melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

3. HET ANTWOORD VAN PHILIPPUS MELANCHTON
OP HET GESCHRIFT VAN DE COMMISSIE UIT DE
LAGERE CLERUS VAN KEULEN, 1543
Ik twijfel niet of er zijn zowel onder de burgers van Keulen als aan de universiteit en
zelfs in de zgn. clerus vele wijze en ernstige mensen, die niet alleen de platvloerse
geestigheid van taal in het onlangs uitgegeven boek tegen Bucer afkeuren maar ook
werkelijk betere toestanden wensen. En zeker paste het hen, die voor de behandeling
van een zo grote zaak door de beide voornaamste stenden gecommitteerd waren,
minder hun gewone onbeschaamdheid ten toon te spreiden dan zich dienstbaar te
maken aan de ernst van de zaak en de waardigheid der stenden, vooral omdat zij
weten, dat de vorst met de meest betamelijke zorg om de Kerken goed te organiseren
bezield is en omdat zij zich herinneren, dat Bucer zich beschikbaar houdt voor
onderzoek en keuring overeenkomstig kerkelijk gebruik. Waartoe was die
onbeschaamdheid nodig om niet met gematigdheid te strijden en daar dan een vuilheid
van taal aan toe te voegen met uitgezochte woorden uit Plautus (Romeins dichter)
gemene komedies? Waartoe diende zulk een vracht scheldwoorden als één schip niet
kan vervoeren, zoals die sterke man bij Homerus zegt, tegen de ware leer, tegen
zoveel Kerken Gods, die God met zekerheid in het vertrouwen op de Zoon Gods
aanroepen, en tegen staten, die bescherming aan de Kerken verlenen? Het is aan geen
twijfel onderhevig dat zulke overbodigheden vele ernstige mensen mishagen.
(1) Toen ik besloten had enkele dingen te antwoorden om de herinnering van de lezer
op te frissen, heb ik dan ook gemeend voorop te moeten stellen, dat ik alleen maar
strijd met de schrijvers van dat zouteloze en verwenste geschrift en dat ik niets wens
af te doen aan de glans van de beroemde stad zelf of van de waardigheid van de
universiteit en de goede leden van de clerus. Want, om van de stad en van de kapittels
der Kerken niet te spreken, ik vereer alle universiteiten om de verscheidenheid van
haar wetenschappen en de Keulse houd ik in het bijzonder hoog, omdat ik mijn eigen
cultuur, hoe gering ze ook zijn mag, voor een deel aan haar verschuldigd ben. Ik heb
immers als jongeling twee schitterende geleerden, Georg Simler en Koenraad
Helvetius, leerlingen van de Keulse universiteit, gehoord, van wie eerstgenoemde mij
de Latijnse en Griekse dichters het eerst verklaard heeft, mij tot de zuivere
wijsbegeerte ingeleid heeft door dikwijls de lezing van Aristoteles, die toen algemeen
bestudeerd werd, tot de Griekse bronnen terug te brengen; en de andere, Koenraad,
toehoorder van de zeer geleerde en eerzame Dominus Caesarius, heeft ons te
Heidelberg de beginselen van de astronomie onderwezen, om welke reden ik erken
bijzondere dank en verering aan Dom. Caesarius evenals aan mijn leermeester
verschuldigd te zijn. Later heb ik met vele andere leerlingen van deze universiteit
innige en blijvende vriendschapsbanden gehad, zoals met Busch, met Petrus
Mosellanus en met Mezler. Maar het zou te ver voeren allen op te noemen. Ten
zeerste bid ik derhalve allen in de universiteit, in de eerste plaats dat ze mij niet
verdenken van met de universiteit twist te zoeken, in de tweede plaats mij te vergeven
dat ik niet ook nog de scheldwoorden van enkelen voorbij ga, evenals de beledigingen
van anderen.
Ik zal het zeggen zoals het werkelijk is: het was gemakkelijk de rest niet te tellen; ik
herinner mij dat van een Attisch burger, die toen iemand hem op de markt en in de
volksvergadering lang echter elkaar vele scheldwoorden had toegevoegd en hem, toen
hij wegging met alle mogelijke beschimpingen had beladen, volstrekt niets
22