melanchton 'de hoogleraar van duitsland' - Heidelberger Catechismus

1. Overzicht van Melanchtons leven en werk volgens Chr. Encyclopedie 1
Philippus Melanchton
1. Jeugd en opleiding. Philippus Melanchton werd in 1497 te Bretten in de Palts
geboren. Zijn vader Georg Schwarzerd was een beroemde wapensmid, zijn moeder
was een dochter van de burgemeester Reuter, die gehuwd was met een zuster van
Reuchlin. De veelbelovende knaap ontving huisonderricht van Johann Unger of
Hungarus, die Reuchlin aanbevolen had. Tot aan zijn dood sprak Melanchton met veel
achting van deze man. Hij schrijft: 'Er war ein vortrefflicher Mann, er liebte mich wie
einen Sohn, und ich ihn wie einen Vater.'
Na de vroegtijdige dood van zijn vader nam zijn grootmoeder hem mee naar
Pforzheim. In deze stad bezocht hij van 1507-1509 de uitstekende Latijnse school en
leerde onder Georg Simler, een vriend van Reuchlin, Grieks. Hier leerde hij de
beroemde Reuchlin kennen, die destijds in Stuttgart woonde, maar dikwijl in
Pforzheim kwam. Bij zulk een bezoek zette hij de naam van Philipp Schwarzerd in het
Grieks om als Melanchton. Op 13-jarige leeftijd kwam Melanchton op de universiteit
te Heidelberg. Reeds op zijn 15de levensjaar werd hij baccalaureus der vrije kunsten.
Toen hij in het volgende jaar examen wilde doen voor de magister-graad, werd hij tot
het examen niet toegelaten, omdat hij nog zo jong was. Daarom verliet hij Heidelberg
en ging op advies van Reuchlin naar Tübingen.
In 1514 werd hij daar magister en hij begon zijn loopbaan als Conventor (repetitor).
Hij studeerde ondertussen ook theologie, maar aan een kerkelijke loopbaan dacht
Melanchton niet. Hij sloot zich aan bij de Humanisten, Simler, Bebel e. a., en buiten
Tübingen bij Erasmus, Pirkheimer e.a. Hij meende toen, dat de geest van de classieke
oudheid niet bepaald in tegenspraak was met het Christendom, althans wat de
zedelijke beginselen betrof. In 1518 had de keurvorst Friedrich de Wijze een leraar in
het Grieks nodig voor zijn jonge universiteit te Wittenberg. Reuchlin beval
Melanchton aan. Deze had al naam verworven door de uitgave van een Griekse
grammatica. Reuchlin schreef: 'Ich weisz unter de Deutschen Keinen, der ober ihm ist,
ausgenommen Erasmus von Rotterdam: das ist aber ein Holländer.'
Melanchton aanvaardde op 22-jarige leeftijd het hoogleraarsambt te Wittenberg. Bij
zijn inaugurele oratie beval hij de studenten de studie van de Griekse taal aan als
onontbeerlijk voor de beoefening van de theologie.
Melanchton maakte grote opgang. Het aantal van zijn toehoorders steeg tot 2000. Niet
ten onrechte noemde men hem de praeceptor Germaniae. (Leraar van Duitsland) Van
grote betekenis is, wat Melanchton ook op theologisch gebied gesproken en
geschreven heeft, maar Melanchton is in de eerste plaats toch altoos filoloog geweest.
2. Reformatorische arbeid.
Luther was, nadat Melanchton in Wittenberg gekomen was, zeer spoedig met hem
bevriend. Melanchton nam dan ook al spoedig een werkzaam aandeel in de
reformatorische beweging. Hij woonde het dispuut te Leipzig (1519) bij, maar nam
geen deel aan het dispuut. Wel schreef hij er een brief over aan Oecolampadius. Deze
kwam in handen van Eck en zo werd Melanchton ook in de strijd gewikkeld. Eck viel
Melanchton, 'de jonge man, die de euvele moed bezat, om over zijn arbeid een oordeel
te vellen en de Heilige Schrift te verklaren' heftig aan. Melanchton beantwoordde hem
1 Christelijke Encyclopedie, Kok, Kampen
10