De Duitse ‘Energiewende’

32 | De Duitse ‘Energiewende’
bouw met een hoge energie-efficiëntie vereist
bijvoorbeeld minder energie voor verwarming
of koeling dan een identiek gebouw met een
lage energie-efficiëntie. Industriële productie
en verkeer zijn andere sectoren waarin energie-efficiëntie
steeds belangrijker wordt. Voor
bedrijven zijn energie-efficiëntiemaatregelen
interessant als ze daarmee meer geld besparen
dan de implementatie heeft gekost. Ook
particuliere consumenten kunnen bijdragen
aan het besparen van energie door bijzonder
energie-efficiënte apparaten te gebruiken. In
veel landen worden koelkasten, televisies, wasmachines,
etc. voorzien van een verbruikslabel,
waarmee u snel kunt zien hoe energiezuinig
het apparaat is.
Energiecoöperaties
Coöperaties zoals we die vandaag de dag in
Duitsland kennen, zijn een inmiddels gekend
concept uit de 19e eeuw. Friedrich Wilhelm
Raiffeisen en Hermann Schulze-Delitzsch
richtten tegelijkertijd de eerste Duitse coöperaties
op. Meerdere personen met dezelfde
economische belangen bundelen hun krachten
en krijgen zo meer marktmacht, bijvoorbeeld
in de vorm van een inkoopcoöperatie. Deze
bijzondere ondernemingsvorm is in Duitsland
in een aparte wet geregeld. Coöperaties
bestaan al lang in de energiesector. Aan het
begin van de elektrificatie in Duitsland waren
met name de plattelandsgebieden niet in staat
om gelijke tred te houden met de grote steden
en richtten energiecoöperaties op om zichzelf
van elektriciteit te voorzien. Sommige van
deze energiecoöperaties bestaan vandaag de
dag nog steeds. In het kader van de energietransitie
beleefde het coöperatieve model een
renaissance. De meerderheid van de betrokkenen
zijn particulieren die bijvoorbeeld de bouw
van zonne-energieinstallatie of windmolens
financieren.
Energieproductiviteit
De energieproductiviteit geeft aan welke macro-economische
waarde (deel van het bruto
binnenlands product) er per gebruikte energie-eenheid
wordt gegenereerd. Gerelateerd
aan een nationale economie wordt de primaire
energie als basis voor de berekening gebruikt.
Europese binnenmarkt
De lidstaten van de Europese Unie vormen een
binnenmarkt. Deze binnenmarkt garandeert
het vrije verkeer van goederen, diensten, kapitaal
en in beperktere mate ook van personen
over de nationale grenzen heen. Over goederen
en diensten worden bijvoorbeeld bij het overschrijden
van de grens geen douanerechten
of andere belastingen geheven. Ook elektriciteit,
gas en olie stromen van het ene land
naar het andere. De bestaande infrastructuur
van elektriciteits- en gasleidingen is echter
tot nu toe nog niet voldoende om een goed
functionerende Europese binnenmarkt voor
energie te waarborgen. Ook is er nog steeds
behoefte aan een uniforme, grensoverschrijdende
regelgeving. Beide moeten de komende
jaren echter worden bereikt, om te zorgen voor
evenwichtige elektriciteitsprijzen in de EU en
de energiezekerheid te vergroten.
Hernieuwbare energieën
Tot de hernieuwbare energieën behoren windenergie,
zonne-energie (fotovoltaïsche energie,
thermische zonne-energie), geothermische
energie, biomassa, waterkracht en oceaanenergie.
Bij waterkracht wordt er deels onderscheid
gemaakt: de kleine waterkracht wordt in veel
statistieken tot de hernieuwbare energieën
gerekend, grote waterkrachtcentrales vanaf
een geïnstalleerd vermogen van 50 megawatt
of meer worden veelal niet meegerekend.
In tegenstelling tot conventionele energiebronnen
zoals steenkool, olie, gas en kernenergie
verbruiken hernieuwbare energieën
bij de opwekking van elektriciteit geen eindige
grondstoffen. Biomassa is een uitzondering.
Deze wordt alleen als klimaatneutraal beschouwd
als er niet meer grondstoffen worden
verwerkt dan er in dezelfde periode weer
bijgroeien.
Geothermie is steeds weer onderwerp van
kritiek. De geologische ingrepen kunnen onder
andere aardbevingen veroorzaken of ertoe
leiden dat de grond zo ver omhoog komt dat
gebouwen erboven onbewoonbaar worden.
Kyoto-protocol
In 1997 hebben de lidstaten van het Raamverdrag
van de Verenigde Naties inzake
klimaatverandering (UNFCCC) in Kyoto (Japan)
overeenstemming bereikt over streefwaarden
voor de vermindering van broeikasgasemissies
tot het jaar 2012. Referentiejaar is de stand
in 1990. Meer dan 190 staten hebben het
verdrag geratificeerd. Op de VN-conferentie
over klimaatverandering in Doha is een tweede
verbintenisperiode tot 2020 overeengekomen.
Het Kyoto-protocol is een voorloper van het
klimaatakkoord van Parijs van december 2015,
waarin de inmiddels 196 UNFCCC-staten zijn
overeengekomen de opwarming van de aarde te
beperken tot minder dan twee graden Celsius.
Ontwikkelingscorridor
Ontwikkelingscorridors zorgen ervoor dat
de uitbreiding van hernieuwbare energieën
voorspelbaarder is, de integratie in het elektriciteitsnet
succesvoller is en de extra kosten
voor de consument beheersbaar blijven. Voor
elke hernieuwbare-energietechnologie is in
de Duurzame Energiewet een aparte doelcorridor
gedefinieerd. Als de nieuw geïnstalleerde
capaciteit in het ene jaar de bovengrens
overschrijdt, gelden in het volgende jaar lagere
subsidiepercentages. Als er minder wordt
gebouwd dan volgens de corridor gewenst is,