melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

174
Luther maakte enkele correcties inzake het huwelijksrecht en stelde voor de
huwelijkszaken ter beslissing te geven aan de mening van de Keurvorst omdat deze
voor een gedeelte voor de wereldlijke rechtbank behoren.
Teneinde de lezer van de inhoud van dit traktaat een bericht meegedeeld wordt, staat
aan te merken, dat Luther de voorrede heeft gemaakt waarin hij in het begin, de
nuttigheid van de kerkelijke visitatie met voorbeelden uit het Oude en Nieuwe
Testament, Handelingen 8, 9 en 15; van Samuël, Elia, Elisa, Christus Zelf aantoont.
Daarop wijst hij dat de godzalige bisschoppen van de oude christelijke kerken zulk
werk getrouw hebben verricht, zodat zij daarom episcopi, dat is opzieners werden
genoemd; totdat eindelijk dit ambt door wereldlijke pracht ingekropen de bisschoppen
zich tot vorsten en soevereine hebben opgeworpen en dit werk aan een Deken, Proost
of Vicaris hebben toevertrouwd. Totdat deze zulks ook weer moede werden hetzelfde
aan de Officiaal hebben opgedragen, die de mensen enkele geld afperste maar
niemand bezocht. Tenslotte is het zover gekomen dat de Officiaal zijn booswichten in
steden en dorpen heeft gezonden die al hetgeen zij zelfs in de kroegen hoorden aan de
Officiaal overbriefden, die daarop - om zijn schraaplust te voldoen - zelfs
onschuldigen van hun geld en eer beroofde, enzovoort.
Daar in deze tijden het Evangelie door Gods onuitsprekelijke genade teruggekomen is,
hebben zij de Keurvorst onderdanig gebeden, zulk nodig en heilzaam werk uit
christelijke liefde om God en het Evangelie op zich te nemen; en daarop goed
gevonden, Jan van Plannits, dr. Hieronymus Schurft, Asmus van Haubits en Filippus
Melanchton aan te stellen en de zaak in stand te brengen.
Welk godvruchtig voorbeeld andere Duitse vorsten billijk behoorden na te volgen, als
hetwelk God op de jongste dag rijkelijk belonen zal.
Omdat de duivel geen goddelijke en heilzaam werk ongeschonden laat, zo heeft hij
zulks bij dit ook gedaan. Zodat de vijanden roemden, dat de Luthersen begonnen vele
zaken te herroepen. Daarom heeft hij besloten deze onderrichting der Visitatoren
zoals deze door de gedeputeerden met grote moeite samen was gesteld, met de druk
gemeen te maken. Doch niet enige nieuwe wetten voor te schrijven, maar enkel als
een belijdenis van ons geloof, in hoop dat de vrome en vreedzame pastoors deze vlijt
van de Keurvorst in liefde en welmenendheid niet verachten maar zich vrijwillig uit
liefde aan deze visitatie onderwerpen. Totdat God de Heilige Geest iets beters geven
zal. Daarbij voegende, dat degene die zich moedwillig daartegen aankanten, zal men
als het kaf van het koren moeten scheiden; en om hen ons werk niet laten steken.
Tot zover Luthers voorrede.
De onderrichting zelf werd in 18 hoofdstukken, hoewel niet zo net, verdeeld.
Zie: V.L. Seckendorf, De Reformatie in Duitsland, bladzij 400, enz.
A. Gebruik en misbruik van Melanchton
De wijsbegeerte en klassieke methode's toepassen in kerkrecht en kerkordelijke
besturing is gebruikelijk en nuttig. De procedures van beroep en appel liggen dikwijls
parallel met de procedures in wereldlijke rechtszaken. Het rechtssysteem in
wereldlijke zaken is in de westerse wereld voor een gedeelte ontleend aan de
rechtsregels van de Griekse en Latijnse wijsgeren.
Scholastiek, - het gebruik maken van vroegere schoolleraren - is nuttig voor diverse
onderdelen in de dogmatiek en in kerkelijke gebruiken.
Alle leden van een kerk zijn natuurlijk niet gelijk in ontwikkeling. Er zijn eenvoudige
mensen die scholastische methoden en toelichtingen absoluut niet begrijpen. Deze
moet men er ook niet mee vermoeien. Anderen zijn meer intellectueel, die nuttig en