melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

worden.
'Maar waarom', zeggen zij, 'wanneer gij erkent, dat vele dingen van de Kerk
aangenomen moeten worden, neemt gij niet alles aan, waarom verwerpt gij bepaalde
punten?' Het juiste antwoord luidt: Geen enkel dogma der Kerk verwerpen wij, maar
alleen nieuwe dwalingen, die in de Kerk in strijd met het Evangelie en het oordeel van
de zuivere Kerk zijn binnengeslopen, verwerpen wij; kortom, om Keulse woorden te
gebruiken, niet van de Kerk maar van de lagere, d.i. van de onechte en ontaarde clerus
zijn de valse meningen, die wij bestrijden. Wat daarentegen bij de anderen van hun
partij gaande is, kan ik nauwelijks vermoeden.
Zoals immers in de Psalm gezegd wordt: zij haten mij zonder oorzaak, (Ps 35:19), zo
zijn die lieden er op uit het weder opkomende licht van het Evangelie zonder enige
reden te onderdrukken. Sommigen, die ervan op de hoogte zijn, beweren dat de
bestaande kerkelijke orde met kracht verdedigd moet worden: dat het altijd de zaak
van wijze regeerders is geweest veranderingen in de wetten tegen te gaan. Maar indien
ze naar de waarheid zouden willen oordelen, zouden ze begrijpen, dat door de
verbetering van fouten de kerkelijke orde niet verscheurd doch veeleer bevestigd
wordt. Er zou misschien minder uiterlijke glans zijn maar meer waarachtige sieraad
van leer, vroomheid en gezag. Hun strijd gaat derhalve over glans, weelde, genoegens,
niet over de orde [in de Kerk].
Deze soort strijd is gebruikelijk in de Kerk, maar zal [eenmaal] door God beslist
worden. Hoe de strijd tussen de apostelen en de Joodse priesters beslecht is, weten
wij. Maar toen konden de priesters zich er nog met kracht op beroepen, dat zij
voorvechters waren van een door God ingestelde orde. Thans verdedigt de clerus
secundarius door mensen ingestelde, verkeerde en nieuw-bedachte wetten en gebreken
van een kerkelijke orde, die in het begin van de Kerk veel schoner was dan ze nu is,
nl. toen de vernietiging van het Avondmaal des Heeren en andere misbruiken nog niet
aanvaard waren, maar de kapittels nog bestonden uit de meest eerwaarde en vrome
doctoren en discipelen. Steeds hebben volkrijke kerken zulke kapittels gehad. Zoals
scharen van toehoorders de profeten vergezelden om getuigen van de leer der profeten
en verkondigers daarvan te zijn, zo hadden de apostelen, als zij kerken gesticht
hadden, uitgelezen scharen van leerlingen, die hen in kleine kring aanhoorden en zich
geheel wijdden aan het onderzoek der leer om bij het nageslacht getuigen te zijn van
de ware bedoeling der apostelen en hen op te volgen in het ambt van het onderwijzen.
Zo hebben Polycarpus en vele anderen Johannes aangehoord. En dat er vóór de tijden
der Goten dergelijke kerken en leerscholen in Germanië geweest zijn, bewijzen vele
oude gedenkstukken. Maar nadat barbaarse volken Europa verwoest hadden, toen
Germanië, zeer laat, nauwelijks gepacificeerd was en de oude leer reeds door heel wat
bijgeloof was verduisterd, is langzamerhand deze nieuwe orde tot stand gekomen, die
echter op haar beurt bij het ouder worden er weer slechter op geworden is, zoals het
nu eenmaal met alle instellingen gaat in de loop der geschiedenis. Misschien zal God
deze strijd om de orde [in de Kerk] wel door grote veranderingen in het openbare
leven tot een goed einde brengen.
Intussen brengt Hij door het Woord van het Evangelie de overblijfselen der Kerk
bijeen, als wrakstukken uit een schipbreuk, zoals Hij vóór de Babylonische
ballingschap de overgeblevenen bijeenbracht door Jeremia, vóór de verwoesting van
Jeruzalem door de Doper, Christus en de apostelen, en vóór het uiteenscheuren van
het Romeinse rijk door de apostelen en hun leerlingen. Op wonderbare wijze immers
regeert God Zijn Kerk, herstelt Hij haar uit het verval en bewaart haar, de goddeloze
massa intussen straffend met vele rampen, zoals het verloop van de geschiedenis van
alle eeuwen geregeld doet zien. Hierover predikten de profeten dikwijls. Ofschoon
25