COL-2020-087

Malou lachte hard en legde bemoedigend een hand op
zijn schouder. Binnen tien seconden hadden we er een
vriend bij.
Knowledge (38) is een geuzennaam, verkregen om
die ook door mij geroemde kennis van de natuur. Zijn
echte naam is Kitsontle Saqago. Hij is een nazaat van
de Moyei, een nomadisch jager-verzamelaar-stam in
de Okavangodelta. Zijn stam hoort bij het San-volk,
ook wel de bushmen genoemd, naar het Nederlandse
Boschjesmens. Er zijn veel verschillende stammen,
vertelt Knowledge. ‘De Naro, de Makaukau, de Bukak,
de Qgoo, de Bakanikwe. Ooit leefden er zo’n twaalf
stammen in de Central Kalahari Game Reserve.
Maar die zijn in de jaren zeventig door de overheid
naar buiten gedreven, om zo de game reserve te
beschermen.’ De meeste van hen leven nu in het
woestijnplaatsje Ghanzi. Knowledge schat dat er
ongeveer dertigduizend San leven.
Ik vertel hem dat we in de Makgadikgadi Pans zijn
opgetrokken met een San-stam. Ze hebben een eigen
kliktaal met 48 verschillende klik-medeklinkers, bijna
onmogelijk te maken met een ongeoefende tong.
De stam die ons hun levensverhaal vertelde, heet de
Daar zit muziek in
Bushmen spelen op een
duimpiano, een van de
instrumenten waarmee ze
muziek maken.
De tonen ontstaan door het
met de duimen aantokkelen
van metalen tongetjes die
op een klankkast zijn
gemonteerd.
Johxwasi, waarbij de x een klik is. Je spreekt het uit
als doe’n-ts-jwa-si. Je ziet meteen hoe vertrouwd ze
zijn met de natuur. Ze plukken binnen dertig seconden
een schorpioen uit een holletje en maken nog sneller
via wrijving een vuurtje met wat houtjes van de
Afrikaanse Commiphora. Ze zijn als de dood voor
leeuwen, maar jagen zelf wel op graseters voor vlees
en kleren. De huid van steenbokken is voor mannen,
springbokhuiden gaan naar de dames, en de kinderen
kleden zich met huid van jonge kudu’s.
Ook Knowledge was een kind van de natuur in zijn
Moyei-stam. Maar net als bij de andere inheemse
stammen drong de moderniteit zijn dorp binnen. Hij
weet nog goed hoe blij hij was toen hij als kind voor
het eerst een paar echte schoenen kreeg. Hij leerde de
Engelse taal, specialiseerde zich in wildlife en gidsen,
en is nu hoofdgids van de game reserve van Deception
Valley Lodge. De lodge is het kloppende hart van een
privéreservaat dat aanschurkt tegen de uiterste noordoosthoek
van de Central Kalahari Game Reserve.
Ingewijden hier noemen het de C.K.G.R. En let op, het
is cool om het zo snel mogelijk uit te spreken: cee-kaygjee-aar.
098