melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

149
de belijdenis van de Franse kerken (1559), de 39 artikelen (1562), de Nederlandse
geloofsbelijdenis (1561), de Boheemse belijdenis (1573) en de tweede Helvetische
Confessie (1566). Vier Lutherse belijdenissen werden gebruikt: de Augsburgse
geloofsbelijdenis (1530), de Tetrapolitiana, die bij de Lutherse gerekend werd (1530),
de belijdenis van de kerken van Saksen (1551) en die van Würtenberg (1552).
Het werk van Salvard was in 1581 gereed. Salvard bood op 27 augustus een
exemplaar van het werk aan, aan Arnold Cornelisz., de voorzitter van de synode van
Middelburg 1581, die zich uitvoerig met de kwestie van de Belijdenis had bezig
gehouden. De synode werd voor het werk van Salvard geïnteresseerd door Danaeus,
zij bestemde een bepaald geldbedrag voor de uitgave en stond achter het ideaal van
het convent van Frankfurt. Zelfs regelde zij de procedure die men zou volgen wanneer
het tot het houden van een oecumenische synode.
Ook al moeten we vaststellen, dat het werk van Salvard slechts tijdelijk resultaat heeft
gehad, zijn werk was een duidelijke beantwoording van wat de Lutherse activiteiten
aan moeilijkheden voor de gereformeerden hadden opgeleverd. Zo staan rond 1580
scherper dan ooit het Gereformeerde en het Lutherse protestantisme geprofileerd
tegenover elkaar.
Op de synode van Dordrecht 1618/19 waren het de Engelsen die opmerkten dat men
op deze synode had te spreken over 'onze' gereformeerde kerken. Er klinkt nog iets in
door van het verlangen naar dié eenheid, die veertig jaren daarvoor was teloor gegaan.
Wat voor de Luthersen formule van eendracht was scheidde hen van de
Gereformeerden, die hun verscheidenheid slechts tijdelijk in een harmonie van
belijdenissen wisten uit te drukken. Gereformeerde overtuiging is en blijft dat de
verscheidenheid 'quodammodo' er bij behoort, indien er slechts eenheid is in het ware
geloof.