melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

de objectiviteit van het heil in het Avondmaal, dan omgekeerd. Over het geheel van de
Reformatie genomen, heeft het gereformeerde standpunt met de belijdenis van
Christus' geestelijke en tegelijk reële aanwezigheid in het Avondmaal duidelijk
gezegevierd.
Zwingli's zelfstandigheid tegenover Luther kwam uit zuivere motieven voort. De eer
van God en de eer van Christus stonden daarin voorop. Vandaar ook dat Zwingli's
relativerende houding ten opzichte van kerkelijke autoriteiten in verleden en heden uit
de begeerte voortkwam om de Bijbel als enige autoriteit van beslissend karakter te
laten spreken. Om die reden stond Zwingli niet alleen kritisch ten opzichte van het
gezag van de kerkvaders, maar ook tegenover dat van Luther.
Biblicisme, zoals men dat in het geval van Zwingli noemt, betekende voor hem echter
niet, dat hij de Woordtheologie van Luther voor zijn rekening nam. Ook dat is
duidelijk gebleken in de Avondmaalsstrijd. Het Woord als woord van instelling en
consecratie was voor Zwingli geen garantie voor de aanwezigheid van Christus in het
Avondmaal, en dus ook geen garantie dat de gelovige Christus' lichaam en bloed at en
dronk. Zo'n woordopvatting was hem veel te massief. Vandaar dat hij in dit verband
nadruk legde op de betekenis van de Heilige Geest, en dat ook bleef doen, toen hij de
viering van het Avondmaal meer los ging maken van de gedachtenis van de vrome
gelovigen en het geheel een objectiever karakter toekende.
Ook in de objectieve soteriologie, die Bucer en Zwingli na Marburg ontwikkelen,
staan Persoon en werk van de Heilige Geest centraal. Dienovereenkomstig
benadrukken zij Christus' Godheid boven Zijn mensheid.
Het lijkt me bij dit alles voor de hand te liggen, dat bij Luther en Zwingli niet van een
verschillend geloof kan worden gesproken, maar inderdaad, zoals Locher het uitdrukt,
van verschillen in accenten die, samengenomen, een deel van de volle rijkdom van de
Reformatie en nog meer van het christelijk geloof uitdrukken.
Voornaamste geraadpleegde literatuur:
Corpus Reformatorum, Luther in Weimarer Ausgabe
Zwingli Hauptschriften
Corpus Reformatorum, vol. 88 - I et III
H. Bornkamm, Martin Luther in der Mitte seines Lebens, Göttingen 1979
G. W. Locher, Die Zwinglische Reformation im Rahmen der europäischen Kirchengeschichte,
Güttingen 1979
Th. Beer, Der fröhliche Wechsel und Streit, Einsiedeln 1980
P. Fraenkel, Testimonia Patrum, Genève 1961
W. van 't Spijker, De ambten bij Martin Bucer, Kampen 1970.
75