melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

157
gekruisigd word, word ik ook voor de wet en de zonde gekruisigd en sterf ik aan hen,
(zo) dat zij aan mij verder ook geen recht kunnen ontlenen, maar voor mij nu
wederom ook zelf gekruisigd en gestorven zijn."15
Aldus Luther.
Calvijn verstaat het vers in zijn eigen taal evenzo: "Zegt Paulus: ik ben met Christus
gekruisigd, dan beschrijft hij daarmee de manier en wijze waarop wij als aan de wet
gestorvenen voor de Heere leven moeten: doordat wij namelijk, als in de dood van
Christus ingeplant, van daaruit een geheime kracht scheppen, zoals de ent uit een
wortel. Tevens heeft Christus het handschrift van de wet, die tegen ons was, aan zijn
kruis genageld, zodat wij nu als met hem gekruisigde van alle veroordeling en schuld
van de wet bevrijd worden ... Zo zullen wij ons diep inprenten, dat wij door niets
anders kunnen loskomen van het harnas van de wet dan door één te worden met
Christus."16
13. Juhan Mikkonen, Luther and Calvin on Paul's Epistle to the Galatians, Turku 2007.
14. Georg Eichholz, Die Theologie des Paulus im Umriss, Neukirchen-Vluyn 1972, 252.
15. Martin Luther, Ausführliche Erklärung der Epistel an die Galater, Berlin 1856, 228 = In
Epistolam S. Pauli ad Galatas Commentarius 1535, in: WA 40 1, 1911, [33-688] 280, 1924:
"Per ipsam gratiam et fidem. Hac fide dum crucifigor et morior legi, amittit ipsa omne ius
suum in me, sicut et in Christum amisit. Quare sicut Christus ipse legi, peccato, morti,
Diabolo crucifixus est, ut nullum ius in eum amplius habeant, Ita et ego per fidem,
concrucifixus Christo in spiritu, crucifigor et morior legi, peccato etc., ut et ipsa nullum ius
amplius in me habeant, sed mihi crucifixa et mortua sint."
16 Johannes Calvin, Der Brief an die Galater, in: Johannes Calvin, Auslegung der Heiligen
Schrift in deutscher Ubersetzung, dl. 13, Neukirchen [1903], [3-104] 36 = Jean Calvin,
Commentarii in Pauli Epistolas Ad Galatas Ad Ephesios Ad Philippenses Ad Colossenses, in:
Opera Omnia. Series II. Opera Exegetica Veteris Et Novi Testamenti Vol. XVI. Edidit Helmut
Feld, Genève 1992, [3-150] 54, 32 - 55,7: "Se vero dicens cum Christo crucifixum esse
modum exprimnit, qualiter Legi mortui Deo vivamus, quúm scilicet insiti in mortem Christi
arcanam inde vim, tanquam surculus a radice, haurimus. Porro Christus chirographum Legis,
quod erat nobis contrarium, cruci suae affixit, Ergo sum ipso crucifixi ab omni Legis
maledictione et reatu liberamur Sed meminerimus non aliter nos solvi a iugo legis, quam dum
efficimur unum cum Christo."
10
In dezelfde samenhang zegt Paulus: Het nieuwe leven, welke ons door Christus
geschonken wordt, bestaat daarin: Hij leeft nu 'in mij'. Wat betekent dit dan?
Luther antwoordt daarop in relatie met de vraag in hoeverre het geloof (niet onze
goede werken, maar het geloof!) ons door God als gerechtigheid aangerekend wordt.
Antwoord: "De christelijke gerechtigheid bestaat uit twee delen: Ten eerste (daaruit),
dat wij God van harte geloven, zozeer, dat God zulk geloof als gerechtigheid
aanrekent."17
Calvijn spreekt met andere woorden over hetzelfde, — in samenhang met de
verklaring, wat het betekent dat Christus in ons leeft; en hij spreekt in antwoord
daarop nu niet in het perspectief van het door God geschonken geloof, maar in het
perspectief van de Heilige Geest, de goddelijke Gever van het geloof. Calvijn spreekt
aldus: op tweeërlei wijze leeft Christus in ons: "Ten eerste regeert hij ons met zijn
Geest en leidt al onze handelingen; het leven bestaat [ten tweede] daaruit, dat hij ons
participatie aan zijn gerechtigheid schenkt, zo dat wij, waar wij uit onszelf niet toe in
staat zijn, in hem voor God aangenaam zijn. Het eerste is het leven van de
wedergeboorte. Het tweede is het leven in de vrije genade, die ons onomwonden
aanneemt."18