melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

178
wetenschap nauw met elkaar verbonden waren. Geen enkele reformator heeft zo veel
gebedsteksten nagelaten als hij. Ook uit zijn gebedsleven blijkt dat hij een
bruggenbouwer was. Bij Melanchthon was geen sprake van introverte spiritualiteit; hij
had oog voor héél de werkelijkheid van God. Melanchthon bad breed: voor de wereld,
voor de kerk, voor het onderwijs, voor de politiek.
Melanchthon wilde zich in al zijn arbeid richten op God en op Christus. In al zijn
geschriften staat op het titelblad: "Als God voor ons is, wie zal dan tegen ons zijn?"
Dat karakteriseert hem.
Melanchthon wist spiritualiteit en wetenschap met elkaar te verbinden, net als Voetius
na hem zou doen. Wetenschap is niet neutraal, is ook geen vies woord voor christenen,
maar ze moet wel ingebed zijn in de omgang met God. Wij hebben wetenschap en
spiritualiteit te veel uit elkaar getrokken; het zijn vaak gescheiden circuits."
Melanchthon staat bekend als de "praeceptor Germaniae", de leraar van Duitsland.
Hoe actueel is zijn visie op het onderwijs?
"Het huidige onderwijs besteedt veel aandacht aan de leerling als persoon. Dat deed
Philippus Melanchthon ook. De leerstof mag volgens hem niet overheersen; het gaat
erom dat de leerling wordt gevormd.
In Melanchthons visie staat taal centraal. Zonder taal bestaat er volgens hem geen
sociaal leven: "Mensen zijn tot wederzijds gesprek geboren." Melanchthon hechtte
daarom ook belang aan het memoriseren van teksten, van bestaande kennis. Dat is
eigenlijk not done tegenwoordig, ook in de catechese."
C. Gebrek bij Melanchton
Het is droevig dat het Joods gedachtegoed bijna niet geraadpleegd en bestudeerd werd
in de Reformatietijd en daarna. Kostbare waarheden die de Joodse traditie nog heeft
behouden, - te midden van vele dwaalbegrippen en afval – bleven onbenut liggen. De
Hebreeuws sprekende literatuur heeft een ander uitgangspunt dan Aristoteles of
andere Griekse wijsgeren. Bij de Bijbeluitleg behoort een Hebreeuwse manier van
denken. Deze Joodse begrippen worden verkregen door veel Bijbellezen en door
hetgeen de Joodse overlevering ons heeft nagelaten. Gelukkig hadden de
Reformatoren nog wel aandacht voor de Apocriefe boeken. Zij bestudeerden ook de
Rabbijnen om de Hebreeuwse taal beter te leren kennen. Deze werden in de eerste
uitgaven van de Statenvertaling opgenomen.
Later verdween bijna alle Joodse literatuur uit het gezicht. Een beroemd exegeet als
Dr. John Gill, en enkele anderen zijn hierop uitzonderingen. Oude manuscripten
waarvan een gedeelte afkomstig was vanuit de tijd van het Oude Testament werden in
de 19 e eeuw als vuil afgeschreven. Pas na de vondst van de Dode Zeerollen in 1947
kwamen deze en nieuwe geschriften weer tot nieuw leven.
Luther en Melanchton hebben beiden de Romeinenbrief verklaard. Paulus houdt in de
Romeinen brief een weergaloos schone orde aan. Een Goddelijke orde. Hij begint met
zijn roeping, als een wettig gezagsdrager in de Naam van Christus. Paulus schildert de
droevige toestanden uit, die er heersen in het heidendom. Daarna beschuldigt hij de
Joden van dezelfde zonden, maar dan in een godsdienstige gedaante. Hij verklaart alle
mensen schuldig in het gericht van God. Vervolgens opent hij de voldoening die
Christus heeft aangebracht waardoor de Vader volkomen verzoend is. Deze
verzoening is reeds geopenbaard onder het oude Verbond. Maar nu in een veel
helderder licht gesteld door de komst van Christus. De verzoening met God krijgen
wij door het geloof in Jezus Christus. Door het geloof zijn wij rechtvaardig voor God.
De vruchten van de Heilige Geest zijn liefde, vrede, blijdschap door de Heilige Geest.