melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

151
En inderdaad, hetgeen zeer te prijzen is, ik zie dat de schrijver, die een man is van
grondige wetenschap, niet in fijnzinnige disputen heeft willen treden, en de zaken niet
met zulk een hoge kunstvaardigheid heeft willen behandelen als het hem gemakkelijk
gevallen zou zijn te doen, maar hij is zoveel neergedaald als hij kon, daar hij geen
ander oogmerk had dan alleen om te stichten. Dat is zeker de wijze en de stijl,
waaraan wij ons allen moeten houden, - tenzij de tegenstanders ons dwingen door hun
spitsvondigheden die weg te verlaten. Het is zeker dat de grootste eenvoudigheid de
grootste deugd is voor het behandelen van de Christelijke leer. Dat is ook de reden
waarom hij er zich van onthouden heeft sommige punten zeer nauw te onderzoeken
om er een beslissing in te nemen, wat velen wel begeerd zouden hebben. Want hij
heeft er zich mee tevreden gesteld ervan te zeggen wat hij noodzakelijk oordeelde
voor het heil der mensen, onbeslist latende, of weglatende datgene waarvan de
onwetendheid of de onzekerheid niet gevaarlijk is.
Gelijk in de zaak van de vrije wil; ik weet wel dat hij er geen volkomen oplossing van
geeft om iedereen te voldoen. Want het schijnt wel dat hij iets voor de mens
overhoudt. De reden is, dat nadat hij het voornaamste aangetoond heeft, hij liever wil
ophouden, dan redetwisten over zaken die hem niet zozeer vereist schijnen voor het
heil van de Christenen. Hij houdt voor uitgemaakt, dat het menselijk verstand blind is,
- zodat onze rede ons niet tot God kan leiden of tot het kennen van Hem, totdat God
ons verlicht heeft door de genade van Zijn Heilige Geest. Alsook, dat de wil van
zichzelf verdorven en zondig is, zodat er anders niet uit kan voortkomen dan kwade
neigingen, opstandig tegen God en Zijn gerechtigheid, en die Hem daarom mishagen,
totdat de Heilige Geest hem vernieuwt. Wij zien dus dat al het geestelijk goede, dat
betrekking heeft op onze zaligheid, door hem wordt toegeschreven aan de genade van
God alleen, zonder dat de mens zich op iets beroemen kan. Intussen staat hij aan de
mens enige vrijheid toe in hetgeen het aardse leven niet te boven gaat, zoals opstaan
en gaan slapen, te reizen, zeker spoor te volgen, hetzij bij het werk, of de studie, of
van koopmanschap. Waarom? Aangezien hij zich tevreden stelt met het voornaamste,
dat is de mens vernederd te hebben, door hem aan te wijzen, dat hij van zichzelf niets
doen kan dan dwalen, en zondigen, om in verwarring te geraken; en dat alle vermogen
dat hij heeft ten goede, niet van zijn natuurlijke aard is, maar van de genade van God.
Hoewel hij ook aan die vrijheid, die hij de burgerlijke noemt, een toom aanlegt om
haar terug te houden, als hij zegt dat God altijd daar boven heerst. Daar blijft dus niet
veel te wensen over. Maar toch is het goed geweest de lezers dienaangaande te
onderrichten, opdat niemand zich aan een kleinigheid zal stoten, gezien de bedoeling
van de schrijver.
Evenzo is het met de predestinatie; omdat hij tegenwoordig zoveel lichtvaardige
geesten ziet, die zich maar al te veel aan nieuwsgierigheid overgeven, en daarin geen
maat houden; omdat hij dit gevaar wil voorkomen, heeft hij liever alleen maar willen
aanroeren wat nodig was te weten, terwijl hij het overige als begraven laat, - dan bij
het uiteenzetten van alles wat hij wel had kunnen zeggen, de teugel te laten vieren aan
vele ontstelde en verwarde disputen, waarvan intussen geen vrucht van goede
onderrichting komt. Ik belijd dat van alles wat het God behaagd heeft ons te
openbaren door de Schrift, niets weggelaten moet worden, wat er ook van komt. Maar
wie zoekt te onderwijzen ten voordele van de lezers, verdient wel verontschuldigd te
worden als hij blijft staan bij hetgeen hij weet dat het meest dienstig is, terwijl hij licht
heengaat over of achterwege laat datgene waarvan hij niet zulk een voordeel
verwacht.
Wat de Sacramenten aangaat, is zijn bescheidenheid de oorzaak geweest om, nadat
hij de Doop en het heilig Avondmaal genoemd heeft, er als derde de absolutie bij te