melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

grond van onze gerechtigheid, maar ik neem mijn toevlucht tot Uw ontferming en ik
bid om der wille van de Heer, dat is de Messias, die komen zal'. Zo bevelen ons de
profeten, Christus, de apostelen en de Kerk te bidden. Maar die schrijvers hebben een
afschrik van de levenden, om God aan te roepen en bevelen intussen de gestorvenen
op te zoeken, om voor hen gezanten bij God te zijn, zoals ik mij herinner, dat in een of
ander dorp de boeren, ondervraagd of zij de gebeden kenden, antwoordden, dat het
voldoende was als de pastoor die kende, omdat hij er juist voor gehuurd was om voor
hen te bidden.
Aan de overige praatjes en lasteringen ga ik hier voorbij. Maar ik waarschuw de
vrome lezer, niet te denken dat hier over een kleinigheid gestreden wordt, wanneer wij
het over de aanroeping Gods hebben, maar te bedenken, dat de ware aanroeping de
voornaamste bescherming is, om zo te zeggen, voor het vroom gemoed in zo grote
moeiten van ons aller leven, zoals in de Psalm gezegd wordt: 'Zij beroemen zich op
wagens en paarden, maar wij bidden in de naam van onze God'. Laat de lezer aan de
andere kant bedenken, dat de ware aanbidding de voornaamste gave is, die men God
kan aanbieden en dat de weldaden van Christus zonder de beoefening hiervan niet
verstaan kunnen worden. En tenslotte boude hij zichzelf de volgende redenen vóór:
Door het onzichtbare Wezen aan te roepen, kent hij daaraan de almacht toe, omdat hij
er van uitgaat, dat deze de beweging van aller harten doorziet. Voorts is het redelijk,
dat Gode geen eredienst behaagt, die niet bevestigd is door het goddelijk Woord.
Tenslotte, hoe zo'n gebruik ook verklaard wordt, het leidt toch de blik van Christus, de
Middelaar, af en ondermijnt het geloof, d.i. het vertrouwen in de Middelaar, dat bij de
aanroeping blijken moet. En het brengt tal van bijgelovigheden voort, waarop
afschrikwekkende straffen van toepassing zijn.
Tot zover over de aanroeping Gods.
Iets geheel anders is het te spreken over het prijzen van deze deugden der heiligen, die
ons niet alleen ter navolging voorgehouden worden, maar ook om er uit te leren, hoe
God Zijn Kerk bestuurt en te bedenken van hoedanige aard de dienst van apostelen en
profeten geweest is, en Gode dank te brengen omdat Hij Zijn Kerk bewaart. Laten wij
ook de voorbeelden van de toorn en van de ontferming Gods overdenken, zoals in de
geschiedenis van David, van Manasse, die ons iets leren over de vreze Gods en over
het geloof. Een groots en bewonderenswaardig schouwspel is heel de natuur, de
schoonheid en de orde van de hemellichamen, de wetten van hun bewegingen, de
vruchtbaarheid van de aarde, de onafgebroken loop van de rivieren. In al deze dingen
zijn de doorluchtige sporen Gods ingedrukt. Maar geen werk is schoner of de
bewondering meer waardig of biedt ons meer getuigenissen aangaande God te
aanschouwen, dan de gelovige mens, zoals Abraham, Samuel, Jozua, David, Jesaja,
Jeremia, Elisabeth, Paulus en anderen. Vele dingen kunnen daarom met de grootste
ernst en het grootste nut over de heiligen gezegd worden, maar met afzien van hun
aanroeping.
(7) Wanneer ik thans over het Avondmaal des Heeren ga spreken, bezweer ik alle
vromen niet om onze geschriften te lezen maar om hun ogen de kost te geven in
zoveel kerkgebouwen van Europa en waar te nemen hoe groot de ontheiliging van
deze goddelijke instelling is. Een zeer grote menigte van offerpriesters dient, volstrekt
zonder te beseffen wat ze doet, en met een bedorven geweten, de gewoonte of de
eigen buik. Voorts, ofschoon de plechtigheid ingesteld is om bij de levenden het
geloof te oefenen, wordt zij op de meest onwaardige wijze overgebracht op de doden
32