melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

More documents

Recommendations

Info

170 voor een herwaardering van het begrip aequitas. Vooral zijn visie op het natuurrecht heeft een dusdanig grote en langdurige invloed gehad via de Europese rechtsfaculteiten, dat met recht gezegd kan worden dat hij daarmee de basis heeft gelegd voor zeker twee eeuwen protestants rechtsdenken. Daarnaast was er nog een derde faculteit aan de Europese universiteiten, namelijk de faculteit medicijnen. Zowel gebrek aan onderzoek als aan directe gegevens maken het nu nog onmogelijk een beeld te geven van Melanchthons relatie tot dit vak. Het is echter wel bekend dat hij zich als 'Universalgelehrter' en humanist met deze discipline bezig heeft gehouden. Hij bestudeerde de werken van Hippokrates en Galenus en nam in zijn in 1540 verschenen Commentarius de anima ook een hoofdstuk over anatomie op. Terwijl hij in de editie van 1540 nog de klassieke opvattingen van Galenus aanhing, verwerkte hij in de uitgave van 1552, die onder de titel Liber de anima verscheen, de nieuwere anatomische inzichten. Deze editie werd direct na de verschijning aan meerdere artesfaculteiten gebruikt en er werd niet alleen college over gegeven, er verschenen ook commentaren op dit werk. Minder bekend maar even belangrijk is Melanchthons inzet voor het vak geschiedenis, dat hij tevens als basisvak voor de theologische studie zag. Zijn argumentatie is daarbij niet de gebruikelijke humanistische - dat de geschiedenis de magistra Vitae is - maar dat God de kerk door de geschiedenis leidt en dat Hij gezorgd heeft dat de leer der kerk de eeuwen door bewaard is gebleven. Kennis van hoe dat gegaan is, is nodig om die leer steeds weer door te kunnen geven en dwalingen af te leren. Zo is geschiedenis de magistra ecclesiae. In 1558 is Melanchthon nog getuige van het feit dat de reorganisatie van de universiteit waar hij zelf gestudeerd had ertoe leidde dat in Heidelberg in de filosofische faculteit een leerstoel 'poësin et historias' werd ingericht. Hoewel het niet direct tot een bloei van het vak kwam, verbond een leerling van Melanchthtm, Victorin Strigel 1568/69, zijn behandeling van de Nikomachische Ethiek met colleges over het Chronicon Carionis van Melanchthon. De universiteit van Heidelberg heeft vooral in haar Gereformeerde periode een wezenlijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van het historisch onderzoek en met name van de beoefening van de kerkgeschiedenis. Johan Jakob Gryneaus leverde een bijdrage aan de bezinning op het vak geschiedenis door naast zijn theologische ook historische colleges te geven. In zijn eerste college over de geschiedenis van de wereld stelde hij allereerst de vraag naar het doel van geschiedenis aan de orde. De rede is gevuld met citaten van Griekse en Latijnse klassieke schrijvers en ook de boodschap van de rede toont de humanistische bedding van zijn gereformeerde visie op de geschiedenis. Studie van de geschiedenis opent het oog voor Gods leiding van elke gebeurtenis en zij spoort aan tot navolging Gods, tot zelfkennis en tot een goede omgang met de 'medemens. Na het vertrek van Gryneaus in 1586 kwam in november 1588 het verzoek van de studenten bij de universiteit binnen een leerstoel geschiedenis in te stellen. In het verzoek werd onder andere verwezen naar hetgeen Gryneaus op dit gebied al had gedaan en naar het feit dat hij ook voor zo'n leerstoel had gepleit. Een maand later kwam er een vervolgbrief, ondertekend door vijfenveertig studenten uit verschillende landen, waarin de wensen ten aanzien van deze leerstoel nader gedefinieerd werden. Men had een gesprek gehad met Franciscus Junius en dat was voor hen de aanleiding duidelijk te maken dat het bij zo'n leerstoel om meer ging dan om alleen Griekse en Latijnse geschiedenis. Resultaat van deze acties was er pas in 1592, toen Jan Gruterus tot hoogleraar geschiedenis werd benoemd. Deze vrucht van MelanchthOns inzet kwam pas tweeëndertig jaar na
zijn dood. Toch heeft het wel navolging gevonden op vele plaatsen in Europa. 171 Conclusie De moeite van de thematiek van de invloed van Melanchthon op de Europese universiteiten is dat deze invloed niet altijd duidelijk te traceren is. Destijds achtte men het minder noodzakelijk voortdurend aan te geven aan wie men welke ideeën ontleend had. Echter ook zonder dat men zich in de vier faculteiten of in de hernieuwde statuten en lesprogramma's met name op Melanchthon beriep, is zijn invloed duidelijk. Daarbij is dan vooral te denken aan zijn humanistische Bildungsideal, zijn mensvisie, waarin Luther en Erasmus op unieke wijze verbonden worden, zijn met behulp van Aristoteles gereorganiseerde inrichting van de dogmatiek en zijn ethiek die voor de protestantse ontwikkelingen op het gebied van zowel filosofie, theologie als rechten bepalend is geworden. Nu er, mede door oecumenische impulsen, ruimte is gekomen om deze latere ontwikkelingen vanuit de bronnen en niet vanuit de negentiende en twintigste-eeuwse concepten te bekijken, zal men ook meer recht kunnen doen aan de eigen rol die Melanchthon gespeeld heeft. Het nieuwere Melanchthononderzoek zal nog duidelijker maken dat Melanchthon - met alle respect voor de Duitse cultuur en geschiedenis - meer tot zijn recht komt als hij als Praeceptor Europae (Leermeester van Europa) gezien wordt. Tot zover Dr. Selderhuis Melanchthon en het kerkrecht wordt door Dr. Selderhuis besproken, maar we adviseren de lezer de studie zelf aan te schaffen.
Page 1 and 2:
MELANCHTON 'DE HOOGLERAAR VAN DUITS
Page 3 and 4:
VOORWOORD Philippus Melanchton, wer
Page 5 and 6:
INLEIDING Melanchton was met Luther
Page 7 and 8:
soms al te toegeeflijk was; zeker t
Page 9 and 10:
Veel kerken zijn dood, veel theolog
Page 11 and 12:
op zodanige wijze, dat men algemeen
Page 13 and 14:
zijnen brachten door te grote toege
Page 15 and 16:
2. MELANCHTON EN DE POGING VAN AART
Page 17 and 18:
hoofdstukken toe, die Bucer uit een
Page 19 and 20:
geargumenteerde reformatie als die
Page 21 and 22:
omstandigheden, de keur-vorst-aarts
Page 23 and 24:
antwoordde, maar toen de man eindel
Page 25 and 26:
worden. 'Maar waarom', zeggen zij,
Page 27 and 28:
onderscheid zijn, zeggen zij, tusse
Page 29 and 30:
natuur in haar zwakheid nu eenmaal
Page 31 and 32:
om God te binden aan dit beeld en h
Page 33 and 34:
Tenslotte, hoewel de sacramenten ze
Page 35 and 36:
wijze aan te roepen, en zich het ge
Page 37 and 38:
groot deel uw openbare en particuli
Page 39 and 40:
Op hen beroep ik mij. En ik bid de
Page 41 and 42:
het grote, z.g. Konkordienbuch afge
Page 43 and 44:
niet aan Karel is opgedrongen zonde
Page 45 and 46:
die dansen, jagen zij niets dan law
Page 47 and 48:
Vastenpreken, en wel over I Petrus
Page 49 and 50:
hij een toelichting volgen en daarv
Page 51 and 52:
mocht leren kennen en uit de veelvu
Page 53 and 54:
verschenen die het gewaagd heeft te
Page 55 and 56:
jegens allerlei andere gezagdragers
Page 57 and 58:
van de christen niet aan de kerkeli
Page 59 and 60:
tegenstander gaat, duidelijk als vo
Page 61 and 62:
ijvoorbeeld tussen wet en Evangelie
Page 63 and 64:
verborgen zit. In de kloof tussen G
Page 65 and 66:
Reformatoren, maar een kwestie van
Page 67 and 68:
van 'ken uzelf' gekomen was en zich
Page 69 and 70:
oude Joden zelf hebben gedaan (…)
Page 71 and 72:
ewijzen dat ze het Evangelie niet v
Page 73 and 74:
Bekenntnis) en Bremen met Albert va
Page 75 and 76:
de objectiviteit van het heil in he
Page 77 and 78:
hij binnen de stad een vrij sterke
Page 79 and 80:
geestelijken met hun ambten door ee
Page 81 and 82:
tot de oude gebruiken, waarbij beda
Page 83 and 84:
Doop Wat de doop aangaat, ook hier
Page 85 and 86:
Maar heeft Luther mogelijk over het
Page 87 and 88:
Straatsburg een vrijhaven voor alle
Page 89 and 90:
de gemeente van God: 'Onder voorwen
Page 91 and 92:
denken, het is duidelijk dat ze nu
Page 93 and 94:
In deze tijd komt met kracht een ni
Page 95 and 96:
de zuidelijke Nederlanden. In 1538
Page 97 and 98:
leek steeds meer dat het zwaartepun
Page 99 and 100:
voorwendsel van evangelische vrijhe
Page 101 and 102:
101 betere tijden zouden zijn aange
Page 103 and 104:
103 geopend door de dood van Flaciu
Page 105 and 106:
105 Gereformeerde leer is, dat Gods
Page 107 and 108:
107 was ook in de Palts, toen daar
Page 109 and 110:
109 voorkeur verdienden, en omdat s
Page 111 and 112:
111 en wij in onze kerken teren er
Page 113 and 114:
113 al meer aan de geestelijke pols
Page 115 and 116:
115 Kettler een wereldlijk hertogdo
Page 117 and 118:
117 een nieuwe uitgave van de Augsb
Page 119 and 120: 119 noodzakelijk zijn ter zaligheid
Page 121 and 122: 121 overtuigen. De Philippisten wer
Page 123 and 124: 10. CALVINISME EN LUTERANISME, Prof
Page 125 and 126: 125 gezag verleende moet men niet v
Page 127 and 128: 127 door de heilige Paulus en Luthe
Page 129 and 130: 129 rabies theologorum ging, om een
Page 131 and 132: 131 Avondmaal verklaard. Menigeen e
Page 133 and 134: 133 eeuwige dood in het hospitaal h
Page 135 and 136: 135 Heidelberg en Bazel gezonden. M
Page 137 and 138: 137 Zoon van God en de Zoon des men
Page 139 and 140: 139 van de gezamenlijke ouderlingsc
Page 141 and 142: 141 waar men beslist niet in deze r
Page 143 and 144: 143 troepen door Frederik III van d
Page 145 and 146: 145 Was het Calvinisme? Zoals bij D
Page 147 and 148: 147 die niet in de Schrift genoemd
Page 149 and 150: 149 de belijdenis van de Franse ker
Page 151 and 152: 151 En inderdaad, hetgeen zeer te p
Page 153 and 154: 12. CALVIJN EN LUTHER / MELANCHTON
Page 155 and 156: 155 moest nemen. Zij mag haar orden
Page 157 and 158: 157 gekruisigd word, word ik ook vo
Page 159 and 160: 159 wijze komt het inderdaad tot "g
Page 161 and 162: 161 27 Calvin, Der Brief an die Gal
Page 163 and 164: 163 daarin, een overwinning van dez
Page 165 and 166: 13. MELANCHTONS WIJSHEID EN INVLOED
Page 167 and 168: 167 Hemmingsen studeerde van 1537-1
Page 169: 169 werd. Dit werk is vooral bekend
Page 173 and 174: 173 Eind 1527 begon Melanchton met
Page 175 and 176: 175 vruchtbaar gebruik kunnen maken
Page 177 and 178: 177 Het Melanchthonjaar 2010 ging t
Page 179 and 180: 179 Deze leefregel van de wet van d
Page 181 and 182: 6. AAN JOHANN VON STAUPITZ, Wittenb
Page 183: 8. MELANCHTHONS VOORREDE VOOR DE SA
show all

melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?