melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

toebedacht. Daarbij werd een nauwe relatie gelegd tussen Geest en instituut. Terwijl
de Dopersen erop uit waren om overal de charismatische leider te zoeken, creëerde
Bucer met zijn ambtgenoten een instituut, waarbinnen het werk van de Geest zich
doorzet.
In theologisch opzicht was het klimaat daarvoor geschapen doordat het verband tussen
Woord en Geest werd geaccentueerd. Op deze kwestie is Bucer vrij uitvoerig
ingegaan in een nota die ter synode diende: Contra Bernh. Wacker. Om te voorkomen
dat men van een uiterlijke ambtsbediening op zichzelf het heil verwacht en tegelijk
om het gevaar te verhinderen van een beroep op het innerlijke woord onder verachting
van de kerkelijke bediening ervan, onderstreept Bucer het spreken Gods. God blijft het
subject van zijn eigen Woord. Door zijn Woord, dat in de verkondiging gesproken
wordt maakt God ons zijn wil bekend. Het is de Heilige Schrift waarin het Woord tot
ons komt en het sereno vocalis, wanneer het ons bereikt in de prediking. Op velerlei
manier kan het Woord worden gesproken en toegepast, maar altijd is het God zelf, die
aan het woord is en die ook aan het Woord zijn kracht verleent. Daarom mogen de
dienaren het Woord brengen en daarbij de hoorders vermanen dat wat hun wordt
voorgesteld Gods eigen woorden zijn. Zonder gebed kan van werkelijke vrucht geen
sprake zijn. Omdat God de voornaamste spreker is (principalis loquens) moet van
Hem de zegen verwacht worden. Dit gepredikte Woord moet in geloof worden
ontvangen. Bucer maakt onderscheid tussen een innerlijk en een uiterlijk Woord,
zonder het ene tegen het andere uit te spelen. Altijd moet het innerlijke Woord
corresponderen met de Schrift en met de analogia fidei. De gewone regel is, dat God
aan de volwassenen het innerlijke Woord geeft door middel van het uiterlijke.
Wanneer ook Paulus spreekt op twee manieren over het werk van de prediker
geschiedt dit om een ijdel vertrouwen op de mensen weg te nemen en tegelijkertijd het
wettig karakter van de dienst des Woords te handhaven.
Ambt en bemiddeling
Hier kwam de volle ruimte voor het bemiddelend karakter van het ambt in de kerk.
Terwijl de spiritualisten en ook vele Dopersen volgeling werden van een
charismatische leider, vaak uit het volk, wendde de Reformatie zich hoe langer hoe
meer tot een ambtsbeschouwing, die het werk van God door de mensen eerde. God
deelt ons de zaligheid mee door zijn dienaren; het geloof is door liet gehoor. Bij deze
tekst tekent Bucer aalt: 'Hij (Paulus) wist dat alle onderwijs, door mensen gegeven
vruchteloos is tot zaligheid, wanneer God niet alle wasdom zou schenken. En toch
schrijft hij eenvoudig: het geloof is uit het gehoor. Daarom zou het ondankbaarheid
zijn, wanneer wij het Woord des levens zouden verachten, omdat de Heere het niet
beneden zich acht om het te bedienen door stervelingen, door onze broeders, door ons
vlees. Zozeer bemint de Heere onze (onderlinge) verbondenheid, zozeer verlangt Hij
ons in Zijn goddelijke gemeenschap op te nemen, dat Hij besloot de eeuwige zaligheid
mede te delen door óns als dienaren. Wanneer het evangelie slechts zuiver bediend
wordt, zal gemakkelijk verhoed kunnen worden, dat men aan het uiterlijk bediende
Woord, óf aan de mens die het bedient, de zaligheid zou toeschrijven. Want wat is het
evangelie anders dan de aanbieding van het heil, dat de Heere zelf door Zijn eigen
Woord aanbiedt, eisend dat wij Hem als enige zullen geloven? Laten wij daarom van
de kerk van Christus verre houden die spitsvondigheden, dat het niet het Woord des
Heren is, dat de mens spreekt; dat de ziel slechts door de Geest en niet door een
uitwendige stem onderwezen kan worden in de dingen Gods, en dergelijke dingen
meer ...'
Men veracht God in zijn spreken. Men verbreekt ook de broederband. Men verstoort
88