melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

MELANCHTONS VOORREDE VOOR HET CORPUS DOCTRINAE
CHRISTIANAE, 1560
Vele ouderen, die uitblinken in wijsheid en deugd en zeer gesteld zijn op openbare
eendracht en vrede, hebben in het begin, nu veertig jaar geleden, de leer van Luther
omhelsd om geen andere reden dan dat zij haar als waar beoordeelden en overtuigd
waren, dat men de erkende waarheid niet mag tegenspreken. Toen een eerste botsing
had plaats gehad in de strijd om de boete, waarover tevoren de meest dichte duisternis
heerste, met hoe grote blijdschap hebben toen in Duitsland terstond alle niet--
Epicureërs de eerste vonk van het door Luther ontstoken licht aanschouwd! Vele
vromen, die met hardnekkige twijfel hadden geworsteld, verheugden zich in die
golven, als bij een schipbreuk, een plank gegrepen te hebben, waarop ze konden
ontkomen. Aan de welgezinden was de vermaning uiterst welkom om het onderscheid
tussen de aanroeping van God en van de verschrikkelijke afgoden, en over het
onderscheid tussen de van Godswege bevolen werken en de andere, die niet van
Godswege bevolen zijn, te leren zien. Noodzakelijk was dan ook de ontlasting ofwel
de opheffing van die lasten, die zonder in zonde te vervallen niet te dragen waren,
zoals het onkuise celibaat, satisfacties, onnoemelijke kleine vergrijpen. Kan dit niet
naar waarheid ook van de offers bij begrafenissen gezegd worden? Zoals Jesaja
klaagt: dat alle altaren vol uitbraaksel waren (Jes. 28:8.
Het is tenslotte een zeer duidelijke onbeschaamdheid te beweren, dat er volstrekt geen
dwalingen waren of zijn in de leer der monniken en in de pauselijke riten, zoals nu in
hun overmoed de retoren, omgekocht door pauselijk geld, beweren, Staphylus,
Wicelius, Canisius en vele anderen, die het uitschreeuwen dat er een opstand tegen de
Kerk in beweging is gebracht en die met behulp van sofistische goocheltoeren de
afgoden en dwalingen verdedigen en de koningen aansporen tot barbaarse wreedheid.
Tegenover hun spitsvondigheid en razernij moet als zeer vaste troost gehandhaafd
worden het woord van de Zoon Gods die zegt, dat lastering niet vergeven wordt 44).
Er is geen twijfel aan, dat zij lasteraars zijn, die tegen beter weten in de duidelijke
waarheid beoorlogen. De Zoon Gods maakt onderscheid tussen de Kerk en zijn
vijanden als Hij zegt: "Mijn schapen horen Mijn stem, maar van zijn vijanden zegt
Hij: gij zijt uit uw vader de duivel." (Joh 10:27 enz..
Laten wij deze onderscheidingen met verstand bekijken en onderzoeken welke, en
waar de ware Kerk Gods is en onszelf dan in haar insluiten opdat wij niet bedrogen
worden door de kreten der tegenstanders, die zich de titel 'Kerk' aanmatigen en onder
deze eervolle benaming afgoden, duistere dwalingen en grote misdrijven verdedigen.
Immers ook keizer Karel heeft in het begin de leer van Luther en onze Kerken niet
zonder het oordeel van een synode en zonder kennisneming willen vernietigen,
ofschoon er wel degelijk vele aanhitsers tot zulke Herodiaanse raadslagen waren.
Maar toen hij zag, dat talrijke duidelijke misbruiken, zoals sommigen met een zachte
term de duistere dienst der afgoden noemen, terecht veroordeeld werden en hij
verbetering trachtte te bereiken, heeft hij langdurig en vasthoudend geëist, dat een
synode uitgeschreven werd.
Daar dit zijn wil was, heeft hij bij zijn terugkeer in Duitsland in het jaar 1530 de
vorsten naar Augsburg geroepen en bevolen, dat de belijdenis van de leer daar
uiteengezet werd, hetgeen hierom verteld moet worden, omdat het nodig is dat het
nageslacht weet, dat onze belijdenis niet naar een particulier plan is geschreven en ook
42