iSana nr2 2019
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Nr. 2 - <strong>2019</strong><br />
GEZONDHEIDSMAGAZINE<br />
Probiotica helpen je<br />
luchtwegen beschermen<br />
Hoe eindelijk goed slapen?<br />
Lever: de dirigent van je gezondheid<br />
SANA nr 65<br />
1
De beste zorgen uit de natuur!<br />
Zuivere en natuurlijke<br />
OMEGA 3 - VETZUREN<br />
in grote familieverpakking!<br />
Laat zuivere visolie uw gezondheid beschermen!<br />
• Goed voor hart en vaten, tegen hoge cholesterol.<br />
• Verbetert geheugen en concentratievermogen.<br />
• Bevordert een positieve instelling, vermindert stress.<br />
• Helpt de spieren en gewrichten soepel te houden.<br />
• Helpt vroegtijdige veroudering en geheugenverlies te voorkomen.<br />
• Ondersteunt de weerstand.<br />
• Past in het dieet voor diabetici.<br />
Capsules met 1000 mg visolie. Bevat per capsule:<br />
400 mg OMEGA 3 polyonverzadigde vetzuren<br />
(250 mg EPA - 150 mg DHA), 10 mg vitamine E<br />
(dl-alpha-to-coferrol acetaat). Streng gecontroleerd<br />
op pcb’s, dioxines en zware metalen. Voor<br />
kinderen van 3 tot 16 jaar is er een aangepaste<br />
versie, namelijk Nutribell Junior.<br />
1 CAPSULE BEVAT 1000 MG VISOLIE<br />
Bevat een hoog gehalte aan OMEGA 3 polyonverzadigde<br />
vetzuren EPA en DHA. Deze spelen een<br />
belangrijke rol bij het gezond houden van het lichaam<br />
doordat ze een gunstig effect hebben op onder<br />
andere het hart en vaatstelsel, een goede cholesterol,<br />
het hormonale stelsel, het afweersysteem, het<br />
zenuwstelsel, de ogen, de huid en de lichaamscellen.<br />
BESTELLEN OF INFO:<br />
NUTRIBELL-DRENCO N.V.<br />
Stationsstraat 110/b2 - 3570 Alken<br />
Tel: 011/37.19.24 - Fax: 011/37.19.26<br />
info@nutribell.be<br />
www.nutribell.be<br />
verkrijgbaar in de betere natuurwinkel<br />
NU IN AANBIEDING<br />
Met € 20,00 korting<br />
€ 79,00<br />
Bestel veilig via<br />
www.nutribell.be<br />
COLOFON<br />
I-SANA MAGAZINE<br />
Web-en Gezondheidsmagazine<br />
Uitgeverij:ADVIES MEDIA vzw<br />
info@isana.be<br />
www.isana.be<br />
Redactieadres:<br />
Wegvoeringstraat 66a<br />
B-9230 Wetteren<br />
redactie@isana.be<br />
Uitgave:<br />
Tweemaandelijks elektronisch<br />
nummer<br />
Verantwoordelijk uitgever:<br />
Monique Kmita<br />
Verantwoordelijke marketing,<br />
promotie en advertenties België:<br />
peter.adviesmedia@gmail.com<br />
Verantwoordelijke regie Nederland:<br />
Kees Martens<br />
Hoofdredacteur:<br />
Jan van Bercken<br />
Art-Director:<br />
Ellen Drenth<br />
Artistiek advies:<br />
Alvin Bamps<br />
Documentatie & secretariaat:<br />
Klaudia Pauwels<br />
Abonnementen:<br />
Losse nummers : € 3,20<br />
Jaarabonnement: € 24,95<br />
Copyright <strong>2019</strong><br />
Alle in de advertenties en redactionele<br />
stukken opgenomen gegevens, alsook foto’s<br />
door derden aangeleverd, vallen onder<br />
verantwoordelijkheid van het betrokken bedrijf,<br />
instelling of dienst die aanlevert aan Advies<br />
Media vzw. Voor de juistheid, de aard en de<br />
rechten van die gegevens kan de uitgever niet<br />
aansprakelijk worden gesteld. Advertenties<br />
kunnen zonder enige motivering worden<br />
geweigerd.<br />
Niets uit deze uitgave mag worden<br />
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door<br />
middel van druk, fotokopie of welke andere<br />
wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke<br />
toestemming van de uitgever. De inhoud<br />
(teksten en advertenties) van I-sana is geen<br />
medisch advies en kan een consult bij een<br />
arts niet vervangen. Bij medische problemen<br />
of twijfel moet altijd een geneesheer worden<br />
geraadpleegd.<br />
i-sana een uitgave<br />
van Advies Media<br />
Gaan we erop vooruit?<br />
Ogenschijnlijk wel:<br />
er rijden meer auto’s,<br />
de industrie draait<br />
op volle toeren, er<br />
is meer vraag naar energie, de<br />
levensduur verlengt, we hebben<br />
meer welvaart.<br />
Maar hoe vertaalt zich dat?<br />
We staan meer in de file, de<br />
verplaatsingen duren een<br />
eeuwigheid, de lucht wordt vuiler en<br />
ongezonder, de bossen uitgedund,<br />
de poolkappen smelten, onze<br />
behoeften worden groter, maar de<br />
kansen om ze te verwerven kleiner<br />
en we hebben wel meer welvaart,<br />
maar minder welzijn.<br />
En dan is er de onzekerheid<br />
die aangewakkerd wordt door<br />
betogingen, de jeugd die spijbelt en<br />
op straat komt, de verkiezingen die<br />
alles nog ingewikkelder maken, de<br />
crisis die nog maar eens in de verf<br />
wordt gezet.<br />
Onze levensduur verlengt, maar zijn<br />
we gezonder?<br />
Het voedsel wordt meer kunstmatig,<br />
meer afgestemd op onze smaak<br />
dan op gezondheid. Nu wordt<br />
schoorvoetend toegegeven dat<br />
bepaalde bestrijdingsmiddelen<br />
kankerverwekkend zijn. Je zal als<br />
leek maar geconfronteerd worden<br />
met deze chaos en verwarring.<br />
Wat kan je nog doen? Wie moet je<br />
nog geloven?<br />
En vroeger was je ziek… je belde<br />
de huisdokter en die kwam snel<br />
bij je thuis. Nu moet je via internet<br />
zoeken welke praktijk wachtdienst<br />
heeft, wanneer je kan komen en<br />
of je überhaupt nog dezelfde dag<br />
Voorwoord<br />
Gezonde toekomst op komst?<br />
geholpen kan worden. Wil je een<br />
oogarts? Wacht dan maar vijf<br />
weken, in sommige streken drie<br />
maanden. Wil je een tandarts<br />
consulteren? Maak maar een<br />
afspraak en wacht maar een<br />
maand.<br />
En zie je dat niet zitten, ga dan<br />
naar de spoeddienst… er zijn nog<br />
vierentwintig wachtenden voor U!<br />
Ziekenhuizen worden<br />
samengevoegd, zogenaamd om<br />
te specialiseren en efficiënter te<br />
werken, maar je krijgt steeds meer<br />
het gevoel dat de gezondheid<br />
georganiseerd is voor de<br />
instellingen, in de plaats van voor<br />
de mensen.<br />
Er wordt jacht gemaakt op<br />
behandelingen die door de lobby<br />
als kwakzalverij worden bestempeld<br />
en als leek raak je er niet meer<br />
wijs uit. Er wordt met “wetenschap”<br />
gegoocheld als een Bijbelse<br />
waarheid, terwijl veel mensen de<br />
indruk krijgen dat het eerder om<br />
een Babelse verwarring gaat.<br />
Wat kan je doen? Zoals Maurice<br />
Messegué destijds schreef : “c’est<br />
la nature qui a raison”, oftewel: de<br />
natuur heeft altijd gelijk.<br />
Als we de natuur respecteren, kan<br />
dat alleen maar ten goede komen<br />
aan onze gezondheid, ons geluk en<br />
ons welzijn. En de natuur: dat zijn<br />
de kleine dingen van verwondering,<br />
ieder jaar weer lente, ieder jaar<br />
weer bloemen, ieder jaar weer<br />
vruchten en gezond voedsel… en<br />
hopelijk ieder jaar mensen die het<br />
goed met elkaar menen.<br />
Jan van Bercken<br />
Hoofdredacteur<br />
2 SANA nr 65 SANA nr 65 3
NHOUD<br />
Lever: de dirigent van je<br />
06gezondheid<br />
Hoe eindelijk goed<br />
24slapen?<br />
De Moood ultrasone<br />
36probiotica vernevelaar<br />
Heilzame planten en hun<br />
44toepassing<br />
Als je blijft snotteren in de<br />
12lente…<br />
Probiotica helpen je lucht-<br />
te 26wegen beschermen<br />
Als je ‘s morgens moe op-<br />
lichaam 38staat... ontgiften!<br />
Lekker & gezond met<br />
46i-Sana<br />
Gezonde sport spaart je<br />
16spieren en gewrichten<br />
Hoe bescherm je je huid in<br />
30de zomer?<br />
Een nieuw klimaat om de<br />
40wereld te redden..kan dat?<br />
Groene Vingers van Ivo<br />
48Pauwels<br />
Psychische problemen<br />
20door stress<br />
Last van allergie?<br />
32Vermijd stress!<br />
Menopauze: als de lust van<br />
42het leven een last wordt<br />
4 SANA nr 65 SANA nr 65 5
Lever: de dirigent<br />
van je gezondheid<br />
Grote vermoeidheid, gebrek aan eetlust,<br />
slaapproblemen, donkere urine, bleke<br />
stoelgang: hier dreigt een<br />
leverprobleem<br />
Er zijn twee periodes in het jaar waar de lever het<br />
lastig heeft, omdat het lichaam zich via dit meesterlijke<br />
laboratorium van toxines wil ontdoen: lente en<br />
herfst. Het is verstandig vooral in deze tijd van het<br />
jaar daar rekening mee te houden en een gezond<br />
dieet te ontwikkelen en gebruik te maken van de kracht van<br />
kruiden om gifstoffen via de lever uit het lichaam te verwijderen,<br />
anders word je moe en kun je zelfs ernstig ziek worden,<br />
want een zieke of een ontstoken lever laat zich in het<br />
hele lichaam voelen: je hebt geen fut meer, je voelt je geen<br />
cent meer waard.<br />
Een probleem met de lever kan<br />
de kwaliteit van de gezondheid<br />
totaal ondermijnen. De lever is<br />
de masterklier van het lichaam.<br />
Meer dan tweehonderd functies<br />
daarvan zijn al gekend, maar<br />
er zijn er nog veel meer. Als de<br />
lever staakt, dan moet het hele<br />
organisme op non-actief.<br />
Hoe belangrijk de lever voor de<br />
gezondheid wel was, ondervond<br />
Anna M. Ze was verpleegster<br />
in een psychiatrische instelling<br />
en werkte er met hart en<br />
ziel meer dan ze verplicht was.<br />
Haar patiënten droegen haar op<br />
handen. Niemand deed ooit tevergeefs<br />
een beroep op haar. Ze<br />
deed zelfs kleine boodschappen<br />
voor mensen die niet meer naar<br />
buiten konden en weinig bezoek<br />
kregen. Op een avond voelde<br />
ze zich doodmoe. Dat was ze<br />
eigenlijk al een hele tijd, maar<br />
ze had in feite geen tijd om er<br />
aan te denken. „Ik heb te weinig<br />
slaap” was haar overtuiging. „Ik<br />
zal het tekort in het weekend<br />
wel bijbenen.” Maar in het weekend<br />
bleef ze moe en toen ging<br />
ze hopen op de vakantie. Die<br />
zou haar zeker deugd doen. Ze<br />
was er broodnodig aan toe. En<br />
om haar zomervakantie zeker<br />
te kunnen opnemen en met een<br />
gerust hart te kunnen vertrekken<br />
werkte ze nog harder, zodat<br />
niemand haar iets kwalijk zou<br />
kunnen nemen tijdens haar<br />
afwezigheid. Ze vertrok, het<br />
6 SANA nr 65 SANA nr 65 7
was meer dan tijd. Zo moe had<br />
ze zich nog nooit gevoeld. In<br />
Spanje zou ze wel tot rust komen<br />
en gauw de inspanningen<br />
vergeten. Maar ook daar bleef<br />
ze moe. „Misschien van de zon”<br />
dacht ze. Maar elke dag voelde<br />
ze zich meer uitgeput worden.<br />
En als ze in het begin nog flink<br />
kon zwemmen, dan had ze op<br />
het einde van haar vakantie ook<br />
al moeite om gewoon maar één<br />
lengte te zwemmen.<br />
„Misschien is die warmte in het<br />
zuiden niets voor mij”, dacht<br />
ze... „het zal wel beter gaan als<br />
we terug zijn in België.” En ze<br />
begon ook te vermageren, en ze<br />
werd geler van kleur... maar ja,<br />
dat kon ook van de zon komen.<br />
En op de terugweg had ze het<br />
vreselijk lastig. Ze was uitgeput.<br />
Toen kreeg ze ook diarree<br />
en stopverfkleurige ontlasting<br />
en donkere urine en toen wist<br />
ze het... leverontsteking. Het<br />
bloedonderzoek bevestigde wat<br />
ze vermoedde maar niet durfde<br />
toe te geven. Maanden bleef<br />
ze thuis. Ze kon niet eten, ze<br />
vermagerde nog. Haar omgeving<br />
vreesde voor haar leven.<br />
Met veel moeite, grote voorzichtigheid,<br />
een streng dieet en<br />
veel rust is ze er dan bovenop<br />
gekomen. Ze nam producten<br />
die de lever een steuntje geven:<br />
mariadistel, boldo, artisjok, wortelsap<br />
en ze vermeed vetten,<br />
alcohol en scherpe kruiden. Ze<br />
at vis in de plaats van vlees en<br />
begon haar eten goed te kauwen.<br />
Ze vermeed fantasiekost<br />
en kleurstoffen. Ze at meer natuurlijk,<br />
leerde zich te ontspannen<br />
en waardeerde weer dat<br />
haar krachten terug kwamen.<br />
Het leven herbegon. Maar toen<br />
pas besefte ze hoe dicht ze bij<br />
de deur had gestaan. De lever<br />
is werkelijk een zeer belangrijk<br />
orgaan. Haast het belangrijkste<br />
van het lichaam. Wie de tekenen<br />
verwaarloost, speelt met zijn<br />
gezondheid.<br />
Urine en stoelgang controleren<br />
Vaak ontgaat deze patiënten<br />
een aantal fenomenen die nochtans<br />
van bij de aanvang van het<br />
probleem bij de zaak betrokken<br />
was. De urine kleurt donker, ziet<br />
er op de duur uit als donker bier.<br />
Tegelijk is de kleur van de stoelgang<br />
steeds bleker aan het worden,<br />
tot deze lijkt op de kleur<br />
van stopverf. Meestal treedt ook<br />
nog een gele verkleuring van<br />
de huid en het oogwit op, doch<br />
dat is niet altijd het geval. Soms<br />
kan je het ook merken door de<br />
binnenkant van de lippen te<br />
bekijken of aan de vingernagels,<br />
waar zich verkleuring manifesteert.<br />
Een bloedonderzoek kan<br />
bevestigen of er teveel galkleurstof<br />
(verantwoordelijk voor de<br />
gele verkleuring) in het bloed<br />
aanwezig is. Hetzelfde met een<br />
urineproef.<br />
Op dieet en bij de arts<br />
Van zodra je het slachtoffer<br />
wordt van steeds toenemende<br />
vermoeidheid, depressieve<br />
neigingen, slapeloosheid, of net<br />
andersom te veel slaperigheid,<br />
concentratieproblemen, een<br />
drukkend gevoel in de bovenste<br />
buikstreek, als je bovendien<br />
een afkeer hebt van bepaalde<br />
spijzen zoals vet vlees, chocolade,<br />
koffie enz... denk dan in<br />
de richting van een mogelijke<br />
leverontsteking, populair ook<br />
8 SANA nr 65 SANA nr 65 9
Advertentie<br />
wel geelzucht genaamd. Het is<br />
een ernstige aandoening!<br />
Kruiden voor de lever<br />
De behandeling van een leverontsteking<br />
moet beslist in handen<br />
worden gegeven van een<br />
ervaren arts. Men kan eventueel<br />
ook gebruik maken van goed<br />
werkende preparaten of producten<br />
die de lever naast de gekozen<br />
behandeling van de arts,<br />
ook nog een steuntje geven. Zo<br />
is artisjok een van ouds beproef<br />
middel tegen leverkwalen.<br />
Aftreksel van paardenbloem is<br />
uitstekend. Het meest beproefde<br />
middel blijkt Mariadistel te zijn,<br />
een sterk, werkend antioxidant<br />
die de strijd aanbindt tegen vrije<br />
radicalen maar ook de levercellen<br />
stimuleert zich te regenereren.<br />
Ook curcuma is een bijzonder<br />
goed middel.<br />
Ook in eigen keuken kan je<br />
gebruik maken van uitstekende<br />
middelen die de lever<br />
ondersteunen in zijn genezing:<br />
doodgewoon wortelsap is al een<br />
uitstekende remedie voor een<br />
zieke lever.<br />
Let op wat je eet<br />
Een probleem met de lever<br />
kan je ook krijgen door besmet<br />
voedsel. Vandaar dat je in het<br />
zuiden, maar ook in onze eigen<br />
streek moet opletten met exotisch<br />
uitziende restaurantjes.<br />
Thuis moet je natuurlijk ook<br />
voorzichtig zijn: altijd handen<br />
wassen na een karwei of nadat<br />
je van toilet komt; ook nadat je<br />
iemand de hand hebt gedrukt<br />
als je nadien aan tafel gaat of in<br />
de keuken gaat werken. Wees<br />
zuinig met dierlijk vet, mijd varkensvlees,<br />
charcuterie, gekleurd<br />
en bewaard voedsel, alcohol en<br />
tabak.<br />
En wil je gebruik maken van de<br />
heilzame kracht van de natuur:<br />
denk dan aan Cardubell van Fytobell,<br />
waarin excellente kruiden<br />
de lever zullen bijstaan.<br />
Jan van Bercken<br />
10 SANA nr 65 SANA nr 65 11
Goed verluchten en probiotica<br />
kunnen helpen<br />
Als je blijft snotteren<br />
in de lente…<br />
We hebben geen al te best voorjaar: soms<br />
bloedheet en ’s anderendaags weer winderig,<br />
koud en vochtig. Een ideaal weertje om de<br />
weerstand op de proef te stellen. Daardoor<br />
komt het dat dezer dagen zoveel mensen<br />
verkouden zijn en zich grieperig voelen. Maar wat is eigenlijk<br />
het verschil tussen griep en verkoudheid?<br />
voorzichtig zijn en dat virus niet<br />
oplopen. Het is trouwens bestand<br />
tegen de lichaamseigen immuniteit.<br />
Niet door de koude<br />
En speelt het klimaat dan geen<br />
rol? Eigenlijk niet, want door koude<br />
krijg je geen verkoudheid of griep.<br />
Wel kan de koude je immuniteit op<br />
de proef stellen of ondermijnen,<br />
met als gevolg dat je daardoor ziek<br />
wordt. Niet de koude is de oorzaak,<br />
wel de weerstand. Maar het wisselvallige<br />
klimaat kan wel een uitlokkende<br />
factor zijn. Talrijke patiënten<br />
zullen nu weer gemakkelijk het<br />
slachtoffer zijn van verkoudheden.<br />
Een verkoudheid is een infectie van<br />
de neus- en de keelholte, veroorzaakt<br />
door virussen. Die virussen<br />
zijn er trouwens altijd aanwezig.<br />
Hoe komt het dat ze plots actief of<br />
virulent worden?<br />
Veel patiënten denken dat dit door<br />
de koude wordt veroorzaakt. Dat<br />
kan natuurlijk niet. Er zijn andere<br />
patiënten die onder dezelfde omstandigheden<br />
helemaal niet ziek<br />
worden. De koude of liever de<br />
sterke wisseling van temperaturen<br />
verzwakt wel het weerstandsvermogen.<br />
Men voelt zich minder fit,<br />
de weerstand wordt op de proef<br />
gesteld doordat het lichaam zich<br />
al fel moet teweer stellen tegen de<br />
koude, terwijl de daaropvolgende<br />
dag het weer warmer wordt. Op die<br />
manier krijgen virussen de kans een<br />
infectie te veroorzaken. Wat kunnen<br />
we hiertegen doen?<br />
Weerstand versterken<br />
Wie een verkoudheid wil voorkomen<br />
moet zorgen dat zijn weerstand<br />
optimaal is, dat hij of zij fit is en<br />
goed uitgerust, geen lichamelijke<br />
De meeste mensen die verkouden<br />
zijn, denken dat ze griep hebben.<br />
Toch is de oorzaak verschillend. Een<br />
griep wordt niet veroorzaakt door<br />
een bacterie maar door een virus,<br />
terwijl een verkoudheid zowel door<br />
een bacterie als door een virus kan<br />
worden veroorzaakt.<br />
Tegen virussen is niets bestand ook<br />
geen antibiotica, tenzij de lichaamseigen<br />
weerstand. Hoe sterker die is,<br />
hoe minder kans je maakt op een<br />
virale aandoening zoals griep. Ook<br />
een verkoudheid kan door een rhinovirus<br />
worden veroorzaakt. Het virus<br />
wordt trouwens altijd genoemd<br />
naar de ziekte die het veroorzaakt:<br />
poliovirus, rhinovirus, enz. Vandaar<br />
dat er weinig te doen is tegen het<br />
Hiv-virus. Je kan dus maar beter<br />
12 SANA nr 65 SANA nr 65 13
Ik ga op reis en neem mee...<br />
Advertentie<br />
noch psychische overdruk krijgt en<br />
vermijdt om kou te vatten. Als al<br />
die voorwaarden vervuld zijn, dan<br />
krijg je geen verkoudheid. Als de<br />
weerstand verminderd is, vergroot<br />
de kans op infecties ook van de<br />
luchtwegen.<br />
Als je je weerstand op peil wil houden,<br />
dan volstaan een aantal natuurlijke<br />
grondregels zodat virussen<br />
en bacteriën minder gemakkelijk<br />
toegang krijgen tot de slijmvliezen.<br />
De virussen kunnen precies dat orgaan<br />
pakken dat van nature minder<br />
beschermd is, precies waar virussen<br />
altijd aanwezig zijn: keel, luchtpijpen,<br />
longen, neus-ademhalingswegen.<br />
Je begint te niezen, te snotteren,<br />
krijgt koppijn of gewoon een<br />
neusverkoudheid, een hoestje, pijn<br />
in de keel of de keelholte, waardoor<br />
slikken en spreken moeilijker gaat.<br />
Uiteindelijk kan er ook een bacteriële<br />
surinfectie uit volgen.<br />
Gezonde voeding<br />
Om het organisme voldoende weerstand<br />
te geven is volwaardige, natuurlijke<br />
voeding, met veel fruit en<br />
groenten belangrijk. De weerstand<br />
wordt in de darmen opgebouwd<br />
en dus is alles wat de darmflora<br />
gezond houdt of maakt van belang:<br />
vooral ook gefermenteerde producten,<br />
aangevuld met probiotica.<br />
Denk daarbij aan Digesbiose van<br />
Fytobell.<br />
Het is bekend dat vitamine C de afweer<br />
stimuleert en dat de vitamine<br />
A de vatbaarheid voor verkoudheden<br />
fel beperkt. Tegelijk is het van<br />
belang dat het organisme op tijd<br />
kan rusten, dat betekent op tijd in<br />
bed. Bovendien moet je voldoende<br />
ontspannen: wandelen, zwemmen,<br />
sauna. Eet zo weinig mogelijk suiker,<br />
ook geen producten waar suiker<br />
in werd verwerkt en kies voedingsmiddelen<br />
die zo weinig mogelijk behandeld<br />
zijn. Eiwitten kies je beter<br />
plantaardig, of af en toe wat vis in<br />
de plaats van het eeuwige vlees.<br />
Vooral bereide vleeswaren moet je<br />
mijden.<br />
Als je verkouden bent<br />
Als de verkoudheid je toch te pakken<br />
krijgt, probeer dan best eerst<br />
met natuurlijke middelen: gezond<br />
voedsel, uiensap, kamille en lindethee,<br />
hete baden, stoombad<br />
kamille, dampbaden. Echinacea,<br />
bijvoorbeeld Echinabell van Fytobell<br />
versterkt de weerstand. In geval<br />
van hoest kan je best Tussabell gebruiken<br />
op basis van Acaciahoning<br />
en denneknoppen.<br />
Maar nogmaals, het hoeft zover niet<br />
te komen. Vooral niet als je er voor<br />
zorgt dat je weerstand op peil blijft<br />
en je psychisch ook weerbaar blijft.<br />
Jos van Landuyt<br />
Operatie schone handen!<br />
Ook op vakantie...<br />
Maar ook<br />
Travelbac<br />
probiotische handgel<br />
Verkrijgbaar in de apotheek met cnk-bestelcode: 3311-909 voor 30ml en 3311-917 voor 100ml.<br />
Liever online bestellen? Veilig en snel via www.almed.be<br />
14 SANA nr 65 SANA nr 65 15
Gezonde<br />
sport spaart<br />
je spieren en<br />
gewrichten<br />
Sport wordt door de meesten beoefend vanop de tribune.<br />
Dat is niet wat voor de gezondheid, het lichaam<br />
en de geest het best is. Lichamelijke inspanning is<br />
nochtans noodzakelijk om anti-oxidanten aan te maken,<br />
de invloed van vrije radicalen op het lichaam te elimineren<br />
of te beperken. Niet alle sporten zijn even gezond, en<br />
niet alle inspanningen mogen even intensief en zwaar beoefend<br />
worden op elke leeftijd. Toch zal je veel langer gezond<br />
blijven als je aan sport doet en ook mentaal fitter en actiever<br />
zijn. Maar je moet er wel rekening mee houden dat spieren<br />
en gewrichten ook verouderen en dus kwetsbaarder zijn dan<br />
toen je nog “piep” was.<br />
Glucosamine, chondroïtine en<br />
curcumine vergroten je sportief plezier<br />
de vijftig met vuurrood gezicht,<br />
zwetend en vertrokken gelaat,<br />
krampachtig doorbijten om toch<br />
maar hun kilometers af te malen.<br />
Artsen waarschuwen daar voor:<br />
“Dat kan niet gezond zijn”. Op die<br />
manier belast je de bloedvaten en<br />
het hart te sterk en krijg je ongetwijfeld<br />
nieuwe stress er bovenop.<br />
Sommigen zouden er goed aan<br />
doen beter thuis te blijven, dat zou<br />
voor hen gezonder zijn dan hun<br />
kortzichtige overtuigingen in kilometers<br />
om te zetten.<br />
Sommigen doen het nog gevaarlijker:<br />
ze sluiten aan bij een sportclub,<br />
tennis, squash, wielertoeristen...<br />
gaan eenmaal in de week<br />
er hard tegenaan, moeten soms<br />
pillen slikken om met de prestaties<br />
van anderen mee te kunnen, gaan<br />
nadien heel gezellig en uitgebreid<br />
tafelen, de nodige pintjes verzetten<br />
om de prettige sfeer te vergroten<br />
en daarbovenop nog een paar sigaretjes<br />
roken omdat ze vermoeden<br />
dat het toch niet zo kwaad kan,<br />
omdat ze aan sport doen. In sportclubs<br />
en fitnessinrichtingen zie je na<br />
afloop van de training, de sportievelingen<br />
de ene sigaret na de andere<br />
roken. Sport is inderdaad een gezonde<br />
bezigheid, maar neutraliseert<br />
nooit teer, nicotine, benzopyreen en<br />
Ons lichaam is gemaakt om te<br />
bewegen. We voelen ons in principe<br />
ook goed na zo’n uurtje sporten, en<br />
elk weekend kijken velen uit naar<br />
de geliefkoosde sportieve activiteit<br />
die ze gaan beoefenen. Sport<br />
is goed voor de bloedsomloop, het<br />
hart, de zuurstofvoorziening van de<br />
cellen, voor de spieren die getraind<br />
worden. Daardoor worden ook<br />
toxines die uit het lichaam verwijderd<br />
en het vergroot de weerstand.<br />
Maar sportbeoefening kan zich ook<br />
tegen je gezondheid keren als het<br />
niet met verstand en na voldoende<br />
opwarming en training gebeurt.<br />
Sport beoefenen doe je met gezond<br />
verstand!<br />
Doe niet te gek<br />
Het is verbazend als je in het weekend<br />
merkt dat mannen van boven<br />
16 SANA nr 65 SANA nr 65 17
Soepele spieren<br />
en gewrichten?<br />
CURCUMA<br />
FORTE<br />
andere giftige stoffen, plus het hartrisico<br />
als gevolg van roken.<br />
Goede lichaamsverzorging<br />
Bij een goede lichaamsverzorging<br />
hoort niet enkel een goed sportprogramma<br />
maar ook een goede mentale<br />
hygiëne en een goede uitwendige<br />
verzorging van het lichaam.<br />
Als je jezelf goed verzorgt, , heb je<br />
respect voor jezelf, voor anderen,<br />
en voel je je ook beter.<br />
Het geeft je een psychologische<br />
kick. Je krijgt er meer zelfvoldaanheid<br />
door en welbehagen in het leven.<br />
Mensen die zich laten gaan en<br />
niet verzorgen, worden eerder ziek.<br />
Het lichaam doet hen na wat hun<br />
geest al heeft gedaan. Ook dat is<br />
een element om gezond te blijven.<br />
Gezonde voeding is daarbij van<br />
belang. Mensen die intensief aan<br />
sport doen moeten nog gezonder<br />
eten. Ze moeten niet enkel eten om<br />
hun spieren op te bouwen en zich<br />
niet eenzijdig en te eiwitrijk gaan<br />
voeden zoals sommige clubs voorschrijven,<br />
ze moeten daarentegen<br />
zo gevarieerd mogelijk, zo natuurlijk<br />
en vers mogelijk en zo gezond<br />
mogelijk eten. Onbehandeld, ongekleurd<br />
en niet geconserveerd voedsel,<br />
bij voorkeur zoals de schepping<br />
het ons geschonken heeft. Het<br />
ideale dieet van de sportman zijn:<br />
gezonde eiwitten zoals vis en noten<br />
en gezonde koolhydraten uit fruit en<br />
vezels uit groenten. Uiteraard moet<br />
je voldoende water drinken, geen<br />
alcohol.<br />
Voedsel voor spieren en gewrichten<br />
Spieren zijn best gebaat met verstandige<br />
training. Eerst voldoende<br />
opwarmen, anders kan je schade<br />
berokkenen. Het kraakbeen moet<br />
worden gespaard en dat doe je door<br />
training en een gezond dieet waarin<br />
geraffineerde suikers en frisdranken<br />
geen plaats mogen hebben. Uitstekend<br />
voedsel en herstelvermogen<br />
voor spieren en gewrichten haal je<br />
uit vis, (Omega-3 vetzuren) chondroïtine<br />
en glucosamine, dat zijn<br />
bouwstenen voor het kraakbeen.<br />
Dat vind je in het prima natuurpreparaat<br />
Glucobell van Fytobell.<br />
En bij ontstekingen van spieren en<br />
gewrichten helpt een goed preparaat<br />
van curcumine. Denk daarom<br />
aan Curcuma Forte. Op die manier<br />
wordt sport een weldaad voor de<br />
gezondheid.<br />
Hans de Groot<br />
Altijd vrij en<br />
soepel bewegen!<br />
Curcumine is een krachtige antioxidant,<br />
die bijdraagt tot de soepelheid van de<br />
gewrichten, spieren en pezen.<br />
Curcuma forte is hoog gedoseerd voor een<br />
snelle werking, die ook nog versterkt wordt<br />
door toevoeging van zwarte peper.<br />
Verpakking 90 stuks tabletten<br />
cnk-bestelcode 2963-700<br />
Meer info op www.fytobell.be<br />
Gezonde kracht uit de natuur!<br />
18 SANA nr 65 SANA nr 65 19
Sint-Janskruid tegen<br />
depressieve gevoelens<br />
Psychische problemen<br />
door STRESS<br />
Veel mensen kunnen de druk van de omgeving, de<br />
overheid en de maatschappij nog moeilijk aan. De<br />
onzekerheid weegt en het toekomstperspectief is<br />
troebel. Ze worden depressief, ook met de zomer<br />
in het vooruitzicht. Je kon stellen dat de winter<br />
het voorkeurseizoen is voor depressieve gevoelens, door<br />
gebrek aan licht en beweging, maar tegenwoordig is dat het<br />
hele jaar rond. Veel mensen komen in emotionele nood. Ze<br />
missen menselijke warmte, begrip en voelen zich eenzaam.<br />
Soms zijn er problemen in het gezin, op het werk of financiële<br />
problemen of gesukkel met de gezondheid. Ze geraken<br />
met zichzelf in de knoop. Stress en emotionele eenzaamheid<br />
leiden vaak tot ziekte en het wordt er zeker niet beter op.<br />
loosheid, de economische crisis,<br />
de bemoeizucht van de staat, het<br />
gebrek aan mogelijkheden van het<br />
individu... het zijn zoveel oorzaken<br />
waardoor mensen met emotionele<br />
problemen gaan sukkelen. Het is<br />
erg verbazend, maar de waarheid:<br />
een op tien patiënten komt ooit in<br />
een psychiatrische instelling terecht<br />
of heeft althans intensieve psychiatrische<br />
hulp nodig gehad. Dat is<br />
niet verwonderlijk als je weet dat<br />
ieder jaar één op tien personen last<br />
heeft van een emotionele of psychische<br />
breakdown, een soort depressie<br />
dus. Iemand die dit niet heeft<br />
meegemaakt, kan moeilijk de diepe<br />
put beschrijven of aanvoelen waarin<br />
dergelijke patiënten zich bevinden.<br />
Niet elke depressie is dezelfde. Dat<br />
woord dekt trouwens een reeks<br />
psychische problemen waaronder<br />
zowel stress, angsten, fobieën, schizofrenie,<br />
drankzucht en een aantal<br />
obsessies verscholen zijn.<br />
Van angst tot depressie<br />
Sommige problemen geven elkaar<br />
de hand en vormen een soort ketting<br />
van psychische storingen. Het<br />
ene kan ook uit het andere volgen:<br />
angst kan bijvoorbeeld leiden tot<br />
depressie, die dan op haar beurt<br />
aanleiding geven kan tot het ontstaan<br />
van drankzucht. Het is zelfs<br />
voor een ervaren therapeut niet al-<br />
Onze maatschappij maakt dat<br />
steeds meer mensen in psychische<br />
nood geraken. De vervreemding,<br />
het toenemend egoïsme, de spiraal<br />
van geweld en hebzucht, de agressiviteit<br />
en de onveiligheid, de werk-<br />
20 SANA nr 65 SANA nr 65 21
De beste zorgen uit de natuur!<br />
Uw online gezondheidsadviseur<br />
GEHEEL<br />
VERNIEUWDE SITE!<br />
www.boverte.com<br />
Advertentie<br />
BOVERTE is een moderne internetwinkel.<br />
Eenvoudig, overzichtelijk, informatief, vriendelijk geprijsd<br />
en een goede service.<br />
U koopt bij Boverte omdat…<br />
• U toegang heeft tot een mooi assortiment van producten.<br />
tijd gemakkelijk oorzaak en gevolg<br />
van elkaar te onderscheiden en de<br />
echte oorzaak te ontsluieren. Vaak<br />
moet men de persoon eerst heel<br />
goed kennen en dat gaat niet zonder<br />
langdurige gesprekken, terwijl<br />
de patiënt zelf ook in zijn binnenste<br />
moet laten kijken. Geen eenvoudige<br />
zaak dus.<br />
De patiënt zal ongetwijfeld een en<br />
ander in zijn leven moeten veranderen.<br />
Een psychische of emotionele<br />
stoornis is niet louter een kwestie<br />
van scheikunde die met pillen kan<br />
worden bestuurd. Pillen kunnen een<br />
levenswijze niet veranderen, dat inzicht<br />
moet van de zieke zelf komen<br />
en zal uiteindelijk tot zijn definitieve<br />
genezing moeten leiden.<br />
Probleem begrijpen en<br />
onderscheiden<br />
De genezing begint met het onderkennen<br />
van het probleem, het<br />
doorzien van de oorzaak en het<br />
aanvaarden van zijn eigen menselijke<br />
en emotionele beperkingen.<br />
Men heeft zijn emotionele grenzen<br />
overschreden en daardoor heeft<br />
de spanning schade veroorzaakt.<br />
Je kan het zenuwstelsel vergelijken<br />
met elektriciteitskabels. Van<br />
hun kwaliteit en doorsnede zal<br />
het afhangen hoeveel elektrische<br />
spanning ze kunnen verdragen. Als<br />
die spanning langdurig te hoog is,<br />
treedt schade op. Ons zenuwstelsel<br />
is ook maar berekend op een<br />
bepaalde hoeveelheid spanning. Wie<br />
die overschrijdt riskeert kortsluiting,<br />
schade aan het zenuwstelsel en dat<br />
herstel je niet in één, twee, drie.<br />
Wat kan je doen?<br />
Als stress en spanning te hoog oplopen<br />
en er risico dreigt met professionele<br />
hulp worden gezocht. Maar<br />
je kan zelf veel doen. Dagelijks<br />
beweging is een noodzaak: wandelen,<br />
fietsen, flink doorstappen. Als<br />
je dat een paar weken doet zal je<br />
zeker beterschap merken. Volhouden<br />
leidt tot genezing. Vitaminerijke<br />
kost, vooral vitamine C en E: fruit ,<br />
groenten en volkorenproducten.<br />
En gelukkig is er hulp uit de natuur,<br />
een plantje dat de zonneschijn heeft<br />
opgevangen en de zon weer in je<br />
gemoed laat schijnen: Sint-Janskruid<br />
of Hypericum. Denk daarbij<br />
aan Hyperisan van Fytobell en je<br />
voelt je herboren.<br />
Jan van Bercken<br />
• U boven de 50 euro geen verzendkosten betaalt.<br />
• U met korting op uw bestelling aankoopt.<br />
• De producten binnen 2 werkdagen bij u worden afgeleverd.<br />
• U gemakkelijke betalingsmogelijkheden heeft.<br />
• Onze winkel 365 dagen per jaar en 24 uur per dag geopend is.<br />
Daarnaast kunt u 7 dagen per week<br />
bij onze klantenservice terecht.<br />
• Wij garant staan voor een optimale service.<br />
• Wij u helder en duidelijk over<br />
de producten informeren<br />
via de website, per telefoon<br />
en via e-mail.<br />
22 SANA nr 65 e-mail: info@boverte.com - tel.: 00/31 (0)40 254 30 48 SANA nr 65 23
Hoe eindelijk goed<br />
Overdag zitten te geeuwen en ’s<br />
nachts elk uur op de toren horen<br />
slaan... het is geen leven meer. Hoe<br />
je er wel weer leven kan aan geven?<br />
Door onze slaap-top-tien toe<br />
te passen. De meeste slapelozen<br />
zijn zelf verantwoordelijk voor hun<br />
probleemslaap. Dat is tegelijk jammer,<br />
maar ook hoopvol, omdat ze<br />
er zelf wat kunnen aan veranderen<br />
en... snel zelfs. Na een dag of drie<br />
moet je al resultaat merken.<br />
slapen?<br />
Slapeloosheid is in de geïndustrialiseerde wereld een<br />
enorm probleem. De helft van de volwassenen gebruikt<br />
geregeld een slaappil om de slaap te kunnen<br />
vatten. Anders liggen ze uren te woelen, of worden<br />
vroegtijdig onder de morgen wakker. Ze voelen zich<br />
ook niet uitgerust, piekeren, voelen zich futloos en hebben<br />
concentratieproblemen. Daardoor ook moeilijkheden in het<br />
gezin en op het werk. Wat kun je nu eigenlijk wel doen tegen<br />
slapeloosheid en kunnen we ontsnappen aan de “onmisbare”<br />
slaappil?<br />
Begin er niet aan<br />
Een nachtje slecht geslapen? Dat<br />
is op zich geen probleem. Grijp<br />
dus niet meteen naar slaappillen,<br />
want ze werken gewenning in de<br />
hand en zo wordt het van kwaad<br />
tot erger. Het is niet abnormaal als<br />
je eens een slapeloze nacht hebt<br />
gehad of wat meer moeite hebt met<br />
inslapen of te vroeg wakker wordt.<br />
Wellicht zijn problemen en gepieker<br />
de oorzaak. Die moet je eerst<br />
proberen oplossen en dat kan je<br />
enkel door praten. Belast je ziel niet<br />
met de problemen, dat maakt ze<br />
alleen maar erger. Praat ze uit. Het<br />
moeilijkste moment zijn de eerste<br />
seconden. Als je het verwoord<br />
hebt, is de helft van het probleem<br />
al opgelost. En vergeet niet dat er<br />
geen man overboord is door één of<br />
een paar slechte nachten. Die haal<br />
je wel in.<br />
De perfecte top-tien<br />
Wie het gewoon is elke avond<br />
slaaptabletten te slikken, kan natuurlijk<br />
geen mirakelen verwachten<br />
en denken dat je op korte termijn<br />
kan wegdromen in de armen van<br />
Morpheus zonder ook maar één<br />
pilletje te slikken. Slaapmiddelen<br />
moeten samen met de arts worden<br />
afgebouwd, anders loop je gevaar.<br />
De gouden raad is dan ook begin er<br />
nooit mee. Eén of een paar nachtjes<br />
slecht slapen, is echt geen probleem,<br />
het ondermijnt de gezondheid<br />
helemaal niet en is minder<br />
schadelijk dan voortdurend slaapmiddelen<br />
te slikken. Je kan beter<br />
een goed slaapritueel hanteren als<br />
volgt:<br />
1-Probeer elke avond op hetzelfde<br />
moment te gaan slapen. Regelmaat<br />
bevordert de slaapbereidheid. Wie<br />
elke dag op een ander uur in bed<br />
kruipt, krijgt een verstoord inslaappatroon.<br />
Dat is trouwens typisch<br />
voor mensen die in ploegen werken<br />
en ook nachtdienst doen.<br />
2-Vermijd hazenslaapjes overdag.<br />
Sommigen hebben de gewoonte<br />
na het eten ’s middags een dutje<br />
te doen. Ze hebben natuurlijk ’s<br />
avonds minder vaak.<br />
3-Rook niet voor het naar bed gaan<br />
en drink geen alcohol. Je wordt er<br />
nog actiever door. Van alcohol slaap<br />
je gemakkelijk in, maar de slaapkwaliteit<br />
is veel minder!<br />
4-Drink voor het slapengaan een<br />
kopje slaapverwekkende thee:<br />
oranjebloesem, valeriaan, hop. Of<br />
ook een kopje warme melk met<br />
honing.<br />
5-Maak elke avond een kleine<br />
wandeling. Zorg dat je buiten diep<br />
ademhaalt. Dat ontspant. Het<br />
contact met de natuur en de buitenlucht<br />
zal je bovendien tot rust<br />
brengen.<br />
6-Drink geen koffie, cola, zwarte<br />
thee of chocoladedrankjes na 16<br />
uur. Gevoelige personen krijgen<br />
daardoor een verstoord slaapritme.<br />
Ze prikkelen het centrale zenuwstelsel.<br />
7-Bouw elke avond een ritueel in:<br />
bijvoorbeeld nog even de tuin in<br />
gaan, een stukje muziek beluisteren,<br />
een gedicht lezen, een avondgebedje<br />
prevelen, een gesprekje<br />
met je partner voeren.<br />
8-Vermijd discussies in de slaapkamer.<br />
Het bed dient niet om ruzie<br />
te maken, wel om te rusten en van<br />
elkaar te houden.<br />
9-Kijk in bed niet naar tv of lees<br />
niet in bed. Dat kan je beter in<br />
een zetel in de slaapkamer doen of<br />
nog beter in de living. Vermijd ook<br />
spannende uitzendingen net voor je<br />
naar bed gaat.<br />
10-Eet niet te laat ’s avonds. Honger<br />
kan de slaap beletten, maar een<br />
overvolle maag bezorgt je gegarandeerd<br />
een onrustige en gestoorde<br />
slaap.<br />
En maak gebruik van een natuurlijk<br />
slaapmiddel als de nood hoog is:<br />
Escholtzia is een plant die de slaapbereidheid<br />
bevordert. Denk daarom<br />
aan Escholcin van Fytobell en je<br />
slaapt weer als een roos.<br />
Monique van Hasselt<br />
24 SANA nr 65 SANA nr 65 25
Moood stimuleert goede bacteriën in je omgeving<br />
Probiotica helpen je<br />
luchtwegen beschermen<br />
Lucht in camions, campers en auto’s<br />
is tienmaal giftiger dan thuis<br />
Onze omgeving bepaalt in belangrijke mate ons welbevinden,<br />
de gradatie van ons geluk. Dat komt<br />
omdat we deze omgeving leuk vinden, ons een<br />
geborgen en aangenaam gevoel geeft, aan onze<br />
comforteisen beantwoordt. Dat geldt zowel voor je woning<br />
als de werkplek. Een omgeving die altijd rommelig is, storend<br />
werkt, lawaaierig en vies en waarvan de luchtkwaliteit<br />
onaangenaam en ongezond is, zal ons welbevinden beslist<br />
negatief beïnvloeden. Dus kan je er best alles aan doen om<br />
die omgeving aangenaam, mooi en gezond te houden. Dat<br />
geldt ook voor je living, je bureau, je werkplek en zelfs je<br />
wagen, camion of camper. Heb je daar invloed op? Jazeker,<br />
want dankzij probiotica kan je de sfeer helemaal omdraaien:<br />
oppervlakken en de lucht worden gekoloniseerd door goede<br />
bacteriën en dat maakt een wereld van verschil.<br />
Het is duidelijk dat als de lucht<br />
schoner is, je minder kans hebt om<br />
last te krijgen met de luchtwegen.<br />
Er is de laatste tijd heel wat te doen<br />
over het klimaat, maar de belangrijkste<br />
plaats waar het klimaat<br />
invloed op jou heeft, is je onmiddellijke<br />
omgeving en dat is thuis, kantoor,<br />
je werkplek, je wagen, camper<br />
of camion. Daar begint het.<br />
Wie thuis of op kantoor werkt<br />
brengt, meer dan 85 percent van<br />
zijn tijd binnen door en wie voor<br />
zijn werk de auto moet nemen of<br />
met de camion rijdt, maakt van<br />
zijn cabine of cockpit zijn of haar<br />
“binnenskamerse” leefruimte. Dat<br />
heeft gevolgen voor de gezondheid,<br />
want de lucht die we daar inademen<br />
is vaak veel slechter dan de buitenlucht.<br />
In een doorsnee woning<br />
is dat tussen de vijf- en tienmaal<br />
meer vervuild en in de auto is dat<br />
zelfs tot twintigmaal meer.<br />
De stofdeeltjes en de roetuitstoot<br />
van voorgangers in het verkeer<br />
worden door de airco niet tegengehouden,<br />
maar via de luchtkanalen<br />
in nog grotere densiteit binnengezogen<br />
of geblazen. Dat is de reden<br />
van de belabberde luchtkwaliteit.<br />
Het is niet te verwonderen dat daar<br />
ziekten uit voortkomen: niet alleen<br />
problemen met de luchtwegen, zelfs<br />
kanker, maar ook hart- en vaatziekten,<br />
leverziekten, zenuwaandoeningen.<br />
Men houdt er tegenwoordig<br />
zelfs rekening mee dat psychosen<br />
die ontstaan in de ontwikkeling van<br />
heel jonge kinderen, voor een deel<br />
hun oorsprong vinden in slechte<br />
luchtkwaliteit.<br />
Professor Dr. Ebo, allergoloog van<br />
UZA Antwerpen waarschuwde<br />
vorige week nog voor roetdeeltjes<br />
en fijn stof, omdat allergenen zich<br />
daarop vastzetten. De pollen hechten<br />
zich aan stofdeeltjes en komen<br />
massaal binnen in de woning, auto<br />
of camion. Ze zijn een onderliggende<br />
factor voor virale infecties, dat<br />
hebben onderzoekers van de universiteit<br />
van Gent geconcludeerd!<br />
Daardoor ontstaan virale aandoeningen<br />
omdat de herpesvirussen<br />
zich gemakkelijker thuis voelen<br />
op slijmvliezen die belast zijn door<br />
de pollen en fijnstof, volgens een<br />
onderzoek gepubliceerd in het wetenschappelijk<br />
tijdschrift “Scientific<br />
Reports”.<br />
Pollen en vervuilde lucht vergroten<br />
dus de vatbaarheid voor virale infecties.<br />
Het afsterven van epitheelcellen<br />
die kapot gemaakt zijn door<br />
de proteasen kunnen aanleiding<br />
geven tot ernstige aandoeningen<br />
van de luchtwegen. We hebben er<br />
alle belang bij de lucht gezond en<br />
zuiver te houden, maar dan op een<br />
veilige en natuurlijke manier. Dat<br />
kan dankzij recent wetenschappelijk<br />
onderzoek dat aangetoond heeft<br />
dat probiotische bacteriën de lucht<br />
schoner maken. Door schone lucht<br />
is er minder kans op besmettingen,<br />
allergieën en last aan de luchtwegen.<br />
Vrachtwagenchauffeurs worden<br />
ziek<br />
Het verkeer in ons land is hectisch,<br />
de files eindeloos en de luchtvervuiling<br />
immens. De ademlucht in<br />
cabines van camions is gewoonweg<br />
giftig. Voor veel vrachtwagenchauffeurs<br />
is de cabine van hun camion<br />
26 SANA nr 65 SANA nr 65 27
hun leefruimte, hun woning. Het<br />
probleem is dat de ademlucht in<br />
een camion tienmaal meer vervuild<br />
is dan de buitenlucht en twintigmaal<br />
meer dan in de woning thuis. Dat is<br />
het resultaat van drie jaar metingen<br />
door Expair en bral.<br />
De gezondheid van de vrachtwagenbestuurder<br />
loopt groot gevaar.<br />
Longarts Dr. Desager sprak in een<br />
radioprogramma over een erg<br />
gevaarlijke toestand vanwege de<br />
vervuiling niet enkel door roet van<br />
dieselpartikels, maar ook door ozon,<br />
stikstofdioxide en benzeen.<br />
Het probleem is dat zowel allergenen<br />
als ziekmakende microben zich<br />
hechten aan deze polluenten en die<br />
zetten zich neer op alle onderdelen<br />
in de cabine. Zo word je ziek in je<br />
“thuis” op wielen. Filters houden dat<br />
niet tegen, dat is een fabeltje. Lucht<br />
verversen door een raampje te openen<br />
is beter, en afstand houden van<br />
de voorganger is belangrijk. Maar<br />
het blijft giftige lucht.<br />
Chauffeurs lopen gevaar<br />
De bedreiging voor zowel vrachtwagenbestuurders<br />
als voor chauffeurs<br />
in personenwagens is enorm.<br />
De vervuiling in de cabine of auto<br />
is vijfmaal hoger dan in de buitenlucht,<br />
en de lucht is er tienmaal<br />
giftiger dan in een woning. Dat<br />
komt ook vooral omdat chauffeurs<br />
achter hun voorganger rijden en<br />
hun cabine als een soort trechter<br />
voor vuile lucht fungeert. Levensgevaarlijk<br />
dus.<br />
Daarom een goede raad: In een file<br />
zet je best de luchtinlaat dicht en de<br />
airco aan, dan wordt de lucht min<br />
of meer “gewassen” of draai het<br />
raampje open, want opzij is de lucht<br />
schoner dan vooraan. Chauffeurs<br />
die slapen of rusten in hun cabine<br />
lopen gevaar, omdat de vervuilende<br />
stoffen zich ook op de rustbedden<br />
en de kleding hechten. Als er in de<br />
cabine gegeten of gekookt wordt is<br />
het nog slechter en een nieuwe camion<br />
is of auto is niet beter, omdat<br />
veel kunststoffen ook schadelijke<br />
gassen uitwasemen. Bij hitte is dat<br />
nog erger.<br />
Schoonmaken en verluchten is al<br />
iets, maar je kan onmogelijk alles<br />
zelf clean en veilig maken. Toch kan<br />
je de lucht en oppervlakken schoner<br />
maken: “probiotica” zijn het middel<br />
dat daarvoor steeds meer in ziekenhuizen<br />
wordt gebruikt.<br />
Is busreis wel gezond?<br />
Ook in autobussen, campers en personenwagens<br />
is de lucht belabberd.<br />
Je kan dus echt ziek worden in je<br />
cabine, auto of camper, maar ook<br />
in een reisbus, omdat microben en<br />
allergenen zich hechten aan vervuilende<br />
stoffen.<br />
De lucht in bussen heeft een hogere<br />
concentratie vervuiling en toxische<br />
stoffen dan de buitenlucht. Je kan<br />
in tegenstelling tot camions en<br />
auto’s geen zijraampje openen om<br />
van daaruit schonere lucht binnen<br />
te laten. Bovendien zit je in bussen<br />
met een groter probleem: duizenden<br />
mensen hebben al op dezelfde<br />
banken of fauteuils gezeten, de<br />
handgrepen vastgepakt, naar het<br />
toilet geweest, etensresten achtergelaten,<br />
gehoest, geniesd, kortom<br />
allerlei microben achtergelaten. Op<br />
sommige comfortbussen wordt ook<br />
een hapje of drankje geserveerd,<br />
een lekker kopje koffie, maar dat<br />
alles brengt vervuiling mee. Als een<br />
paar tientallen mensen naar het<br />
toilet zijn geweest op de bus, dan<br />
wemelt het van de bacteriën na het<br />
doorspoelen en dat moet iedereen<br />
ondergaan. Het aantal colibacteriën<br />
in een reisbus loopt op die manier<br />
op in de miljoenen.<br />
Combineer dat met de toxische buitenlucht<br />
en reizen in de bus wordt<br />
geen gezondheidsreisje. Toch is er<br />
iets aan te doen.<br />
Probiotica<br />
Wetenschappelijk onderzoek heeft<br />
aangetoond dat door pré- en probiotische<br />
technologie waarbij gezonde,<br />
goede bacteriën in de lucht<br />
worden gebracht, met partikels ter<br />
grootte van een duizendste van een<br />
millimeter, agressieve stoffen kunnen<br />
geneutraliseerd worden. Gezonde<br />
microflora maken het schimmels,<br />
allergenen, geuren moeilijk. Deze<br />
techniek wordt ook al in ziekenhuizen,<br />
scholen en kinderdagverblijven<br />
toegepast. Daar ging meer dan 10<br />
jaar onderzoek bij 12.000 patiënten<br />
in klinieken aan vooraf. De resultaten<br />
zijn bijzonder: het risico is met<br />
80 percent gedaald!<br />
Je kan preventief ingrijpen door te<br />
zorgen voor gezonde luchtmicroflora.<br />
Daardoor wordt je omgeving,<br />
maar ook voorwerpen in je woning,<br />
kantoor, auto, camper of camion en<br />
bus zuiverder gemaakt. Zodoende<br />
vermindert niet enkel de vervuiling,<br />
maar verkleint ook de dreiging door<br />
pollen.<br />
De Amerikaanse Society for Microbiologie<br />
die o.m. fecale transplantaties<br />
onderzocht, heeft ook<br />
vastgesteld dat een gezonde luchtmicroflora<br />
maken met probiotica<br />
zinvol is.<br />
Dat kan gemakkelijk door middel<br />
van een microverstuiver die door<br />
ultrasone golven probiotica in je<br />
onmiddellijke atmosfeer vernevelt.<br />
Zo kan je het risico op schadelijke<br />
kiemen verlagen.<br />
Daardoor wordt uw cockpit, huis,<br />
bureau of camper veel veiliger en<br />
verkleint de kans op problemen met<br />
de luchtwegen.<br />
Kijk daarom op www.moood.store<br />
of bestel zo’n ultrasone probiotische<br />
Moood-vernevelaar via www.moood.<br />
store<br />
Jan van Bercken<br />
28 SANA nr 65 SANA nr 65 29
Hoe bescherm<br />
je je huid in de<br />
zomer?<br />
Advertentie<br />
Elk jaargetijde heeft zo zijn invloed op de huid. In de<br />
winter is het de verwarming, de kleding, de luchtvervuiling,<br />
de droge lucht die de huid belaagt en in de<br />
zomer is het vooral de zon, maar daardoor ook uitdroging,<br />
rimpels, verbranding Uv-stralen, veroudering en kans<br />
op huidkanker.<br />
De huid is het grootste orgaan van<br />
het lichaam, maar ook het meest<br />
mishandelde. Toch staat onze leeftijd<br />
en vooral ook de zorg die we<br />
aan de huid besteden voor iedereen<br />
klaar en duidelijk te lezen.<br />
Vooral in de zomer moet je een<br />
aantal maatregelen nemen om de<br />
mishandeling van de huid binnen de<br />
perken te houden:<br />
-drink voldoende water, bij voorkeur<br />
anderhalve tot twee liter per dag.<br />
-drink geen alcohol en rook niet,<br />
want dat veroudert de huid zeker.<br />
-blijf uit de middagzon, want de<br />
Uv-stralen verouderen de huid en<br />
verhogen de kans op kanker.<br />
-eet gezond voedsel waaronder veel<br />
fruit en groenten.<br />
-zorg voor voldoende vitamine C in<br />
verband met de collageenopbouw.<br />
Gebruik een goede crème<br />
Vooral in de zomer is een goede<br />
huidcrème van belang om de<br />
hydratatie in stand te houden en<br />
weer op te bouwen. Daarvoor is<br />
de natuurlijke crème van Ellen Dee<br />
zeer geschikt en in zomertijd is dat<br />
vooral een crème die gebaseerd<br />
is op Calendula, dat huidhelend,<br />
ontsmettend en herstellend is. De<br />
combinatie van Calendula-extract<br />
en jojobaolie maakt deze crème zo<br />
bijzonder.<br />
Jojobaolie is een uitstekende huidverzorgingsolie,<br />
die de huid beschermt<br />
en glad en soepel maakt.<br />
Jojobaolie bevat een hoog gehalte<br />
aan het huidvitamine E en minerale<br />
stoffen en revitaliseert en<br />
regenereert de lichaamsdelen op<br />
een natuurlijke en prettige manier.<br />
De olie geeft de huid meer vocht<br />
en een aangename fluweelachtige<br />
zachtheid.<br />
Calendula crème verzorgt een ruwe<br />
en schrale huid en helpt deze te<br />
herstellen. Na zonnebrand werkt ze<br />
verkoelend en verzachtend. Bovendien<br />
ondersteunt ze het helen<br />
van de huid en helpt ze littekenvorming<br />
te verminderen. Calendula<br />
of goudsbloem wordt weleens de<br />
‚natuurlijke jodium‘ genoemd.<br />
In de zomer is dat een weldaad<br />
voor de huid: Calendula van Ellen<br />
Dee.<br />
Monique van Hasselt<br />
Calendula crème – (met jojobaolie)<br />
Bij schrale huid en zonnebrand<br />
De combinatie van Calendula-extract en jojobaolie<br />
maakt deze crème zo bijzonder. Jojobaolie is een uitstekende<br />
huidverzorgingsolie, die de huid beschermt<br />
en glad en soepel maakt. Jojobaolie bevat een hoog<br />
gehalte aan het huidvitamine E en minerale stoffen.<br />
Jojobaolie revitaliseert en regenereert de lichaamsdelen<br />
op een natuurlijke en prettige manier. De olie geeft<br />
de huid meer vocht en een aangename fluweelachtige<br />
zachtheid.<br />
Calendula crème verzorgt een ruwe en schrale huid<br />
en helpt deze te herstellen. Na zonnebrand werkt ze<br />
verkoelend en verzachtend. Bovendien ondersteunt<br />
ze het helen van de huid en helpt ze littekenvorming<br />
te verminderen. Calendula<br />
of goudsbloem wordt weleens de ‘natuurlijke<br />
jodium‘ genoemd.<br />
Verkrijgbaar bij uw apotheek met cnk-bestelcode 2885-416.<br />
Neem deze code mee, zo zal uw apotheker u sneller en beter<br />
kunnen helpen.<br />
Voor meer info: www.ellendee.be<br />
Potje 100 ml - Prijs € 5,95<br />
30 SANA nr 65 SANA nr 65 31
BIOGENE AMINES kunnen<br />
razende allergische hoofdpijn<br />
veroorzaken<br />
Last van allergie?<br />
Vermijd stress!<br />
matig eetpatroon werkt ongunstig.<br />
Vandaar dat mensen die in nachtploegen<br />
moeten werken gemakkelijker<br />
het slachtoffer worden van<br />
een allergische aandoening. Te veel<br />
uitheemse voeding is niet goed.<br />
Enkel citrusvruchten eten, is niet<br />
goed voor ons systeem. Best is een<br />
keuze te maken uit voedsel die in je<br />
onmiddellijke omgeving of je eigen<br />
streek wordt voortgebracht. Het<br />
transport van voedsel over grote<br />
afstanden, is enzymatisch niet interessant.<br />
Wie schrokt, te snel eet en emotionele<br />
problemen heeft tijdens de<br />
maaltijd, kan problemen krijgen.<br />
Mijd industrieel bereid voedsel,<br />
want er zijn ongeveer 50.000<br />
chemische toevoegingen die in de<br />
voedselindustrie worden gebruikt.<br />
Ook de keuze van het voedsel is<br />
belangrijk.<br />
Eiwit, tomaat, aardbei, chocolade,<br />
schaaldieren en alcohol zijn histamine<br />
liberators. Deze producten of<br />
stoffen prikkelen de mestcellen om<br />
histamine af te geven in de bloedbaan.<br />
Wie gebrek heeft aan bepaalde<br />
stoffen uit een evenwichtige<br />
maaltijd, zoals molybdeen, vitamine<br />
C en vitamine B5 verhoogt zijn kansen<br />
op een allergie.<br />
Biogene aminen in voedsel<br />
In heel wat voedsel zijn biogene<br />
aminen aanwezig. Ze komen vooral<br />
voor in kaassoorten zoals Cheddar,<br />
Camembert, Brie, Emmental, Gruyère,<br />
Chesshire, Gouda. Smeltkazen<br />
bevatten het minst amines van alle<br />
kaassoorten. Vruchtensappen bevatten<br />
histamine. Dat werkt weliswaar<br />
bloeddrukverlagend, maar is<br />
ook samentrekkend t.o.v. de gladde<br />
spieren.<br />
Bananen, tomaten, avocado’s,<br />
ananas, walnoten, bevatten serotonine,<br />
een bron van biogene aminen.<br />
Naarmate deze vruchten rijper zijn,<br />
daalt hun gehalte aan serotonine<br />
en dus zijn er automatisch minder<br />
biogene aminen. Daarentegen gaat<br />
het bij vlees andersom: hoe ouder<br />
Ten onrechte wordt gedacht dat allergie vooral in het<br />
voorjaar optreedt en dat pollen de uitlokkers zijn.<br />
Maar eigenlijk komt allergie het hele jaar voor en zijn<br />
zowel pollen, maar ook mijten, scheikundige stoffen,<br />
voedsel en medicijnen mogelijke triggers. Je kan dus best allergisch<br />
reageren op stoffen in je eigen huis. Ook stress kan<br />
een uitlokkende factor zijn. Gezonde darmflora zijn daartegen<br />
de beste remedie. Hoe pak je dat aan?<br />
Pollen, stoffen en mijten kunnen<br />
allergie veroorzaken, maar ook<br />
voedsel. Heel veel mensen reageren<br />
trouwens allergisch op voedsel.<br />
De wijze waarop ze in de vroegste<br />
kinderjaren zijn gevoed, kan daarbij<br />
van doorslaggevende aard zijn. Voldoende<br />
lang borstvoeding heeft een<br />
beschermende werking, niet enkel<br />
ten opzichte van allergie, ook voor<br />
infectieziekten en de opbouw van<br />
een sterke immuniteit.<br />
Stress is heel negatief<br />
Stress speelt in alle omstandigheden<br />
een negatieve rol. Een onregel-<br />
32 SANA nr 65 SANA nr 65 33
vlees wordt, des te meer biogene<br />
aminen. Vandaar dat producten uit<br />
snackbar en frituren zeer rijk zijn<br />
aan biogene aminen. Vis bevat van<br />
nature zelf weinig biogene amines,<br />
maar hier vermeerdert ook het gehalte<br />
naarmate de vis ouder wordt.<br />
Vooral makreel, sardines en ansjovis<br />
zijn wat dat betreft echte kampioenen.<br />
De tyramine in alcoholische<br />
drank waarbij Franse wijnen aan de<br />
top staan, kunnen erge hoofdpijnen<br />
veroorzaken. Ze maken ook biogene<br />
aminen uit de mestcellen vrij.<br />
Dopamine en noradrenaline in bananen,<br />
spinazie en postelein worden<br />
veel gebruikt in kindervoeding,<br />
maar zijn anderzijds ook gevaarlijk<br />
vanwege het negatieve effect op het<br />
zenuwstelsel. Het adrenochroom<br />
dat vrijkomt door de afbraak van<br />
serotonine kan het organisme schade<br />
berokkenen als het te lang in het<br />
lichaam aanwezig blijft. Het is een<br />
vrij radicaal en toxisch voor veel enzymen<br />
en in de hersenen leidt een<br />
te hoog gehalte aan adrenochroom<br />
tot metabole perceptiestoornissen,<br />
wat zich uit in moeilijk denken en<br />
storingen in het denkpatroon en er<br />
kunnen ook psychosen ontstaan.<br />
Niacine of vitamine B3 is een antidotum<br />
voor adrenochroom en de<br />
werking ervan wordt versterkt door<br />
vitamine C. Bronnen voor vitamine<br />
B3 zijn: volkorenbrood, tarwekiemen,<br />
vis, eieren, gevogelte, avocado’s,<br />
peulvruchten, dadels, vijgen,<br />
pruimen.<br />
Van alle voedingsmiddelen bevat<br />
varkensvlees het hoogste gehalte<br />
aan histamine. Wie een allergie<br />
heeft kan dat dus beter laten staan.<br />
Nadien in dalende volgorde: zuurkool,<br />
ansjovis, spinazie, varkenslever,<br />
tomaat, tonijn in blik, wijn,<br />
sardines, en zalm.<br />
Voor wat tyramine betreft spant haring<br />
in saus de kroon. Daarop in dalende<br />
volgorde: bakkersgist, chaddarkaas,<br />
gruyèrekaas, Emmentaler<br />
kaas, Brie, camembert, chiantiwijn,<br />
avocado, sinaasappelpulp, bier en<br />
sherry.<br />
De belangrijkste voedingsmiddelen<br />
die veel biogene aminen bevatten<br />
en dus een negatieve invloed op het vegetatief<br />
zenuwstelsel kunnen hebben zijn:<br />
chocolade, banaan, tomaat, spinazie, zuurkool,<br />
rabarber, boon, paprika, garnaal, krab,<br />
kreeft, varkensvlees, wild, haring, makreel,<br />
kaas, walnoot, amandelen, cashewnoten,<br />
pistache, nootmuskaat, bier, wijn, cider,<br />
gember en tonijn.<br />
Histaminevrijmakers of -liberators zijn<br />
vooral: eieren, schaaldieren, aardbeien,<br />
tomaten, spinazie, ananas, chocolade, vis,<br />
alcohol, drop en vele kruiden.<br />
De belangrijkste voedseladditieven die intolerantieklachten<br />
kunnen veroorzaken zijn:<br />
azokleurstoffen, tartrazine, geel 2G, azorubine,<br />
amarant, cochenillerood A, rood 2G,<br />
briljantzwart BN, erytrosine, patentblauw<br />
V, indigotine, norbixines, anthocyanen. Ook<br />
de bewaarmiddelen sorbaten en benzoaten<br />
evenals de smaakversterkers glutamaten,<br />
guanylaten, inosinaten en de smaakstoffen<br />
cinnamaten, anethol (anijs), benzylalcohol,<br />
vanilline, eugenol (kruidnagel), kaneelaldehyd,<br />
menthol (pepermunt) en perubalsem<br />
kunnen intolerantieklachten veroorzaken en<br />
een allergie versterken of uitlokken.<br />
Wat kan je doen?<br />
Eet zo gevarieerd mogelijk, maar vermijd<br />
de triggers waarop je allergisch reageert.<br />
Groenten bevatten de minste triggers,<br />
bewerkt voedsel de meeste. Zorg voor gezonde<br />
darmflora. Dat doe je door voldoende<br />
vezels te eten, wat ook gunstig is voor hart<br />
en bloedvaten en kanker helpt voorkomen.<br />
Je kan de darmflora stimuleren door goede<br />
probiotica, zoals in Allobiose.<br />
En om het teveel aan histamine de pas af te<br />
snijden is er de plant Salsaparilla. Daarvoor<br />
is Smilabell van Fytobell uitstekend.<br />
Maar… het is een zorg van lange adem. Voldoende<br />
lang gezond eten en stress vermijden,<br />
is van vitaal belang bij allergie.<br />
Jan van Bercken<br />
SUIKERVRIJ<br />
o o k g e s c h i k t v o o r d i a b e t i c i<br />
dills<br />
dIgEStIVE MIntS<br />
Zachtverfrissende muntjes<br />
met essentiële oliën<br />
uit kruiden en vruchten.<br />
Maakt de dingen<br />
verteerbaar!<br />
Verkrijgbaar in de apotheek:<br />
dills original<br />
met CnK-bestelcode: 2161-149<br />
dills ginger lime<br />
met CnK-bestelcode: 3035-086<br />
voor meer info:<br />
www.dills.be<br />
34 SANA nr 65 SANA nr 65 35<br />
Advertentie
Voor U ontdekt:<br />
De MOOOD ultrasone<br />
probiotica vernevelaar<br />
De lucht is enorm vervuild, de files zijn lang en we brengen<br />
daardoor uren door in de auto, camion of camper<br />
achter de lucht-vervuilende voorgangers.<br />
Pollen hechten zich gemakkelijk aan fijnstof en vervuiling. De<br />
kans op een allergische reactie is dus groter door de vervuiling.<br />
Daarom is het goed te weten dat probiotica de lucht<br />
schoner maken door zowel oppervlakken als luchtpartikels te<br />
koloniseren met goede bacteriën.<br />
Ook last in het pollenseizoen?<br />
Gedaan met het gesnotter!<br />
geeft weerstand tegen<br />
irritante allergenen en stof.<br />
Advertentie<br />
Miljarden probiotische bacteriën<br />
worden dankzij een ultrasoon<br />
apparaat in je omgeving verneveld.<br />
MOOOD<br />
Maak van je wagen of camion<br />
een gezonde omgeving. Moood<br />
koloniseert de oppervlakken<br />
van je wagen met goede bacteriën.<br />
De moood vernevelaar<br />
gebruikt de lucht als drager om<br />
de probiotica te verdelen in de<br />
ruimte. Waardoor alle voordelen<br />
van probiotica kunnen worden<br />
uitgespeeld.<br />
Omdat de hygiëne verbetert,<br />
heeft het ook invloed op je gezondheid<br />
en is er uiteraard ook<br />
een actieve geurbestrijding!<br />
Moood heeft bovendien zijn<br />
vloeistoffen verbeterd. Vooral de<br />
eucalyptus is wat zachter van<br />
geur.<br />
Er is ook een nieuw navulverpakking<br />
ontwikkeld, waardoor<br />
het hervullen van de container<br />
gemakkelijker verloopt. Geen<br />
trechtertje nodig. De vulling kan<br />
rechtstreeks vanuit het flesje.<br />
Ook is er een nieuwe geur toegevoegd,<br />
namelijk Springmint<br />
oftewel lentemunt. Een heerlijke<br />
verfrissing voor de wagen.<br />
Volgende vloeistoffen zijn in<br />
een nieuwe handige verpakking<br />
verkrijgbaar.<br />
Eucalytus<br />
Natural (geurloos)<br />
Springmint<br />
Je kan zowel het toestel als de<br />
navulverpakkingen bestellen via<br />
de moood.store.<br />
Kijk daarom op www.moood.<br />
store of bestel zo’n ultrasone<br />
probiotische Moood-vernevelaar<br />
via www.moood.store<br />
Hans de Groot<br />
Allobiose is verkrijgbaar in de<br />
apotheek met cnk-bestelcode:<br />
2121-218 voor 50 capsules en met<br />
2121-226 voor de 100 capsules.<br />
Of vraag ernaar in de betere<br />
natuurwinkel.<br />
www.<br />
.be<br />
44 SANA nr 59<br />
36 SANA nr 65 SANA nr 65 37
Als je ’s morgens<br />
moe opstaat…<br />
lichaam ontgiften!<br />
Heel veel mensen voelen zich moe. Ze staan zelfs<br />
’s morgens vermoeid op en begrijpen niet wat er<br />
aan de hand is. Vaak ligt het probleem bij zichzelf<br />
zonder dat ze het weten. Het lichaam heeft toxines<br />
opgestapeld en dat moeten ze kwijt. Maar hoe?<br />
Dikwijls gaat hun vermoeidheid<br />
gepaard met sombere gedachten.<br />
Na de winter zou je dat kunnen<br />
plaatsen vanwege het gebrek aan<br />
licht en de depressieve stemmingen<br />
die daaruit volgen, maar in de lente<br />
en met de zomer in het vooruitzicht<br />
lijkt dat een probleem. Hopelijk is<br />
er geen CVS in het spel, want dan<br />
zal rust ook geen oplossing brengen<br />
en moet zeker medisch behandeld<br />
worden.<br />
Dat veel mensen moe zijn, is een<br />
beetje een teken des tijds: onzekerheid,<br />
baanverlies, politieke en economische<br />
onstabiliteit, een onveiligheidsgevoel,<br />
gebrek aan uitzicht en<br />
toekomstperspectief.<br />
Daarnaast zijn er ook fysieke oorzaken<br />
waar wel iets kan aan gedaan<br />
worden:<br />
-slaaptekort<br />
-te lang en te laat tv-kijken of op<br />
computer en tablet<br />
-problemen met de schildklier<br />
-gebrek aan beweging en ontspanning<br />
-onnatuurlijk, te zoet te veel en te<br />
geraffineerd voedsel, met andere<br />
woorden: junkfood.<br />
-roken en alcohol<br />
-eenzaamheid en problemen in het<br />
gezin<br />
-problemen op het werk.<br />
-toxische last en gebrek aan eliminatie<br />
van toxische stoffen<br />
-ziekte van zichzelf of van de partner<br />
of een huisgenoot<br />
-vervuiling en lawaai<br />
Het lichaam krijgt op die manier<br />
meer problemen te verwerken dan<br />
het aankan. De maatschappij is<br />
eigenlijk niet meer op mensenmaat.<br />
Daar kunnen we weinig aan verhelpen,<br />
tenzij dat je zelf het roer omgooit<br />
en gezond gaat eten, leven en<br />
denken en ook een ontgiftingskuur<br />
toepast. Dat kan!<br />
Toxische last verkleinen<br />
Door het dagelijks functioneren,<br />
eten drinken, werken, ademlucht,<br />
krijgen we toxines binnen en worden<br />
er door het lichaam afvalstoffen<br />
geproduceerd. Die moeten worden<br />
geëlimineerd. Als dat aantal te<br />
groot wordt, heeft het lichaam daar<br />
moeite mee.<br />
Toch moeten we er alles aan doen<br />
om de toxische last te verkleinen,<br />
anders worden we moe, depressief,<br />
ontbreekt de fut om taken af te<br />
werken of naar behoren te functioneren.<br />
Op die manier krijg je ook<br />
problemen met anderen, met je<br />
gezinsleden en met jezelf.<br />
Het moet dus een prioriteit worden<br />
om de toxische last van het lichaam<br />
te verlichten en de toxines te verwijderen.<br />
Dat kan in de eerste plaats door<br />
voldoende te slapen en niet te laat<br />
naar bed te gaan. Werken in ploegenstelsel<br />
is dus daarom niet erg<br />
gezond. In het weekend moet je<br />
zeker ontspanning zoeken en dat<br />
kan best door fysieke beweging:<br />
sport, lopen, wandelen, fietsen,<br />
zwemmen, met het gezin naar zee<br />
of in het bos.<br />
Daarnaast gezond eten: meer fruit<br />
en groenten. Geen geraffineerde<br />
producten, maar wel volkoren.<br />
Geen suiker, geen frisdrank, geen<br />
tabak en geen alcohol. Dat brengt<br />
allemaal toxines in het lichaam.<br />
Vermijd de steden en zoek je eigen<br />
terras op waar tenminste geen uitlaatgassen<br />
zijn. Zorg voor voldoende<br />
vitamine C en magnesium, dus<br />
fruit. Drink minstens anderhalve tot<br />
twee liter water.<br />
En geef de lever een steuntje, want<br />
die moet het allemaal verwerken:<br />
Cardubell van Fytobell zal je daar<br />
bij helpen, ideaal voor de lever om<br />
te ontgiften en tegen vermoeidheid.<br />
Op die manier brengt de lente een<br />
nieuw geluid!<br />
Jan van Bercken<br />
38 SANA nr 65 SANA nr 65 39
Een nieuw klimaat om<br />
de wereld te redden…<br />
kan dat?<br />
Al maanden houdt het klimaat ons bezig. Eerst waren<br />
er de waarschuwingen over dreigend watertekort<br />
vanwege de opwarming van de aarde en het<br />
uitblijven van de regenbuien, nadien kwamen de<br />
dieselauto’s in het vizier vanwege de roetuitstoot<br />
en de minuscule vervuilende stoffen die diep in de longen<br />
dringen en vooral bij jongeren en kleine kinderen ernstige<br />
schade aanrichten. Dan waren er de steden die auto’s zoveel<br />
mogelijk uit de centra willen bannen om te eindigen met de<br />
spijbelacties van de jongeren voor een beter klimaat. Dat<br />
een en ander paste in een politiek agenda was voor sommigen<br />
een ongewenst neveneffect, maar feit is dat de aarde<br />
dringend behoefte heeft aan een goed plan om catastrofes te<br />
vermijden, zo het nog kan.<br />
De noordpool smelt, de ijsberen<br />
hebben geen habitat meer en komen<br />
zelfs naar steden afgezakt om<br />
in portalen van flatgebouwen iets<br />
eetbaars te zoeken, subtropische<br />
diersoorten komen onze streken<br />
bevolken en de trekvogels zijn in<br />
de war, waar ze nu heen moeten.<br />
Het tijdstip van de bloei van bomen,<br />
grassen, onkruiden en de pollen zijn<br />
vervroegd. Er is dus wel degelijk<br />
iets aan de hand.<br />
Wat kunnen we doen?<br />
De vraag is wat we er kunnen aan<br />
doen. Elektrisch rijden? Een Luikse<br />
prof becijferde dat een elektrische<br />
wagen even “groen” wordt als een<br />
diesel na 697.000 km. Die bewering<br />
werd nadien teruggefloten en<br />
herleid tot een goede 220.000 km,<br />
rekening houdend met de elektriciteitsproductie<br />
van de toekomst.<br />
Even snel komt dan de vraag: hoe<br />
gaan we al die elektriciteit produceren?<br />
Met nog meer vervuilende<br />
kernenergie met het risico<br />
op lekken zoals Tsjernobyl en met<br />
een huizenhoog probleem van de<br />
kernafval die we niet meer kunnen<br />
dumpen in de Golf van Biskaje. Je<br />
kan niet alle daken in het land vol<br />
zonnepanelen leggen, en daarbij is<br />
de actieradius van een elektrische<br />
wagen te beperkt om dezelfde verplaatsingsdrang<br />
te genieten als nu<br />
met benzine of diesel.<br />
De ban op de diesel heeft benzine<br />
gepromoot maar<br />
nu al zijn er stemmen<br />
die waarschuwen<br />
voor benzeen,<br />
wat neurotoxisch<br />
is. Elektrische wagens<br />
zijn dan weer<br />
kwetsbaar vanwege<br />
het brandgevaar<br />
en blussen<br />
op de klassieke<br />
manier is er niet<br />
bij.<br />
Dan maar gekeken<br />
naar de grootste uitstoot van<br />
CO2: de koeien. De winderigheid<br />
van deze dieren, nodig voor onze<br />
melk- en kaasindustrie zorgen er<br />
voor dat de aarde opwarmt. Daarbij<br />
komt ook nog de rundersector die<br />
ons van vlees voorziet. Die hebben<br />
dan weer maïs en granen nodig en<br />
daarvoor kappen we massaal het<br />
regenwoud omver. Het is een vicieuze<br />
cirkel. Met z’n allen vegetariër<br />
worden dan? Voor hoeveel werkloosheid<br />
zal dat onder de agrarische<br />
bevolking zorgen en wie zal dat<br />
vergoeden? De politiek bemoeit er<br />
zich mee, of soms helemaal niet en<br />
dat zorgt dan weer voor wrevel bij<br />
de enen die de straat optrekken en<br />
bij wrevel bij weer anderen, omdat<br />
de enen de straat opgaan.<br />
Als enkeling raak je er niet uit en<br />
de wereldleiders hebben alle moeite<br />
van de wereld om de bevolking in<br />
bedwang te houden en de lobby’s<br />
te controleren. Alles draait tenslotte<br />
om geld, de wortel van alle kwaad<br />
zoals Paulus schreef.<br />
Niet gemakkelijk<br />
Het is geen gemakkelijk opgave om<br />
de wereld schoon te maken. Komt<br />
daar nog bij dat bestrijdingsmiddelen,<br />
groeibevorderaars, hormoonverstoorders,<br />
scheikundige<br />
additieven,<br />
bewaarmiddelen,<br />
smaakstoffen<br />
het voedsel<br />
lekker, maar<br />
wel gevaarlijk<br />
maken.<br />
De gemiddelde<br />
levensduur mag<br />
dan wel stijgen,<br />
maar de gezondheid<br />
gaat er niet<br />
op vooruit. Waar<br />
sommige ziekten vijftig jaar geleden<br />
een zeldzaamheid waren, zijn die<br />
nu met geweld de wereld aan het<br />
veroveren: obesitas, diabetes, harten<br />
vaatziekten, kanker, tumoren.<br />
De tol van onze welvaart en de<br />
geldzucht van lobby’s.<br />
En wat willen we er voor opgeven?<br />
Onze wagens, onze reizen naar exotische<br />
oorden, onze lekkere schotels<br />
en restaurantbezoekjes, of de koelkast<br />
met altijd nieuwe bereidingen?<br />
Het zit in de mens. Gelukkig is de<br />
schepping intelligent en kan ze zich<br />
gemakkelijk aanpassen. Hopelijk<br />
net op tijd voor het te laat is, zodat<br />
er een gunstig klimaat over de wereld<br />
kan waaien.<br />
Jan van Bercken<br />
40 SANA nr 65 SANA nr 65 41
Elke vrouw komt na de midlife-periode in de menopauze<br />
terecht en luidt het einde van de vruchtbare<br />
periode in. Elke vrouw is daar bang voor, want het<br />
kan gepaard gaan met veel ongemakken, hoewel ze<br />
niet allemaal op gelijke wijze reageren. Sommigen<br />
hebben last van slapeloosheid, angsten, depressieve gevoelens,<br />
warmteopwellingen, huilbuien, seksuele dysfuncties,<br />
terwijl anderen daar bijna geruisloos doorwandelen.<br />
De menopauze is niet het prettigste moment in het leven<br />
van de vrouw, vooral niet als ze op het werk even goed moet<br />
presteren als haar jongere collega’s die dan vaak ook geen<br />
begrip hebben voor haar in deze moeilijke periode. Wat kan<br />
ze daaraan doen?<br />
De menopauze treedt voornamelijk<br />
op in de leeftijdscategorie tussen<br />
45 en 55 jaar: bij de ene vrouw wat<br />
vroeger dan bij de andere. Doordat<br />
de oestrogeenproductie vermindert<br />
of achterwege blijft, hebben veel<br />
vrouwen last van slapeloosheid,<br />
warmteopwellingen, angsten, en<br />
Menopauze:<br />
als de lust<br />
van het<br />
leven een<br />
last wordt<br />
gebrek aan concentratie en achteruitgang<br />
van het geheugen. Het<br />
levert hen daarom ook vaak problemen<br />
op het werk op.<br />
Ieder weldenkend mens zal wel<br />
begrijpen dat de vrouw in deze<br />
periode erg gevoelig en kwetsbaar<br />
is. Onderzoek onder meer dan<br />
Menobell tegen warmtevlagen,<br />
slapeloosheid en depressieve gevoelens<br />
duizend vrouwen bracht aan het<br />
licht dat meer dan 70 percent van<br />
de vrouwen niet durft te communiceren<br />
over haar problemen, terwijl<br />
bij meer dan de helft van de ondervraagden<br />
de menopauze invloed<br />
had op hun functioneren, hun mentale<br />
gezondheid en hun prestaties.<br />
Uit onderzoek in Engeland bleek<br />
dat meer dan 45 percent van de<br />
vrouwen toegaf dat hun prestaties<br />
ernstig werden gehinderd door de<br />
verschijnselen van de menopauze.<br />
Bij een kwart van hen was de levensvreugde<br />
zelfs helemaal verdwenen.<br />
De studie kwam uit van de<br />
universiteit Kings College in Londen<br />
samen met de universiteit van Nottingham.<br />
Uit de studie bleek ook dat haast<br />
alle vrouwen klaagden over gebrek<br />
aan slaap, gestoorde nachtrust en<br />
stemmingswisselingen.<br />
Men suggereerde ook dat deze problemen<br />
voor vrouwen op het werk<br />
doorgaans niet op een “menselijke”<br />
manier werden aangepakt. Het probleem<br />
wordt door sommige artsen<br />
ook te gemakkelijk gemedicaliseerd,<br />
terwijl begrip en wat natuurlijke<br />
middelen deze “tijdelijke” moeilijkheden<br />
gemakkelijk leefbaar kunnen<br />
maken.<br />
Als een vrouw in de menopauze<br />
komt en last krijgt van de typische<br />
probleempjes, dan kan een goed<br />
natuurlijk middel zoals Menobell van<br />
Fytobell uitkomst brengen. Het vermindert<br />
de warmteopwellingen, het<br />
nachtelijk zweten, de slapeloosheid,<br />
de angsten en de prikkelbaarheid<br />
en maakt het leven weer leefbaar in<br />
deze periode van het leven van de<br />
vrouw.<br />
Antioxidanten, gezond voedsel<br />
en beweging<br />
Vrouwen hebben in deze periode<br />
van hun leven vooral nood aan<br />
begrip en affectie, en gezonde voeding<br />
met voldoende antioxidanten,<br />
waarbij resveratrol een belangrijk<br />
element moet zijn. Resveratrol is<br />
een veilig en natuurlijk fyto-oestrogeen<br />
en een krachtig polyfenol dat<br />
antioxidatieve eigenschappen heeft,<br />
dat ook de complete gezondheid<br />
van de vrouw ten goede zal komen,<br />
aangezien in deze periode ook hart<br />
en bloedvaten onder druk komen.<br />
Het helpt ook tegen depressieve gevoelens<br />
en is sterk anti-mutageen<br />
wat zal helpen om vooral in deze<br />
periode kanker te voorkomen. Het<br />
heeft ook oestrogeen-bindende eigenschappen<br />
zodat osteoporose kan<br />
worden voorkomen.<br />
Daarnaast zijn fyto-oestrogenen<br />
van groot belang: soja, hop en<br />
peulvruchten verdienen daarom een<br />
plaats in het menu van de menopauzerende<br />
vrouw, evenals dagelijkse<br />
beweging. Maar dankzij Menobell<br />
worden ook deze stoffen aan<br />
het lichaam toevertrouwd, waardoor<br />
nachtelijk zweten, slapeloosheid en<br />
angsten zullen verminderen.<br />
Monique van Hasselt<br />
42 SANA nr 65 SANA nr 65 43
Heilzame plantenextracten en hun toepassing<br />
Plant van de maand<br />
Algemeen<br />
Het driekleurig viooltje is een makkelijk<br />
te telen eenjarig plantje. In het wild<br />
groeit het in bermen en op akkers in<br />
Europa, Midden-Azië en Noord-Afrika.<br />
Lang geleden was het driekleurig viooltje<br />
een medicijn tegen liefdesverdriet of<br />
een gebroken hart. Maar het was ook<br />
een ingrediënt voor liefdesdranken!<br />
Belangrijker is dat het plantje een rijke<br />
geschiedenis als geneeskrachtig kruid<br />
heeft. Hippocrates, Paracelsus en de<br />
Arabische artsen uit de Middeleeuwen<br />
beschreven de toepassing bij aandoeningen<br />
aan de bovenste luchtwegen<br />
en bloedzuiverende therapieën. Ook<br />
gewrichts- en urinewegaandoeningen<br />
Door Kees Martens<br />
Kruidenkundige<br />
Viola tricolor L.<br />
Driekleurig viooltje:<br />
zuiverend voor huid en nieren<br />
Het driekleurig viooltje is een van de oudst bekende geneeskrachtige<br />
planten dat zowel in- als uitwendig kan worden gebruikt.<br />
Het is zuiverend, stimuleert de nieren, maar zorgt ook<br />
voor een schone en jonge huid. Bovendien is heet driekleurig<br />
viooltje in de natuur of in de tuin een lust voor het oog.<br />
werden ermee behandeld. Maar niet te<br />
vergeten het eeuwenlange en voorname<br />
gebruik ervan als middel tegen heel wat<br />
huidaandoeningen. Homerus beschrijft in<br />
zijn boeken hoe de Atheners viooltjes namen<br />
“om kwaadheid te matigen”. Plinius<br />
adviseerde de mensen een slinger van<br />
viooltjes te dragen ter voorkoming van<br />
hoofdpijn en duizeligheid. Dodoens paste<br />
het middel toe om de longen te zuiveren<br />
en zette het in bij koorts, verhitting en bij<br />
stuipen bij kinderen.<br />
Eigenschappen<br />
De werkzame bestanddelen van Viola tricolor<br />
hebben met name ontstekingsremmende,<br />
vochtdrijvende, bloedzuiverende<br />
en slijmoplossende eigenschappen.<br />
Bovendien bevordert de plant de transpiratie.<br />
Vooral bij de behandeling van<br />
huidaandoeningen is het driekleurig viooltje<br />
bekend. Het plantje bevordert een<br />
zuivere huid, vooral bij de behandeling<br />
van acné, eczeem, luieruitslag en dauwworm<br />
(zuigelingeneczeem). Vanwege het<br />
hoge gehalte aan de inhoudsstof violine,<br />
een alkaloïd dat als sterk braakmiddel<br />
werkt, wordt aanbevolen om de plant niet<br />
langdurig in hoge doses te gebruiken.<br />
Ook kunnen dan jeukende huiduitslag en<br />
diarree optreden.<br />
Verwerking<br />
Het bloeiende, bovengrondse deel van<br />
de plant wordt vers verwerkt.<br />
Toepassing<br />
Viola tricolor wordt zowel in- als uitwendig<br />
toegepast bij droog en nat eczeem,<br />
alsook bij acne, impetigo, jeuk, dauwworm<br />
en zweren.<br />
Verwerkt in een crème met andere heilzame<br />
planten bevordert ze een zuivere<br />
huid, werkt ze samentrekkend en bevordert<br />
ze de doorbloeding (en daardoor de<br />
optimale voeding) van de huid. Tevens<br />
verbetert zo’n crème de vorming van collageen<br />
en verstevigt daardoor de huid.<br />
Gecombineerd met urinedrijvende<br />
planten is Viola tricolor een waardevol<br />
bestanddeel vanwege haar vocht drijvend<br />
effect.<br />
Om zelf te doen<br />
Viooltjesthee, bloedzuiverend en<br />
urinedrijvend: Voeg aan 20-30 gram<br />
gesneden plant een halve liter kokend<br />
water toe. Laat de vloeistof 10-15 minuten<br />
trekken. Neem hiervan elke dag 3 tot<br />
5 kopjes.<br />
Afkooksel bij huidaandoeningen: Kook<br />
15 gram gesneden plant gedurende 5<br />
minuten en laat dit afkooksel 10 minuten<br />
trekken in een kwart liter water. Na<br />
afkoelen en filteren uitwendig toepassen<br />
met behulp van een kompres.<br />
Zuiveringsthee bij huidaandoeningen,<br />
oedeem en slechte nierfunctie: Meng<br />
twee delen driekleurig viooltje, één deel<br />
brandnetel en één deel paardenbloem.<br />
Kook 20 gram hiervan 5 minuten in<br />
een halve liter water en laat deze thee<br />
gedurende 10-15 minuten trekken. Drink<br />
hiervan elke dag 2-4 kopjes of pas deze<br />
thee uitwendig toe met behulp van een<br />
kompres.<br />
Hartelust en ‘look up and kiss me’<br />
Het driekleurig viooltje heeft verschillende<br />
oude volksnamen, zoals het<br />
'akkerviooltje', 'hartelust', het Engelse<br />
'look up and kiss me' en het Duitse<br />
'Stiefmutterchenkraut'. De Duitse<br />
naam verwijst naar de vijf bloembladen.<br />
Het grote kroonblad onderaan<br />
is de stiefmoeder, breeduit op<br />
haar stoel gezeten; naast haar aan<br />
weerskanten haar eigen dochters<br />
op een smallere zetel en bovenaan<br />
de twee stiefdochters samen op één<br />
stoel. Een andere oude benaming is<br />
'drievuldigheidsbloempje'.<br />
44 SANA nr 65 SANA nr 65 45
LEKKER<br />
&<br />
GEZOND<br />
Alcoholvrije mojito<br />
Wil je een lekker aperitiefje? Altijd<br />
heerlijk en ontspannend op je eigen<br />
terras in de zomer bij mooi weer.<br />
Maar dat kan evengoed ook zonder<br />
alcohol. Het smaakt even lekker,<br />
kan ook in je eigen keuken klaar<br />
gemaakt worden en is ideaal als je<br />
nadien nog moet werken of de weg<br />
op moet. Waarom eens niet een alcoholvrije<br />
mojito proberen? Heerlijk<br />
fris, lekker, en gemakkelijk om zelf<br />
te maken. Bovendien zullen zelfs<br />
kenners nauwelijks het verschil<br />
merken met de gewone.<br />
Aan tafel met i-Sana<br />
Alcoholvrije cocktails:<br />
lekker en gezond!<br />
Alcoholvrij is “in”. Je hebt alcohol niet nodig, het brengt lege<br />
calorieën aan, de lever, het hart en de bloedvaten worden<br />
onder druk gezet en het is gevaarlijk in het verkeer. Voldoende<br />
redenen dus om over te schakelen op alcoholvrije<br />
dranken. Dat is tegenwoordig gebruikelijk op recepties en bijeenkomsten<br />
of familiefeestjes. Maar je kan in de plaats van het eeuwige<br />
fruitsap ook zelfgemaakte cocktails aanbieden, die zeer lekker<br />
zijn en toch zonder alcohol kunnen gemaakt worden.<br />
Dat kan je best zelf in je eigen keuken. Je hebt er maar een beperkt<br />
aantal ingrediënten en niet heel veel tijd voor nodig. Hier heb je al<br />
een tweetal lekkere alcoholvrije cocktails.<br />
Ingrediënten:<br />
• Een busseltje muntblaadjes uit<br />
de tuin.<br />
• 1 theelepel honing of rietsuiker.<br />
Stevabell kan evengoed, vanwege<br />
de zoete smaak zonder<br />
het nadeel van suiker.<br />
• Een halve limoen<br />
• 100 ml spuitwater<br />
• 100 ml tonic<br />
Bereiding:<br />
• Maak alle ingrediënten fijn met<br />
een vijzel of stamp alles fijn<br />
met een houten lepel in een<br />
klein recipiënt.<br />
• Doe de honing, het rietsuiker of<br />
de Stevabell, de limoen en de<br />
munt in een glas.<br />
• Doe er nu de ijsblokjes en de<br />
tonic bij en zorg er voor dat alles<br />
goed gemengd wordt.<br />
• Spreid een takje munt over de<br />
rand van het glas heen.<br />
• Proeven maar… het smaakt<br />
even heerlijk zonder alcohol!<br />
Alcoholvrije<br />
aardbeienpunch met<br />
gember<br />
Het is volop de tijd van de aardbeien<br />
en daar moeten we van<br />
profiteren. Dat kan door een uiterst<br />
lekkere aperitiefdrank te maken op<br />
basis van aardbeien en gember:<br />
pittig, zoet, zonder alcohol, maar<br />
toch lekker. Je moet er dezer dagen<br />
vooral rekening mee houden dat<br />
veel mensen alcohol niet meer zien<br />
zitten, omdat ze de weg nog op<br />
moeten of vrouwen omdat ze zwanger<br />
zijn en jongeren omdat alcohol<br />
niet goed is voor hen, zoals voor<br />
niemand trouwens.<br />
Hoe ga je te werk en wat heb je<br />
nodig?<br />
Ingrediënten:<br />
• Een bakje aardbeien van een<br />
halve kilo.<br />
• Een koffielepel honing of 100<br />
gram strooikristallen van Stevabell<br />
, zoet maar zonder suiker!<br />
• Een citroen<br />
• 150 cc spuitwater<br />
• Een mespunt geraspte gember<br />
• Kleine ijsblokjes<br />
• Een paar takjes verse munt.<br />
Bereiding:<br />
• Spoel de aardbeien onder de<br />
kraan en haal de groene kroontjes<br />
eruit.<br />
• Maak de aardbeien klein en<br />
stamp ze met een vijzel tot<br />
moes, of haal ze door de blender.<br />
• Doe alles in een glazen kruik en<br />
voeg er het spuitwater aan toe.<br />
• Rasp nu de gember erin of voeg<br />
het gemberpoeder er aan toe.<br />
• Voeg de honing of de Stevabell<br />
toe en los alles goed op.<br />
• Voeg het sap van een citroen<br />
toe.<br />
• Laat alles even doorkoken op<br />
een vuurtje.<br />
• Laat afkoelen en voeg dan de<br />
ijsblokjes erbij.<br />
• Garneer met een schijfje limoen<br />
op de rand of een takje munt.<br />
• Lekkerrrr! En Smakelijk.<br />
Natuurlijk smakelijk!<br />
46 SANA nr 65 SANA nr 65 47
De groene vingers<br />
van<br />
Ivo Pauwels<br />
Ivo Pauwels, een gerenommeerd natuurkenner, auteur en<br />
groen-journalist verzorgt een schitterende<br />
rubriek in i-Sana.<br />
DE NATUUR HEEFT ALTIJD GELIJK:<br />
DAAROM EEN ORGANISCHE TUIN<br />
De juiste concentratie<br />
Dikke druppels plenzen op het stof. Het<br />
regent geluk. Mijn trui is doorweekt, mijn<br />
onderhemd kleeft kil tegen mijn rug en ik<br />
doe naarstig en veel te laat wat ik al zo<br />
lang had willen doen: de vaste planten<br />
scheuren, verplanten en uitplanten.<br />
Je moet wel gek zijn, of gewoon een<br />
tuinfanaat, om met een gelukzalige<br />
glimlach in deze hemelzee tegen de<br />
golven van de wind op te tornen. In<br />
de regen zijn de bladtinten zoveel<br />
mooier en het blad van lupinen, Hosta<br />
en vrouwenmantel verzamelt naarstig<br />
druppels voor tijden van schaarste. Een<br />
sneeuw van verregende bloesem bedekt<br />
de schaduwplanten in de voortuin. Mijn<br />
haar krult van het vocht en dikke druppels<br />
verenigen zich tot kleine beekjes op mijn<br />
voorhoofd en in mijn nek.<br />
Er is niets moeilijker dan in een mum<br />
van tijd de zomertuin te componeren.<br />
Als de bodem in maart ontdooit is en<br />
voldoende vochtig blijft in april dan heb je<br />
tijd om te verzinnen. Dan schilder je met<br />
bedachtzame penseeltrekken aan het<br />
schilderij van de zomer. Nu is het gokken,<br />
snel beslissen, uitschoppen en elders<br />
gaten maken, rekening houdend met<br />
bloemkleur en standplaats, met hoogte<br />
en breedte en vooral met de vorm van<br />
het blad van de planten die je een andere<br />
plek wilt geven of die open stukjes border<br />
mogen invullen. Ik ren heen en weer. Sta<br />
dan weer een wijle stil, besluiteloos.<br />
Gelukkig zijn de hagen meer dan<br />
manshoog en kan niemand me<br />
gadeslaan bij dit tuinwerk van aarzelen<br />
en plotseling verwoed aanpakken met<br />
een ritme zonder regelmaat. De meeste<br />
planten staan in blad. Daardoor ligt het<br />
samenspel van de bladvormen en -tinten<br />
voor de hand.<br />
Rond blad wissel ik af met diep<br />
ingesneden en met grasachtige halmen<br />
of lancetvormig blad. In elke tuin is het<br />
spel van de bladeren belangrijker dan<br />
dat van de bloemkleuren. Al wordt wel<br />
eens anders beweerd. En toch is er een<br />
eenvoudige regel, een waarheid als een<br />
koe die zelf als een dikke trage bloem<br />
in een oneindigheid van groen graast:<br />
“elke plant staat veel langer in blad dan<br />
in bloei!” Je moet jarenlang tuinieren voor<br />
het helemaal tot je doordringt. Daarom<br />
zijn bladplanten van het grootste belang<br />
en hou ik het meest van de schaduwtuin<br />
die veel langer dan de zonnige border<br />
een balsem voor het oog is. In de<br />
schaduwtuin vind ik rust en mijd ik alle<br />
schrille bloemkleuren. Mijn handen<br />
zitten helemaal onder de modder. Met<br />
een veeltandige riek om aardappelen te<br />
rooien haal ik grote planten naar omhoog.<br />
Na een nacht en een dag van regen<br />
lijkt het wel alsof de planten zich elke<br />
behandeling laten welgevallen. Regen is<br />
een zachte zalf die alle wonden heelt en<br />
daar hebben we de laatste jaren wel wat<br />
te weinig van.<br />
Daarom is een kletsnat etmaal ruim<br />
onvoldoende om de zandgrond<br />
doorweekt te maken en dus hou ik bij het<br />
uitplanten de tuinslang bij de hand. Ik<br />
maak kleine meertjes van de plantgaten<br />
en laat het water traag in de aarde<br />
sijpelen tot er een voedzaam aangeslibd<br />
bodempje achterblijft. Dat is het ultieme<br />
kneepje: alle aandacht die je bij het<br />
planten besteedt, krijg je later dubbel en<br />
dik terug, in groei en bloei. Ik probeer<br />
het plantgat steeds zo ruim mogelijk te<br />
maken en vermeng de aarde ervan met<br />
een traag werkende organische meststof.<br />
Maar de allerbeste meststof is en blijft<br />
tuinzweet. De beekjes regenwater die<br />
over mijn gezicht stromen zorgen ervoor<br />
dat het snel bij de wortels terecht komt. In<br />
een volmaakte verdunning.<br />
En natuurlijk verkies ik organisch<br />
materiaal, daar is de natuur best tevreden<br />
mee. Want door jarenlange ervaring heb<br />
ik dit geleerd: wat de natuur voortbrengt<br />
of achterlaat is superieur aan wat de<br />
mens voortbrengt en achterlaat. In<br />
de natuur gaat niets verloren, alles<br />
wordt gerecycleerd… en dan moet<br />
de mens er best zo ver mogelijk met<br />
kunstmatige dingen van afblijven, ook<br />
met bestrijdingsmiddelen, want de<br />
nieuwsberichten die je de laatste tijd<br />
verneemt zijn niet bijster gunstig voor wie<br />
de natuur in scheikunde wil veranderen.<br />
Daarom zal mijn tuin en de natuur mij<br />
dankbaar zijn en ik de natuur ook!<br />
Op www.wezooz.be kunt u Ivo Pauwels<br />
in zijn en vele andere tuinen aan het werk<br />
zien.<br />
48 SANA nr 65 SANA nr 65 49
Voor een ijzersterke<br />
weerstand<br />
Echinacea4<br />
max<br />
• Met vier verschillende extracten,<br />
dus viermaal sterker.<br />
• De superbooster voor uw immuniteit<br />
in elk seizoen.<br />
• Bij winterse indringers: EchinaceaMax4<br />
helpt u er zo weer bovenop!<br />
Dosering: 3 x 1 capsule per dag<br />
EchinaceaMax4 van AlkPharma<br />
is enkel verkrijgbaar bij uw apotheker met<br />
CNK bestelcode: 3139-581<br />
Verpakking: 60 capsules.<br />
Rode zonnehoed<br />
Katsklauw<br />
PL nr. van de Belgische Eetwareninspectie: 34/158<br />
Vlier<br />
Lapacho<br />
www.alkpharma.be<br />
50 SANA nr 65