melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

De clerici hebben hun publiek, van welks bijval zij zeker zijn en waaruit zij hun
rechters kiezen. Ook ik beroep mij op de oordelen der Kerk, d.i. op alle vrome en
ontwikkelde mensen, die, wie ze ook zijn, deze twisten veroordelen. Want deze strijdquaesties
worden op een andere manier beslecht dan gewone processen. Terecht heeft
Basilius geoordeeld: 'maar er zijn bisschoppen, laten zij tot verhoor geroepen worden;
er is een clerus, laten in elke parochie Gods de voornaamsten bijeengebracht worden,
laat met vrijmoedigheid spreken wie wil, opdat het proces een reëel onderzoek zij en
geen laster'. Moge op de juiste wijze het kerkelijk oordeel vastgesteld worden!
Maar gij past wel op, gij stelt van te voren bij u zelf vast, wat voor rechter gij wilt, nl.
iemand van uw partij. Talrijk zijn de verdedigers die waarschuwen, dat onbillijke
oordelen vermeden moeten worden, maar ik zal een nog vers in het geheugen liggend
aller- geestigst voorbeeld noemen, dat ik gelezen of gehoord heb.
Er zijn in Frankrijk twee uitnemend geleerde mensen, Castellanus en Bigotius. Omdat
de geleerde disputaties van Castellanus dikwijls door de koning aangehoord werden,
drong iemand uit de adel er op aan, dat ook Bigotius een keer gehoord werd. De
koning vraagt in welk vak hij bedreven is. Terwijl de anderen hem met een eervol
getuigenis sieren, valt eindelijk Castellanus, omdat hij niet wilde dat het oordeel over
hem nog mooier werd, hen in de rede en zegt: wat vertelt gij met zoveel omslag? Hij
is Aristotelicus. De koning vraagt wat dat inhoudt. Dat zal ik u vertellen, zegt
Castellanus. Aristoteles verzekert, dat de aristocratie een beter stelsel is dan het
koningschap. Met dit woord wist hij bij de koning alle gezag aan Aristoteles en diens
wetenschappelijke aanhangers onttrokken te hebben. En toen dan de koning navroeg
of Aristoteles dit geschreven had en de anderen het bevestigden, en gehoord had dat
Bigotius Aristoteles' uitspraken verdedigde, zei hij dat Aristoteles raasde, en weigerde
een verdediger van deze ongehoordheden aan te horen. Gemakkelijk behaalde
Castellanus bij zulk een rechter de overwinning. Dit verhaal is een voorbeeld van het
oordeel dat de clerici in hun boek geven.
Ook wij onttrekken ons niet aan een verhoor, maar wij wensen vooral, dat door een
waarlijk kerkelijk oordeel de waarheid verbreid worde en op een juiste wijze de rust
der Kerk versterkt worde. Maar hoe weinig deze zorg de machthebbers raakt, dat toont
het geval zelf aan. Intussen echter vormen de vromen hun oordeel en zij kennen de
regel, nl. de leer van profeten en apostelen en de getuigenissen van de vroege Kerk,
zoals ik boven gezegd heb. Zij weten, dat de Kerk gebouwd is op het fundament van
profeten en apostelen. Zij weten, dat de stem van dezen gehoord moet worden en de
voorkeur verdient boven een slechte gewoonte, hoe oud deze ook zij. Indien zij
waarlijk oordelen, dat God Zich heeft doen kennen in deze ene leer, die Hij aan
profeten en apostelen toevertrouwd heeft, is het ook noodzakelijk deze als norm te
volgen. Maar vele goddelozen denken tegenwoordig, dat de kerkelijke orde een
politieke zaak is, zoals Attica of Laconië, gebouwd met menselijk overleg en dat
daarom steeds haar tegenwoordige toestand terwille van de rust bewaard moet blijven.
En velen, die aldus van oordeel zijn, worden als rechters over deze twistpunten gesteld
en door deze overtuiging betoverd, trachten zij de duidelijkste waarheid te
onderdrukken. Wij strijden echter niet over duistere of onoplosbare zaken. Over de
hemelse leer oordelen geenszins eerbiedig zij, die van mening zijn dat deze
onoplosbaar en dubbelzinnig is. God wil gekend en aangeroepen worden en Hij wil
dat naar Zijn Zoon geluisterd wordt, die uit de schoot van de Vader het eeuwig
Evangelie heeft gebracht en een vaste leer arn Zijn Kerk heeft geopenbaard. Wie Hem
als leraar horen kunnen gemakkelijk in deze strijdkwesties tot een oordeel komen.
38