melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

More documents

Recommendations

Info

152 voegen. Want omdat deze naam gebruikelijk is op de plaats waar hij is, heeft hij zich aangepast aan het gewone gebruik, uit vrees twist te verwekken. Evenwel niet dat het zijn bedoeling zou zijn de absolutie op dezelfde hoogte te stellen met het Avondmaal en de Doop, en daaraan een gelijke kracht toe te kennen; de Christenen zulk een noodzakelijkheid op te leggen die waar te nemen, alsof het een sacrament was, ingesteld door Jezus Christus, - maar hij heeft veeleer een toelating, of dulden willen gebruiken, dan het te bevestigen. Hetgeen men opmerken kan uit de reden die hij aanvoert. Namelijk aangezien hij haar voor een goede en nuttige instelling houdt. Zeker, maar dat is niet voldoende, als het er op aan komt, om er toch een sacrament van te moeten maken. Wanneer de lezers zulk een bescheidenheid zullen in acht nemen bij het beoordelen van het boek, als de schrijver gehad heeft bij het samenstellen ervan, - dan zal alles goed gaan, en er zal niets zijn dat hen verhindert er veel voordeel van te hebben. Maar het kwaad is dat de meesten tegenwoordig als zij een boek lezen, wat het ook is, daar niet zozeer onderricht zoeken, dan wel iets te vinden om aanmerking op te maken. Zodat als zij er slechts een woord in vinden dat dwars ligt, hun dat vooreerst een struikelblok is dat hun verhindert er enige vrucht van te oogsten. Voorts al het goede vergetende dat er in is, roemen zij in hetgeen hun een aanleiding tot de ondergang is. Wat erger is, de meest onkundigen zijn hier het brutaalst. De anderen zijn zó lichtgeraakt, dat er zo goed als niets nodig is om hun alle smaak te doen verliezen. Zodat zij voor één zin, die niet naar hun genoegen zal zijn, een heel boek verwerpen, waar duizend heel goede dingen in staan, en waarbij het voor hen wel dienstig zou zijn stil te staan. Zonder twijfel is dit een kunstgreep van de Duivel om hen te verleiden de goede leer niet aan te nemen die hun geboden wordt. Laat daarom wie onderwezen wil worden zich leerzaam betonen bij dit boek, verontschuldigend wat hem zou kunnen belemmeren om altijd verder te vorderen, om rechtuit heengeleid te worden tot de zuivere waarheid van God, waaraan wij ons alleen behoren te houden, - ons bedienende van de mensen om ons te helpen daar te komen. In het boek van Joh. Senebier "Histoire Litteraire de Genève (3 Delen, Genève 1786, 8) vindt men Tom. I p. 236 het volgende over de Franse vertaling en dit voorwoord van Calvijn: "Iedereen weet dat Calvijn een zeer bepaalde wijze van denken had over de Predestinatie, de Genade en de Sacramenten; niettemin liet hij de "Hoofdsom der Theologie" van Melanchton in het Frans vertalen in 1546, en hij liet het werk herdrukken in 1551; intussen was Melanchton veel meer terughoudend dan Calvijn over het eerste stuk, en hij noemde uitdrukkelijk de Absolutie een Sacrament. Desondanks plaatste Calvijn een Voorwoord boven dit werk, en hij erkende daarin dat Melanchton over deze zaken alles wat ter zaligheid noodzakelijk was gezegd heeft, en dat hij alleen weggelaten heeft waarvan men zonder gevaar onkundig kon blijven. Hij schildert zelfs met klem de disputen af die men te onpas over deze onderwerpen houdt, en zegt dat die ontstelden verward zijn, en dat maar geen vrucht van goede lering van komt. Hij besluit zijn overwegingen, die wijs zijn, met een schone lofrede op Melanchton en hij spoort de lezers aan op deze grote man te gelijken door hun gematigdheid, hun leergierigheid en hun Godsvrucht." Sommigen houden Calvijn zelf voor de vertaler uit het Latijn in het Frans.
12. CALVIJN EN LUTHER / MELANCHTON Eberhard Busch 10 153 Onlangs zag ik in een Duits stadje op een oud vakwerkhuisje de volgende ingekerfde tekst: "Gottes Wort und Lutheri Schrift / ist des Bapst und Calvini Gift 1717".1 De tekst drukt de gedachte uit, [Gods Woord en Luthers geschriften zijn vergif voor Calvijn] hoe de verhouding tussen de beide evangelische confessies in die tijd was. Ja, deze vijandige houding bestond al in de tweede helft van de 16e eeuw. In Duitsland verging het de hervormden onder de Lutherse meerderheid zo, zoals het omgekeerd de Lutheranen in Nederland onder de hervormde meerderheid verging. Kijken we eens naar het noodlot van de Oost-Friese reformator Johann a Lasco! Hij was erin geslaagd, Lutherse en hervormde voorgangers in één kerk te verenigen, en wel op grond van de "Marburger Artikel" uit 1529. In Duitse kerkgeschiedenisboeken is alleen te lezen, dat Luther en Zwingli daar toen onenigheid kregen. Maar a Lasco nam juist die artikelen als basis voor een verbinding van de beide confessies in één enkele kerk. Hij argumenteerde daarbij behoorlijk modern: in de meeste artikelen over de belangrijkste punten van het geloof vormen beide kampen een eenheid. En dat is het licht, waarin over dat ene scheidende punt met elkaar te discussiëren is: over de leer van het avondmaal. Dat ging goed, totdat a Lasco vanwege de opkomende confessionele strijd naar het toen vredelievende Engeland vluchten moest. Toen vervolgens daar koningin Mary aan het roer kwam, die bloedig de herkatholisering doorvoerde, moest hij midden in een strenge winter met zijn kleine gemeente naar Denemarken vluchten: een verschrikkelijke reis, waarbij sommige van zijn metgezellen bevroren. De koning wilde uit medelijden deze vluchtelingen asiel verlenen, maar Lutherse theologen drongen op hun verdrijving aan: deze hervormden waren martelaren van de duivel, leden van een synagoge van de satan. Met zulke woorden werden zij ook elders afgewezen, bijvoorbeeld in Hamburg door de theoloog Joachim Westphal. Calvijn was diep geschokt door deze confrontatie. Voor hem was namelijk duidelijk, dat Luther degene was, die "het pausdom aan het wankelen bracht".2 Hij vond, dat Luther Zwingli ver overtreft,3 1. Weergave van mijn voordracht in Amsterdam op 28 juni 2009. Vertaald door A. ter Schuurvan der Plicht. 2. Calvijn aan Eduard VI., Koning van Engeland, 24.! .1551 (Johannes Calvins Lebenswerk in seinen Briefen. Eine Auswahl von Briefen Calvins in deutscher Ubersetzung von Rudolf Schwarz, Bd. Neukirchen 1961-1962, Bd. II, Nr. 311; [542-550] 543 = CR XIV, 1875, Nr. 1443; [30-371 31: "Res quidem hactenus clara ac testata fuit, ex quo labefactari papatus coepit a Luther°, ..."). 3. Calvijn aan Guillaume Forel, 26.2.1540 (Lebenswerk, I, Nr. 45; [140-142] 140 = CR XI, 1873, Nr. 211;[23-26] 24); zie noot 11. 6 maar ook dat die kemphanen van Westphals Lutherse apen zijn.4 En hij verzuchte tegenover hen in 1555: "Leefde Luther toch nog maar!" 5 10 Luther-bulletin, dec. 2009
Page 1 and 2:
MELANCHTON 'DE HOOGLERAAR VAN DUITS
Page 3 and 4:
VOORWOORD Philippus Melanchton, wer
Page 5 and 6:
INLEIDING Melanchton was met Luther
Page 7 and 8:
soms al te toegeeflijk was; zeker t
Page 9 and 10:
Veel kerken zijn dood, veel theolog
Page 11 and 12:
op zodanige wijze, dat men algemeen
Page 13 and 14:
zijnen brachten door te grote toege
Page 15 and 16:
2. MELANCHTON EN DE POGING VAN AART
Page 17 and 18:
hoofdstukken toe, die Bucer uit een
Page 19 and 20:
geargumenteerde reformatie als die
Page 21 and 22:
omstandigheden, de keur-vorst-aarts
Page 23 and 24:
antwoordde, maar toen de man eindel
Page 25 and 26:
worden. 'Maar waarom', zeggen zij,
Page 27 and 28:
onderscheid zijn, zeggen zij, tusse
Page 29 and 30:
natuur in haar zwakheid nu eenmaal
Page 31 and 32:
om God te binden aan dit beeld en h
Page 33 and 34:
Tenslotte, hoewel de sacramenten ze
Page 35 and 36:
wijze aan te roepen, en zich het ge
Page 37 and 38:
groot deel uw openbare en particuli
Page 39 and 40:
Op hen beroep ik mij. En ik bid de
Page 41 and 42:
het grote, z.g. Konkordienbuch afge
Page 43 and 44:
niet aan Karel is opgedrongen zonde
Page 45 and 46:
die dansen, jagen zij niets dan law
Page 47 and 48:
Vastenpreken, en wel over I Petrus
Page 49 and 50:
hij een toelichting volgen en daarv
Page 51 and 52:
mocht leren kennen en uit de veelvu
Page 53 and 54:
verschenen die het gewaagd heeft te
Page 55 and 56:
jegens allerlei andere gezagdragers
Page 57 and 58:
van de christen niet aan de kerkeli
Page 59 and 60:
tegenstander gaat, duidelijk als vo
Page 61 and 62:
ijvoorbeeld tussen wet en Evangelie
Page 63 and 64:
verborgen zit. In de kloof tussen G
Page 65 and 66:
Reformatoren, maar een kwestie van
Page 67 and 68:
van 'ken uzelf' gekomen was en zich
Page 69 and 70:
oude Joden zelf hebben gedaan (…)
Page 71 and 72:
ewijzen dat ze het Evangelie niet v
Page 73 and 74:
Bekenntnis) en Bremen met Albert va
Page 75 and 76:
de objectiviteit van het heil in he
Page 77 and 78:
hij binnen de stad een vrij sterke
Page 79 and 80:
geestelijken met hun ambten door ee
Page 81 and 82:
tot de oude gebruiken, waarbij beda
Page 83 and 84:
Doop Wat de doop aangaat, ook hier
Page 85 and 86:
Maar heeft Luther mogelijk over het
Page 87 and 88:
Straatsburg een vrijhaven voor alle
Page 89 and 90:
de gemeente van God: 'Onder voorwen
Page 91 and 92:
denken, het is duidelijk dat ze nu
Page 93 and 94:
In deze tijd komt met kracht een ni
Page 95 and 96:
de zuidelijke Nederlanden. In 1538
Page 97 and 98:
leek steeds meer dat het zwaartepun
Page 99 and 100:
voorwendsel van evangelische vrijhe
Page 101 and 102: 101 betere tijden zouden zijn aange
Page 103 and 104: 103 geopend door de dood van Flaciu
Page 105 and 106: 105 Gereformeerde leer is, dat Gods
Page 107 and 108: 107 was ook in de Palts, toen daar
Page 109 and 110: 109 voorkeur verdienden, en omdat s
Page 111 and 112: 111 en wij in onze kerken teren er
Page 113 and 114: 113 al meer aan de geestelijke pols
Page 115 and 116: 115 Kettler een wereldlijk hertogdo
Page 117 and 118: 117 een nieuwe uitgave van de Augsb
Page 119 and 120: 119 noodzakelijk zijn ter zaligheid
Page 121 and 122: 121 overtuigen. De Philippisten wer
Page 123 and 124: 10. CALVINISME EN LUTERANISME, Prof
Page 125 and 126: 125 gezag verleende moet men niet v
Page 127 and 128: 127 door de heilige Paulus en Luthe
Page 129 and 130: 129 rabies theologorum ging, om een
Page 131 and 132: 131 Avondmaal verklaard. Menigeen e
Page 133 and 134: 133 eeuwige dood in het hospitaal h
Page 135 and 136: 135 Heidelberg en Bazel gezonden. M
Page 137 and 138: 137 Zoon van God en de Zoon des men
Page 139 and 140: 139 van de gezamenlijke ouderlingsc
Page 141 and 142: 141 waar men beslist niet in deze r
Page 143 and 144: 143 troepen door Frederik III van d
Page 145 and 146: 145 Was het Calvinisme? Zoals bij D
Page 147 and 148: 147 die niet in de Schrift genoemd
Page 149 and 150: 149 de belijdenis van de Franse ker
Page 151: 151 En inderdaad, hetgeen zeer te p
Page 155 and 156: 155 moest nemen. Zij mag haar orden
Page 157 and 158: 157 gekruisigd word, word ik ook vo
Page 159 and 160: 159 wijze komt het inderdaad tot "g
Page 161 and 162: 161 27 Calvin, Der Brief an die Gal
Page 163 and 164: 163 daarin, een overwinning van dez
Page 165 and 166: 13. MELANCHTONS WIJSHEID EN INVLOED
Page 167 and 168: 167 Hemmingsen studeerde van 1537-1
Page 169 and 170: 169 werd. Dit werk is vooral bekend
Page 171 and 172: zijn dood. Toch heeft het wel navol
Page 173 and 174: 173 Eind 1527 begon Melanchton met
Page 175 and 176: 175 vruchtbaar gebruik kunnen maken
Page 177 and 178: 177 Het Melanchthonjaar 2010 ging t
Page 179 and 180: 179 Deze leefregel van de wet van d
Page 181 and 182: 6. AAN JOHANN VON STAUPITZ, Wittenb
Page 183: 8. MELANCHTHONS VOORREDE VOOR DE SA
show all

melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?