melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

schoolwezen werd georganiseerd. Door dien arbeid verwierf Melanchton zich zulk
een naam, dat hij ook elders geroepen werd tot organiseren van het kerkelijk leven.
1534 naar Würtemberg, 1535 naar Frankrijk, 1535 en 1536 naar Engeland.
Wat de scholen aangaat, hielden de visitatie-artikelen het volgende in. Er zouden
Latijnse scholen worden opgericht met drie klassen. Daar zouden de jongelui
voorbereid worden voor de universiteit. Dat is eigenlijk de stichtingsoorkonde van het
Gymnasium. Ook deed Melanchton veel voor de reorganisatie der universiteiten te
Tübingen, Frankfurt a/O., Leipzig, Rostock, Heidelberg. Hij werkte mede tot de
stichting van de universiteiten te Marburg, Künigsberg en Jena. Men raadpleegde
Melanchton steeds, wanneer er hoogleraren benoemd moesten worden. Zelf ontving
hij menige benoeming (Neurenberg, Tübingen e. a.), maar hij wilde Wittenberg niet
verlaten. Hij had in Wittenberg in zijn eigen huis nog een aparte school, waarin hij
pensionaires opnam, om ze voor de universiteit voor te bereiden.
Zeer grote verdiensten voor het werk der Reformatie had Melanchton door zijn arbeid
aan de Bijbelvertaling. Als filoloog was Melanchton de aangewezene voor dit werk.
Hij werkte 12 jaar met Luther en andere geleerde mannen aan deze grootse
onderneming. Dikwijls zochten ze dagen en weken lang om de juiste betekenis van
één woord te verstaan. Luther bekent, dat hij met zijn medearbeiders in het boek Job
in vier dagen drie regels slechts in het Duits overzetten kon. Hij schreef met het oog
op Melanchtons arbeid: 'Obgleich ich auch Magister und Doktor bin, so schäme ich
mich doch nicht von meiner Meinung abzustehen, wenn der Geist dieses
Grammatikers abweicht. Ich bin alter als Magister Philipp, aber das hindert mich
nicht, von ihm zu lernen.'
Melanchton heeft veel gearbeid in colloquia en disputaties, hij nam aan de meeste
belangrijke vergaderingen deel. Hij zelf schreef: "auf Synoden habe ich gelebt, auf
Synoden werde ich auch sterben".
In 1529 disputeerde hij met Zwingli te Marburg. In de leer van het avondmaal stond
hij lijnrecht tegenover deze Hervormer. Sinds die tijd was Melanchton onafgebroken
werkzaam voor het heil der kerk. Hij werkte mede aan de z.g.n. Schwabachse
artikelen. Vooral in Augsburg trad Melanchton op de voorgrond (1530). Hij had
medegewerkt aan het tot-standkomen der Torgause artikelen. Luther bleef in Coburg
en Melanchton stelde op grond van de Schwabachse en Torgause artikelen de
Augsburgsche Confessie op, die gevolgd werd door de Apologie. Deze was
voorzichtig gesteld. Luther zei ervan: "Ich kann nicht so sanft und so leise treten". (Ik
kan niet zo soft en traag lopen)
De onderhandelingen, die Melanchton hield tijdens de rijksdag met enkele
Catholieken, bewezen wel, dat hij een irenisch man was, maar hij ging te ver, toen hij
tegenover de pauselijke legaat Campegius verklaarde: "Wij hebben niet één dogma,
dat verschilt van de Roomse kerk". Melanchtons vrienden en ook Luther
waarschuwden hem. Gelukkig kwam er van de onderhandelingen niets. (Kawerau.)
We zien na 1530 Melanchton op tal van kerkelijke samenkomsten. Hij had de hand in
het opstellen van de Wittenberger Concordia (1536) en hij was tegenwoordig bij vele
godsdienstgesprekken o.a. te Worms (1540) en te Regensburg (1541).
Het Augsburgse Interim werd door hem omgewerkt tot het Leipziger Interim.
Melanchton stelde ook in 1551 de Confessio Saxonica op.
Reeds tijdens Luthers leven, maar veel meer na zijn dood ontstond er tweeërlei
richting onder de Luthersen. Aan de ene kant stond Melanchton met zijn aanhangers,
de Filippisten genoemd, en aan de andere kant stonden de strenge Lutheranen
Amsdorf, Flacius en Wiegand. Daardoor ontstonden vele hatelijke twisten. De strenge
Lutheranen waren wel onverzoenlijk, stijfhoofdig, smalend, maar Melanchton en de
12