nl/petrosjan-damen
• Chris Das | Taurus Financiële Belevingen
Newfinancialforum.nl/chris-Das
• Douwe Dijkstra
Newfinancialforum.nl/douwe-dijkstra
• Jan Donselaar | DMA
Newfinancialforum.nl/jan-donselaar
• Frank van den Dungen Bille
Newfinancialforum.nl/frank-van-den-dungen
• Peter Dussel | Figlo
Newfinancialforum.nl/peter-dussel
• Wilko Emmens | Allianz Nederland
Newfinancialforum.nl/wilko-emmens
• Madelon Engels | Achmea International
Newfinancialforum.nl/madelon-engels
• Patrick Eppink | Turner
Newfinancialforum.nl/patrick-eppink
• Jolanda Franken | Obvion
Newfinancialforum.nl/jolanda-franken
• Erik Friedeberg | Manifesto
Newfinancialforum.nl/erik-friedeberg
• Indra Frishert | Dazure
Newfinancialforum.nl/indra-frishert
• Nancy Gaertner | Schouten Zekerheid
Newfinancialforum.nl/nancy-gaertner
• Karin van Geelen | Yellow communicatie
Newfinancialforum.nl/karin-van-geelen
• Steven Geldof | Inspirerende Hutspot
Newfinancialforum.nl/steven-geldof
• Annemarie Gerritsma | GAPP
Newfinancialforum.nl/annemarie-gerritsma
• Jacky van de Goor | Legende
Newfinancialforum.nl/jacky-van-de-goor
• Peter van Geijtenbeek | Turien & Co
Newfinancialforum.nl/peter-van-geijtenbeek
• Claudia Goossen | AEGON
Newfinancialforum.nl/claudia-goossen
• Frank Jan de Graaf | Hogeschool van Amsterdam
Newfinancialforum.nl/frank-jan-de-graaf
• René de Haan | acht!
Newfinancialforum.nl/rene-de-haan
• Jeanette Hadderingh | NIBE SVV
Newfinancialforum.nl/jeanette-hadderingh
• Roger Hagen / Rebels in Finance
Newfinancialforum.nl/roger-hagen
• Jan Hamburger | Turien & Co
Newfinancialforum.nl/jan-hamburger
• Aloys Harmsen | Pensioen Support Nederland
Newfinancialforum.nl/aloys-harmsen
• Kees Haverkamp | Newest Industry
Newfinancialforum.nl/kees-haverkamp
• Maurice van den Hemel | All-Insure
Newfinancialforum.nl/maurice-van-den-hemel
• Marco Hoekstra
Newfinancialforum.nl/marco-hoekstra
• Liesbeth Hogervorst | Energizer
Newfinancialforum.nl/liesbeth-hogervorst
• Jack Hommel | Centraal Beheer Achmea
Newfinancialforum.nl/jack-hommel
• Ton van Hooft | Kompas Financiën
Newfinancialforum.nl/ton-van-hooft
• Rowan Hordijk | Dutch
Newfinancialforum.nl/rowan-hordijk
• Fred Huibers / Hogeschool van Amsterdam
New Financial Forum/fred-huibers
• Gerard Hulsman | docent wiskunde en economie
Newfinancialforum.nl/gerard-hulsman
• Arno Groot Koerkamp | Future of Finance
Newfinancialforum.nl/arno-groot-koerkamp
• Chantal Inen | The Punchy Pack
Newfinancialforum.nl/chantal-inen
• Sylvia Janssen | Onkar Compliance
Newfinancialforum.nl/sylvia-janssen
• Jelle Jansons | Nationale-Nederlanden
Newfinancialforum.nl/jelle-jansons
• Jorad Jongeneel | AEGON
Newfinancialforum.nl/jorad-jongeneel
• Femke de Jong
Newfinancialforum.nl/femke-de-jong
• Gert de Jong / Hogeschool van Amsterdam
New Financial Forum/gert-de-jong
• Bas Jongeling / Wildgras
Newfinancialforum.nl/bas-jongeling
• Mark Jordens | Edmond Halley
Newfinancialforum.nl/mark-jordens
• Antoinette Kalkman | Nationale Waarborg
Newfinancialforum.nl/antoinette-kalkman
• Roland van Kemenade | Roland Advies
Newfinancialforum.nl/roland-van-kemenade
• Ron van Kesteren | Stv
Newfinancialforum.nl/ron-van-kesteren
• Zairah Khan | Blue02
Newfinancialforum.nl/zairah-khan
• Jan Willem Kirpestein | Spirit, Heart & Mind Corpus
Newfinancialforum.nl/jan-willem-kirpestein
• Pepijn van Kleef | MoneyView Research
Newfinancialforum.nl/pepijn-van-kleef
• Kees Klomp | Karmanomics
Newfinancialforum.nl/kees-klomp
• Wibo Koole | Create2connect
Newfinancialforum.nl/wibo-koole
• Theo Kocken | Cardano Group
Newfinancialforum.nl/theo-kocken
• Alexander Koene | BR-ND
Newfinancialforum.nl/alexander-koene
• Erna Knipscheer | Lifebalance4u
Newfinancialforum.nl/erna-knipscheer
• Wiro Kuipers | Zin in de Zaak
Newfinancialforum.nl/wiro-kuipers
• Stef Kuypers / Happonomy
Newfinancialforum.nl/stef-kuypers
• Sjoerd Laarberg | Allianz Nederland
Newfinancialforum.nl/sjoerd-laarberg
58 | NFM LENTE 2020

AMBASSADEURS
New Financial Forum
• Denise Land | Financial life planner
Newfinancialforum.nl/denise-land
• Michel van Leeuwen | Flanderijn
Newfinancialforum.nl/michel-van-leeuwen
• Peter Paul Leutscher | RedZebra Group
Newfinancialforum.nl/peter-paul-leutscher
• Wouter van Leusen / Stan&Wende
New Financial Forum/wouter-van-leusen
• Joke Lodewijk | Urban Knowmads
Newfinancialforum.nl/joke-lodewijk
• Nicolette Loonen | Fidet Finance Professionals
Newfinancialforum.nl/nicolette-loonen
• Pieter Lugtigheid / AEGON
Newfinancialforum.nl/pieter-lugtigheid
• Michael Mackaaij | Verne Business Excellence
Newfinancialforum.nl/michael-mackaaij
• Thom Mallant | Allianz Nederland
Newfinancialforum.nl/thom-mallanT
• Gilbert Mattu | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/gilbert-mattu
• Hubrien Meijaard | Hubrien financieel advies 2.0
Newfinancialforum.nl/hubrien-meijaard
• Patrick Meijn | Proteachting
Newfinancialforum.nl/patrick-meijn
• Richard Meinders | SVC Groep
Newfinancialforum.nl/richard-meinders
• Saskia Michels / W’aarde controlling
Newfinancialforum.nl/saskia-michels
• Hans Ludo van Mierlo
Newfinancialforum.nl/hans-ludo-van-mierlo
• Constant Moolenaar | Rabobank
Newfinancialforum.nl/constant-moolenaar
• Marc de Moor / Sandstreet Consultants
Newfinancialforum.nl/marc-de-moor
• Kaj Morel / De Zaak van Betekenis
Newfinancialforum.nl/kaj-morel
• Saskia van Muijsenberg | BiomimicryNL
Newfinancialforum.nl/saskia-van-den-muijsenberg
• Carla Muters / NHG
Newfinancialforum.nl/carla-muters
• Natasja Naron | Garbriël Financiële Bescherming
Newfinancialforum.nl/natasja-naron
• Ton Nijenhuis | Tonsultancy
Newfinancialforum.nl/ton-nijenhuis
• Arjan Nollen | Nationale-Nederlanden
Newfinancialforum.nl/arjan-nollen
• Harrie-Jan van Nunen | De Financiële Makelaar
Newfinancialforum.nl/harrie-jan-van-nunen
• Thera van Osch | OQ consulting
Newfinancialforum.nl/thera-van-osch
• Jeroen Oversteegen | Nationale Hypotheekbond
Newfinancialforum.nl/jeroen-oversteegen
• Desirée Paalvast / The Leader Inside
Newfinancialforum.nl/desiree-paalvast
• Monique Pereij / meerbewust
Newfinancialforum.nl/monique-pereij
• Li An Phoa | Drinkable Rivers
Newfinancialforum.nl/li-an-phoa
• Monique Piet | Manifesto
Newfinancialforum.nl/monique-piet
• Gilbert Pluym / Onderlinge ‘s-Gravenhage
Newfinancialforum.nl/gilbert-pluym
• Peter Post | MoneyView Research
Newfinancialforum.nl/peter-post
• Kathy Reinerie | Vivendi Financieel Advies
Newfinancialforum.nl/kathy-reinerie
• Mundo Resink / Astronauts on Earth
Newfinancialforum.nl/mundo-resink
• Hamid Ressang | RedZebra Group
Newfinancialforum.nl/Hamid-ressang
• Paul Rijns | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/paul-rijns
• Tim Rijvers | DAK Intermediairscollectief
Newfinancialforum.nl/tim-rijvers
• Marije Romeijn | Zwitserleven
Newfinancialforum.nl/marije-romeijn
• Peter Ronteltap | Zwitserleven
Newfinancialforum.nl/peter-ronteltap
• Tamara Ronteltap / Purpose Coaching
Newfinancialforum.nl/tamara-ronteltap
• Katja van Roosmalen | MKB journalist
Newfinancialforum.nl/katja-van-roosmalen
• Bert Rorije | Bert Rorije Directions
Newfinancialforum.nl/bert-rorije
• Rolf Rozestraten | Obvion
Newfinancialforum.nl/rolf-rozestraten
• Han de Ruiter
Newfinancialforum.nl/han-de-ruiter
• Gerard van Santen | Inventiv
Newfinancialforum.nl/gerard-van-santen
• Mike Schilperoort | Lindenhaeghe
Newfinancialforum.nl/mike-schilperoort
• Faisal Setoe | HDI
Newfinancialforum.nl/faisal-setoe
• Pauline Sibbel | Courage to move
Newfinancialforum.nl/pauline-sibbel
• Peggy van der Smitte | Marcel van der Smitte en Partners
Newfinancialforum.nl/peggy-van-der-smitte
• Ansfried Snijders | Meerwaarde en meer
Newfinancialforum.nlansfried-snijders
• Kyon Soons / a.s.r.
Newfinancialforum.nl/kyon-soons
• Patrick Steehouwer | DAK Intermediairscollectief
Newfinancialforum.nl/patrick-steehouwer
• Ellen Steijvers | Senvy Consulting
Newfinancialforum.nl/ellen-steijvers
• Pieter van Stratum | FIDIB
Newfinancialforum.nl/pieter-van-stratum
• Fred Toussaint | Human Capital Services
Newfinancialforum.nl/fred-toussaint
• Minke Tromp | Bureau voor Toegepaste Filosofie
Newfinancialforum.nl/minke-tromp
• Boudewijn van Uden | a.s.r.
Newfinancialforum.nl/boudewijn-van-uden
• Ivo Valkenburg | Valkenburg bv
Newfinancialforum.nl/ivo-valkenburg
• Gert Vasse | Ockto
Newfinancialforum.nl/gert-vasse
• Tjibbe van der Veen | Oare Wei
Newfinancialforum.nl/tjibbe-van-der-veen
• Cas Verhage | Nh 1816 Verzekeringen
Newfinancialforum.nl/cas-verhage
• Pauline Versteegh | Create Your Future
Newfinancialforum.nl/pauline-versteegh
• Jan Verstegen | Eerste stap.nl
Newfinancialforum.nl/jan-verstegen
• Carla Verwijmeren | Smartvoices
Newfinancialforum.nl/carla-verwijmeren
• Hans Visser | Zwitserleven
New financial forum.nl/hans-visser
• Valentina Visser | Havelaar & Van Stolk
Newfinancialforum.nl/valentina-visser
• Jack Vos
Newfinancialforum.nl/jack-vos
• Willem Vreeswijk | NFF/VVP
Newfinancialforum.nl/willem-vreeswijk
• Owen de Vries | Heartful Banking
Newfinancialforum.nl/owen-de-vries
• Michiel van Vugt / NNEK
Newfinancialforum.nl/michiel-van-vugt
• Esther Vuijsters / NNEK
Newfinancialforum.nl/esther-vuijsters
• Petra van der Wal | Petra van der Wal Detachering
Newfinancialforum.nl/petra-van-der-wal
• Ruud van der Wal | Monuta
Newfinancialforum.nl/ruud-van-der-wal
• Ozewald Wanrooij | Neutralis
Newfinancialforum.nl/ozewald-wanrooij
• Judith Webber | Pure Human
Newfinancialforum.nl/judith-webber
• Carolien Wegener / Wire Group
Newfinancialforum.nl/carolien-wegener
• Johan Wempe / VU/FEWEB
Newfinancialforum.nl/johan-wempe
• Arnoud Wennekus / AOV-ZZP.nl
Newfinancialforum.nl/arnoud-wennekus
• Richard Weurding | Verbond van Verzekeraars
Newfinancialforum.nl/richard-weurding
• Angelo Wiegmans | Bedrijf Plus
Newfinancialforum.nl/angelo-wiegmans
• Marijn Wiersma / Arise
Newfinancialforum.nl/marijn-wiersma
• Enno Wiertsema | Adfiz
Newfinancialforum.nl/enno-wiertsema
• Marc Wilhelmus | VLPN
Newfinancialforum.nl/marc-wilhelmus
• Peter Wormskamp | Helder Beheerd
Newfinancialforum.nl/peter-wormskamp
• Patricia Wouda | Patricia Wouda
Newfinancialforum.nl/patricia-wouda
• Diana Zandbergen | WIFS
Newfinancialforum.nl/diana-zandbergen
• Meino Zandwijk | dutch
Newfinancialforum.nl/meino-zandwijk
• Amba Zeggen | Risk & Goverance
New financial forum.nl/amba-zeggen
• Marieke van Zuien | BNP Paribas Cardif
Newfinancialforum.nl/marieke-van-zuien
• Harry van der Zwan | Nationale-Nederlanden
Newfinancialforum.nl/harry-van-der-zwan
LENTE 2020 NFM | 59

NEW FINANCIAL MAGAZINE
Het meest inspirerende en vooruitstrevende
magazine voor financieel dienstverleners
Boordevol Crazy Ones, Young Ones, Innovatie,
Diversiteit, Leiderschap, Taboes, Betekenis,
Rendement en Pure winst
Het magazine is een van de uitingen van de stichting New Financial Forum.
De stichting bundelt krachten, ideeën, inspiratie en best practices van positief
ingestelde mensen die gezamenlijk een bijdrage leveren aan een gezonde
en gerespecteerde financiële sector. Het Forum organiseert bijeenkomsten,
workshops, faciliteert dialogen, is aanjager van vernieuwing, voegt betekenis
toe en is de stem van een innovatieve en betrokken financiële sector.
WEES VERZEKERD VAN PURE INSPIRATIE EN BEST PRACTICES EN MELD
JE AAN OP WWW.NEWFINANCIALFORUM.NL