De Duitse ‘Energiewende’
Brochure of the travelling exhibition in Dutch Brochure of the travelling exhibition in Dutch
30 | De Duitse ‘Energiewende’ Woordenlijst Aanbesteding Sinds 2017 worden de subsidietarieven voor nieuwe windparkprojecten of grote fotovoltaïsche installaties via aanbestedingen vastgesteld. Daarbij worden meerdere projecten tegelijkertijd aanbesteed en potentiële geïnteresseerden brengen voor de verschillende projecten een bod uit ter hoogte van de aanvangsvergoeding. In plaats van een wettelijk vastgelegde vergoeding wordt zo een eerlijke marktprijs voor elektriciteit uit hernieuwbare energieën vastgesteld. Om de gang van zaken te testen en te optimaliseren, waren er in 2015 al drie aanbestedingsrondes voor grote fotovoltaïsche projecten. Batterij Batterijen zijn chemische opslagmiddelen voor elektrische ladingen. Wanneer er een stroomcircuit op wordt aangesloten, ontladen ze en vloeit er stroom. Oplaadbare batterijen zoals die in elektrische auto’s en mobiele telefoons worden toegepast, heten accumulatoren of kortweg accu. Ook in combinatie met hernieuwbare energieën, bijvoorbeeld bij fotovoltaïsche installaties, worden oplaadbare batterijen gebruikt. Hier heten ze dan batterij-opslagsysteem. Batterijen kunnen slechts een door hun capaciteit (gemeten in ampère-uren – Ah) beperkte hoeveelheid elektrische lading opnemen. Bijna-energieneutraal huis Met bijna-energieneutrale huizen worden bouwwerken bedoeld die bijzonder weinig energie verbruiken. In de Europese Unie moeten alle nieuwe gebouwen vanaf 2021 aan een gelijknamige standaard voldoen. Voor openbare instellingen geldt de richtlijn al vanaf 2019. In Duitsland mag de primaire energiebehoefte van dergelijke huizen per jaar niet meer dan 40 kWh per vierkante meter bedragen. Brandstofcel Brandstofcellen zijn kleine energiecentrales die chemische energie omzetten in elektrische energie en op deze manier stroom opwekken. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt om een elektrisch voertuig aan te drijven of in regio’s zonder elektriciteitsnet toegepast. Vaak zijn als grondstof alleen waterstof en zuurstof nodig. Bij deze vorm van energiewinning ontstaan geen klimaatschadelijke gassen, maar alleen waterdamp. De waterstof die nodig is voor de opwekking van elektriciteit kan worden geproduceerd met elektriciteit uit hernieuwbare energieën (zie Power-to-Gas). Maar er zijn ook brandstofcellen die andere grondstoffen gebruiken, zoals methanol. Broeikasgassen Broeikasgassen veranderen de atmosfeer op zo’n manier dat de zonnestralen die door het aardoppervlak worden gereflecteerd niet terug de ruimte in stralen, maar opnieuw worden gereflecteerd in de atmosfeer en terug worden geworpen naar de aarde. Op deze manier leveren ze een belangrijke bijdrage aan de opwarming van de aarde. Dit effect is vergelijkbaar met het principe van een broeikas, de aarde warmt op. Het bekendste broeikasgas is kooldioxide, dat voornamelijk wordt geproduceerd door de verbranding van fossiele brandstoffen zoals olie, gas en steenkool. Andere broeikasgassen zijn bijvoorbeeld methaan en chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK’s). Bruto elektriciteitsverbruik Om het bruto elektriciteitsverbruik van een land te bepalen, wordt de in dat land opgewekte elektriciteit opgeteld bij de invoer van elektriciteit uit het buitenland. Op dit bedrag wordt de hoeveelheid uitgevoerde elektriciteit in mindering gebracht. In het land opgewekte elektriciteit + geïmporteerde elektriciteit - geëxporteerde elektriciteit ---------------------------------------------- = bruto elektriciteitsverbruik Carsharing Bij autodelen delen meerdere gebruikers een voertuig. In de regel worden ze daarvoor klant van een bedrijf dat eigenaar is van de voertuigen. Als ze een auto nodig hebben, kunnen ze die huren. In tegenstelling tot de traditionele autoverhuur is bij autodelen ook een zeer kortstondig gebruik mogelijk en een boeking van bijvoorbeeld 30 minuten. Veel gemeenten hebben geprivilegieerde parkeerplaatsen voor autodelen ingericht. Ook kunnen ze busstroken vrijgeven voor autodelen. CO 2 -equivalent Het CO 2 -equivalent is een vergelijkend cijfer voor de effecten van een chemische verbinding op het broeikaseffect, meestal over een periode van 100 jaar bekeken. Daarbij wordt kooldioxide (CO 2 ) op één gesteld. Als een stof een CO 2 -equivalent van 25 heeft, dan is de uitstoot van één kilogram van dit materiaal 25 keer zo schadelijk als de uitstoot van één kilogram (CO 2 ). Belangrijk: het CO 2 -equivalent zegt niets
De Duitse ‚Energiewende‘ | 31 over de werkelijke bijdrage van een verbinding aan de klimaatverandering. Condensatoren Condensatoren kunnen stroom gedurende korte tijd opslaan. Een condensator bestaat uit twee componenten, bijvoorbeeld metalen kogels of platen. De ene component is positief geladen, de andere negatief. Als beide met elkaar worden verbonden, vloeit er stroom tot de ladingen in evenwicht zijn. Donkerluwte Fasen waarin windkracht- en fotovoltaïsche installaties geen elektriciteit kunnen leveren, worden wel ‘donkerluwte’ genoemd. Een extreem geval zouden windstille, bewolkte nachten bij nieuwe maan zijn. In dergelijke fasen moeten andere energiebronnen of moet eerder opgeslagen energie bijspringen om aan de vraag naar elektriciteit te voldoen. Drukluchtopslag Bij een drukluchtopslag wordt elektrische energie gebruikt om lucht onder druk op te slaan in een ondergronds grottensysteem. De samengeperste lucht kan indien nodig via een turbine worden afgelaten en daarbij elektriciteit opwekken. Tot nu toe wordt deze technologie nauwelijks gebruikt. Ze geldt echter als een optie om overtollige elektriciteit uit hernieuwbare energieën op te slaan. Als veilige formaties voor de reservoirs gelden uitgeholde, luchtdichte zoutkoepels. Bij de installatie ervan moeten een aantal geologische uitdagingen worden overwonnen. Want mocht het systeem achteraf onstabiel blijken te zijn, dan zijn er geen mogelijkheden om het alsnog te stabiliseren. Ook mag de spanningstoestand van het omringende gesteente niet worden verstoord. Duurzame-energietoeslag/omslagsysteem Alle elektriciteitsverbruikers in Duitsland financieren de extra kosten voor elektriciteit uit hernieuwbare energieën overeenkomstig de Duurzame Energiewet (EEG) via een toeslag die over de stroomprijs wordt geheven. De hoogte van de toeslag resulteert uit het verschil tussen de vergoedingen die aan de exploitanten worden betaald en de inkomsten uit de verkoop van de elektriciteit op de energiebeurs. Bedrijven met een zeer hoge elektriciteitsbehoefte hoeven niet de volledige toeslag te betalen. Eindenergieverbruik Onder eindenergie wordt het deel van de energie verstaan dat daadwerkelijk bij de verbruiker aankomt. Factoren als leidingverliezen of verliezen als gevolg van het rendement van energiecentrales zijn in dit cijfer buiten beschouwing gelaten. Ontstaan er bij de verbruiker zelf daarentegen verliezen, bijvoorbeeld door de warmteontwikkeling van een netvoeding, dan worden deze wel tot het eindenergieverbruik gerekend. Elektriciteitsnet – Ultrahoogspanningsnet – Distributienet Het elektriciteitsnet is de transportroute voor elektrische stroom. In Duitsland en in veel andere landen bestaat het elektriciteitsnet uit vier soorten trajecten die met verschillende spanningsniveaus werken: ultrahoge spanning (220 of 380 kV), hoogspanning (60 kV tot 220 kV), middenspanning (6 tot 60 kV) en laagspanning (230 of 400 V). Het laagspanningsnet bedient zowel afnemers als particuliere huishoudens. Ultrahoogspanningsnetten werken op ongeveer de duizendvoudige spanning, ze transporteren grote hoeveelheden elektriciteit over lange afstanden. Met hoogspanning wordt de stroom verder gedistribueerd naar de netwerken met middelhoge of lage spanning. Middenspanningsnetten verdelen de elektriciteit verder, maar leveren ook aan grote afnemers zoals de industrie en ziekenhuizen. Particuliere huishoudens betrekken hun elektriciteit uit het laagspanningsnet. Emissiehandel CO 2 -emissies hebben in Europa een marktwaarde. De energiesector en grote delen van de industrie moeten voor elke ton broeikasgassen die ze uitstoten certificaten hebben. Als ze er te weinig hebben, moeten ze deze op gespecialiseerde beurzen inkopen. Besparen ze op emissies, dan kunnen ze overtollige certificaten verkopen. Aangezien de totale hoeveelheid beschikbare certificaten van jaar tot jaar afneemt, worden bedrijven gestimuleerd om te investeren in energiebesparende maatregelen of om andere, minder klimaatschadelijke energieën te gebruiken. Energie-efficiëntie De energie-efficiëntie geeft aan hoe hoog het voordeel is afhankelijk van de gebruikte energie of hoeveel energie iemand moet gebruiken om een bepaald voordeel te behalen. Hoe hoger de energie-efficiëntie, des te minder energie er nodig is om het voordeel te behalen. Een ge-
- Page 1: De Duitse ‘Energiewende’
- Page 4 and 5: 02 | De Duitse ‘Energiewende’ D
- Page 6 and 7: 04 | De Duitse ‘Energiewende’ E
- Page 8 and 9: 06 | De Duitse ‘Energiewende’ W
- Page 10 and 11: 08 | De Duitse ‘Energiewende’
- Page 12 and 13: 10 | De Duitse ‘Energiewende’ H
- Page 14 and 15: 12 | De Duitse ‘Energiewende’ K
- Page 16 and 17: 14 | De Duitse ‘Energiewende’ K
- Page 18 and 19: 16 | De Duitse ‘Energiewende’ K
- Page 20 and 21: 18 | De Duitse ‘Energiewende’
- Page 22 and 23: 20 | De Duitse ‘Energiewende’
- Page 24 and 25: 22 | De Duitse ‘Energiewende’ E
- Page 26 and 27: 24 | De Duitse ‘Energiewende’ E
- Page 28 and 29: 26 | De Duitse ‘Energiewende’ O
- Page 30 and 31: 28 | De Duitse ‘Energiewende’ B
- Page 34 and 35: 32 | De Duitse ‘Energiewende’ b
- Page 36 and 37: 34 | De Duitse ‘Energiewende’ T
- Page 38: 36 | De Duitse ‘Energiewende’ F
<strong>De</strong> <strong>Duitse</strong> ‚Energiewende‘ | 31<br />
over de werkelijke bijdrage van een verbinding<br />
aan de klimaatverandering.<br />
Condensatoren<br />
Condensatoren kunnen stroom gedurende<br />
korte tijd opslaan. Een condensator bestaat<br />
uit twee componenten, bijvoorbeeld metalen<br />
kogels of platen. <strong>De</strong> ene component is positief<br />
geladen, de andere negatief. Als beide met<br />
elkaar worden verbonden, vloeit er stroom tot<br />
de ladingen in evenwicht zijn.<br />
Donkerluwte<br />
Fasen waarin windkracht- en fotovoltaïsche<br />
installaties geen elektriciteit kunnen leveren,<br />
worden wel ‘donkerluwte’ genoemd. Een<br />
extreem geval zouden windstille, bewolkte<br />
nachten bij nieuwe maan zijn. In dergelijke<br />
fasen moeten andere energiebronnen of moet<br />
eerder opgeslagen energie bijspringen om aan<br />
de vraag naar elektriciteit te voldoen.<br />
Drukluchtopslag<br />
Bij een drukluchtopslag wordt elektrische energie<br />
gebruikt om lucht onder druk op te slaan in<br />
een ondergronds grottensysteem. <strong>De</strong> samengeperste<br />
lucht kan indien nodig via een turbine<br />
worden afgelaten en daarbij elektriciteit<br />
opwekken. Tot nu toe wordt deze technologie<br />
nauwelijks gebruikt. Ze geldt echter als een optie<br />
om overtollige elektriciteit uit hernieuwbare<br />
energieën op te slaan. Als veilige formaties voor<br />
de reservoirs gelden uitgeholde, luchtdichte<br />
zoutkoepels. Bij de installatie ervan moeten<br />
een aantal geologische uitdagingen worden<br />
overwonnen. Want mocht het systeem achteraf<br />
onstabiel blijken te zijn, dan zijn er geen mogelijkheden<br />
om het alsnog te stabiliseren. Ook<br />
mag de spanningstoestand van het omringende<br />
gesteente niet worden verstoord.<br />
Duurzame-energietoeslag/omslagsysteem<br />
Alle elektriciteitsverbruikers in Duitsland<br />
financieren de extra kosten voor elektriciteit<br />
uit hernieuwbare energieën overeenkomstig<br />
de Duurzame Energiewet (EEG) via een toeslag<br />
die over de stroomprijs wordt geheven. <strong>De</strong><br />
hoogte van de toeslag resulteert uit het verschil<br />
tussen de vergoedingen die aan de exploitanten<br />
worden betaald en de inkomsten uit de verkoop<br />
van de elektriciteit op de energiebeurs. Bedrijven<br />
met een zeer hoge elektriciteitsbehoefte<br />
hoeven niet de volledige toeslag te betalen.<br />
Eindenergieverbruik<br />
Onder eindenergie wordt het deel van de energie<br />
verstaan dat daadwerkelijk bij de verbruiker<br />
aankomt. Factoren als leidingverliezen of verliezen<br />
als gevolg van het rendement van energiecentrales<br />
zijn in dit cijfer buiten beschouwing<br />
gelaten. Ontstaan er bij de verbruiker zelf<br />
daarentegen verliezen, bijvoorbeeld door de<br />
warmteontwikkeling van een netvoeding, dan<br />
worden deze wel tot het eindenergieverbruik<br />
gerekend.<br />
Elektriciteitsnet – Ultrahoogspanningsnet –<br />
Distributienet<br />
Het elektriciteitsnet is de transportroute voor<br />
elektrische stroom. In Duitsland en in veel andere<br />
landen bestaat het elektriciteitsnet uit vier<br />
soorten trajecten die met verschillende spanningsniveaus<br />
werken: ultrahoge spanning (220<br />
of 380 kV), hoogspanning (60 kV tot 220 kV),<br />
middenspanning (6 tot 60 kV) en laagspanning<br />
(230 of 400 V). Het laagspanningsnet bedient<br />
zowel afnemers als particuliere huishoudens.<br />
Ultrahoogspanningsnetten werken op ongeveer<br />
de duizendvoudige spanning, ze transporteren<br />
grote hoeveelheden elektriciteit over<br />
lange afstanden. Met hoogspanning wordt de<br />
stroom verder gedistribueerd naar de netwerken<br />
met middelhoge of lage spanning. Middenspanningsnetten<br />
verdelen de elektriciteit<br />
verder, maar leveren ook aan grote afnemers<br />
zoals de industrie en ziekenhuizen. Particuliere<br />
huishoudens betrekken hun elektriciteit uit het<br />
laagspanningsnet.<br />
Emissiehandel<br />
CO 2<br />
-emissies hebben in Europa een marktwaarde.<br />
<strong>De</strong> energiesector en grote delen van de<br />
industrie moeten voor elke ton broeikasgassen<br />
die ze uitstoten certificaten hebben. Als ze er<br />
te weinig hebben, moeten ze deze op gespecialiseerde<br />
beurzen inkopen. Besparen ze op<br />
emissies, dan kunnen ze overtollige certificaten<br />
verkopen. Aangezien de totale hoeveelheid beschikbare<br />
certificaten van jaar tot jaar afneemt,<br />
worden bedrijven gestimuleerd om te investeren<br />
in energiebesparende maatregelen of om<br />
andere, minder klimaatschadelijke energieën te<br />
gebruiken.<br />
Energie-efficiëntie<br />
<strong>De</strong> energie-efficiëntie geeft aan hoe hoog het<br />
voordeel is afhankelijk van de gebruikte energie<br />
of hoeveel energie iemand moet gebruiken om<br />
een bepaald voordeel te behalen. Hoe hoger<br />
de energie-efficiëntie, des te minder energie er<br />
nodig is om het voordeel te behalen. Een ge-
Change language