melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

158
Op dezelfde plaats zegt Paulus: "Mijn leven hier op aarde leef ik in het geloof in de
Zoon van God, die mij heeft liefgehad en zich voor mij heeft prijsgegeven" (2:20,
NBV).
Luther onderstreept dat: "Men moet deze woorden helemaal ijverig ... beschouwen"
— namelijk met het oog daarop, "wat het gekost ... heeft, dat je verlost bent, en ziet,
wie het is, die voor jou in jouw gevangenis geplaatst en zich voor jou gegeven heeft,
en dat het Jezus Christus, Gods zoon, is."19
Luther onderstreept dit, zodat de liefde van de Zoon van God niet zomaar een verre
wil is, maar een daad en een gegeven, en wel zó één, die in onze plaats getreden is en
wat ons van God scheidde verwijderd heeft.
Zo verstaat ook Calvijn het: Paulus verklaart "de liefde en de dood van Christus voor
het fundament, waarop het geloof steunt."
17 Luther, Ausführliche Erklärung der Epistel am die Galater (cf. noot 14), 315 = WA 40 I,
364, llv: "Iustitia enim Christiana his duobus constat, scilicet fide cordis et imputatione Dei."
18. Calvin, Der Brief an die Galater, 36 e.v. = Commentarii (cf. noot 16), 55, 18-22: "Porro
vivit Christus in nobis dupliciter. Una vita est, quum nos Spiritu suo gubernat atque actiones
nostras omnes dirigit; altera, quod participatione suae iustitiae nos donat, ut quando in nobis
non possumus, in ipso accepti simus Deo. Prior ad regenerationem pertinet. Secunda ad
gratuitam iustitiae acceptationum ..."
19. Luther, Aüsführliche Erklärung der Epistel au die Galater (cf. noot 15), 237. 241 = WA 40
I, 291, 13v en 295, 20v: "Sunt autem diligenter ponderanda haec verba: 'Filius Dei dilexit me
et tradidit semetipsum pro me.' Non ego dilexi Filium Dei et tradidi me pro ipso". "Considera
autem diligentius hoc pretium et inspice istum captivum, Filium Dei".
11
Wij leven daarom door het geloof in Christus, "omdat Hij ons gelieft en zichzelf voor
ons gegeven heeft." Omdat Hij ons liefhad, verbond Hij zich met ons. En "deze
vereniging bereikte haar doel in zijn dood; want doordat Christus zich voor ons daar
gaf, leed hij in onze plaats."20
Dat is de gedeelde zienswijze van deze beide hervormers, dat wij niet door een
abstract en algemeen veronderstelde genade gered worden. Dat gebeurt in de overgave
van Christus toen en daar in de dood aan het kruis. Deze gebeurtenis is voor altijd en
overal het bewijs van de liefde van God.
Bij zo'n sterk accent op de zuivere genade van Gods handelen in Christus aan ons
zondaren komt voor Paulus in de Galatenbrief toch ook de vraag naar ons handelen
naar voren. Een puur niets doen of ons overgeven aan de willekeur is voor ons geen
optie. Maar wanneer we nu tot een handelen verplicht zijn, hoe verhoudt zich dit dan
tot het zuivere geschenk?
Luther zegt over Galaten 2:20: "Als het waar is, dat er geen twijfel over bestaat, dat
Gods Zoon mij liefheeft etc., zo volgt daar zeker uit, dat ik Gods Zoon niet liefgehad
... heb."21
Maar met het oog op wat Paulus in Galaten 5 en 6 zegt, kan dat ook voor Luther alles
zijn, wat daarover te zeggen is? Want Paulus spreekt daar van de vrijheid van een
christenmens. Maar die heeft met egoïstische handhaving van de eigen
persoonlijkheid niets te maken, maar, zo gaat Paulus verder: Zij bestaat daarin, elkaar
te dienen in de liefde (v. 13). Wat betekent dat? Paulus antwoordt: "Draag elkaars
lasten, zo leeft u de wet van Christus na" (Gal 6:2). Hier wordt op een nieuwe manier
over de wet gesproken, niet in het verkeerde licht, dat de zondigheid van de mensen
en zijn aangewezen zijn op God de vergeving helder maakt, maar zo, dat het het
vastgesteld zijn van de kinderen van God door Gods Geest tot eren brengt. Op deze