melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

meer op zijn plaats in zo belangrijke zaken iemand, die de openbare zaak dient, met
liefde te vermanen en te helpen, zoals sommige collega's van mij gedaan hebben en
nog doen, dan afgesneden stukken eruit te lichten en zo te misvormen en in hun
theater te critiseren, dat ze haat en tweedracht stoken, zoals mijn vijanden doen, van
wie sommige listiglijk, terwijl ze op de manier van Arkesilaos er slechts op uit zijn het
werk van anderen te ondermijnen, hun mening over de belangrijke dingen verhullen,
waarvan een lelijk voorbeeld is Stancarus, die judaïzeert .
Ontveinsd kan niet worden, dat er bij deze omwenteling een grote verscheidenheid
van meningen ontstaan is. Een periode van anarchie geeft nu eenmaal de gelegenheid
aan kwade vernuften om afschuwelijke leerstellingen te verzinnen. Hoe moeilijk het is
in zulk een tijd enerzijds het waardevolle uit te kiezen en anderzijds dat juist en
duidelijk toe te lichten, weten de verstandigen.
Naar waarheid echter verzeker ik dit: toen God mij deze schoolse last oplegde, had ik
niets liever gewild dan met vrome toewijding, zoals in een Catechismus behoort te
geschieden, aan de jeugd dienstige stof voor te zetten en te trachten die in de daarbij
passende taal toe te lichten en overdrijvingen, onhoudbare en dubbelzinnige dingen te
vermijden, die slechts tweedracht voortbrengen. Daar ik wist, hoe grote moeilijkheid
dit inheeft, heb ik altijd gewenst, dat vrome en geleerde mannen bijeen zouden komen
en, na rustig overleg over de gehele leer, dezelfde definities en termen aan het
nageslacht zouden onderwijzen en zoveel als mogelijk de zaden van tweedracht
zouden uitroeien. Dit zou een zorg van de vorsten moeten zijn.
Met goed overleg heb ik een definitie van de zichtbare Kerk ontworpen, en terecht heb
ik deze onderwezen. Op dit punt ben ik echter onder de horzels terecht gekomen, daar
het noodzakelijk is te erkennen, dat er een zichtbare Kerk bestaat, waarvan de Zoon
Gods zegt: zeg het aan de Kerk, en waarvan Paulus zegt: wij zijn een schouwspel voor
de gehele wereld, voor engelen en mensen. Wat voor een schouwspel zou dat zijn, dat
niet gezien kan worden? Waar doelt dan ook die vreemde spreekwijze op, die geheel
ontkent dat er enige zichtbare Kerk bestaat? Deze vernietigt immers alle getuigenissen
van de oudheid, zij schaft alle beoordelingen af, veroorzaakt een onbegrensde
anarchie en die soort staatsinrichting van de Cyclopen, die Euripides beschrijft,
wanneer Silenus aan iemand, die hem vraagt, wie daar regeert, antwoordt: wij zijn
Nomaden, niemand luistert in enig opzicht naar iemand.
Ik weet echter dat evengoed als bij alle anderen, aan wie eervolle opdrachten ten deel
gevallen zijn, zo ook in het bijzonder bij degenen, die onderwijs geven, het bewustzijn
van een rechtschapen wil en een matige ijver aanwezig moet zijn. Zoals Paulus zegt:
vereist wordt, dat wij betrouwbaar zijn. Vervolgens moeten zij getuigenissen hebben
van enkele vrome en rechtvaardig oordelende mensen en zich niet onttrekken aan
wettige beoordelingen. Ik verzeker, dat ik èn lust èn de vrome wil heb tot goed
onderwijzen en ik hoop dat mijn moeiten en uitspraken bij vele vromen en geleerden
erkenning ondervinden; steeds heb ik mijzelf en al mijn uitspraken en handelingen
onderworpen, gelijk ik ze nog onderwerp, aan het oordeel van alle vromen en
deskundigen; ik bid hen echter, dat zij bij het oordelen de openhartigheid aanwenden,
die wijze mensen past. Ik weet immers, dat ik niet zonder gebreken ben. En als ergens
uitleg gewenst wordt, bied ik mij daarvoor aan.
Daar een nieuw geschrift van mijn hand over het onderzoek in Beieren naar de vele
strijd van deze tijd mijn mening duidelijk aantoont, wens ik, dat dit bij mijn vroegere
geschriften gevoegd wordt. Staphylus en Stancarus en hun bondgenoten flansen niets
dan lasteringen bij elkaar en, zoals men wel zegt, drukte makend zoals oude vrouwen
44