melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

God zelf gevonden worden, aldus zijn geschrift over de Kerk en het gezag van Gods
Woord. Het is hetzelfde, wanneer Zwingli - aldus Rich e.a. - in de wisselwerking
tussen Augustinisme en Biblicisme aan het laatste ten slotte een beslissende plaats
toekent. Sterker nog is dit het geval, wanneer aanwijsbare ketterijen gevonden worden
in de geschiedenis van de vroege kerk.
In de eerder genoemde Apologeticus Archeteles voegt Zwingli de bisschop van
Konstanz en zijn adviseurs toe: 'Ik geloof niet, zoals gij instemming vraagt voor die
stelling, dat het Evangelie zonder de eenheid der Kerk niet kan bestaan. Want toen de
leer van Arius bijna de hele christenheid vergiftigde, bestond er, meen ik, toch wel een
Evangelie, waarop beide partijen zich beriepen, en niettemin heerste de grootste
onenigheid. Bijgevolg kan het Evangelie bestaan bij de scheuring der kerk'.
Over Zwingli's relatie tot de kerkvaders is nog nooit een omvattend werk verschenen,
en ook Locher weet niet veel meer te zeggen dan dat de kerkvaders, speciaal de
Cappadociërs en Augustinus, door Zwingli kritisch, d.w.z. in het licht van de Bijbel
gelezen worden, en dus beurtelings met instemming en afkeuring. Een duidelijk
voorbeeld, hoe Zwingli in dezen met de traditie der Kerk omgaat, is zijn eigen
commentaar op de achtste van de Schlussreden van 1523. Die stelling gaat over de
Kerk als gemeenschap der heiligen, en allen die tot de kerk behoren. Daarbij zegt hij,
dat allen die op de schepselen hun hoop vestigen, niet tot de kerk behoren. Want
wanneer men hen vraagt, in wie zij het meest geloven en waarom ze menen zalig te
worden, dan zeggen ze het grootste vertrouwen te hebben in de heilige vaders en zalig
te worden wanneer ze bij de heilige Roomse kerk blijven.
Vraagt men hen: vertrouwt ge niet meer op het Woord van God dan op de vaderen?
dan zeggen zij dat ze buiten de vaders niet tot het Woord kunnen komen.
Zwingli vindt dat gevaarlijk, want als de vaders een leer aanhangen, die strijdt met de
leer van Christus en men houdt zich toch aan die vaders, dan behoort men tot de kerk
van de vaders, maar niet tot de kerk van God. Het gaat erom dat ook de vaders met het
Woord Arius en andere dwaalleraars hebben overwonnen. Leest, raadt hij de Roomskatholieken
aan, in jullie eigen kerkelijk wetboek, hoe alleen de Schriften
onvoorwaardelijk geloofd moeten worden.
Een ander voorbeeld: stelling 16 gaat over menselijke leringen en verordeningen, die
niet tot redding leiden, en dat brengt hem ertoe te spreken over de erfschuld. Wanneer
de Vulgaat in Genesis 8 : 21 leest, dat zin en gedachte van het menselijk hart van zijn
jeugd af geneigd zijn tot het kwade, dan moeten we goed weten, zegt Zwingli, dat het
woord 'geneigd' de theologen wel aan het dwalen heeft gebracht (denk maar aan de
theologische discussies rond de concupiscentia), maar dat het woord in de hebreeuwse
tekst geheel ontbreekt. Het Woord van God leert ons, dat ons gemoed, beraadslaging,
gedachte, raad en inzicht totaal boos is. En het Woord is norm, niet wat vertalers en
theologen erin gebracht of eruit gehaald hebben. Het Woord is norm. Dat wil zeggen:
in de Hebreeuwse en Griekse tekst! Wie dat 'humanisme' wil noemen, die ga zijn
gang.
Een derde voorbeeld: in de Commenturius over de ware en valse godsdienst van 1525
schrijft Zwingli naar aanleiding van het aanroepen van gestorven heiligen: 'Ik ken een
Hieronymus, Augustinus en anderen wel. Ik ken echter ook Christus en de apostelen,
van wie geen iets dergelijks geschreven heeft'. Over de verdiensten van de mens: 'Lees
de Brieven aan de Romeinen en aan de Galaten geheel en gij zult inzien, wat
verdienste en wat genade is. Maar daar gij blijkbaar meer dan met de hemelse Vader
met de kerkvaders verbonden zijt, lees dan Augustinus' boek over de vrije wil en over
de genade'. Tegen het twisten van gemeenteleden onderling beroept Zwingli zich op
Lucas 12 : 58 en zegt dan: 'Let er hier op, hoe Lucas de man, tot wie ge met uw
58