19139 CDJA_Interruptie_jaareditie 2019_v8

Govert Buijs,
Waarom werken we zo hard?
Aristoteles,
De staatsinrichting van Athene
Op de afgelopen zomerschool van het CDJA
bespraken we het boek ‘Waarom werken we zo
hard?’ van Govert Buijs. Govert Buijs is hoogleraar
op de Goldschmeding leerstoel ‘economie
& samenleving’ aan de Vrije Universiteit.
In dit boek signaleert Buijs dat er iets vreemds
aan de hand is in onze economie. Veel mensen
werken om te werken en drukken hun identiteit
uit in hun beroep of waarderen zichzelf en
anderen aan de hand van hun salaris. Dit is
onderdeel van een bredere trend in het Westen
waarbij de economie gebaseerd is op het idee
van de vrije markt. Het ‘succes’ van de groei van
welvaart heeft er tegelijkertijd voor gezorgd
dat de aarde en de mens overbelast raken.
Buijs stelt daarom voor om de economie anders
in te richten, niet meer op basis van prestaties en
groei maar op basis van relaties, doel van
de arbeid en vreugde in de arbeid. Dit noemt
hij een economie van vreugde die niet ten
dienste staat van de groei op zich, maar van
het goede leven voor de mens.
Het boek is onderdeel van een doordenking
van de economie waar verschillende CDA’ers in
Nederland aan deelnemen. Zo verscheen bij het
WI het rapport Bloei en Groei. Een christendemocratische
visie op de economie (2015) van
drs. Paul Schenderling. Ook vond afgelopen
maand de dubbeloratie over het belang van
theologie voor de economie plaats door prof.
Van Geest en prof. Bovenberg. Duidelijk is dat er
behoefte is aan een andere visie op de economie
en dit boek kan een aanzet bieden voor een doordenking
van de vragen die hiermee verbonden
zijn. Vooral voor economen die affiniteit hebben
met het christendemocratisch gedachtegoed
is dit boek de moeite van het lezen waard.
In de Staatsinrichting van Athene wordt voor het
eerst een Nederlandse vertaling weergegeven
van de Griekse tekst ‘De Atheense Politeia’. Dit
is een tekst van de Griekse filosoof Aristoteles
(384-322 v. Chr.). Aristoteles was een leerling
van Plato (427-347 v. Chr.), de grondlegger
van de (politieke) filosofie.
Aristoteles heeft geschreven over een breed
scala van onderwerpen: metafysica, fysica,
ethiek, recht en politiek. In de Staatsinrichting
van Athene (geschreven tussen 330 en 324 v.
Chr.) gaat Aristoteles in op de constitutie van
de Atheense democratie. De democratie is
in feite maar tweemaal in de geschiedenis
voor gekomen, in onze tijd en in de tijd
van Plato en Aristoteles.
Het is dus van belang om te begrijpen hoe de
democratie opkwam, in stand werd gehouden,
werd ingericht en uiteindelijk ten onder is
gegaan. Aristoteles heeft onderzocht waaruit
een democratie bestaat, wat haar voorwaarden
zijn en wat alternatieve staats inrichtingen zijn.
Hij onderzocht daarnaast zo’n 170 verschillende
andere staatsinrichtingen. In de Staatsinrichting
van Athene geeft Aristoteles weer wat de
geschiedenis is van de Atheense democratie tot
aan het herstel van de democratie in 403 v. Chr.
Op grond van deze tekst heeft Aristoteles zijn
beroemde werk, de Politica, geschreven. Hierin
geeft hij, net als Plato doet in de Politeia, een
eigen weergave van zijn ‘ideale staat’. Lang werd
gedacht dat de tekst van de Staatsinrichting
van Athene verloren was gegaan in het proces
van overlevering tussen de oudheid en de
middeleeuwen. In de negentiende eeuw werd
de tekst opeens ontdekt in Egypte.
Nu is er naast een Engelse vertaling van de
Griekse tekst ook een Nederlandse vertaling.
De tekst is voorzien van commentaar en ingeleid
door Ton Kessels en Josine Blok en de moeite
van het lezen waard.
RECENSIE
—
10
“Het ‘succes’ van de
groei van welvaart
heeft er tegelijkertijd
voor gezorgd dat de
aarde en de mens
overbelast raken.”