melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

verwijderen. Wie meende eigendomsrecht te kunnen laten gelden moest het zijne maar
wegnemen. Bucer schreef een brochure tegen de beelden waarin hij tevens de taak van
de overheid aanduidde: de enkeling moet ze uit zijn hart, de huisvader dient ze uit zijn
huis en de overheid is geroepen ze uit de kerken te verwijderen.
Maar met het verwijderen van de beelden was men niet klaar. Terwijl binnen de stad
allerlei maatregelen genomen werden om de Reformatie te consolideren had men
binnen het rijk de eigen positie te verdedigen. Na het godsdienstgesprek van Marburg
(1529) was het wel duidelijk dat er op het punt van het Avondmaal een belangrijk
verschil viel te constateren tussen Zwingli en Luther. Het ontnam aan Luther en de
zijnen de vrijmoedigheid om op de rijksdag te Augsburg zich in één linie te scharen
met de Zwitsers en ook met de Straatsburgers, zodat Bucer en Capito nog in haast naar
Augsburg werden ontboden om daar het standpunt van de stad duidelijk te maken.
Men krijgt wel de indruk, dat Melanchthon op dit moment meer heil zag in een
toenadering tot Rome, dan in een coalitie met de Zuid-Duitsers. Toen reeds vielen
dezen onder het oordeel van de Schwärmerei, geestdrijvers waren het, die niet op één
lijn mochten worden gezien met de Luthersen.
Tetrapolitana, Geloofbelijdenis van de vier steden
Aan deze manoeuvres hebben we de Tetrapolitana te danken, de Geloofbelijdenis van
de vier steden: Straatsburg, Constantz, Mem mingen en Linda u. Het is een van de
eerste Confessies binnen de zich aftekenende gereformeerde traditie. Bucer had van te
voren een nota opgesteld met betrekking tot (le Avondmaalsgeschillen. Deze zou aan
de lutheranen overhandigd wouten ten einde hen te overtuigen, dat de verschillen in de
Avondmaalsvraag, een gescheiden optrekken van de evangelischen niet
rechtvaardigde. Maar toen dit niet overtuigend bleek aanvaardden de Straatsburgers
noodgedwongen het isolement waarin ze terechtgekomen waren. De belijdenis van het
Avondmaal, zoals deze in de Tetrapolitana is verwoord, is in ieder geval duidelijker
dan de Augustana. Zij probeert te bemiddelen tussen Luther en Zwingli. Naast de
rechtvaardiging door het geloof alleen is er aandacht voor de vruchten daarvan in het
leven van de gelovigen. Deze bestaan in liefde tot de naaste, wiens nut wij op alle
manieren trachten te bevorderen. 'Maar deze vernieuwing en herstelling van de mens,
die door het geloof tot stand komt en bestaat en door de liefde zich bewijst en
volkomen wordt, kan evenwel aan geen andere kracht worden toegeschreven dan aan
de Geest van Christus Jezus onze Verlosser'.
Ook met betrekking tot de kerk spreekt de belijdenis van de vier steden. Kenmerken
van de kerk zijn een oprechte belijdenis van de waarheid, een ware liefde die tracht de
ander te dienen. Dit zijn vruchten van het evangelie en van de bediening van de
sacramenten.
Wanneer er in de komende jaren in Straatsburg gesproken wordt over 'onze Confessie
van Augsburg' is deze Tetrapolitana bedoeld. Noodgedwongen was men er toe
gekomen om zich zo zelfstandig uit te spreken. In de strijd met de Dopersen speelde
deze belijdenis in de jaren dertig een rol van betekenis.
Dopersen
Dopersen en spiritualisten hebben op hun eigen manier bijgedragen tot het profileren
van de Straatsburgse Reformatie. Bucer is door het contact met hen bewaard voor
spiritualisme, waaraan hij zich nimmer geheel had gegeven, maar dat op sommige
punten in zijn denken wel een aanknopingspunt scheen te kunnen vinden. Het contact,
soms het conflict met Dopersen, droeg bij tot de verdieping van het kerkbesef, en niet
minder van de opvatting van het ambt binnen de gemeente. Sinds de jaren twintig was
86