melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

tegenstander gaat, duidelijk als voorzitter van de rechtbank omschrijft.'
Zo heeft ook, wat de letter betreft, de heilige Ambrosius onze tekst verstaan. Hij
schrijft namelijk: 'Wanneer gij met uw tegenstander tot de beambte gaat. Overigens
geeft hij dan aan onze tekst een vreemde, allegorische betekenis, zoals het in die tijd
gebruikelijk was. Maar wat kan de heilige Schrift eraan helpen, dat men haar heldere
en ware taal mystiek uitlegt en moeilijkheden zoekt waar er geen zijn?'
Het is niet uitgesloten, dat Zwingli zo gekant was tegen de allegorische Schriftuitleg
bij Erasmus en uiteindelijk daarom het contact met Erasmus verbrak, omdat hij
gealarmeerd was door wat sommige vaders met de Schrift via deze methode hadden
gedaan. Duidelijk is wel, dat Zwingli - om Fraenkels woorden te gebruiken - dezelfde
relativerende instelling ten opzichte van de verhouding Schrift-kerkvaders had als
Melanchthon.
En deze relativerende houding neemt Zwingli nu ook in ten aanzien van Luther. Zo
schrijft hij in zijn commentaar op de achttiende stelling (over de mis) over Luther als
'de wakkere dienaar van God', die lichaam en bloed van Christus een testament noemt.
Zwingli zegt, dat hij het eten van het Avondmaal een 'Widergedächnusz' noemt, maar
hij ziet daarin met Luther geen strijdpunt.
Tot nu toe - we schrijven 1523 - heeft hij zich bewust iets terughoudend uitgesproken
over Luther en zijn leer. 'De groten en geweldigen van deze wereld zijn begonnen, de
leer van Christus onder de naam van Luther te verachten en gehaat te maken, zodat zij
de hele leer van Christus, door wie ze ook op aarde gepredikt wordt, Luthers noemen.
En al was het dat iemand de geschiedenis met Luther niet gelezen zou hebben en zich
alleen aan het Woord Gods hield, dan zouden ze hem nog voor Luthers uitschelden.
Zo overkomt het mij. Ik ben, lang voordat iemand in onze streek iets van de naam
Luther wist, begonnen het Evangelie van Christus te prediken in het jaar 1516, zodat
ik op geen kansel geklommen ben, zonder dat ik de woorden die dezelfde morgen in
de mis als Evangelie gelezen werden, vóór mij genomen en die alleen op grond van de
Bijbel, de Schrift uitgelegd heb. Weliswaar hing ik aan het begin van deze periode nog
erg aan de oude leraars, namelijk de meer zuivere en heldere, hoewel ik af en toe ook
genoeg van hen had'.
En dan volgt een geschiedenis van een aanzienlijk man te Einsiedeln, die van Zwingli
de raad kreeg, ijverig Hieronymus te lezen, opdat hij bij het Woord van God alleen
uitkwam. 'Toentertijd begon ik te voelen, dat Hieronymus en anderen, hoewel ze de
Schrift veel beter ter hand namen dan de sofisten (scholastici), de Schrift toch geweld
aandeden'.
Nu komt Zwingli weer op Luther terug en herhaalt, met andere voorbeelden, wat hij
reeds tevoren zei: Het is dwaasheid om de Bijbelse leer het etiket van een mens op te
plakken. Luther is een voortreffelijk strijder Gods, die met grote ernst de Schrift
doorvorst, zoals er gedurende duizend jaar op aarde geen geweest is, en Zwingli geeft
er niet om, dat de papisten hem om deze woorden samen met Luther voor ketter zullen
uitmaken. Met mannelijk onbewogen gemoed heeft Luther de paus te Rome aangepakt
op een manier zoals nog nooit gebeurd is, zolang het pausdom bestaat. Maar wie heeft
dat gedaan? God of Luther? 'Vraag het Luther zelf. Ik weet zeker, dat hij zegt: God'.
Zwingli wil Luthers naam niet dragen, want van zijn leer heeft hij zeer weinig gelezen
en hij heeft zich met opzet van zijn boeken afzijdig gehouden, slechts om de papisten
genoegdoening te verschaffen.
'Wat ik echter van zijn geschriften gelezen heb (zover ze gaan over dogma's, leringen,
meningen en betekenis van de Schrift, want met zijn twisten bemoei ik me niet), dat is
ronduit zo goed geobserveerd en in het Woord van God gefundeerd, dat een schepsel
dat onmogelijk omverwerpt. Ik weet ook, dat hij in enige aangelegenheden de
59